장음표시 사용
131쪽
Ioo DE RE LOCI CArorum existimamus, hanc vocem feles significare selem dum
Ecdein modo cum linguam peregrinam addiscimus evenit. Nam praeceptor docet , vocem donna e. g. Italis si nificare vocem femina : idque memoriae mandatur, & Ueluti quodam ne 3 u hae ideae copulantur . Hinc audita vocedonva praeter id eam soni statim objicitur id ea vocis femina : deinde obiicitur id ea rei significatae nimirum seminae et tertio loco occurrit idea notionis , quam habet, qui vocem edit. Ergo quatuor ideae occurrunt monti. Quod evidens fit in iis, qui peregrinum idioma non dum arripuerunt: hi enim plane cognoscunt , se has quatuor ideas habere . MO ia tamon finis est , rem tantum cum aliis communicare , ideo reliqua non curamus, tantum dicimus, audita voce donna , ipsam seminam significari . Quod si pro vocibus scriptura utimur ad res signis' candas , eadem id earum 1eries ob crsatur animo . Constituerunt Itali, his litteris d , o , n , n , a , notare sonum quem edimus , cum dicimus donna. Itaque cognitis litteris ordine positis, primum occurrit menti id ea complexa litterarum : id est, quinque ideae litterarum e deinde obUer
satur id ea vocis douna , cujus loco scriptura illa utimur: tum idea Dccurrit ipsius semina: : pol tremo objicitur idea notionis , quam habuit ille, qui vocem scripsit . Cum tamen praecipuus scripturae, ut vocum , finis sit, rem significare ς ea propter per inprudentiam existimamus , scriptura unum tantum significari e quamvis, si rem curiosius explo ramus , multo plura menti ictu veluti oculi objiciantur . Scriptura igitur, ut vox , & rerum , & id earum arbitrarium signum est, idque vel scriptura constet characteribus communibus, vel hieroglyphicis .la figuris et qui mos erat Aegyptiorum , ut etiam nunc Romae videmus in obeliscis , qui hoc characterum genere depicti sunt. DI. Hinc voces idem de scriptura dicendum est non solum
132쪽
LIBER SECUNDUS. IOIsolum sunt signa rerum , & perceptionum , ad quas demonstrandas institutae sunt; l ed etiam aliarum rerum , quae ex usu cum illls sunt conjunctae : qui plerumque sunt adsectus
E. g. Haec vox mentiris , si proprie accipiatur , nihil aliud significat, quam aliud sentis , aliud dicis . Adtamen homines huic voci id eam alligarunt hominis prae se contemnentis eum , cum quo loquitur , eumque contumelia ad Deientis . Quae secundaria significatio nominatur ..Haec autem significatio secundaria interdum ipsi voci est alligata , interdum non item e sed vel gestui corporis, vel oris consormationi, vel ipsi vocis intentioni & remissioni, vel contextui sermonis , loco, tempori, ceterisque adjunctis . Quare qui hujusmodi verba alio gestu, aliisque adjunctis profert, nihil incommodum aut intolerabile pro
Ex quo fit manifestum , verba , si primariam significationem consideramus , obscena non esse e nulla enim res licet turpis est, quae non aliquo honesto vocabulo possit cxplicara . Quod si voluntatis propensionem , quae illo vocabulo I eundo loco significatur , perpendimus , vel honesta , vel inhonesta est . Nam si ita rem significat, ut simul indicet , hominem non nisi coactum hujusimodi res nominare, eaque verba usurpare i honesta vox putatur et id enim probi homines & urbani faciunt. Secus , foeda est & de trivio . Etiam & illud manifestum fit, cur sermo omni figurarum Varietate ornatus multo magis , quam simplex , essi'cax sit ad aliquid conficiendum, dc animos, quo orator Uelit , sectendum . Nimirum verba illa per tropuiri usurpata adfectus loquentis varios demonstrant . Qui proinde similes adfectus in iis, qui audiunt, excitare solent .
133쪽
COROLLARIUM I. Hi ne voces de scriptura idem dicendum est) nihil amplius significant, nisi quod ille, qui loquitur, mente concipit . COROLLARI UIi I I. Hinc eadem vox apud diversos homines non semper eam lmra id eam significat . COROLLAR xυΜ I I I. Hi ne voeabula non ex nostris id eis interpretari debemus , sed ex id eis eorum , qui vocibuF utuntur. Εκemplo clarior res sit. Vocem Deus eruditi , & ineruditi Graeci , Romani , Barbari promiscue usurparunt . Scisciteris ab singulis, qualem ideam eidem voci subjecerint: longe diversia sensisse intelliges . Epicureus rei pondebit, intelligere se Deum corporatum figura quasi humana. Stoicus , esse ignem per universum sparsum . Platonicus alio modo e alio Pythagcreus, & Peripateticus,& ceteri responis debunt. Haec Philosophi . Ineruditi vero cum Graeci, tum Romani putabant, plures esse Deos , eosque finitos , di humanis infirmitatibus animi subjectos . In quo adhuc mire distentiebant. Adeo ut si differentias id earum , quae huic vocabulo stippositae fuere , persequi vellemus omnes, finem scribendi non sa
Sed quid ego Ethnicos commemoro, si nobis tam multa suppetunt exempla domestica Christiani omnes voce Deus utimur frequenter : at non eodem sensu OmneS.
