장음표시 사용
131쪽
maioris: cuius ex tilia Cornelia Τi. Gracchus duos filios susce P .,Tiberiu& Caiuma
CICERONI scidit, sied etiam reliquam Graeciam euertit coni gionibus malorum, quae a Lacedaemoniis profectae manarui latius. Quis nostros Gracchos,Ti. Gracchi, summi uiri lios, sicani nepotes,nonne agrariae contentiones perdiderunt in uero Aratus Si onius iure laudatur, qui, cum eius ciuitas quinquaginta annosa tyrannis teneretur, profectus Argis Sicyonem, clandestino introitu urbe en potitus; cumq tyrannum Nicoclem im
prouisio oppres fiet, sexcentos exsules, qui fue
rant eius ciuitatis locupletissimi, restituit, remq. pub. aduentu suo liberauit. βed , cum magnam
animaduerteret in bonis, O possessionibus digi- cultatem ; quod O eos, quos O ipse restituerat, quorum bona alij possederant, egere iniquissimuarbitrabaturi, et quinquaginta annoru po et mnes
mouere, non nimis aequum putabat; propterea
quod tam longo spatio multa hereditatibus, multa emptionibus, multa dotibus detinebantur: sine iniuria,iudicauit, neque illis adimi,neque his non satis eri, quorum ista fuerant, oportere. cum igitur statussit opus esse ad eam rem constituendam pecunia, Mexandriam sie proficisti uelle dixit , remq. integram ad reditum suum iu sit esse: is q. celeriter ad Ptolemaeum, suum hospitem, uenit, qui tum regnabat alter post Alexandriam condita: cui cum exposivisset, patriam se liberare uelle, caussamq. docuit ei; a rege opulento vir ammus facile impetrauit, ut grandi pecunia adiuuaretur rq m
132쪽
quam cum in Sicyonem attulisset, adhibuit sibi in
consilium quindecim principes, cum quibus causesas cognouit O eorum, qui aliena detinebant, eorum, qui sua amisierant , praefecit q. aeriimadis
possessionibus , O uti persuaderent aliis, ut pecuniam accipere mallent , Opossessionibus cederent ; alijs, ut commodius putarent, numerari sibi quod tanti esset, quam strum recuperare . ita perfectum est, ut omnes , constituta concordia; me querella disicederent. O virum magnum, diagnumque, qui in nostra rep. natus esset. sic pares agere cum ciuibus, non, ut bis iam uidimus , sylla pri-hariam in foro ponere, O bona ciuium mci sub- 2'e: c, 4 Vcere praeconis . at ille Graecus, id quod fuit su- domin:
pientis , O praestantis uiri, omnibus consulen- x xv putauit: eaq. essumma ratio , O sapientia siummi ciuis , commoda ciuium defendere , non diuellere , atque omnes aequitate eadem cou-tinere . Habitent gratis in alieno. quid ita ἰ ut, cum ego emerim, aedificauerim, tuear, impendam , tu me inuito fruare meo φ quid est aliud,
alijssiua eripere, ais alim ς Tabulae ue- dςhltam p.ro quid habent argumenti, nisi ut emas gientes.' pecunia fundum, O eum tu habeas , ego non habeam pecuniam ρ Quamobrem, ne fit aes alienum, quod resp. noceat, prouideudum est quod multis rationibus caueri potest, si hoc non fuerit, ut locupletes suum perdant , debitores
133쪽
antique, &usitate dictum, paullo tame durius. domi, militiae,di-xie lib. de senectute.
