장음표시 사용
121쪽
so DE RE LOGICA h. e. ornatam omnibus proprietatibus: species exprimit praedicata, in quibus sunt similia; missis aliis, per quae differunt:
genus vero minus adhuc exprimit illuὰ autem , quod additur, vocatur differentia. Sic rationabile est disserentia hominis a bellua et collectio autem proprietatum Petri
Scholastici eam vocant Petreitalem est disterentia Petria Paullo .
COROLLAR Iu Μ U. Hine species de individuo adfirmari potest: genus etiam
de specie : non contra . Nam cum Petrus exprimat plura , quam homo , vere
dico, Petras est homo : quod valet, in Petro dantur praed eata ilia aliis hominibus . Male tamen dicam , Homo est Petrus z quod hoc valet, praedicata, quae Petrus babet similia aliis hominibiis , consituunt integrum individuum , quem Tocamus Petrum e quod est falsum . Eodem nomine bene adfirmo , Homo es animans e male vero , Animans es homo . Quod si a me quaeritis, Adolescentes, quare , etiamsi nulla idea habeat objectum universale, tamen appelletur universalis ; dicam sic vocari, ncn quia reapse ita sit , sed quia ita eme videtur . Id aliquo inlustrabimus exemplo . I. Cum considero, petrum in hoc esse simile aliis hominibus , quod Jentiat , is ratiocinetur ; & , quin memorem alias proprietates , haec duo vocabulo homo significo; effingo ideam universalem hominis . Haee autem idea habet ob jectum singulare . Verum quia ego cogitans Petrum , Paullum , Icannem , possum talem ideam elicere , tamque similem priori illi ideae bominis , ut videatur eadem idea , dc inter disputandum vel in Logica , vel Physica de omnibus hominibus ita loquor, quasi esset unus homo ; ea pro
pter per inprudentiam mihi persuadeo, esse unam rem, adeo que universalem. a. Cum
122쪽
LIBER SECUNDUS. DII. Cum in malo e. g. praesidio microscopii exploro , quonam pacto succus e terra extractus per canales quosdam ingrediatur, percoletur , donec tamdem in substantiam arboris & fructus cedat , singo ideam talem , qualem essingere possum pruni , palmitis , ceterarum . Itaque quod ad Physicam investigationem pertinet, perinde se habent cmnes arbores, ac si esset malus tantum : & de iis , propter similem fabricationem eadem disputamus . Quare unaquaeque harumce idearum habet objectum reapse singulare : nobis tamen inprudentibus videntur omnes , idem objectum habere , seu universiale .
Jam si in Petro id tantum cognosco , in quo est simile leoni, bovi , pecudi: h. e. si percipio tantum eum & et ivere,
is, senti=e ; ex primo ideam universa iein animantis et h. e.
id eam , quae habet objectum singulare , sed tam simile aliis,
ut videatur idem objectum , & univeriale . COROLLARIUM Hinc ad id eam universialem plura individua cognoscere necesse est . Nam tametsi aliquis homo primo inihi veniat in mentem , oportet mentem meam alia individua veloci cogitatione percensere . Secus non advertet , tale stat dicatum esse universiale , h. e. simile aliis . Nam feri non potest , ut animadvertam rem unam esse similem alteri , cum tamen
nulla habeatur , cui sit similis Neque opus est, ut singula percenseam nominatim :eum id ad rem aliquam adsimi andam inrortunum sit: mens enim velocissimo cursu lustrat omnia I. E. g. Cum legimus scriptum aliquod , videmur nobis singula vocabula una cognitic ne intelligere : qDod secus est Nam si rem diligentius consideramus , perspicue CO gnoscemus, non solum singulis litteris , quae in quolibet vo
123쪽
va DEREL CICAcabulo continentur , sed singulis intervallis litterarum singula, perceptiones respondere . Adeo ut dum putamus , nos unam perceptionem tantum habere. decem, aut quinde- iciin continenter menti nostrae se offerant . a. Cum audio vocem I ex , Sacerdos , Tater , videor mihi unam rem tantum cognoscere et quod non ita se habet. Nam cum haec vocabula sint relativa, non possum significa tum vocum intelligere , quin Regem ad subditos , Sacerdotem ad rem divinam , Parentem ad filios reseram . Tamen