Indoctum , & agrestem si interrogas , quid sit Deus e audies,t esse
134쪽
LIBER SECUNDUS. Iosesse rem homini similem , quae audit , loquitur , ambulat. Vix est , qui, audito nomine Deus Pater , non sibi fingat , senem liberali facie , barba in pectus demissa , triangulo redimitum , sedentem ad sinistram Christi , & reliqua . Periculum ego feci, & commiserabar homines audiens , quae quisque pro sua facultate respondebat. Semidoctum si interrogas, & ipse diversa dabit, explanare volens confidenter , quid sit Deus. Doctissimum quemque & accurati judicii si consulis, audies, Nullam nos habere ideam claram Dei, i ed obscurissimam : atque potius eum.veteribus Epitcopis explicare posse . quia Deus non
sit, quam quid sit . DIJ Hi omnes, quique pro sua eruditione , eidem vocabulo Deus dii serentes ideas adjungunt. Quare si legens librum aliquem Grάucorum , aut Romanorum , aut quorumdam ex veteribus Haereticis, qui inpias de Deo sententias estcogitarunt, nomen Deus eo intellectu accepero & exposuero, quo Catholici docti loquuntur i secero inepte : propterea quia Historia demonstrat, diverso sensu illos accepissis , ac nos .
Eodem modo, si mihi persuasero , quod sane quam
frequentissim uiri est, nomen Deus tantum exprimere, quan tus Deus est , turpiter erravero e cum certum sit, vocabula
G 4 nihil . si J is Deus in abilis es t facilius dicimus quid non fit ,
is quam quid sit . Terram cogitas i non es hoc Deus . Ma- , , re cogitas non es hoc Deus Haec solum potui diceri re , quid non sit . Quaeris quid sit 8 Quod oculus non vi-M dit, nec auris audivit, nec in cor hominis adscendit. August. in Psalm. 8 s. n. I a. ,, Deus enim es , qui cum dieitur non potest dici: eum is aestimatur, non potes aestimarit eum definitur, ipsa sua . ,, finitione crescit, quem totum omnia nestiunt , is metuen
is do sciunt . Auctor libri de Fide orthodoxa , apud Am
135쪽
IO DE RE L o G I C Anihil amplius fgnificare, quam quod illi, qui loquuntur, constituunt . Nam cum homines ignorent, quid sint essentiae rerum , non possunt ullis vocabulis naturam & proprietates omnes comprehendere.
CAPUT II. De Generibus vocum quibus bomines utuntur . IAm cum omnia, quae percipimus , & sub sermonem cadunt , sint vel res, vel modus rei s ad haec significanda
quaedam instituta sunt vocabula, quae vocantur nomina. Ea, quae res significant, appellantur substanti a : ut Sol, Luna . Quae modum rei, seu rem cum relatione ad aliud , v cantur adjectiva : ut pulcer , niger . Quod si substantiva interdum significant modos , ut albedo, Irudentia, hoc ideo evenit propterea quia mente percipimus hujusinodi modos in- 1lar rei & substantiae , h. e. sine relatione ad aliud . Porro autem humanum commercium amat varietatem, & brevitatem . Hinc pronomina excogitata sunt, quae loco nominis easdem res seu modos significarent : at non ita clare ac nomina e ut inutiles repetitionea vitaremus , & au rium sensui , qui sane est fastidiosissimus , consuleremus . Cum autem hominum consuetudo ac commercium nequeat stare, nisi voluntatem nostram aliis manifestemusajentes , aut negantes; iccirco vocabula inventa sunt, quibus haec demonstraremus, quae vocantur verba . Verbum enim est vocabulum, quod significat, me non solum aliquid percipere , sed etiam adfirmare seu judicare unam ideam alteri convenire , vel non conUenire.
