장음표시 사용
201쪽
ITO DE RE LOCI CAConclusio vero hoc e Tu non es ullus omnino bomo . Igitur sunt quatuor termini: tu, hic homo, ego , aliquis homo : immo quinque fi addas nullus bomo . Iecirco est vitiosum . Eodem nomine pectant reliqua sophismata, & ad eamdem legem nullo negotio exigi possunt, ut consideranti
Quo vero tirones planius deprehendant, quam si necessarium terminos accurate definire, ut de syllogismis complexis recte dijudicemus; & percipiamus clare, habeant tres terminos tantum, an secus; tertium subjiciemus exemplum . Frequenter Scholasti ei dum a recentioribus Philosophis argumentis satigantur, hoc se syllogismo defendunt. Majores nostri, viri gravissimi , ad unum omnes dixere, necessariam esse Logicam ad disciplinas omnes, em praesertim ad Theologiam addiscendam , im mereti. corum inpudentiam confringendam . Sed nos Logicam docemus . Ergo Logica , quam exeolimus , necessaria est ad Lisciplinas omnes,stetiam Theologiam addiscendam, ut que Haereticos confutia os .
Qui de hoc syllogismo cupit judicare , oportet primo conclusionem probandam intelligat : quam nisi intelligit, stultum est amplius disputare . Subjectum itaque est logica Peripatetica , seu Scholastica hoc est, disciplina . quae con stat Trooemialibus, universalibus, Signis, arte Syllogistica ,& Topicis . Λliquando vero Aristotelia logica tantu modo signifieat libros de universalibus, ct Signis . Disciplinae omnes vel lunt humaniores , ut Grammati ea , Rhetorica , Poetica, Historica, Critica : vel graviores, ut Μathematica , Physiologia , Ethica , jurisprudentia Civilis, & Pontificia, Theologia Haee vel est Naturalis. Vel Superna : haec rursum vel est Hermeneutica . vel Dogmati ea , vel Polemica . Recte igitur percipienda sunt haec : tum
202쪽
LIBER TERTIUS. ITIdc quibus fundamentis innitantur singulae disciplinae, qualesque uniuscujusque sint fines , probe examinandum . Haeretici vel sunt veteres, vel recentiores. Illi ab philosophoruin vel orientalium , vel Graecorum sectis plerumque sua dogmata duxerunt : ut Valentiniani, Cerdoniani ,
Marcionitae, Hermogeniani, Origenistae, Manichaei, ceteri. Hi in multiplici sunt differentia r nec enim omnes idem de- sendunt , nee eamdem viam sequuntur . Unaquaeque secta sua principia habet, suos canonas, quos aliae refellunt et ut
Anabaptistae, Sacramentarii, Consession istae, dc quae ex illic natae sunt sectae innumerae. Quibus addendi sunt recentio res Athei, Polythei , Deistae . Quae homini nistoria tum Ecclesiastica , tum Litteraria erudito minime dubia sunt . Itaque qui tali argumento utitur , hoe sibi sumit probandum e Prooemialia, Universalia , & Signa , vel saltim cetera, quae nominavimus , ea esse , sine quibus disciplinae omnes, di, quod plus est, Theologia ipsa comparari non potest. Deinde necessaria ea esse ad resutandam infinitam Hae.
reticorum vim in omni varietate dogmatum suorum .
His constitutis, quo argumento seu medio id em-cere velint, perpendendum est. Quare in majori propositione accurate examinandum, quid significetur nomine majorum , quid viri gravietate an veteres Episcopi usque ad ur. Ecclesiae saeculum:an qui ab hoc saeculo usque ad solidum X. vixere: an qui x I. dc XII. an qui ab N III. usque ad finem xv. an qui XVI. an demum qui superiori saeculo post instauratas graviores disciplinas seripiere . Hae enim singulae classes in alio dc alio sunt pretio : dc quemadmodum per quosdam ve luti gradus usque ad saeculum xv. deteriores sunt sactae ; ita gradatim pristinum splendorem sunt consecutae , atque ad meliorem formam redactae sunt. Quare non omnibus Rem Praedicatum accommodari potest . Deinde diligenter considerandum est, an singulae vete rum classes de eadem Lutea sint locutae, quae a XLII. Decu
203쪽
172 I; A RE LOGICAlo in usu fuit,& etiam nune ab Scholasticis excolitur. Deinde , an de tota Logica , an de una sui varie . Nam qui Universalibus , & Signis tradendis, Logicae ambitum definiunt , ii quidem, dum hoc argumento utuntur, aliud omnino , quam cc teri Scholastici, vocabulo Logica significare videntur .