tius remp. continet , quam fides, quae esse nulla potest, nisi erit necessario solutio rerum credit
rum . numquam enim uehementius actum est,
quam me consiliis, ne silueretur: armis , O Osris tentata res est ab omni genere hominum, O ordine . quibus sic restiti, ut hoc tantum malum
de rep. tolleretur . numquam nec maius aes ali
num fuit ; nec melius, nec facilius dissolutum en. fraudandi enim si e sublata , soluendi necessitas
consecuta est. At uero hic noner uintor, nunc quidem uictus , quae cogitarat, ea perfecit, cum eius iam nihil interesset. tanta in eo peccandi libido fuit, ut hoc ipsum eum delectaret, peccare , etiamsi causa non esset. Ab hoc igitur genere largitionis , ut aliis detur, at s auferatur , aberunt ij , qui remp. tuebuntur : in primisque operam dabunt, ut iuris O iudiciorum aequit te suum quisque teneat; O neque tenuiores propter imbecillitatem circumueniantur, neque locupletibus adpua uel tenenda, uel recuperanda ob sit inuidia . praeterea , quibuscumque rebus uel belli , uel domi poterunt, remp. augeant imperio, agris, ueritigalibus . haec magnorum hominum sunt: haec apud maiores nostros DoIitata: haec genera osciorum qui persequuntur , cum siumma utilitate reip. magnam ipsi adipisicentur Ogrartiam, O gloriam. In his autem utilitatum praeceptis Antipater Tyrius, Stoicus, qui Athenisnreper est mortuus, Opraecepta censet esse a Panaetio
134쪽
naetio praetermissa,valetudinis curationem,et pecuniae. quas res a summo philosiopho praeteritas arbitror, quod essent faciles: siunt certe utiles. Sed ualetudo fuissentatur notitia sui corporis, o obseruatione earum reru, quae res autprodesse soleat, ' 'aut obesse; ct continentia in uidis omni,atque cultu,corporis tuendi causa, etpraetermitteris uoluptatibus; postremo arte eorum, quorum adficientiam haec pertinent . Res autem familiaris quaeri q/ς' 'debet i s rebus, a quibus abest turpitudo, confier' se, similiauari autem diligentia, o parsimonia, isdem ris unde cotiam rebus augeri . has res commodissime Xeno- ρ' 'phon Socraticus persiecutus est in eo libro, qui O
conomicus inscribitur: quem nos, istasere aetate cum essemus, qua es tu nunc, egraeco in latinum conuertimus. Sed utilitatum comparatio C quo' non sati, e-nia hic locus erat quartus a Panaetio praetermis gregie, vusus saepe est necessaria. nam ct corporis commo ni ouν -'da cum externis, O externa cum corporis, et ipsa mu . inter se corporis, Oexterna cum externis comparari solent. Cum externis corporis hoc modo comparantur; ualere ut malis , quam diues esse: cum corporis externa, hoc modo; diues esse potius , quam maximis corporis uiribus. Ipsa inter se corporis comparantur sic: bona ualetudo voluptati anteponatur, uires celeritati. Externorum a
tem, ut gloria diuitiis, uectigalia urbana rusticis: ex quo genere comparationis ill ud es Catonis sienis : a quo cum quaereretur, quid maxime in re familiari
135쪽
nius tradit. re uasi sen rcii non li-
miliari expediret, res ondit, bene passere; quid fecundum, satis bene pascere; quid tertium, bene uitire; quid quartum, arare: oe, cum ille, qui quaesierat, dixisset, quid senerari e tum Cato ,
quid hominem, inquit, occidere ἰ ex quo,et multis aliis intelligi debet, utilitatum comparationes siobere feri, recteq. hoc adiunctum esse quartum exquirendorum osciorum genus. sed toto hoc de genere , de quaerenda, de collocanda pecunia , etiam de utenda, commodius a quibusdam optimis uiris, ad medium Ianum siedentibus, quam ab ullis philosiophis ulla in schola, disputatur. sunt tamen ea cognostenda. pertinent enim ad utilitatem , de qua hoc libro distulandum s. reliqua deinceps persequemlir.