vix est , qui sibi persuadeat , se tot ohjesta uno veluti istu oculi percipere . Causia est , quia tam celeriter id conficimus , ut mens nostra rapidissimo suo cursu acta ne advertat quidem e nec imago eorum, quae cognovimus , in animo nostro alte defixa inpressaque est . Eodem nomine nullum est Hymen reapse universale . Nam eum dico , Tetrus es homo, Paullus es homo , Francia scus es homo , videor mihi idem nomen de tribus individuis enuntiare et quod multo aliter se habet. Nam tria nomina similia , id est , quae similem oris consormationem in proserente postulant, & similem adsectionem in audientis tympano auris movent, & similem ideam in eo , qui audit, sulcitant, dumtaxat protuli . Tam ergo est possibile , ut in tribus illis propositionibus idem nomen enuntiem , quam est possibile , ut tria individua sint unum individuum . Qua re nomen homo videtur esse idem S universale , propterea quia tam est simile alteri nomini homo , homo, ut nemo illu4
OROLLARIA. I. Hinc resutatur Plato , qui magno verborum appara tu persuadere conabatur. este aeterna rerum exemplaria. seu
substantias universales a Deo emanantes, δέ ab co distinctas: quae sola mente percipi poterant. II. Ra-
124쪽
II. Resu tantur Semiplatonici seu Eclectici, qui putabant , esse quasdam naturas universales , ut bominis , animalis , viventis : tum & bonum , & pulcrum natura esse universale , & aeternum : & id genus deliria . si J Haec enim omnia sunt sabulae , ut ex dictis eii manifestum . DI. Rejiciuntur Scholastici, qui exit imant, esse aliquam uaturam universialem , de qua ad fastidium usque dif-Putant in scholis . saJHi enim ex nimio usu id earum abstractarum , quae in acceptione vulgari habentur universales , facile sibi persuasere , earum objedia sere esse universalia . Deinde cum Viderent, eadem nomina rebus ipsis haud inepte tribui, in aliain sententiam ivere , non plus esse in objecta re , quam Vocabula exprimunt. Proinde quasi naturas rerum liquido cognitas haberent, multa & intoleranda diYere , quae vel tiro quisque oculatus sutilia esse animadvertet . Exemplum sit, Divisis rei universalis in v. Praedicabilia z II Confer. Aristot. Ethie. ad Nicomach. L. I. c. q. ibi Eufratius,in Comment. Confer. Telmus, Dogm. Theolog. Tom I. L. DII. c. s. & Io. On Cl. B cherus , Hist. Philost de Ideis . S. I. s. a. D s. s. August. IT63. 16.
a J Veteres Reales a secato x iu bae sententia fuisse , ut
existimarent, ideas universales vel esse substantias extentes in singularibus , vel ideas Platonicas , vel formas inmersas
materiae , ut censet Arsoteles , vel fatum rei Prisseum cum Logica notione confusum , copiose demonstrat Ioan. Saresbe-σiensis , Metalogici L. II. c. II. ubi auctores nominat. Reales enim partim ad Platonicos , partim ad Aristotelicos pertinebant : ominale r vero ad Stoicos . Confer. idem Bru-cker. I. c. p. m. a I S. seqq. Quid vero recentiores Sebolostici
de hoc argumento disputent, nemini ignotum est .
125쪽
s DERE LOGICA ἰia : si 4 de qua sine ullo fine in scholis disputatur, quasi revera client quinque res, quibus talia nomina possent appin gi . Quae enim dicunt de quatuor primis Praedicabilibus , huic basi inaedificatur: Intelligere se, qualis sit natura bominis, belluae , cetera. Quod sine ulla dubitatione est salsum. Nam Philosophi quam tum vis oculati proprietates quasdam
rerum tantum cognoscunt, essentiam non item et nec nisi temere dicent, esse hoe potius , quam illud . Quod ei, qui celebres perscrutatores naturae hujus, & superioris saeculi, pervolverit, mani semim erit. Cavete igitur, Adolescentes, ne putetis ea , quae per abstractionem dicuntur , reapse ita se habere . Nec vobis persuadeatis , comparare vos posse adaequatas ideas rerum , quae in Orbe terrae sunt: utrumque enim salium est. Sed rem quamque suo merito existimate et nec aliquid dijudicetis quin prius summa animi contentione dii qui ratis, utrum res ita se habeat, an secus .
cabilibus in vulgatis Logicis traduntur e a quibus nos abstinere commodius duximus. Disiti sed by Corale
126쪽
CAPUT I. De natura Vocum , is quonam pacto sint Seua . UM Deus hominem finxerit ad societatem ,
humana autem societas stare non possit, nisi homines, quae in animo cogitant. 1ibi invicem monstrent aperte ,' oportuit modum instituere, quo perceptiones mentis Veluti e domo sua foras prodirent, & aliis manifestarentur . Ad hunc finem consequendum nihil baptius pulcri utque reperiri potuit, quam cogitata nostra ita humanis vocibus alligare , ut iis auditis, quae alii percipiunt in animo, plane intelligeremus. Cum enim tanta sit facilitas vocabula proserendi, quantam nos intelligere quodammodo possumus , explicare non pos' sumus ; nulla excogitari poterat accommodatior via ad infinitam perceptionum copiam , incredibilemque percipiendi celeritatem declarandam, quam voces, quae & infinitae propemodum sunt, & innumeris paene modis singi possunt &moderari. Veteres de origine sermonis deliri a multa cogitarunt. Fuere qui dicerent , homines insantes natos , necessitate, quae Disi tiros bν Corale
127쪽
ss DE RE LOCI CAquae cupiebant, quaerendi, quosdam sopos edidisse . si IAlii autem adfirmarunt, primos homines a Deo habui me , ut Vocabula quaedam proferrent, quae natura sua res significarent. saJ Postremo alii copiose disputarunt de Adamilingua , quoque modo ex paucissimis vocabulis ad tantam amplitudinem pervenerit. Γ3J Verum haec consutatione non indigent. Nam quod ad primas duas sententias spectat, conluetudo cum infantium , tum eorum, qui surdi sunt , pro consutatione est ehi enim omnes , nisi loqui audiant, non loquuntur . Nec illud tertium de Adamo disputationem habet: quo enim m do vocabula rerum habuerit ille, nescimus . f J Iccirco istis inutilibus stipersedemus , & venimus ad utiliora .
s IJ Epicurei: audiatur pro omnibus Lucretius :,, At varios linguae sonitus natura subegit
,, Μittere , & utilitas expressit nomina rerum . L. v. de fler. Phitur. v. Io 27. Confer. Diodor. Si I. L. I. Horat. Serm. L. I. Satyr. s. ver. Ps. seq.Es in hae sententia Crat Ius apud Platonem , qui sic
ἔθεσαν, φοι -- ορθῶν εχει . p . qa s. 3J Ricb. Sunon. Hist. Critic. Veter. Test. L. I. c. I q. s J Viri non nulli docti argumentis demonstrarunt , Ada mum nisi loqui audisset, aut Deus illi manifestasset alio modo , habere eum facultatem loquendi , numquam locuturum: quo experientia in surdis ostendit. Dιare existimant ver mile se , rem tali modo evenisse , ne miracula fine ulla necessisate ponantEr . Deinde suspicantur , Deum permisisse , ut arbitro tu suo sonos uuiret, is iis derivaret unamquamque rem z qua
128쪽
LIBER SECUNDUS . . DTId ergo certum est , hominem facultatem habere sonos ore articulatos edendi: quod tali modo fit. Ab postrema parte linguae ad pulmones protenditur canalis quidam, quama eram arteriam seu tracbeam vocant . Haec prope linguae radicem amplior est , & vocatur larinx , cujus foramen nominatur glotta . Porro glotta cartilaginibus & musculis obvolvitur , tali virtute praeditis , ut eam vel laxare , vel restringere queant . Aer itaque per tracheam intrans pulmones s qui tali modo comparati sunt, ut & dilatari, & eontrahi possint J cum inde exit, & in glottae cartilagines incurrit , hujus membranulas concutit, & tremorem quenadam seu fremitum edit . Hunc autem fremitum , seu sonum , qui tantum ex vocalibus constat, lingua nostra articulatum iacit, h. e. ex consonantibus, & vocalibus compositum , seu per syllabas distinctii in I dum versus palatum , vel dentes aerem inpellit: dum eum continet, vel quodammodo fluere permittit : aliis & aliis modis fingit & moderatur. En vox humana , seu vocabula . s i
postea vocatae sunt illo modo, quo Adamus vocavit. Colligunt id ex illo Genes II. U. I P.
