장음표시 사용
141쪽
icitur, in sapientibus est solis. persectum officium in unum sapietem cadit .
ter c BRONIS deretur, cum eo, quod honestum est, comparerum. etenim, quod summum bonum a Stoicis dicitur ,
conuenienter naturae uiuere, id habet hanc, ut opinor, sententiam, naturam cum virtute congruerestemper , cetera autem, quae secundum naturam essent, ita legere, si ea uirtuti non repugnarent . quod cum ita sit, putant quidam hunc comparationem recte non esse introductam, nec
omnino de eo genere quidquam praecipi edum suffe. Atque illud quidem h onesum, quod proprie , uereq. dicitur, id in sapientibus ensiolis, neque a uirtute diuelli umquam potes:in iis autem,in qu bus sapientia perfecta non en, ipsium illud quidem persetium honestum nullo modo essepotes, sim litudines bone li esse possunt. Haec igitur omnia vicia, de quibus his libris distulamus , media Stoici appellant, O ea communia sunt, late patent: quae O ingenii bonitate multi assequuntur, O progresione disicendi. Illud autem, quod
rectum ijdem appellant, perseItum, atque absolutum est, O , ut ijdem dicunt, omnes numeros habet, nec, praeter sapientem, cadere in quemquam potent. cum autem aliquid actum est, in quo media ostia comparantur, id cumulate uidetur esse perfectum: propterea quod uulgus, quid absit apersecto ,sere non ex toto imelligit is quatenus autem intelligit, nihil putat praetermis sium. quod autem in poematibus, ct in picturis ussu uenit, in alijsq. compluribus, ut dela lentur imperiti ,
142쪽
OFFICIORUM III. 6sriti,laudentq. ea,quae laudanda non sint; ob eam, credo, caussam, quod insit in his aliquid probi, quod capiat ignaros, qui quidem,quid in unaquaque reuiiij t, nequeant iudicare. itaque, cum qu Ead
sint docti aperitis desistunt facile a sententia. haec igitur ossicia, de quibus bis libris di fierimus, quasi fecunda quaedam honesta dicunt esse , non sapie
tum modo propria , sed cum omni hominum gen re communia: itaque j omnes, in quibus sui
tutis indoles , commouentur. Nec uero, cum duo Decii, aut duo Scipiones, fortes uiri,comm morantur , aut in Fabricius, aut Aristides iu-
Ilus nominatur, aut ab illis fortitudinis, aut ab quia hin re his iustitiae,tamquam a sapientibus etitur exe-plum. nemo enim horum sic sapiens, ut sapientem petiuerunt intelligi hic uolumus: nec ii, quis ientes habiti sunt, O nominati, M. Cato, O C. Laelius, s
pientes fuerunt ; nec illi quidem septem; sed ex
mediorum osciorum frequentia similitudinem quandam gerebant ,s eciemq. apientum. V circa nec id, quod uere honestum est, fas est cum
utilis repugnantia comparari: nec id , quod com- pro ca uina mutister appellamus honestum, quo . colitur ab ρμἀμ- ς ijs , qui bonos se uiros haberi uolunt, cum emolumentis umquam es comparandum. tamq.id honesum , quod in nostram intelligentiam cadit. 'V04 tuendum, conseruandumq. est nobis, quam id, ei appellata. quo d proprie dicitur, uereq. es honestum, sapientibus. aliter enim teneri nonpoten, si qua ad uim
143쪽
CICERONI stutem en D Iaprogressis. Sed haec quidem de iis,
qui conseruatione ossiciorum existimantur boni. Qui autem omnia metiuntur emolumentis, O commodis , neque ea uolunt praeponderari honestate , hi solent in deliberando bonenum cum eo, quod utileputant, comparare ; boni uiri non Ν-lent. itaque ex imo Panaetium, cum dixerit homines solere in hac comparatione dubitare, hoc ipsium siensisse, quod dixerit, solere modo, non e-
honestum tiam oportere. etenim non modo pluris putare, M utile in' quod utile uideatur . quam quod honestum, sed
parare,tu hae etiam inter se comparare, ιn his dubitare,
