장음표시 사용
281쪽
eem . si J Ac primum Librariorum incuria , dc inperitia innumera menda irrepere necesse est. Nam si doctiorum incuria caussa est multorum errorum; quid sperandum si incuriae inperitiam addimus t Prosecto vix fieri potest , quin infinitae nugae exscribantur e quarum tot exstant tamque recentia exompla , ut ineptus sim si id argumentis probem . Hinc voces quasi similes, & homonymas pro aliis ex scripsere. Hine litteras in alias similes converterunt . Hinc
notationes , quae ad marginem erant codicis. idque explicationis gratia, in contextum advocarunt. Hinc lucri causissa describentes non id curarunt, quam bene , sed quam celeriter scri berente eumque aliquando ab dictante excepta scriberent festinanter , Uoces, quas non intelligebant, vel dictans male pronuntiabat , male pinXerunt. Quae caussae , ut alias praetermittam, si concurrant, hujusmodi sunt, quae non dicam sententias depravare , sed libros mutare , & sui dissimiles sacere possint. Ut mirer veteres codices per hujusmodi manus ad nos usque tam parum depravatos pervenisse. Adde his Graecorum, & Latinorum veterum scribendi viam sine nilis interpunctionibus , & interstitiis , continua & perpetua oratione. Adde Iudaeorum, qui saltim usque Massorothas sine punctis vocalibus Sacros codices exararunt . Adde, compendiariam horum omnium scribendi rationem, aliquibus syllabis omissis. Adde demum , mutationem litterarum . Nam veteres Romani majusculis litteris utebantur ; ut etiam in Mia. non nullis videmus . Postea invaluit Longobardica , quam etiam Gotbicam vocant: qua plerique omnes codices antiqui sunt exarati. saJ Etiam Graeci primo charactere quadrato , ut habemus in inscriptionis i J Clereius, Arte Critica P. III. s. I. Ex Catholicis v ro Lamsus, Appar. Biblic. L. II. Dupinus , alii. - ε
s ad Vide Mabillonum , de Ae Diplomatica L. V.
282쪽
LIBER QUI ARTUS . a s rptionibus , usi sunt. Postea rotundiori sunt usi , sine spiritibus , & accentibus: qui duo tractu temporis additi suere . t J Immo & Hebraei, qui primum utebantur Samaritano charactere, in captivitate Babylonica mutarunt eam in Λssyrium seu Chaldaicum , quo nunc utuntur . DEJItaque cum scribae inperiti ut crant Monachi omnes, qui soli eo tempore, quo barbaries eum in Oriente , tum in oecidente dominabatur, describendis codicibus .vacabant J in hujusmodi libros vel antiquo modo , vel male descriptos ineiderint; fieri non potuit quin quadrata miscuerint rotundis verba: & sententias depravate conjunxerint , vel interciderint: eosque perperam corruetos ad nos
miserint . s3J2. Haec cum adverterent critiei jam olim, di secum reputarent , libros emendatiores majori pretio a Grammaticis , oc litterarum fautoribus comparari a s J in id incubuerunt , ut libros quam diligentissime emendarent, aliisque venderent. Cum autem non omnia intellexerint, plurima ex ingenio emendarunt, id est depravatiora ediderunt: adeoque inter ipsas Medicorum manus aegrotavit Critica
si I Vide Monfauconium , Palaeographia Graeca . ad Vide Ludovisum Cappellam,de Litteris Hebraeorum. ,, Multum enim bane in rem is Roma eontulit ri Bibliopolae quidam librariis malis usi, neque conseren ,, tes s descripta Aristotelis, &Theophrasti exemplaria is cum archetypis J quod is aliis aecidit libris, qκi venden- , , di causa scribunturt is, bie s Romae J Alexansriae isse Strabo Geogr. L. XIII. p. 4Is.s J Videatur Ioannes momerius , in PoIymathia e. XVI. 6. & seqq. qui plurima adducit exempla operum false nonnullis tributorum
283쪽
asa DE RE LOCI AId ipsum post inventam Typographiam , plurimis viris doctis evenisse , qui audacter veterum scripta emendarunt, viri litteratissimi conquesti sunt. Immo ex ipsa librorum typo descriptorum aliorum cum aliis collationetam est perspicuum , ut nihil supra . 3. Horum aliqui, qui non Critici modo , sed Deceptores erant, lucelli caussa plurima dedita opera in scriptis veserum novarunt , addiderunt, mutarunt: nec id modo in Ethni eorum libris , siJ sed etiam in Ecclesiasticis monumentis . saJ Ex quo tot non modo depravata, &interpolata , sed ex integro supposita scripta prosecta sunt et quae & inposuerunt veteribus , & ineruditis etiam recentioribus plerumque egregie inponunt . f3J
,, discrepantia: sve propter negligentiam quorumdam lis ,, brariorum; fiet e propter audaciam quorumdam male corri-M gentium , quae scripta erant; sive etiam propter eos, qui in is correctione , quae sibi videntur, addunt , aut detrabunt . Origenes Adamantius , Comm. in Matth. XVIDI. IO. P. 38 32Plura exempla Criticorum inepte scripta emendantium, dabit M. Gellius , Noctium Attic. L. I. e. T. 1J Vide Diogen. Laert. de Placit. Philos in Zenone L. VII. U. 3 . qui id Albenodoro cuidam tribuit .
a J - Epipolas fer si rogatus a fatribus . Sed illas
,, miniseri quidam Diaboli et tantis impleverunt , quaedam is ex illis expungentes , qEaedam adjicientes . . . . Von mi- ,, rum igitur videri debet, si Domini scripta quidam adtiI- ,, tera1 e aggressi sunt e quandoquidem adulterarunt, quinis talia non sunt. Dionysius Corinthius apud Eusebium ,
is Hist. Eccles. L. III. c. 23.
3J Videatur Hieron. De Script . Eeel. ubi plurima , solis , O, eorum discipulis falso tributa memorat et & L. II. Contra Rufinum , & ad cap. xx I. Hieremiae .
284쪽
ex inseri pilonibus , lapidibus , & multo magis ex membranis , ac ceteris codicibus delevit. Adeoque plurimae lacunae exstiterunt , quas nulla arte aliquando implere dc supplere possumus . Id Aristotelis , & Theophrasti libris evenisse , testis est gravis auctor Strabo . si J Ex quo &illud exstitit, ut libros hujul modi humore, & blattis consectos dc persoratos, Peripatetici tam pessime interpretati fuerint, ut frustra Aristotelem in ipso Aristotele , nedum Aristotelicis , requiras . His itaque de caussis factum est , ut & libri omnes veteres s si Sacros excipias J ad nos usque omnino depravati pervenerint; dc tot alia apocrypha iis admixta fuerint, ut non nisi magno eum labore dc diligentia album ab atro iecernamus .
De modo secernendi integros a corruptis , eteros o suppositiciiδ. Veruntamen haud dissiculter haec omnia distingue
mus , si regulas quasdam prae oculis habuerimus , quas viri peracris judicii servandas esse constituerunt: quatque hic adnectere necessarium est , quo tirones contra decepto rum artes secilius muniamus . Hae sunt hujusmodi .
I. Suppositicii libri indicium est , si in veteribus eodiei-bus alii tribuatur auctori r eum nulla ratio es cur ejus non habeatur , cujus nomen straefert. Interpolati vero , si in veteribus codicibus aliquid deest , quod in trecentioribus repe ritur . Mutilati , si aliquid des , quos in antiquioribus codicibus exstabat . Ratio est manifesta . Nam non alio monumento con ficimus , libros veteres ab illis hominibus compositos elle , nisis id L. XIII. p. qi p. edit. Casubonianae Geneveni .
285쪽
nisi ex serIptorum judicio aequalium , & surparium ; quod
veluti per manus traditum ad nostra usque tempora pervenit . Quare si illi germanum seriptoris alicujus partum cognoverunt , talis habendus est . Λdeoque antiquiores inscriptiones & tituli recentioribus praeferendi sunt, nisi gravissima ratio nos cogat dubitare . Quod si codices sint paris auctoritatis , & diversis nominibus insigniti, meri to de conditore dubitabimus .
II. Si , quae a veteribus hominibus ex libro quopiam olim prolata sunt, ea nunc in libro ea tem inscriptione in gnito desiderantur , aut alius es , aut mutilas . Sin aliter legantur, si pectus sit oportet. Si omnia inveniantur sine mutatione, germanus es : nisi aliae sint in contrariam par rem fuspicandi rationes . Res est perspicua .HI. Scripta , quorum nulla in priscis eatalogis mentio fit , is quae nec memorata sunt ab ulla scriptorum sequentium proxime saeculorum I plurimum ficta judicanda sunt: minimum suspecta sunt babenda .
Caute tamen hujusmodi argumentum negativum est
adhibendum. Di J Et quidem Phaedri, Augusti eaesaris
liberti, nemo , quod sciamus , meminit, ante Festum Λ-vienum , qui floruit imperante Theodosio Μ. a Curtii ' nemo veterum Grammaticorum meminit : tamen si diistionem perpendamus, nec ille post Tiberii, nee hic post Vespasiani aetatem ponendus est: adeo uterque est cultus &elegans , & aetatem auream redolet .m I. Quae diserte sunt rejecta , aut in dubium vocata ab antiquioribus P ea vix propter recentiorum auctoritatem admitti queunt. Nam ratio ostendit , eos , qui proxime illis temporibus vixere, certiores suisse de rebus , quam nos . V. Li
s i J De Argumenti Negativi vi , usu legi potes Launo
jus singulari dissertatione ad ealcem L. de Fortuna Arist.
286쪽
LIBER QUI ARTU s. ass V. Liber , in quo dogmata oecurrunt iis contraria, quae scriptor, e sis nomen praefert , constanter defendit videtur effas non esse , praesertim si dogmata sint magni momentirminimum es interpolatus . Vera est regula et aliquando tamen non sine aliqua limitatione usurpari debet . Nam usu venit interdum, ut vir doctus , re accuratius examinata , iententiam suam emendet, & in contrariam partem eat et quod eXemplo
Ciceronis , Hippocratis , Quinctiliani confirmari potest . Immo & ii, qui dubitandi artem colunt impense , ea in diversis locis disputant, quae non cohaerere videntur . Fal lit aliquando ineruditos Cicero , quod in libris de N. Deorum , de Finibus, ceteris , ex disserentium Philosophorum disciplina disputans , contrarias sententias suas sacere videatur et quod tamen non iacit . Ipse enim erat Academicus et id est, perpetuo disputabat, nihil definiebat, ut ex historia Philosophica notum est. εVI. Liber in quo memorantur res , aut personae scripto re , cujus nomen praefert, recentiores a aut ejus non es, aut ab alio est auctus . Si liber plurimis additamentis resertus sit , non injuria suspieabimur , esse suppositietum . Quod si paucae voces inveniantur , suspicari possumus , adnotationes es Criticorum positas in margine, quae librariorum incuria in
VII. Liber indoctus, inperitiae plenus non potes ullo modo , aut saltim totus viro docto tribui e nee liber fabulis
scatens viro non inepto , quem constat veri amantem fuisse aquamvis in vetustis eodicibus eorum nomina praeferant. Non est hoe loco sermo de rarioribus naevis, quorum
vix doctissimus quisque expers est et sed de frequentibus mendis , & flagitiis , quae in virum doctum non cadunt . VIII. Liber in quo vel dedita opera tractantur , vel tanguntur controversiae natae pos tempora scriptorii , ςμi
287쪽
ays D E R A L I c Arribuitur ; aut in quo deprehenditur scriptorla illo rerentis ris imitatio I ejus non est, cuiu3 nomen praeferte misimum es interpolatus . Evidens est . VIIII. Si filus fit diversus a certo aut oeuli, aut scriptoris stilo , ejus non est, quamvis nomen ejus praeferat. Simatitem sit idem ae silus alterius scriptoris , hujus liber censeri debet , fi modo nihil impediaa . Haec regula plerumque vera est e tamen aliquando fallit. Nam idem libri scriptor pro aetate, pro argumentos pro lubitu multa scripsit stilo diverso et quod ex certis ope ribus D. Augustini perspicuum est . X. Vocabula μquioris aevi plane declarant, ser prorem esse recentiorem . In translatione vero si quid occurrat, quod conveniat linguae . qua scri Ise constat auctorem , eui liber
tribuitur ; aut non es translatio , aut est interpolata . Hae regulae tam sunt rectae rationi consentaneae , ut vix egeant probatione . Exemplis non nullis summum
confirmari possunt. Ea qui cupit , legat eos siJ qui plu-xima & recondita eruditione de more ista exornant & in Iultrant
De fide babenda Divino testimonio. I Am testimonium divinum , quamquam rem obseu
ram & intricatam proponat , si modo nobis certo constet esse divinum, tam certam & exploratam rem sacere , ut nesas sit ei dissentire , perspicuum est . Deus
siJ Clereius , Art. Critica P. I II. s. a. c. I. seqq. Ex Cotholicis plura exempla dabunt Langletus, in Μethodo studendi Historiae . Soria, in Logica . Corfinius in Logica . Forttinatus a Brixia , in Logica , b alii passim .
288쪽
enim nec selli pol it , qui omnia scit r nec nos sallere, qui& summe verax eta bonus est. Duo itaque tantum examinanda sunt. I. An hoc te-
simonium sit divinum . a. Si divinum est , an hoc tantummodo sit accipiendum . De primo hic dicemus e de altero se quenti capite disputabimus . Et quidem Deus hominem alloqui potest vel per se iapsum declarando menti ea, quae vult: vel in cerebro esulinodi signa inprimendo, idque vel vigil sit homo, vel dormiens e s quo modo cum non nullis prophetis Iudaeis locutum fuisse scimus J vel sonos distinctos di pressos edendo , & figuram aliquam oculis objiciendor ut cum Moyse in Horeb , & Sinai locutus est. Si Deus per se ipsum lcquitur , tam perspicue sua sensa declarat , ut homini sano dubium non sit, Deum esse locutum . Quidquid inepti homines , & melancholici nonnulli fingant, qui, nisi dementes sunt, de fallacia & malignitate merito postulantur . Quare de iis non disputamus
Si per alium loquitur, duo sunt eonsideranda. I. cuideeeIesia Romana r um versalis sentiar: quae si dicit, Deum esse locutum , dubium non es , quin ita se habeat . a. Quid
ratio , eaque in re Critica valde exercitata , ostendat . Αe prirno considerandum est , an homines aequales,& probatae fidei, subactique judicii testentur, se in hujusmodi auctore signa omnia divini adfatus vidisse, & qualia . a. An res eas praedi Xerit propheta quae humanis rationibus nequeunt expediri: & an praedictioni eventus semper responderit. 3. Quibus nam signis & miraculis se missum a Deo fuisse confirmaverit: & an consentientibus omnibus . Nam si haec concurrant, ut ea dixerit, & secerit, quae vires humanas superant ; si doctrinam humanae rationi prorius consentancam docet ; si magna veneratione exceptus est ab
aequalibus; dubium non est quin hujusmodi homo divini nummis adflatu locutus sit, R Jam
289쪽
asS DE RE LOCI CA-Iam vero cum constat, prophetam talia dixisse; haresuperest religio , ut exploremus, an libri, qui res eas continent, sint germani se tus sacrorum hominum e & an ad nos
