장음표시 사용
71쪽
AD N SU MLusITANORUM ADOLESCENTIUM
DE IDEIS , ET EARUΜ SIGNIS DISPUTATUR . '
CAPUT I. Quibus partibus constet animal ratiocinans , ostenditur :ium , de sede animi agitur . orpore, & spiritu constat hoc animans, quem vocamus Hominem . Nihil magis obvium , nihil in familiari sermone frequentius: usque adeo bajulus in trivio, anicula ad secum, pue rutus in sinu matris hisce vocabulis utuntur. Ueruntamen expeditum non est, quid sit corpus , quid Oiritus : immo non ii modo, qui ineruditi sunt. sed eorum,qui litteris vacant, & Philosophi nomen adsectant, plerique. si mentiri Disiligoo by Go la
72쪽
- mentiri nolunt, sateri debent , nihil se praeter auditum habere . Pauci siquid eira sunt, qui rem expenderint, atque sine ullo praejudicio, quid istud praeserat, examinarint . Nos Vero totam hanc disputationem Physiologis reservamus intactam : & hanc in praesentia amplectimur notionem , qua hominem parum exercitatum requirit: nec ex Metaphysicorum ossicina , sed ex horumce sermone , qui res libero judicio considerant, rem istam finiemus . Igitur id vocamus corpus quod tres habet dimensiones, longitudinem , latitudinem , proin ditatem , & insuper introductioni alterius corpori, seu penetrationi undique repugnat . Aliter , & ad puerorum opinionem accommodatius, corpus est , quod in homine videtur: quod colorem habet , di molem , vel caro , vel os, vel capillus, vel unguis , vel
aliud sit. Quidquid ergo & videri,& tangi potest,est corpuS. Contra vero spiritus ell, id quod in homine est,& corpus non est : nec ab ullo videtur : sentitur tamen esse , e S Tebus, quas essicit s quae multae sunt, ct conspicuae . Etenim experimur esse in nobis rem aliquam, quae cognoscit, & vult. Nam dc nos , & amicos , ceteraque , quae eXtra nos sunt, cognoscimus omnia e & de hoc tam sumus persuasi , quam qui maxime . Praeterea, experimur no Smulta velle , dc nolle . Nam dc bona amicis optamus, & no bis ipsis bene cupimus : etiam illud , membra nostra pro imperio exercemus . Etenim certo scio, me brachium movere si volo : si vero nolo, non movere: idque tam facile, quam haec dico . Proinde est in me aliquid, quod praeest machinationi isti , eamque regit 8c moderatur . Contra vero corpus nostrum si appulsu externi corporris adscitur voluptate, vel dolore, id ope organorum machi nationis nostrae, quos sensus vocant, animus sentit. e. g. Si
scalpas digito semur, vel humerum, tum etiam si ignem cu ticulae admoveas modo sanus sis , nee paralysi adfectus) baec corporis adsedito ab animo sentitur.