Verum haec simplicitas significandi tantum in verbosum perdurat et nec in omnibus personis , seo solum in prima sum , di tertia es. in ceteris , si exsistentiam significent , inveniri potest : quod plerumque non evenit Nam cum
136쪽
incredibilis percipiendi velocitas homines vel nihil de hoc
cogitantes inpellat ad sermonis compendium , adfirmationi illi, quae propria erat verbi, addiderunt significationem ad
tributi , personae, temporis , cetera . Amo enim non solum
significat esse umorem . sed me in praesentia amore adfici. Immo, si indicativum demis , evprimit etiam quosdam animi motus, nimirum imperii, ut fac: desiderit,ut legas,auscultes. Eadem sermonem compendisaciendi voluntas ae studium reliquas vocabulorum peperit classes, participium , praepositionem , interjectionem , conjunctionem . Quae reapse nomina sitnt, tametsi aliis & aliis vocabulis distinguantur . Participium in hoc est Nomen, quod res significat, nihil judicans et in hoc Verbum, quod exprimit differcntiam aliquam temporis , ut legem , Iecturus . Cetera exprimunt relationes quasdam, seu modum quo res fit, & a nobis percipitur : & compendia sermoni iaciunt. Quo vero facilius intelligamus , quam fuerint brevitatis homines studiosi , ipsis vocabula sigillatim consideremus , profecto intelligemus, pleraque vocabula, si pauca exeipias , esse in omnibus linguis universalia . Id non ea-su , sed consilio S. necessitate factum fuisse, nullo negotio deprehenditur . Nam si singulas res singulis vocabulis distingueremus, quis esset modus vocabulorum fingendorum quis ea memoria tenere posset Age fingamus , me vel omnes capitis capillos , vel unius arboris frondes, vel arenae granulos , quae in hac domo continentur , & his similia suis nominibus velle secernere et fingamus , quod multo est difficilius, me haec posse mandare monumentis, & Lexicon compingere : poterone vel de iis eum alio disputare , vel aliquem ex Lexico disputantem intelligere Praeterea quod nam inde emolumentum exsistit ad augendas disciplinas , dcrem publicam adjuvandam nullum profecto .
Quare fixum & ratum sit, non casu, sed necessitate haec suille inducta vocabula universalia . Nam ubi utilita sexi sobat,
137쪽
exigebat, ut in urbibus , castellis , regionibus , populis distinguendis et ubi autem omnino necesse erat, ut in hominum nominibus constituendis ; singularia verba ficta suere& usurpata . Nec enim aliter commercium humanum poterat constare , nisi eum, quo cum mihi res est, ab aliis ponsem distinguere , & seorsum nominare. Haec in tanta diiscendorum copia delibasse , satis fuerit: cetera , quae de vocabulorum proprietatibus disputantur communiter, usu, &meditatione sine ullo labore percipient tirones . CAPUT I I I.
De usu vocum in Philosophia praesertim. Voces itaque quia datae homini sunt tamquam signa,
quibus aperire possit quid cogitat, ceterorumque suavissima perfrui consuetudine ; si homines esse volumus, id est , si alios intelligere , ab iisque conamur intelligi; nonnulla sacere , quaedam vero cavere sedulo necesse est . Quod tametsi hominibus singulis necessarium sit 3 iis tamen , qui Philosophi esse cupiunt, usque adeo est necessarium, ut niis si secerint, explodendi sint a convictu litteratorum . I. Principio iis tantum vocibus uti debemus , quae conjunctum babeant significatam alicujus certae ideae'. secus abutemur perverse auditorum patientia sonos inanes edendo . Quod frequentissime uiuuenit et potior enim hominum pars , nec indoctorum modo, sed eruditorum, quod ab prima aetate adsueti sunt vocabula quaedam in familiari sermone usurpare; plurima infarciunt, quae tamen interrogati ipsi , quid significent , nesciunt explicare . IJ I. E. g.
II Confer. Cl. 'MerenOC. de Logomachiis Eruditorum
138쪽
I. E. g. Cum vellem aliqui declarare,quid sit memoria; dixere , esse thecam repositorium receptaculum idearum : dc
sibi persuasere , intelligere se quid enuntiabant . Quod secus fuit: voci enim tbeea , aut repositorium , aut receptacu- ilum, cum animo nostro ad tribuitur, nulla clara id ea respondet. Proinde est sonus inanis, quo decipiuntur inprudentes , & eui obscurissima tantum adjungitur idea . a. Alii , quibus, per inprudentiam suam , aut aliorum malignitatem , res male cessit; incusant sellas, fatum , dc hujusmodi alia r dc sibi persuadent, se acu tetigisse rem, quae
eos male habuit . In quo mire saliuntur et nam illae voces , dum ad res nostras aut prosperas , aut adversas reseruntur ,
sunt verba nihili: dc quae illi ipsi, qui usurpant, non intelligunt .