Postremo loco , ut relicua omittam, diligenter disquirendum , quid significetur vocabulo Theologia . Nam aliud fgnifieabant veteres Christiani , & Episcopit aliud Scholastici . Quae nisi plane interpretemur , & constituamus, quo
sensu ea vocabula sumimus, inepte hoc argumento uti mur ad aliquid conficiendum . Cum haec recte sunt explanata, sine labore intelligitur, Scholasticorum ratiocinationem esse paralogismum. Nam ut major vera sit , oportet talem sensum reddat : Veteres Episcopi dixere. bonam Logicam esse necessar iam ad recte ratiocinandum . is mereticos confutandos . Minor hunc iaciat:
TUstra Logica , est dioersa, b. e. non es eadem bona Logica veterum . Igitur nostra Logica es necessaria . Quis autem hic non videt, aliter Logicam in majori lumi, aliter in minori y Itaque sunt quatuor termini : bona Logica , necessaria ad rariocinandum , nostra Logica , diversa seu noubona Logica . Qua de caussa vitiosa est . Iam si majori propositioni adderent hanc minorem et Sed nostra Logica es eadem Logica veterum Episcoporum , O Ecclesiae doctorum et reste concluderet hoc modo e Ergo , no stra Logica es necessa, in . Verum cum haec minor sit falsa , propterea quia veteres Christiani ad consutandos Haereticos Scholasticorum logica non sunt usi , ut ex eorum scriptis, & historia Ecclesiae manifestum est; consequitur, Con clusionem, quae ex ea ducitur, esse falsam .
Verum haec analysis postulat ingenium & subtile , &adsiduo judicandi usu subactum . Quod non nisi legendis optimis a floribus, & usu doctorum hominum , atque quoti diana
204쪽
LIBER TERTI Us. 17 diana scribendi, & disputandi exercitatione comparatur. Deinde postulat vastam lectionem dc historiae praesertim Litterariae notitiam interiorem . Quae qui habet , hic sacile &vocabulorum sensum , & propositionum nexum intelliget eatque ea, quae aliis sunt abstrusa & intricata , perspicue dc
Haec duo quoniam in pueris , & tironibus desiderantur , vix umquam de inproviso bene ratiocinantur de rebus gravissimis , aut disputantium fallacias intelligunt . Quare monendi sunt hi,ut sedulo in hac analysi conficienda se exerceant, usque donec tantam facilitatem adquirant,quanta ne
cessaria est ut ictu oculi singulas ratiocinationis partes mente comprehendant . Quae quidem facilitas ab homine non hebete , & bene exercitato non difficulter comparatur . Haec regula ab Auel ore Artis Cogitandi exponitur hoc modo e Debet praemissarum altera continere conclusionem, idque ab altera declarari . Si ita se habeat, recte colligit syllogismus : aliter , est vitiosus . Exemplo sit ille Ciceronis
syllogismus ἔsui insidias facit jure occiditur . Sed Clodius insidias fecit Miloni . Igitur Clodius jure occisus est .
Major, quia est necessaria , hoc significat: Omnis bomo , qui insidias facit, jure occiditur . Quid autem interest inter majorem & conclusionem t unum tantum : subjectum majoris est, qui insidias facit: conclusionis vero, Clodius . Minor autem ostendit, Clodium esse unum ex illis hominibus, qui insidias facit. Perspicuum est igitur , idem praedicatum , quod tribuitur illis hominibus, etiam Clodio adtribui debere . Quare recte colligit syllogismus :Sit exemplum sallacis illud Augustini sophisma , quod
hoc modo exponemus :Tu non es bie homo , qui ego sum . Ego sum aliquis homo . Igitur, tu non es ullus bomo. Quys
205쪽
r D E RE LOGICA Quis hIc non videt, in praedicato majoris, quod est singulare, nullo modo comprehendi praedicatum conclusionis, quod est universale Qua de caussa vitiosum est . Id ipsum si cetera sophisinata perscrutamur, liquido innueniemus . frJIam vero hujusmodi regulam nostrae persecte responde
re , peripicuum est. Nam si vocamus ad examen , cur syllogismus roc te concludat, cum in majori conclusio continetur , reperiemus caussam esse , quia duo tantum terminicum medio conseruntur . Quare eadem est . Qui hanc explicandi viam commodiorem existimant, ea utantur : quod
di nos, quia valde est vulgata , interdum faciemus . Sc HOLION I. Reliquae argumentationes , quae primo adspectu silopi- fmi non videntur,etiamsi ad eam revocari possunt,tamen ex ιe gibus , quas saueivimus , facile possunt componi. Si quis versscire cupiat, quales sint Dialecticorum vulgatae regulae, fine nostrae Inicae breviter ac perspicue demonstratas inveniet. Quod nos eo consilio fecimus, ut iis, quibus religio es a trἰta
via recedere , morem Iereremus . SCHOLION II. Quas hue qtie explieavimas leges potius necessariae βιnt, ut de aliorum ratiocinationibus judicemus, quam ut ra tiocinando aliquid conficiamus. Omnino unum es necessarium, perspicuas, θ' veras cognitiones adquirere e quod qui faciunt, ii quidem nullo negotio legitime concludunt equi vero id non curaui, licet argumentationum regulas in promptu habeant, e per
206쪽
LIBER TERTIUS. ITyperpetuo male ratioci uantur . Non enim nisi ex propositioistibus ἐν perspicuis es' veris, verae conclusiones, quaeque aptae sint ad mentem acuendam , atque disciplinas perpolien
207쪽
A D USUM LUSITANORUM ADOLESCENTIUM
DE COGNITIONE VERI DISPUTATUR.
PAR s PRIMA DE UERITATE CERTA CAPUT I. Ostenditur Veritatem intestigari , consequi posse . Erceptiones animi nostri , de quibus superioribus libris egimus, ea de caussa a nobis EX- p icantur & poliuntur , ut veritatem adsequa mur: ad quam impetu quodam naturae seruntur omnes . Nemo enim est , qui, si interrogetur , velit ne verum intelligere , an aliter , non id se havere scire eum quodam gaudio fateatur. Quae Vox quoniam frequentissime occurrit , non apud ineruditos modo, sed etiam Philosophos, quid illa significet, constituamus oportςt. VOX
208쪽
LIBER QUARπUS. ITTvox veritas triplicem apud Philosophos habet intellectum l . Verum dicitur omne ens vel exsistens, vel possibile , cum est conforme ideae , quam Deus habet de illo. Quare hoc sensa, Petrus est verus Petrus, quia respondet persecte ideae Dei. Haec vocatur realis, seu metasM-fica. a. Verus dicitur etiam sermo noster, cum. est congruens menti nostrae . Qui ita sentiunt ut loquuntur, nominantur veraces et quibus eX altera parte respondent mendaees , qui aliud sentiunt, aliud dicunt . Haec vocatur eιbica. 3. Verum praeterea appellatur judicium. nostrum , se a propositio, cum est conveniens rei ut est reapse. e. g. Cum dico et Petrus es animal et Paullus est liber : haee concordia propositionis eum re , est veritas Logica . Si vero ea adfirmem , quae re vera non ita se habent; voc
tur Logice falsa . De hac in praesentia disputamus . Fuere Philosophi qui dixere, non posse hominem certo scire , an judicium suum sit consorine rei, quam adfirmat, an aliter: sed omnes cognitiones esse incertas, & dubias. Hujusmodi praeter ceteros fIJ suere Sceptici et quia Pyrrhone , Anaxarchi Eleatici discipulo , nomen habue re Hrrboniorum 2 a modo vero philosophandi, Depticorum . Iccirco sectarum omnium dogmata perpetuo e nia tabant e nihil definiebant, neque boe ipsum quidem , ni bildefinio. a J Tantum admittebant, scire se, secundum tensuum, & animi motum atque usum , quod vivant ,
quod videant, quod dies sit. s3J Ignorare tamen , quo Μ pactos id Primus omnium , qui generalem dubitationem induxit , memoratur Xenophanes a Laerti'L. VIIII. f. 2 o. post Empedocles a Cicerone, im alii. Sed explicatum nou es, an ii reapse dubitarint ; an manere tantum voluerint alieI ,
ne suli e , incaute ideis ad entirentur. a J Laert. I. c. f. Tq.