73쪽
62 DE RE LOCI CASie alterno jure se habent. Nam & eorpus spiritui obtemperat, eaque, quae imperat, exequitur : & vicissim animus , quidquid sensuum ope percipitur , sentit ipse s id est sentiendo intelligit. Quod ipsum alter ab altero moveri dc pendere,illud est,quod vocatur unio animi cum corpore. DII Itaque si I De conjunctione animi cum corpore , seu de commer eio corporis, O' animi, disputatum est vehementer ab clari simis Philosopbis boe, is, superiori saeculo. Cum enim dubium non sit, quin animus corpori ad unctus sit, modo quo diximus , ut id commode explicarent,alii alia cogitarunt. Heteres sistema influxus phy sici excogitarunt , vel mutuum , ut Sebolastici plerumque e vel tantum animi in corpus , non e converso, ut Durneminius Iesu ita in Commentariis Trivultianis contendit e vel alio modo , ut Gassendus , Cud.orthus , ceteri. Agii sesema adsistentiae , seu caussarum occasionalium excogitarunt: contendentes, nec corpus movere animum,
nec contra ab animo corpus moveri: sed utrumque a Deo ingratiam alterius . Hoc a Cartesio quodammodo cogitatum , Malebranchius , θ' ad stelae alio modo adornatum magna cum animi contentione defenderunt . Postremo alii ristema harmoniae praestabilitae , uti et ocant. finxerunt: quo in xum is Uerum commercium negarunt omne e tantum reliquerunt , bos
motus in animo , ἐν corpore haberi , ex barmonia qua am a Deo praestabilita , vi cujus unius partis motus alterius motum consequitur . Hoc Leibnietius primum , post 'Molfius , summi viri, inlustrarunt: ex quo innumerae , O' eae quidem acres , contentiones suscitatae sunt a Boeberio , Lamio , Parentio , ur nemimo, Newtono, Clarhio, Sibalio, ceteris. quae etiamnunc audiuntur . Nobis haec disputare in praesentia non es animus e tantum dicimus, hanc mutuam eorporis ab animo , ἐν vicissim animi a corpore pendentiam, quae omnibus clara ervidubia est, banc ipsam vocari unionem seu con unctionem an mi , O' corporiI .
74쪽
LIBER SE. UNDUS. 43Itaque quidquid illud sit, quod intelligit, & vult s de quo in praesentia non disputo , sed alio loco erit dicendum ; illud
prosecto certum est, esse in homine rem aliquam, quae cognoscit , & vult, quem vocamus animum . IJ Disputant acriter Philosophi de eo , quanam in parte humani corporis positum illud sit, quem animum nomin/mus et eaque disputatio jam ab antiquo tempore gravissimo
rum virorum ingenia maceravit.
Pythagoras ad & Plato Os J in capite posuere. Strato insuperciliorum interliitio . s J Parmenides frJ Democritus 6J Epicurus IJ in medio pectore . Diogenes in ventriculo cordis. Γ8J Aristoteles foJ vel in eorde, vel in cerebro,
vel alia media corporis parte animi sede in esse dixit. si odAlii alio loco collocarunt. Peripatetici vero, id est Scholastici, saltim ab XI H. Christiani nominis saeculo , animum in toto corpore esse con tendunt . Moventur talibus argumentis . Primo, quia quam cumque corpori S partem tangamus, animus sentit et quod est signum , eum ibi esse . Deinde , quia intelligi non potest, quo pacto animus sit forma substantialis corporis, id est, sit id quod corpus regit, nisi totum corpus occupet. Postremo , quia
s i J Mens , animus, spiritus , anima rationalis , intellectus,& hujusmodi alia hoc loco quasi homonyma usurpantur et &sgnificant rem, quae in homine cognoscit, & libere vult. ad Laert. de Placit. PbiIU. L. VI II s. so. 33 Cicero Tus I. L. I. n. Io. 4J Plutareh. de Placit. PbiI. L. IIII. c. n
sfl Idem ibid. 6I Idem ibid. c. q.
73 Lucretius , L. I II. U. I. s8J Plutarch. ibid. c. s.
,, Necesse est in medio moventis esse principium ani- , , mae . Ars. de Motu Animal. c. 8. s. stoJ Hi omnes animam nominant: sed an idem mente percipiant, an aliter, exploratum non est.