P β - - turpissimum est. Quid est ergo , quod non numquam addubitationem asserre boleat, considerandumq. uideatur e credo , se quando dubitatio acci- , dit, quale sit id, de quo consideretur. saepe en im tempore sit , ut, quodplerunque turpe haberi βο- leat , inueniatur non esse turpe, exempli caussa ponatur aliquid, quod pateat latius. Quod pote Il esse majus scelus, quam non modo bominem , sed etiam familiarem occidere ' num igitur sie ob- strinxit scelere, si quis tyrannum occidit quam- . uis familiarem ψ populo quidem mano non uia. detur: qui ex omnibus praeclaris saII is illud puia is yibqui' cherrimum exinimat. uicit igitur utilitas hone- tu r, qui ia statem: immo uero honestas utilitatem siecuta en. e.m C .r itaque, ut sine ullo errore diiudicare possimus , si xςr signisi, quando cum illa , quod honestum intelligitur , pugnare id uidebitur, quod appellamus utile ; for
144쪽
OFFICIORUM III. 66mula quaedam constituenda est; si sequemur iis comparatione rerum, ab osscio numquam recedemus . erit autem haec formula Stoicorum rationi disciplinaeq. maxime consientanea, quam quidem in his lιbris propterea sequimur, quod, quamquam a ueteribus Academicis, θ' Peripateticis nostris, qui quondam ijdem erant, qui Academici, quae honeila sunt, anteponuntur js, quae uidentur utilia, tamen θlendidius haec ab eis AF seruntur, quibus , quidquid honestum est, idem utile uidetur, nec utile quidquam, quod non ho- nenum, quam ab iis, quibus est honestum aliquod non utile , aut utile non honestum . nobis autem nostra Academia magnam licentiam dat , ut, quodcumque maxime probabile occurrat, id nor sequitus stro iure liceat defendere .seed redeo ad formulam. nim uerili- Detrahere igitur aliquid alteri, O hominem bo- . Emidiis minis incommodo suum augere commodum, ma- firmat .gis es contra naturam, Pam mora, qram pati paupertas. pertas, quam dolor, quam cetera, quae possunt si dolor coalit corpori accidere, aut rebus externis . nam 'Ρ- μμ principio tollit conui tum humanum , oesocietatem . si en sic erimus assecti, ut propter sivum quisique emolu entum stoliet,aut molet alterum: a rumpi necesse est eam, quae maxime est ecundis naturam, humam generis societatem. ut, si unum Aeseti, quodque membruri siensium hunc haberet, ut posse nςria hun putaret be ualere, Drori ni membri ualetudinem .. seeunda ad se traduxiset, bilitari, O interire totum cor- n/turam.
145쪽
pus necesse esset: sic si uni siquisque nostrum rapiat
ad se commoda aliorum, detrabatque, quod cuique possit, emolimenti sivi gratia; societas homi- communitas euertatur necesse est. nam , sibi ut qui1A. malit, quod usum uitae pertineat, quam alteri acquirere, concessum es non repugnante natura. illud quidem natura non patitur, aliorum spolijs nostras facultates, copias, opes aligeamus. neque uero hoc solum natura, id ei lius g mi V iure gentium , sed O legibus popularum, quibμ hi ' qui uia in singulis ciuitatibus resp. continentur, eo lam ' modo constitutum ekl, ut non liceret fui commodi caussa nocere alteri . hoc enim stectant leges, hoc uolunt , incolumem esse ciuium coniundilonem: supplicii ee quam qlii dirimulit, eos morte , ex lio, uinculis,nera quat- damno coercent. atque hoc multo magis exigit ipsa naturae ratio, quae es lex diuina , O huma vi R, Gm- na: cui parere qui uelit, omnes autem parebunt 'μφ' qui secundum naturam uolent uiuere P numquam committet, ut alienum appetat , id, quod alteri detraxerit , sibi assumat . etenim multo magis es sicundum naturam celsitas animi, O magnitudo , itemq. comitas, iustitia , liberalitas , quam voluptas, quam uita, quam diuitiae . quae
quidem contemnere, nihilo ducere, comparantem cum utilitate communi, anim, excelsus a- exces est. detrahere autera alteri sui commο