id est : Et adduxit ad ipsum hominem , ad videndum quid vocaret illud : & omne quod vocavit illud homo animae viventis, hoc nomen ejus: & vocavit homo nomina omni animali . Et bie est sensus verborum Musis: non vero ille, quem alii fingunt eum dicunt, Adamum ea nomina inposuisse , quae plane explicarent naturas uniuscujusque animalis et quod nec in texta babetur , nec ex eo deducitur. IJ Tlura alia phaenomena, dum vocem edimus, evenire , viri docti demonstrarunt. De quibus hoc loco disputare nones con Ilum. Qui ea penitas intelligere cupit, Iegat doctissimum
129쪽
Quod si lingua fremitum illum non fingit, inarticulata vox dicitur , ut sunt suspiria , & gemitus : qui quosdam animi adfectus se ipsis significant: de quibus in praetentia
non disputamus. Voces autem articulatae sunt signa rerum , ad quas significandas adhibentur . Nam signum est, quod praeter sui ideam excitat in animo ideam alterius rei. Vox autem Alexander Macedo excitat in mente ideam Alexandri Magni . . Iam plures sunt res , quae conjunctam habent ideam alterius rei. Quaedam natura qua cum aliqua re sunt connexa , & eam significant: e. g. f mus significat ignem . Haec vocantur signa naturalia . Alia vero ab hominum arbitrio habent, ut rem significent: e. g. ramuI in caupona vinum significat e laurea in capite hominis , triumpbum . Vocantur haec signa arbitraria . Praeterea idem signum plures res diverso modo significare potest . Nam ramus olivae natura significat & pomum,& arborem : tamen in porta cauponae ex conlii tutione hominum significat etiam vinum . Deinde idem nomen & signo, ct rei significatae accommodari potest: e. g. imago Joannis V. quae in nummis aureis fingi solet, vocatur Ioannes V. Ι. Hinc fit manifestum , voces esse signa arbitraria rerum , ad quas significandas constitutae sunt. Id manifesto conscitur ab linguarum , quae in orbe terrae sunt , varietate . Voces enim , quae Lusianis aliquid significant, Gallis,& Germanis vel nihil significant, vel aliud diversu in . Immo in eodem regno , provincia , & urbe , voces aliud &aliud pro lubitu hominum declarant. Sunt voces , quae , s proprie accipiantur, verecunde dicuntur equae ab aliis prolatae , vel alia occasione obsceneson an tasimvm Ammanum , de Loquela , edit. ann. ITIT. qui solus in hoc negotio avdiri meretur .
130쪽
LIBER SECUNDUS. ' Issonant. IJ Sunt, quae in usu sunt apud plebem , quas politi homines & urbani non intelligunt. Sunt, quae Auli. eis , quae Philosophis , quae Poetis , & aliis ejusdem gentis
familiares sunt, quas, qui illa munera non tractant , vix percipiunt . Si tabernas, si ossicinas quatque curiose percurras , audies vocabula , quae, ut in lingua vernacula eruditus sis, vel numquam audi sit , vel aliud significare existimatii . Si vetera monumenta tuae linguae legas, voces obsendes , quae jam obsoletae sunt, & sertasse non intelliges. Adeo verum est . vocum significationem ab hominum constitutione pendere. II. Hinc voces sunt etiam signa arbitraria perceptionum , quae ipsis rebus respondent . E. g. Mater coram infante pronuntians vocem feles , digitum frequenter intendit in felem . Puellus initio non nisi id eam vocis habet: adsuetus tamen vocem non audire , quin si inui selem adspiciat, ita in memoria conjunguntur idea locis, & idea felis, ut una audita alia statim objiciat ar :idque tam velociter , ut videatur habere se ideam selis tantum , non vocis . Procedente aetate , ct cum puer jam intelligit quid sit cognitio , audiens vocem feles , non solum cognoscit selem , sed etiam cognoscit, eum, qui profert, habere ideam selis . Itaque audita voce feles , triplex idea animo obversa tur : idea soni , secerno etenim illum sonum ab alio : ideafelis, intelligo enim de sele esse sermonem: &idea notionis, quam habet ille , qui loquitur ; nam certo scio , eum , qui mecum loquitur , habere ideam selis . Haec tria vox quaelibet significat. Quoniam vero de sele praesertim est ser 'mo, & hunc praecipue volumus significare ; iccirco per er-G a rorem 1J Conser. Cicero, Epist. Famil. L. I x. epist. 22. ad Pae