ΙΙ. Deinde eatere debemus, ne cogitationes nostras verbis obscuris exprimamus . Nam terminus obicurus adjunctam habet obscuram notionem . Ergo, qui illum audit, non poterit secernere id eam , quae illi respondet, ab aliis et eapropter non intelliget , quid tu profers. obicuritas haec ex duplici sonte profluit. I. Ex qualitate vocum, quae aut nullam , aut minime commodam habent interpretationem. a. Ex nexu & syntaxi vocum, quae in caussa est , cur nullam certam ideam declarare possint Haec melius exemplis, quam praeceptis, inlustrantur . Nos autem a doctioribus sumemus exempla,quippe qui auctoritate sua facilius movent lectores. 1. Utuntur aliquando homines vocibus vel a se inventis , vel ab aliis traditis, quae nihil significant. Hujusmodi est Din.λἐχμα entelecbia , materia, μορφὴ forma apud Aristotelem . Etiam voces antiperistasis, antipatbia, o athia, catura uuiversalis, animalitas , praee o objectiva , species intelIisibilis, baeeeeitas, quiditas , dc hujusmodi sexcenta apud Seholasti eos. Ideae aetereae apud Platoni eos. Vox Dii apud Epicureos. Modicorum Galenicorum, tum dc Chemico
139쪽
Tum veterum, ut Theophrasti Paracelsi s i J Roberti Fluddi,
Boehinii, J. B. Hel montii, ceterorumque Theosophicorum ampullosa vocabula : atque etiam Astrologorum verba, quae rem nullam fgnificant . a. Aliud exemplum sint hae propositiones: Materia mainois appetit formas serfectiores. Possibilis es mate=ia spiritu Iis r is ereatura indeputabilis: is Ipiritus volens non intellia oens : is spiriIus intelligens non volens: D sufflantia intellectiva limitata ad solas cognitiones spectitativas . ubicatio Angeli es divisibilis re ipsa. Potest aliqua res esse , is nullibi esse , seu nullam habere tibicationem: ct sexcenta hujusmo di monstra , quae quidam Philosophi frequenter proferunt. Quamvis enim hujusmodi voces seorsum sumtas intelinligamus , dum vero copulantur alia aliam contaminat , &vim omnem significandi amittunt e nulla enim res est , cui tales propositiones respondeant. Non aliter ac bene intelligo, quid sit quadratum, quid rotundum: at vero quadνatum rotundum quid sit, nullo prorsus modo intelligo . Item clare percipio , quid sit Minos, quid Taurus et at Minotaurus , seu monstrum, quod semitauro, & semihomine constet, quid sit, nullus intelligit. Frequens haec est vocum copulatio apud eruditos, si expertes ingenui pudoris inscitiam suam profiteri recusant, nec curant studiose, ut alios non decipiant. Quos ego Philosophi cognomine minime dignos puto. Multa in hoc peccant Poetae e non nihil oratores, & etiam Historiei dum
3. Martialis describens signum , in quo pisces erant sculpti, sic loquitur : si J A1tis id Tanta obscuritate , tamque insolentibus vocabulis utitur Paracel ιs , ut Micbaei Toxilenius scri erit Onomasticon , in quo illius voces exponit , ut illius scripta intelli
140쪽
Artis Phidiacae toreuma clarum Pisces a picis : adde aquam natabunt. dc alio loco pulcerrimum signum commemorans , haec ha
Inserta phialae Mentoris manu ducta Lacerta vivit , is timetur argentum . Haec vocabula , natabunt , Vivit, timetur ata tum , dum hoc loco copulantur, hujusmodi sunt, quibus clara id ea non respondet. Sed pejora peccat cum Domitianum suum offert in caelum . Hic sane talia occurrant , quae nullo modo ex plicaret Poeta. Consideremus vel illud, quod de elephanto
cecinit: faJ . Quod pius , is supplex elephas te, Caesar, adorat ,
Hic modo qui tauro tam metuendus erat;
Non facit boe jussus , nulloque docente magistro et Crede mibi, numen sentit is ille tuum . Quantas nugas hic agat Martialis , nullus non videt. Pius, supplex, adorat, numen Domitiani, sentire numen elephantum , sunt verba nihili, hoc est quae hoc loco nihil tolerabile significant. Perplacent tamen haec virorum summo rum errata non nullis Poeta stris,qui tum demum se belle &scite aliquid scribere putant, cum eos versus landunt, qui commodam nullam interpretationem habent, di quos illi ipsi, qui scribunt, nedum alii non intelligunt. A quo vitio nec ipsi interdum meliores Poetae sibi temperant . . Virgilius describens Didonis casum miserandum , cujus anima ob initiaturam mortem luctabat cum corpore ,& solvere nexus non poterat ; nec prius recessit, quana Iris flavum crinem secavit; sic et audit: s3J omnis is una