209쪽
i 3 DE RE LOC I CA pacto & vivant, & videant: nec posse consti tuere omnino certe, nescire se quomodo id sit: sed dubitanter disputan
Arcesilas, Academiae Mediae princeps, & ipse parum differre a Pyrrhone videbatur e & constanter ajebat , nihil eme quod sciri possiet , ne illud quidem Socraticum , nihil se scire : DIJ sed perpetuo dubitandum , & in utramque partem disputandum . Tametsi re vera nihil aliud velle videatur, nisi ostendere obscuritatem & imbecillitatem humanae mentis, & incertitudinem cognitionum : ipse enim dogmaticus exstitit , seu quaedam interdum con
Carneades vero , Novae Academiae conditor , ut invidiam declinaret, dicebat , omnibus voris salsa quaedam esse adjuncta tanta similitudine , ut nulla insit certa judicandi & adsentiendi nota . s 3 J Veruntamen sapienti concedebat opinari: id est , quosdam probabilitatis gradus relinquebat, seu aliquod magis, & minus bonum videri latebatur ; quod hominem moveret , & quo vitam sapienter posset instituere . s4J Quod ipsum negabant Pyrrhonii : & contendebant, hominem, dum bene agit, aut bonum amplectitur, usu & consuetudine duci . Hanc philolophandi viam, quamvis moderatam, recentiores quidam ampleXati sunt . Quos inter primum locum tenet Franciscus Sanchesus Lusitanus Bracarensis . Quo ego homine nihil arbitror inveniri posse praestantius , sive acumen judicii spectes , sive eruditionem Philosophi eam , di Mathematicam . Scripsit librum , De mali lim
si J Cicer. Acad. GLL. I. n. I 2. a J Al.troband. ad Laert. L. IIII. l. 28. 3J Cicer. Nat. D. L. I. c. I. sqJ Cicer. Acad. mes L. II 3I. n. 2 ε. S tatus EmpiricύI , Ad vers. Mathem. L. VII. c. I S.
210쪽
LIBER QUARTU s. I Pnobili, On prima universali scientia , quod nihili scitur . Voritur anno CtDIDCxxxv I. Paullo post Franciscys Mo laeus Varerius Gallus, vir multae lectionis , & ingenii acutissimi , eamdem methodum totis viribus commendavit . cum in aliis libris, tum vero magis in suis Dialogis . Sed prae aliis tale institutum excoluerunt viri eruditissimi duo : alter Petras Daniel Huetius Episcopus Abrin, censis , in libro de Imbecillitate Mentis Humanae et alter Petrus Baesius , qui in Dictionario Historico- critico, praesertim verbo larrbo , caussam sceptici mi acutissimis sophismatibus confirmavit: quae tantam speciem veri habent, ut non nisi acerrimi ingenii Philosophus, isque admodum exercitatus, ab his se possit erroribus , & laqueis explicare . si JUerum veteres illi quamvis ἀκα, ψίαν acatale- san rerum omnium aliis inculcarent, hoc tamen illis erat infixum, vere se adfirmare , nibit percipi posse . Itaque criterium veritatis aliquod prae te serebant: quapropter commiseratione potius, quam responsione , digni erant . Quis enim sanus dubitet, sit, necne 8 Loquatur , an taceat y jaceat, an stet e ambulet, sedeat Ego vero nullos tam desipere eκistimo , ut de his interrogati nesciant respondere. Pueruli, mulierculae , agrestes ipsi, &indoctissimi, si aliquem de his interrogantem intelligant, alterutrum verum esse ad firmabunt. Atque , ut scite monet Vir clarissimus , quis sibi persuadeat, ita nos a sapientissimo & providentissimo rerum conditore male tractari , ut nobis inpresserit vehementissi-Μ a mum
siJ Confutavit Baelium , is in eo Pyrrhonios ceteros , Cl. Crousaetius in libro Gallice seripto et Examen Pyrrhonismi Veseris, & Novi : M. Ian. Franc. Buddeus, Dissert. de Scepticismo Morali. Acisi. enta Seeptirorum qui scire cupit , legat metium laudato libro .