136쪽
SCIPIONE M,Marcesil eum,qui P. primus Astricanus appetitatus est, dicere solitum,sicripsit Cato, qui fuit fere qui tamen eius aequalis, numqua se minus otiosum esse, quam cum otiosius; nec minus solum, Pa cus esse crecum solas esset. magnifica uero uox , O magno viro, O sapiente digna; quae declarat, illum Oin otio de negotiis cogitare, O in βlitudine siecum. loqui solitum; ut neque cessaret umqvim , O in terdum colloquio alterius non egeret. itaque duaeres , quae languorem asserunt ceteris, illum acuebant, otium, O solitudo. Vellem, O nobis hoc idem uere dicere liceret: sed, si minus imitatione quodam eis tanta ingentipraestantiam consequipossumus,uo- m
luntate certe proxime accedimus . nam O, a rep. non aeque,
forensibusq. negotiis armis impiis,u imbibiti, Til
otium persequimur: O , ob eam caussam urbe re nio praestia licta, rura peragrantes ,saepe soli sumus .fed nec otium hoc eum Asticani otio, nee solitudo cum por illa comparanda est. ille enim, requiesicens a reip. phliberrimis muneribus, otium sibi sumebat at quando,o a coetu hominum, stequentiaq. intemdum, tamquam in portum, se insolitudinem reciapiebat : nostrum autem otium negotis, inopia, nec
137쪽
requiessendi fludio, constitutum est. extincto enim sienatu, deletisq. iudicujs , quid en, quod diagnum nobis aut in curia, aut in foro agerepossi- diris urici, mi ita , Pi in maxima celebritate, reque in sare, no du oculis ciuium quondam uiximus , nunc fugientes
2 conspectum sceleratorum , quibus omnia redundant, abdimus nos, quantum licet , O saepe s lisumus. sed quia sic ab hominibus do Iis accepimus , nonIolum ex vialis minima oportera ,sid etiam excerpere ex his ipsis , si quid inesset boni; propterea O otio fruor, non illo quidem, sh ebricii, γ' dici is , vi q*ondam peperisse otium ciuitatu, contusa tati; nec eam solitudinem languere patior, quam 'aόήά. mihi asseri nece ssitas, non uoluntas. quamquam iam antea Asticanus maiorem laudem uel meo iudicio assos' quebatur: nulla tamen eius ingenij monumenta mandata litteris , nullum opus otui, nullum solitudinis munus extat. ex quo intelligi debet , illum mentis agitatione,inu stigationeq. earum rerum, quas cogitando conssequebatur, nec otiosium, nec solum umquam fuisse. 2 os autem, qui non tantum roboris habemus , ut cogitatione tacita a -- litudine abnrabamur , ad hanc sicribendi operam omnestudium, curamq. conuertimus. itaque plura breui tempore, euersa , quam multis annis,hota philoia stante rep. sicripsimus. Sed cum tota philosophiasothi siu- mi Cicero, stugifera, Osructuosa , nec ulla paris ' eius inculta, ac deserta sit: tamen nullus feracior in ea locus est,nec uberior,quam de ossciis tr a quibus
138쪽
bus conflanter , honesteq. uiuendi praecepta ducuntur . quare, quamquam a Cratippo norim, principe huius memoriae philosiophorum, hoc te Φηt r. pG assidue audire,atque accipere confido; tamen conducere arbitror, talibus aures tuas vocibus undi- i ' o
que circum Aonare, nec eas , si fieri pigit, quidquam aliud audire . quod cum omnibus eni faciendum , qui uitam honestam ingredi cogitant: tamehaudficio, an nemini potius , quam tibi. DII in es enim non paruam exspectationem imitandae industriae nostrae,magnam bonorum, non nullam for lasse nominis. suscepisti onus praeterea graue OAthenarum, O Cratippi: ad quos cum tamquam ad mercaturam bonarum artium sis profectus , nanem redire turpissimum eri, dedecorantem Ourbis auctoritatem, O magistri. quare,quantum quae sem- conniti animo potes, quantum labore contendere; Iz, uic
si disicendi labor es potius, quam uolopias tan
tum fac ut efficias ; ne ue committas, ut , cum
omnia suppeditata sint a nobis,tibi defuisse uideare. Sed haec hactenus: multa enim saepe ad te co- nihil tamen hortandi gratiasicripsimus . numc ad reliquam par pamii'tempropositae diuisionis reuertamur. Panaetius nes orato
igitur , qui sine controuersia de ciis accuratissia I; O, d. orme disputauit, quemq. nos, correctione quadam adhibita , potissimum fecuti sumus; tribus gene- ma do, ribμs propositis, in quibus delibera re homines, 'lu'm ς ν consultare de vicio solerent ; uno, cum dubi- Vndum torclit, bonsum ne id esset, de quo ageretur, an R ipyi s.
139쪽
utilitas n5- quam uidetur cum honestate pu
gnare. hoe exemplo usus est In epistola
turpe; altero, utile ne esset,an inutile; tertio Ji id, quod stecimen haberet honesi, pugnaret cum eo ,
quod utile uideretur, quo modo ea discerni vomteret : de duobus generibus primis tribus libris explicauit ; de tertio autem genere deinceps siescripsit dicturum; nec exsoluit, quod promis rat . quod eo magis miror, quia scriptum a discipulo eius Posidonio est, triginta annos uixisse Panaetium postquam illos libros edidisset . quem locum miror a Posidonio breuiter esse tractatum in Guibusdam commentarjs, praesertim cum scribat, nullum esse locum in tota philosiophia tam necessarium. Minime uero assentior ijs, qui negant cum locum a Panaetio praetermissum, sed consulto relictum, nec omnino scribendum fuisse; quia numquam posset utilitas cum honestate pugnare . de quo alterum potest habere dubitationem, a hibendum ne fuerit hoc genus , quod in diuisione
Panaeti, tertium es, an plane omittendum: alterum dubitari non potest , quin a Panaetio susi ptum sit , sed derelictum. nam , qui e diuisione tripartita duas partes absoluerit , huic necesse virectare tertiam .praeterea, in extremo libro te
tio de hac parte pollicetur se deinceps esse dictu
rum . accedit eodem testis locuples Tosedonius ;qui etiam sicribit in quadam epi lota, P. utilium sum dicere solere, qui Panaetium auiiuerat; ut nemo pi Ior esset inuentus, qui Veneris eam partem,quam Apelles inchoata vi reliquisset. ab soluerul
140쪽
ΟFFIC IOR v M iii. 6 flueret, oris enim pulchritudo reliqui corporis quoque dimitandis em auferebat sic ea, quae Panaetius praetermisisset, O non perfecisset , propter eoru , d e quaefecisset, praenantiam neminem esse persecutum. Quamobrem de iudicio Panaeth dubitari nopotest. I ecte ne autem hanc tertiam partem ad exquirendum vicium adiunxerit, an secus, de eo fortasse dubitari poteri . nam siue honestum J-lum bonum est, ut Stoicis placet ; me, qMod bo .dd summonesum est, id itasiummum bonum est, quemad' : '' δ''
modum Peripateticis nostris uidetur,ut omnia ex re nulla est altera parte collocata, uix minimi momenti instar '. 'a habeant: dubitandum non est,quin numquam pose pateticos. st utilitas cum hone Itate contendere. itaque accepimus , Socratem solitum execrari eos, qui primum haec, natura cohaerentia, opinione distraxissent . cui quidem ita seunt Stoici sensi, ut etiam , quidquid honestum esset, id utile esse cessurent; nec utile quidquam, quod non honesum. uuod si
is esset Panaetius , qui uirtutem propterea colendam diceret, quod ea viciens utilitatis esset; ut ij, qui res expetendas uel uoluptate, uel indolentia metiuntur: liceret ei dicere, honestate aliquau Epieutei. do cum utilitate pugnare. sed, cum sit is, qui id suum bonum iudicet, quod honestum sit; ροψς μ' sibi hium tem huic repugnent stetie quadam utilitatis, eoru opimo. neque accessone meliorem uitam eri, nec discese sone peiorem : non uidetur huiusmodi debuisse deliberationem introducere ; in qua, quod utile Mideretur.