장음표시 사용
151쪽
solun , ut stoicis, summumsut Aristoteli placet.
foedum pulchro. turpis em quandoque deliberatio delictis etiaoccultis abstinendum.
est uisum 9 aut certe omni ponderegrauior est habenda, quam reliqua omnia; quod Aristoteliplacet : necesse est, quod honestumsit, id esse aut solum, aut summum bonum ; quod autem bonum, id certe utile; itaque, quidquid honestum, id utile. qsare error hominum non proborum cum aliquid,quod utile usum est, arripuit,id continuo ρ- cernit ab honesto. hinc siicae,hinc uenena, hinc falsa testamenta nascuntur, hinc furta, hinc pecul tus, expilationes , direptionesq. sociorum, Oci uium: hinc opum nimiarum potentiae non fere dae: postremo etiam in liberis ciuitatibus existunt regnandi cupiditates: quibus nihil nec taetrius , nec foedius excogitari potest. emolumenta enim rerum fallacibus iudiciis uident; poenam,uό dico legum, quas Depe perrumpunt, sied i ius turpitudinis,quaeacerbissima est,non uident. Quamobrem hoc quidem deliberantium genus pellatur e medio, Cest enim totumsceleratum, O impium θ qui deliberant, utrum id siequantur, quod honestum esse uideant, an sie scientes scelere contaminent. in ipsa enim dubitatione facinus inest, etiam si ad id non peruenerint. ergo ea deliberanda omnino non surit, in quibus est turpis ipsa deliberatio.'Atque etiam in omni deliberatione, caelandi , O occultandi spes, opinioq. remouenda est.
fatis enim nobis si modo in philosophia aliquid profecimus P persuasium esse debet, si omnes deos,
hominesq. caelarepossimus, nihil tamen auare , nihi
152쪽
nihil iniuste, nihil libidinosie , nihil incontinenter esefaciendum . hinc ille Gyges inducitur a Platone: qui, cum terra disces isset magnis quibusedam imbribus, in illum hiatum descendit, aeneumq. equum, ut ferunt fabulae, animaduertit, cuius in lateribus fores essent: quibus apertis, hominis mortui uidit corpus magnitudine inusitata, anulumq. aureum in digitor quem ut detraxit, ipse induit . erat autem regius pastor . tum in concilium pastorum se recepit. ibi cum palam uacuum Mius anuli ad palmam conuerterat, a nullo vide' iis . ζbezbatur, ipsie autem omnia uidebat: idem rursus ui- ina inc ludi delatuar, cum in lucem anulum inuerterat . it 'que hac opportunitate anuli usus,reginaestuprum intulit; Gq. adiutrice regem dominum interemit ,siustulitq. quos obstare arbitrabatur: nec iahis quiquam eum facinoribus potuit uidere. sic repente anuli beneficio rex ortus est Lydiae. Hunc
igitur ipsum anulum si habeat sapiens, nihil plus sibi licere putet peccare , quam si non haberet. honesta enim bonis uiris, non occulta, quaeruntur.
Atque hoc loco philosophi quidam, minime m li illi quidem, sied non satis acuti, fictam, O com . menticiam fabulam dicunt prolatam a Platone . quasi uero ille aut factum id esse, aut fieri potuisse defendat. Haec est uis hujus anuli, O huius exempli; si nemo sititurus, nemo ne susti caturus quidem sit, cum aliquid diuitiarum, pote ntiae do
minationis, libidinis caussa feceris, si id dijs, b minibusq
153쪽
minibusq. futurum sit si per ignotum, sis nefa- nihil enim cturus. negat id fieri posse. quamquam non potestis hi id quidem: sed quaero,quod negant posse dβρορgnoxvises ' fiet, quidnam facerent ἰ urgent rufice sane; negant in '' enim posse tu eo perstant: hoc uerbum quid ua- Ieatinon uidet. cum enim quaerimus di possint caelare,quia facturi sint ino quaerimus to sint ne caelare, ted tamquam tormeta quaedam adhibemus ,
nt,si res,onderint,sie impunitate proposita, facturos , quod expediat, facinorosios se esse fateantur; se negent, omnia turpia per se ipsa fugienda esse cocedant .sed iam adpropositum reuertamur. Inc dunt saepe multae cauisae, quae coturbant animos utilitatis specie, non , cum hoc deliberetur, relinquenda ne sit honestas propter utilitatis magnitu
dinem, nam id quidem improbum est θ sed illud ,
possit ne id, quod utile uideatur feri non turpiter. in consula- cum Collatino Tarquinio collegae Brutus imperitet ς abrogabat tot erat uideri facere id iniuste: fue ratunum regε enim in regibus expellendis socius Bruti, consilio- expulit By rum etiam adiutor. cum autem collum hocpriu- poste om.cipes cepissent, cognatione Superbi,nomenq. Tar-nim iust ' quiniorum, O memoriam regni esse tollendam ; eo suetu quod erat utile patriae consilere,id erat ita hone-diης ' . . Rum, ut etiam ipsi Collatino placere deberet. ita patriae stu- que utilitas valuit propter honestatem: sine qua vi'si' o nec utilitas quide esse potuisset.-in eo rege , qt iurbem condidit, non ita. hecies enim utilitatis imum pepulit eius: cui cum uisum esset utilius ,
154쪽
solum se, quam cum altero, regnare, fratrem interemit . omisit hic o pietatem ,.humanitate, ' lut id, quod utile uidebatur, erat, os ur Iet. O tamen muri caul am opposivit steciem iEste .him honestatis, nec probabilem, nec satis idoneam. Romulus peccauit igitur, uel Quirini, uel 'omuli di- quesb.
Xervn. tamen nostrae nobis utilitates omit uia transili-
Iunt, alijsq. tradendae, cum his ipsi egea- 'mus:fed uae cuique utilitati, quod sine alterius iniuria fiat, seruiendum est. stite Chrysippus , ut multa; Quistadium, inquit, currit, eniti, contendere debet, quam maxime possi, ut uincat; supplantare eum , quicum certet, aut manu δε- pellere nullo modo debet. sc in uita sibi quemque petere , quod pertineat ad inum, non iniquum est ; alteri furripere, ius non est. Maxime autem perturbantur vicia in amicitijs: quibus O non tribuere, quod refcte poss, O tribuere, quod non 'nes sit aequum, contra oscium es. sed huius generis in amici totius breue, O non docile praeceptum est . quae enim uidentur utilia, honores, diuitiae, voluptates, O cetera generis eiusdem haec amicitiae nuquam anteponenda sunt . at neque contra remp. neque contra iusiurandum , ac fidem, amici fui caussa uir bonus faciet; nec se iudex quidem erit de ipse amico. ponit enim personam amici, cum ponteamici induit iudicis. tantum dabit amicitiae, ut ueram personam , amici caussam esse malit; ut per et due litis tem- dis'. et με pus, quoad per leges liceat, accommodet. cum
155쪽
mente humana nihil diuinius. par amicorum, quos celebra uitantiquitas. Itb i. & a. de Fin. Valerius Max. Iib. .cap.7. