장음표시 사용
381쪽
l3yo DE RE TO CICAtot laeula invaluerunt: & impedimento suere hominibus . ne praeclarum aliquid in bonis studiis molirentur . Et nisi vergente ad finem superiori taculo tale jugum Philosophi penitus excussissent, adhue in illa barbarie & squalore dileiplinae omnes jacerent. II. Hinc eodem pedantismo laborant ii,qui eum animum ad aliquam duci plinam applicant , non animadvertunt, quo illud , quod disputatur , pertineat: quemque fructum mens humana ex talibus disciplinis capere debeat. Sed quasi infelices picae ea memoriae mandant , in quae casu aliquo incia
derunt e nec mentem germana eruditione exornant .
Hujusmodi sunt, qui in Logicis subtilitatibus con in senescunt; quin unquam intelligant, Logi eam non esse finem investigationis nostrae , sed adjumentum seu medium ad diseiplinas comparandas . Qui in Theologia , aut Iurisis prudentia addiscenda , ita uni se disputationi addieunt , ut sibi persuadeant, paucis pagellis orbem selentiae definiri r nee illud ad eorpus disciplinae reserunt, nec , qua de caussa disputatur, intelligunt. Qui Historiam dies, noctesque tegunt, quin aliquod inde doeumentum ad moderandos mores deducant. Verbo , qui sine ulla methodo di sciplinis vacant, nec de polienda mente judicioque sormando cogitant. Horum sane infinitus est numerus . III. Ad eamdem e lassem reseruntur illi, qui in unam diis sciplinam toto pectore incumbunt , quin ea, ex quibus lucem ipsa accipit , adtingant . Quid emm nisi ineptum est , Historiae vacare , quin prius Geographiam , & Chronologiam , duo Historiae lumina ; mores , consuetudines , &religiones populorum persecte calleat y Quis ferat homines , qui Naturali philosophiae dant operam , quin Geometriam ,& Arithmeticam . Physicae ocellos duos , animo recte per
cipiant Quis umquam in jurisprudentia Civili progressus ullos habuit , quin a philosophia Morali, & arte Logica , & Romana historia duxerit studium Quis Saeram
382쪽
LIBER OI INTUS. 3 yx lentiam, quis Pontificium jus cum pretio edidieit, qui non linguis Orientalibus , & veteri disciplina Ecclesiae , &historia cum Sacra, tum Pro sana, & arte Critiea mirandum in modum suerit eruditus Quod qui non faciunt, ut multi non faciunt , ii quidem , quin in re gravissima in ptiant , & exemplo stultitiae aliis sint , effugere non
In I. Adjungimus his Philosophos non nullos . qui
omnia ad Philosophiae suae canonas reducunt et horumque ope se abstrusiora quaeque dilucidare possie confidunt Hi Sacros codices , hi Patrum scripta , hi Conciliorum sanctiones , hi Pandectas , hi Veterum scriptorum sententias ex opinionibus suis tam copiose fidenterque ex ponunt 3 omnino ut admirentur qui audiunt , unde illis tam singularis eruditio , tamque exquisita inter pretandi via subito exstiterit . Quod si ea , quae fundunt , examinamus , plane intelligemus , somnia eos & nugas lectoribus venditare . U. In eodem numero ponuntur illi, qui res, quas ipsi, ne dum alii, non intelligunt, magna vocis & laterum contentione disputant . Quis enim sibi persuadeat fieri pota , ut
duo homines quorum alter Persice tantum , alter tantum
Lusitane sciat; postea quam integrum diem collocuti fuerint , interrogati, quid dixerint; alter adfirmet ι se intricatissimam argumentationem opposuisse et alter vero , se singulas objectionis partes penitus infirmata Tamen id sa ei unt frequenter illi, qui de quiditatibus , bae eitatibus . formalitatibus , de ente rationis, de natura aniversali , dedistinctione inter gradus Metapbusicos, de creatura indeputabili, de appetitu materiae primae , de materia spiritali, deformis eadavericis, de unione corporea inter mentem is cor
pus , & sexcentis hujusmodi altercantur inter se . Hi certe nihil seeius se invicem, quam illi , quos antea significa vimus. intelligunt . VI. H
383쪽
sya DE B E LOCI CAVI. Horum similes sunt illi omnes , qui de re , qua
humanae rationis praesidiis nequit expediri , clamose contendunt . Ut illi, qui de possibilitatibitis mentium , de unione continui corporis, de figura particularum materiae , dc hujus generis aliis disserunt . Qui sacerent sapientius , si, missis iis, quae non intelligunt, vacarent utilioribus. VII. Neque vero pedantismo liberantur', qui studio novandi tenentur , & nova systemata , aut paradoxas hypotheses condere pro fine habent: nec tam quaerunt , quam vere , sed quam nove dicant , suique admirationem in aliorum animis sulcitent. Quo vitio Reeentiores non nulli philosophi magni nominis insecti sunt e qui , tametsi multa,
di praeclara excogitent tamen interdum talia obtrudunt , quae tolerari vi et possunt .
Quis enim non animadvertat, Cartesium , Hobbesum , Malebranchium , Rudigerum , Tschirnausenium , Poiretum . aliosque nimis multos hoc sibi proposuisse , ut auctores systematum haberentur , & in omnium ore ac serinone versarentur Liberamus tamen hac nota eCs, qui systemata eo consilio condunt , ut rei litterariae prodesse queant . Immo vero laude digni sunt ii, qui ea excogitant, quae tirones ad solidam scientiam iacillime ducant . VIII. Reseruntur inter pedantas illi, qui dum aliquid lucubrant, auctorum nomina , & sententias ad verbum descriptas sine ullo fine connectunt: & ingentia volumina conseribunt, in quibus, si inutilia demas , boni vix aliquid superest. Peccant hoc peccatum innumeri Iurisconsulti pragmatici, qui & legibus, & copia eruditionis opprimunt lectores et bene an male, nihil ad eos et modo eruditissimi habeantur, nihil morantur reliqua . Sed praeter ce teros , qui Coninia tum in re, quae ad Iurisprudentiam, tum quae ad Moralem disciplinam pertinet, ediderunt et in quibus sani judicii, & exactae ratiocinationis parum e nominum vero totae pagellae sunt plenae . A quo vitio nonnulli
384쪽
LIBER QUI IN TU s. 3 s 3 nulli cum Philosophi, tum Theologi, aliique nimis multi
non abstinent. Ac sane in hac Europae luce non tam auctorum nomina , quam rationum momenta sunt consideranda . Nec id
modo in aliis disciplinis , sed etiam in Iuris prudentia faciendum est e quae cum ex Morali philosophia derivetur, fit consequens , ex eadem legitimam interpretationem CD seducendam. Hoc ipsum Veteres consulti , Scevola, V rus, Sulpicius, Labeo , Capito, Mamurius Sabinus; remediae aetatis illi, Papinianus , Ulpianus , Paullas, Modestinus, ceteri exemplo tuo docuerunt : qui nisi i idem dc Philosophiae,& Iuris essent periti, numquam ad illam prae stantiam pervenistent. Di JMemini virum clarissimum nee Iurisperitum solum, sed etiam Polyhistorem egregium , quo familiariter ulus iam , cum Operam darem iurisprudentiae, ita me compellasse: Fili mi, si quando in auctorem aliquem incideris, de quo incertior sis, bene an male scribam, illud primum considera,quam multos auctores in singulis partibus nominat. Si longum catalogum intexit, scito male eum scribere : nec enim fieri potes , ut omnia fuis oculis pervolverit . ut autem reliqua calleat, illud profecto ignorat , quae sit optima methodus . Quod monitum viri clarissimi velim , Adolescentes , animo defigatis .
VIIII. Etiam & illi inepti sunt, qui de aliorum scriptis
judicium confidenter faciunt, quin ea , quae necessaria sunt, ut apte judicent, habeant. Quam enim temerarium est, de iuniorum philosophorum sententiis judicare, prius quam eorum placita , dc historiam Litterariam vel a limine salutent 8 Quis serat eos , qui nulla verae Theologiae eruditione imbuti, nulla artis Criticae notitia tincti, non nullorum
385쪽
sententias, tamquam si Catholicae fidei non congruerent , magno supercilio repudiant, quas ipsi non dicam non ex
pendunt , sed ne inte igunt quidem. Quis sine stomacho videat Iurisconsultos non nullos, qui in illis turbidis sontibus Accursit, Barioli, Baldi , Iasonis, Cumani, Fulgosii, Decii, ceterorumque pragmaticorum hauserunt, prae se contemnere eos , qui Cujacium, Hottomanum , Antonium Gouveanum, Donellum, Duarenum , Gothostedum utrumque, Fabrum , Muretum,
Antonium Augustinum , Gitantum , G. Budaeum , Brissonium , luris lumina: qui Grotium, Seldanum , Pusen- dorsum , C. Thomasium , l. F. Bud deum , Hei neccium , Rudigerum , molsum , Conringium , Bomum , Boeli merum , Naud eum , ceteros, qui Naturalem , & Civilem jurisprudentiam , atque adeo ipsam Politicam disciplinam ex squalore di pulvere, in quibus erant, extraxerunt , in succum ac sanguinem convertunt Intoeranda profecto haec sunt: & tamen nihil frequentius .X. Sed praeter ceteros sunt pedantae illi, qui se aliquid nescire vix umquam ingenuo pudore confitentur . Iactabat se quidam Theologus ; ex iis nimirum, qui Scholasticam theologiam leviter adtigerant; nihil tam esse abstrusum in Sacra seriptura , quod ipse non plane & expedite enuclearet :& memoriter quaedam recitabat, ex quibus iis, qui aderant , monstri simile in Sacra eruditione esse videbatur.
Advenit casu vir doctus, & pius, qui ut hominis frangeret inpudentiam , primum caput Geneseos sibi explicari petit:& omnia proponit, Physica , Metaphysica , Philologica , Historica , Theologica, quae in illo capite continentur rae de singulis erudiri se velle significat. Hic miser pedanta, eum se frustra jactaret, nec aliquid commode diceret, nihil
secius ignorationem suam noluit prosteri. Quod si homines hi mente reputarent, quanta in re xum caligine & ignoratione versemur , .ut ne illa quidem ,
386쪽
quae tangimus & contrectamus; ne nos quidem ipsos , quibus nihil nobis praesentius est , intrinsecus cognoscamus ;plane laterentur, doctissimum quemque di in perscrutatione veri exercitatum eum esse , qui se innumerabilia nescire , plurima non nisi probabili conjectura adsequi, paucissima
vero certo cogni scere , ingenue profitetur .XΙ. Quod si intolerabiles pedant ae sunt, qui inscientiam suam in aliqua eruditi Cnis parte renuunt ptofiteri; quid de illis dicemus , qui se disciplinarum orbem absolvisse arrogantius adfirmant Neque vero , Adolet centes, judicetis, Leontinum Gorgiam aliquem, aut Graecum sophistam alium ex inseris esse tui citandum , qui in concione poscat quaestionem , & se de unaquaque re paratum esse dicere si-gui si et: iunt in praedentia non nulli , qui eadem chorda aberrant: sunt, qui istorum inpudentiam laudibus extollunt. Sunt homines , qui cum materiarum indices seu repertoria legerint, & inde sum ierant quaedam, quorum ope aliis egre gie inponant; inmensam eruditionem se habere simulant astute : aliosque vel indoctos , vel de hoc parandae famae artific o nihil suspicantes , in errorem inducunt. Quod quam sit inepriim videtis .
XII. Hinc & lilii petantae sunt, qui disciplinas omnes , quas ipsi non didicerunt , rejiciunt . Frequentissime hunc scopulum plerique , qui litteris vacant, offendunt. Ac primum Philologi plerumque eos , qui gravioribus di sciplinis dant operam , quasi pedantas contemnunt . Sch lasticus exsibilat eum j qui ab experientia, & Geometria Physicam ducit: qui ab Scriptura , & Traditione, mistis Metaphyscorum argutiis, Theologiam suam sumit qui Mo ratem disciplinam cae jure Naturae & Gentium , ex Sacra scriptura , & Ecclesiasticis sanctionibus, non ex Cassarum centonibus , suinino judicio derivat. Iurisconsultus prag
maticus suo Decio, Tartagna, Socino, Cumano, Saliceto, de Butrio , Fulgosio , ceteris contentus; ridet antecessores
387쪽
Iuris , qui ex purioribus sontibus Iusti , & Iniusti pruden
tiam deducunt; quasi homines finiendis liticulis ineptos . Contra graviorum studiorum cultores nimis multa in eos, qui aliis disciplinis dant operam, sibi permittunt, eo que prae se contemnunt . Inepti utrique hoc nomine, quod nesciunt disciplinas omnes communi quodam vinculo contineri, & alias aliis opitulari: atque suam cuique laudem e se litterarum cultori, suam disciplinis omnibus , si reeta intelligentia, & definita animi moderatione unaquaeq te earum gubernetur .
XIII. Etiam cum p santibus junguntur illi , qui repugnantes sibi, & in aliam sententiam disputantes ferre nequeunt . Qui cum aliquid vel bene, vel male excogitarunt, di ediderunt , ea animi demissione id ipsum ab omnibus admitti cupiunt, quasi ex Hammonis sonte oracula relata . Qua quidem ineptia an alia major excogitari possit, nescio: id scio, hoc vitio eos interdum insuscari, qui in disciplinis summa cum laude versiati sunt. Nam ut Voetium, Robervalium, ceterosque omittam Recentiores , vel unus Cartesus luculentus testis est . Hic enim , nisi principatum in Philosophia adsectaret, tam aegre non serret, se a quibusdam lesultis , ab Ultrajectinis , & Lei densibus Philosophis;& , quod plus est , ab Hobbesio , & Gassendo, amicis olim
suis , ob quaedam placita reprehendi; ut ad magistratuum auctoritatem tamdem coniugeret , quo facilius reprehensi res suos debilitaret. Neque in Regium inveheretur hoc nomine , quod Cartesiani imo relicto , Eclectiee philosopharetur: quod parum generosam indolem manifestat . XIIII. Postremo accensentur pedantibus Consequentiarii: ii nimirum , qui dum aliorum sententias consutant, non eversis fundamentis contrariae opinionis, ad consequentias confugiunt; quo adversariorum famam & salutem indiscrimen vocent. Existimantes se , si minus rationibus , saltim periculosis consequemiis adversarios de statu caullat,esie dejecturos . E. g.
388쪽
LIn Ε n I N T U I . 3 s7 E. g. Laudet quis in Cunaeo, Graevio, J. Sturm Io , Me lanchthone Buchanano, po it illimum stilum & methodum: in Ciercio, Meiackentio , ct merenselso , aciem judican uir eruditionem Usserit, Grotii, Scaligeri junioris, BC charti . Vossiorum, Buxtorsorum , Sel deni , Light oti, reliquorum : investigationem Philosophicam Leibnirii , Boylei, Nemtoni , Leeu inenoehii , Clarhii , Derhamii, Buddei .
ceterorumque 1 Arreti coram , qui disciplinas graviores in bono lumine collocarunt. Inseri consequentiarius: Esse Haereticum , vel de haeresi suspectum : non esse audiendum : dc quidquid eruditionis inde profluit, tamquam perniciosum , esse explodendum . E contrario , reprehendat quis non nulla errata
Melitonis, Iustini, Irenaei, Papiae , Clementis Alexandrini , Lactantii e tum & naevos alios, qui Ueteribus epi scopis , vel aliud meditantibus , exciderunt: & laudet diligentiam quorumdam Haereticorum , qui inter tot convicia, quibus Sanctissimos viros proiequuntur, non nullos naeUOs docte notarunt. Hic iterum consequentiarisse Ergo est Haereticus : nam Ueteres christiani , dc Doctores nihil non bonum poterant cogitare , nedum scribere . Iam prima illa ratiocinatio et Laudateruditionem me reticorum, ergo es Haereticus: est fatia . Adeoque , quae inde ducuntur , ceterae eodem vitio laborant. Nam non
omnia , quae Haeretici dixere , sunt salia e nec omnia , qua Catholici scripserunt, sunt vera . Utrique & bona . & mala scripsere ; quae expendenda sunt ad oraculum Glicani: di si per hujus leges terrae orbem obambulare possunt , te mere reprehenduntur talibus argumentis ab in idia ductis . Eodem jure liceret argumentari hoc modo e Laudat dicen di copiam Ciceroni se tuetur mordicus dogmata Aristote lis: adhaeret placitis Galeni, Avicenae , Averroesii , Avem Pace . ergo est Ethnicus , aut Μuham mea anus. Quod tamen inertissimum argumentandi genus est.
389쪽
Oportet autetri , ut consecutio sit legitima , ex regulis Critices verba hominis examinare . Deinde necesse est, ut ea perspicue , ct pro Xime, & necessario ex auctoris placitis fluat . Nec id solum , sed etiam nece.se est , ut certo sciamus, auctorem hanc periculosam consequentiam praevidit se. Nam multa viris doctissimis oscitantibus excidunt, quae ipsi
Veteres multi suturum esse in terris millenarium Christi regnum dixere , vel in hanc partem propenderunt. Alii eontenderunt, beatum adipectum Sanctorum animis denegari ante diem extremi judicii : & in hae sententia pa-blice fuere , an ina quam Benedictus XII. sanctione 1 ua eam damnaverit. saJ Tamen hac de caussa Haeretici non habentur : quia Ecclesiae judicium non constabat, nec illius decretis pertinaciter repugnarunt. Qui autem talibus machinis disputantes aggrediuntur , vel id inscitia , vel pertinacia faciant , pedantae sunt, & ab eoncione litteratorum ejiciendi. Et hae sunt praecipuae pedanti mi spectes , ad quas ceterae nullo negotio reducuntur . Supersedemus reliquis , ne infinite excurrat oratio . Cum ex iis, quae diximus, sit manifestum , corruptum judicandi gustum , dc 1 olidae Phil sopitiae desectum in caussa esse, cur in pedantismum incidamus : id est , in nulla disciplina agnoscamus. pretium , modumque teneamus . Quae si recte cognOiceremus , cave remus presecto ab illis ineptiis , quae nos doctiorvin & prudentium ludibrio exponunt: quod ipsum cst , in unaquaqu re esse Philosophum.
si J 'de Hollman. dissert. de iure Consequent rarum
ad In Extravet. Benedimis Deus, apud Betyetium ad
390쪽
LIBER in I IN TU s. 3CAPUT V. De usu Logicae .
REliquum est , Adolescentes, ut vos doceam , qualem fructum ex hisce lucubrationibus capere possitis, quo que id modo secillime consequamini. Quod ego praeceptu tanti iacto , ut nisi illud penitus intelligamus , S. memoria teneamus , reliqua omnia supervacanea esse existimem . Et quidem omnes homines , vel ii docti, vel ineruditi sint, logica Naturali pollent: id est, ea facultate intelli gendi, & ratiocinandi, quae animae congenita est. Hac plurimi, immo & hiaene omnes, cum in vita domestica ,
tum publica aliquando bene ratiocinantur et ac aliorum errores inveniunt, & patefaciunt. Haec artem ratiocinandi genuit, & expolivit . Nam cum homines longo rerum usu edocti animadverterent, aliquando mentem nostram errare, aliquando bene ratiocinari; notarunt errores, & regula aquasdam sormarunt, ex quibus haec ars ratiocinandi, seu Arti e talis logica exsistit. Verum usu & experientia edocemur , homines sibi relictos , & sine regulis ratiocinantes, in infinitos errores lucidere . Iccirco oportet quasdam regulas habeamus , ad quas ratiocinationes nostras dirigamus , ne inprudentes decipiamur . Quarum meliores hucusque tradidimus. Sed nec id satis est , regulas omnes notas R. familiares habere , nisi usu valeamus , & eas ad privatas contentiones applicemus et idque in re nova , quam nuloquam a Praece pioribus audivimus, praestemus. Fingamus esse aliquem , qui Geographiam, & Nauticam artem compertas habeat , catque auditores plures an