usque puri & intemerati pervenerint . Vel si quasi per
manus tradita ad nos venerit doctrina , illa ne nuda ac pura Pervenerit, an temporis tractu hominumque narrationibus
mutata suerit & corrupta . Hanc autem religionem seu serum iam Iacile removebimus , si , quae sequuntur , servabimus . Primo consulere debemus Romanam ecclesiam e quae si docet, hujus nodi li-hrum esse germanum , nefas est repugnare . Nam praeterquam quod ab spiritu Dei, ne erret, regatur ἱ accurate examinavIt, an libri sint in triri & sinceri, an non : an hoc sensu sint accipiendi , an aliter . 2. Et illud investigandum, quid aequales dixerint scriptores et quid illi, qui paullo post fuere. Prorsus enim fieri non potest , ut tot homines ocu. Iati , & aequales , vel suppares decepti fuerint judicantes, hujusmodi libros ab illis hominibus fuisse conscriptos; idque iisdem verbis, & sententiis , quae nunc exstant. 3. Postre mo loco investigandum , an ii, qui ea ab auctore divino seripta esse testantur , odio , amore, spe incitati dicant . Quae omnia si cohaerent, prudens nullus negaverit , hujus modi libros , & doctrinam intemeratam servari. Exemplo res fiet clarior . Libros omnes utriusque Testamenti, quia concilio Tridentino recensentur, LII
esse divinos , ev hoc discimus, quod ecclesia Catholica, ab Iudaeorum ecclesia , & ab ipso Christo, ae discipulis edocta, a primis usque Christiani nominis inculis docuit, utrosque a viris divinis scriptos fuisse , Deo ipso dictante , vel cogitationes scriptoris ad hune finem dirigente . Id aequales homines , id illi, qui paullo post fuere , alii aliis suceedentes Perpetuo testati sunt. Id lassi sunt Ethnici nonnulli aequa
290쪽
LIBER QS ARTUS . assim , qui ex talium librorum testimonio disputabant contra nostros . Id in singulis taeulis cognitum fuit, & in eonei-liis Episcoporum constitutum. Id antiquiores versiones T. V. ante Christum sectae, ut Chaldaica , Syriaca, Samaritana, Graeea : id aliae post Christum Graecae , & innumerae Latinae ; tum & Arabica , Aethiopica , Persica, Galli ea , Germanica , Hispanica , Anglica , ceterae plane conficiunt.
Id consensus omnium populorum , per terrarum orbem dispersorum , qui Romano pontifici obtemperant, luculenter
Praeterea sunt alia argumenta , quae id ipsum aperte demo nstrant. Primum condicio hominum , qui id scripserunt οῦ qui plerumque erant agricolae, & pastores , ac piscatores, omnesque indocti, & minime apti qui tale systema doctrinae excogitarent, ut Veteris testamenti praedictiones exacte rebus gestis in Novo responderent. Deinde ipsamet doctrina, quae in ii idem libris habetur, humanae rationi consentanea, & quae undique sanctimoniam reddit. Praeterea stupenda miracula, quae in Veteri testamento continentur et atque notissi,na illa Christi, & Apostolorum prodigia , quae utriusque eodicis veritatem & sanctitatem demon .strant. Postremo martyrum innumerabilis multitudo , qui grassante in perniciem Christiani nominis Caelarum ignito furore, Christi doctrinam testati sunt summo consensu. Quae omnia, ut alia missa faciam , conficiunt evidenter ,
& libros esse divinos, & divini numinis providentia ad nos
usque incorruptos pervenisse . Non seeusac eadem argumentandi via, Homeri, Platonis , Caesaris, Ciceronis, Virgilii, Plutarchi, ceterorumque libros veros eorum esse fetus probamus , nimirum ex veterum testimonio, & summo eorum, qui prioribus successerunt, consensu . Contra vero iisdem argumentis efficimus , librum III.