146쪽
magis es siecundum naturam, pro omnibus gentibus , si fieri possit, construandis, aut iuuandis maximos labores, molestasq.fuscipere, imitantes Herculem illum, quem hominum fama, sens clarum memor,in concilio caelenium collocauit, quam uiuere in solitudine non modo sitne ullis molentis, sed etiam in maximis uoluptatibus, abundantem omnibus copiis, ut excellas etiam pulchritudine, O uiribus. quocirca optimo quique splendidi gimoq. ingenio longe illam uitam huic anteponit . ex quo licitur, hominem naturae obedientem , homini nocere non posse . Deinde , qui alterum uiolat , ut ipse aliquid commodi consequatur; aut nihil sie existimat contra naturam facere; aut magis fugiendum censet mortem paupertatem, dolorem,amissionem etiam liberorum, propinquorum, amicorum, quam facere cuiqsam iniuriam . si nihil existimat contra naturam fieri hominibus uiolandis: quid cum eo disseras, qui omnino hominem ex homine tollatinsin fugiendum id quidem censet, sed multo illa peiora, mortem, paupertatem, dolorem: errat in eo, quod ullum aut corporis, aut fortunae uitium, animi uitiis grauius existimat. Ergo unum debet esse omnibus propositum, ut eadem sit utilitas uniussumseque, O uniuersorum: quam si ad se quisque rapiat, dissoluetur omnis humana conssciatio. atque si etiam hoc natu praescribit, ut homo homini, quicumquest, ob eam ipsam caussam tamen,
argumenta contra eos, qui alieno inconamo do suum augent comodum.
147쪽
natura hi minibus inter apsos m
societas inister homi- . nes a diis constituta. iustitia uiris
quod is homo sit, consultum uelit: necesse eris
cundum eandem naturam omnium utilitatem esse communem. quod si ita est ; una continemur omnes, O eadem lege naturae . idq. ipsiumsi ita eLl , certe uiolare alterum lege naturae prohibemur . verum autem primum: uerum igitur Oextremum . Nam illud quidem absiurdum eri, quod quidam dicunt,parenti se, aut fratri nihil detracturos commodi fui caussa: aliam rationem esse ciuium reliquorum .hi ibi nihil iuris, nullam societatem communis utilitatis caussa statuue essie cum ciuibus: quae sententia omnem societate distrabit ciuitatis. Qui autem cimium rationem dicunt se habendam, externorum negant; hi dirimunt communem humani generis societatem: qua Dblata, beneficentia , liberalitas, bonitas, iustitia funditus ibilitur . quae qui tollunt, etiam aduersus deos immortales impis iudicandi fiunt. ab his enim constitutam inter homines societatem euertunt: cuius scietatis arctissimum uinculum est , magis arbitrari esse contra naturam, hominem homini detrahere sivi commodi caussa, quam omnia incommoda liubire uel exterua, uel corporis , uel etiam inius animi, quae uacent iustitia. haec enim virtus omnium est domina , O regina uirtutum. Forsitan quil iam dixerit: non ne igitur sapiens, si fame ipsi conficiatur , abstulerit cibum alteri homini, ad nullam rem utili in Minime uero aron enim mihi es uita mea utilior, quam
148쪽
di mei gratia . Quid ' si Phalarim , crudelem tyrannum , O immanem, uir bonus, ne i est gore conficiatur, uectitu spoliare possit, non ne faciat Φ Haec ad iudicandum sunt facillima. nam siquid ab homine ad nullam partem utili utilitatis tuae caussa detraxeris, inbumane feceris,con-t q. naturae legem. sin autem is tu sis, qui multam utilitatem reip. atque hominum societati, si communi, in uita remaneas, afferre possis; si quid ob eam mi ix pricaussam alteri detraxeris, non sit reprehenden- poneud' dum . sin autem id non sit eiusmodi; suum cuique incommodum ferendum est potius, quam de est