75쪽
44 DERELOGICA eonei lium Uienense , & Lateranense V. finiunt , animum nostrum esse formam eorporis . Quae tria recte explicari non possunt, nisi animus in toto eorpore sit. Verum non opus est hujusmodi rationes ad Lydium lapidem revocare : nemo enim talibus argumentis cogi potest ut censeat , animam per totum corpus esse disii tam . II
Quidquid dicant illi, qui Aristotelis, & Dicaearchi sen
si J Concilium Vienense sub Clemente V. an. IIII. da mnavit sententiam Aristotetis tributam Fratri Petro Ioannis madivus Annal. Minor. an. I 278. On IasT. ab ιnvidis
confictam fuisse docet J quae doeebat , Animam intellectivams id est intellectum agentem Ari&telis J non esse formam corporis . f id est non esse partem essentialem. sed adventiciam bomini J Concilium autem definit, illam vere , per se , ων πα- rura sua esse formam,seu partem intrinsecam θ' essentialam bo-
minis . An vero fit etiam forma informans eorpus , eosensu , quo Seboiastici aeeipiunt, nusquam dicit Concilium . Bail. Sum m. Concilior. Tom. I. P. m. 3 3 I. Concilium Lateranense V sub Leone x. an. I D 3. ms damnavit duplicem sistotelis sententiam e quas Alexander pigrodisiensis , O terrosus amplexati fuerant . Altera erat, Animam humanam s intellectum patientem a esse sormam hominis, sed esse mortalem . Altera : Animam intellectivam s intellectum agentemfesse inmortalem , sed unam in eunctis hominibus. Haesententiae eiι Io XV.-XVI. inito invaluerant in Italia : s Ficinus, Praefat. in Plotinum Jeasque defendebant Achillinus, Pomponatius , Portius , cre inonit us , aliique Rigidu- Peripatetici . sui tamen , ut invi diam declinarent, addebant confer. Momponat.de Fato L. III. c. I. & de Inmori. Anim. c. I s.J verum is esse secundumAri- sotelem , non tamen secundum fidem CatMI His erroribus
tantummodo oecurit Concilium: at ex primis decreti verbis a
sertam es. δεηfer. Bail. I. c. ct Labbeus ad Cone. Later. U.
76쪽
LIBER SECUNDUI. ' 4ytentias alio vestitu adornatas, in scholas introducere conati sunt. Sed de his alio loco. Elapso saeculo Carte lius animum in glandula pineali , quae in superiori cerebri parte reperitur Duncta illa est inse- ,riori parti utriusque thalami nervorum opticorum, supra tuberculos quadrigemellos J residere existimavit . ΓrJ Uerum nec id aliis multis perluadere potuit: propterea quia Anatome ostendit, alteri usui datam esse eam glandulam equae in aliquibus vitiata fuerit: in aliis petra erat: sad desue rit in quibusdam : qui omnes tamen , dum viverent, perbel
le intelligo bant. Alii alias cerebri partes illi dederant . 3JEgo vero existimo , hujusmodi rem ex iis esse, quae a nobis explicari non possunt. Oporteret enim , ut ideam cla- m haberemus spiritus seu animi nostri. Tum ut clare perinciperemus , quo modo intelligit, & corpori conjunctus eli , idque moderatur . Praeterea , cognoscenda erat machinatio . humRna , cerebri praesertim. Quae adeo sunt obscura &involuta , ut, quid pro certo adfirmemus , non habeamus . Tantum dicimus, probabilius esse, animum exsistere in capite et propterea quod etiamsi membra aliqua cultro secentur , nihilo secius homo intelligit. Item si nervus , vel arteria vehementer ligatur, di in ea parte, quae est insta nexum, tangitur , homo non sentit: si supra nexum , sentit . Ut videatur dicendum , nisi in capite, animum nec sentire ,
nec intelligere e s J proinde in eo esse . Illud obscurius , an in toto cerebro, an in aliqua sui parte, tamquam in arce , animus collocari debeat. Λucto-si J De Adffect . Part. I. art. II. ad Κingius Trans PbiI. Rep. des Lettr. u. I 6ST. p. 3s. 3J rillisius , Vieussenius, Rosse tus . cons Boerbaaven . Prael est. Academ. Tom. r et II. 4L Iss. Θ, ibi Halter. Boerhaav. Praelect. Acad. T. II .ls. 28 . O, ibi Hallerp. m. Is I.-6Oa, seqq. qui adferunt exempla .
77쪽
DE RE LOGICA res plerumque in hoc conveniunt , debere unam tantum paristem constitui, quae sedes sit animi, & veluti sensu uin origo , seu internus sensus . Verisimile au em est , in corpore callos sedem esse animi . Nam , ut e X perimenti S nimis multis con stat, etiamsi reliquae cerebri rartes , ut suι antia corticalis, ut medullaris , ut tester, ut corpora friata , ut nates, ut glandula pinealis , ceterae vel morbo, vel alia de caussa male adfectae fuerint , tamen infirmi recte percipiebant , & ratiocinabantur , di sensibus commode utebantur: immo eorum non nulli a morbo sunt liberati . Contra in iis aegris , in quibus eorpus eallosum vel diminutum , Vel compressum , vel alia de caussa male adsectum repertum est, aegri vel memoria laborarunt, vel dementes evaserunt, Vel usum a Iiquorum sensuum perdiderunt;eumque amoto impedimento interdum
recuperarunt. IJ Ex quo verisimile est , animum eo loco esse , ubi actiones suas, nimirum i ensum, & intelligentiam ,
manifestat. Et de conjecturis huculque . saJ
IJ in. de Ia Poronte in Comm. Acad. Scient. Parisi
Gn. II t. Cons. Boerbaav. Praelect. Acad. T. II II. g. 8.& ibi Halter pag. m. qa s. seqq. ad Deeνta Mesunt omnia is, obscura: neque enim ex vulneribus cerebri, neque ex morbis , neque ex fatuorum sectionibus aliquid certo coguosci potuit. Nam primum nervorum eum arteriis in cerebro conjunctis Γ haec sedes animi esse videtur J non uno tantum loco conspicitur . Deinde morbus certae sedis nervorum modo bune , modo alium sensum, moaeo omnes, enodo motus supprimit . Praeterea magna vulnera in cerebro me sensuum detrimento ostendunt, late patere sensorium commune , , etiam diminutum sufficere . Boerh. I. c. T. Iv. g.
78쪽
LIBER SECUNDUS.CAPUT II. Quid faciat mens hominis e rum diversitas
cognitionum explicatur. Ρorro plurima fortasse agit animus dum est in corpore , quae nos omnino ignoramus: quippe qui nec ipsam animi naturam & proprietates clare di distincte intelligimus . Tantum scimus, animum nostrum reculiare hoc habere, ut intelligat , ac intelligendo alias & alias cognitiones exprimat . Has in duas veluti classes dispertimus , perceptionum , judiciorum . Nimirum , eum mens objectam rem percipit , quineam ad aliam reserat s e. g. cum solein , aut equum cogno scit 3 haec cognitio vocatur perceptio . f idea est illud objectum , quod in animo est cum percipio: verum Logici ideam& peremtionem confundunt J Cum vero unum ad aliud resert , di percipit convenire alteri , an non 3 e. g. cum dicit ,
Sol est lucidus, Equus es animans, Petrus non es Paullus; haec cognitio est judicium . Quid autem reapse si ides, quid pereeptio , s idem de judicio dicendum J magna dissentio est. Sunt qui ideas dc perceptiones idem esse censeant, & dicant, consiliere in motibus sensuum , dc cerebri . s i J Sunt qui ideas & perceptio
nes , in eadem mentis cognitione ponant: ita tamen , ut ea
dem cogo itio dum ad mentem sertur, quae percipit i appelle tur perceptio : dum ad objectam rem , quae percipitur ; idea .s a J Alii omnino perceptiones ab ideis sejungunt, dc putant , Deum humanae menti ideas rerum inprimere . 3J Postremo siJ Hobbsus , Leviathaiae P. I. cap. 3. q. & in Elzia . Phil. c. a I. art. a. is alibi . Cui addi potes Lucretius, cercri. IJ . renaidus , de Ueris & Falsis id eis : dc Lockius , de Mente Human. Praefat. O, L. II. c. 8. s. T. 8.
pressonem tamen alii alio modo exponunt .
79쪽
4S I E R E L o C I C Ralii Ideas materiales aiunt, esse adsectiones sensuum , & cerebri : intellectuales vero, quae materialibus respondent , elle perceptiones materialium. IJ Reliquis sententiis su-reriedemus .
In tanta doctissimorum hominum dissentione , aliquid certius Velle proferre , arrogantis esset. Ne tamen de verbis contendamus, ut plerique iaciunt , certa & perspicua ab incertis & involutis separabimus .i Principio certum est , motiones sensuum cerebrum quadam ratione adficere , & illi aliquid inprimere. , ex quo mens percipit res , quae sensus pulsiant . Id ita se habere , vel ex hoc aperte deducitur, quod morbus capitis acutissimus, vel cranii fractura , vel ejusmodi morbi, qui in cerebro &capite evenerunt , interdum memoriam rerum delerunt omnem, interdum vero rerum intellectu in abstulerunt . in Quod etiam in dementibus dc Velanis evenit, qui cerebri vitio incondite & inconsulte loquuntur . Cumque animus nec aegrescat, nec possit mutari s fit consequens , aliquid in cerebro inprimi , ex quo nos rerum sermas & ideas percipi mus . Duplex igitur ex sensu oritur adsectio et altera cere bri , quam vocare possiimus ideam materialem : altera mentis , quae est ipsa eognitio , perceptio , idea spiritalis. Quale autem illud sit, quod in cerebro a quale etiam illud , quod in mente fit , id est, quo pacto mens objecta cor pora sensibus percipiat; nemo homo intelligit , nec expediet . 3a Unum certo scimus, utrumque reapse evenire.
Quods G moritis, a quo non dissentiunt Sebousici et qui tamen
ideam materialem vocant phantasina expressum e is, spirita lem vocant intellectionem .
Boc=baa. l.c.T. I. s. I 8 I. qui plura exempla commemorant.
3J cnavra tu caligine Θ ignoratione de natura idearum
80쪽
LIBER SECUNDUS. 6sQuod adtinet ad vosabula idea &-utroque significamus eamdem mentis actionem, seu cognitionem: ita tamen ut eadem cognitio dum ad mentem sertur, quae eam generat, dicatur perceptio: dum vero ad objectam rem, vocetur idea. Omnino autem certum est, humanam mentem has duas cognitiones elicere , natura , ut ita dicam, differentes: nec aliud facere, quam has notiones alio & alio modo copulare . IJ Quare si cognitionum naturam , & differentiam
consideramus , duae tantum sunt mentis operationes , per ι-pere , & iudicare . Si varium earumdem usum , quoque modo mens humana iisdem utatur , curiosius investigamus; multo plures operationes mentis numerari potiunt. Nam animus noster interdum res cognitas per sensus denuo revocat ad mentem, idque eodem modo quo suere cognitae . Haec est alia mentis operatio . Interdum plures ideas rerum longe differentium componit ut cum humano capiti leoninum corpus,& alas pavonis adjungit, ac novum animal fingit. Est alia operatio omnino diversa . Interdum e contrario , rem unam ab alia mens veluti
disjungit : ut cum albitudinem parietis cogitamus, quin de pariete cogitemus: aut cum longitudinem spatii cogitamus, D non versemur, endunt evidenter tot gravissimorum hominum tam
variae tamque discrepantes sententiae: in quibus, quid falsum sit facilius , quam quid verum , dicere possumus . Qui autem
rem liquido explicare voluerunt, nihil aliud egerunt, nisi rem obscuram satis i , intrieatam longo verborum ambitu reddere
obscuriorem: rea e nos doctiores non fecerunt: ut alio loco probabimus . Quare, quae certa experientia constant, exponen sunt et cetera iis , qui divinare amant, relinquenda .
Est in eadem sententia Aristoteles , qui duas tantum operationes mentis esse defendit . De Anima L. III. c. s. &