rius commodis lubtrahendum . ' on igitur magis est contra naturam morbus, aut egestas, aut quid eiusmodi, quam detractio, atque appetitio ali ni . sita communis utilitatis derelictio contra natu communis rum est: est enim iniusta: itaque lex ipsa natu- dereliἴocorae, quae utilitatem hominum construat, ct con- ς - xux tinet , decernit profecto , ut ab homine inerti, atque inutili adsi tentem, bonum, fortemq. uirum transferantur res ad uiuendum necessariae; qui si occiderit, multum de communi utilitate detraxerit : modo hoc ita faciat, ut ne,ipsie de se bene existimans , seseq. diligens, hanc caussam habeat quae leuim ad iniuriam . itaque semper oblitio fungatur,utili- ma est:gr
tati considens hominum ,et ei, quam saepe comme :: a.dmoro, humanae fcietati. Nam quod ad Phal, t tis humarim attinet, perfacile iudicium est. nulla est enim ''' '
149쪽
CICERONI sfocietas nobis cum tyrannis , fitapotius si ma dictractio: neque est contra naturam stoliare eum,sipoliis , quem honestum en necare. atque hoc oryx RRum mne genus pestiferum, atque impium ex hominu
nestum est. comunitate extermInandum est. etenim,ut mem
bra quaedam amputantur ,si O ipsa anguine tamquam stiritu carere coeperunt , O nocent reliquis partibus corporis : sic ista in figura hominis feritas, immanitas belluae a communi tamqua humanitate corporis siegregata est . huius generis quaeIliones sunt omnes eae, in quibus ex tempore clam exquiritur . Eiusemodi igitur credo res Panaetium persecuturum fuisse, nis aliquis cosus, aut occupatio consilium eius praeuenisset . ad quas ipsas conpultationes ex siuperioribus libri, sitis multa praecepta sunt, quibus perspici possit, quid sit propter turpitudinem fugiendum ; quid sit id, quod iccirco fugiendum non sit, quia om-
nino rurpe non est. Sed quoniam operi inchoato , prope tamen absoluto, tamquam fastigium imponimus , ut geometrae folent non omnia docere ,
sed postulare, ut quaedam sibi concedantur, quo facilius, quae uelint, explicent: sic ego a te post' Alo, mi Cicero, ut mihi concedas, si potes, nihil praeter id, quod honesum sit, esse propter se ex- qui εχ Pe i petendlim. hoc non licet propter Cratippum: pateticorii at illud certe dabis , quod honesum sit, id esse futa '' id maxime propter sie expetendum. mihi utrumuis ih estu ' O clim hoc, tum illud probabilius uide
150쪽
tur , nec praeterea quidquam probabile. in pri- atqisum Panaetius in hoc loco defendendus est , quod sed maxime non utilia cum honenis pugnare dixerit aliquan-
posse, neque enim ei fas erat 9 sed ea, quae Z uri ' 'viderentur utilia. nihil uero utile, quod non idem honestum; nee honestum, quod non idem utilest; aepe tenaturanegatq. ullam pestem maiorem in uitam hominum inuasisse, quam eorum opinionem,qui ista distraxerint. itaque,non, ut aliquando anteponeremus utilia honenis, sed ut ea sine errore dijudicaremus , si quando incidi sent , induxit eam,quae uideretur esse, non quae esset, pugnantiam . Hanc igitur partem relictam explebimus, nullis adminiculis, sed, ut dicitur, Marte nostro. neque enim quidquam de hac parte post Panaetium explicatu es, quod mihi probaretur , de iis, Pae in manus meas uenerunt. Cum igitur aliqua species utilitatis obiecta eri, nos commoueri neceye est .stdsi, cum animum attenderis, tum pitudinem uideas adiunctam ei rei, quae speciem
utilitatis attulerit: tunc utilitas non requirenda
est ised intelligendum , ubi turpitudo sit, ibi vult' us; uia talem esse nonposse. quod se nihil eri tam contra do b diuivsstiiram, quam turpitudo; recta enim, O con op μ''uenientia, O constantia natura desiderat, asper- naturi. contraria ) nihi'. tam fecundum natura , quam utilitas: certe in eadem re titili turpitudo
esse ηqn potes . itemque , si ad honestatem nati sumus i eaq. aut siola expetenda es, cut Zenoni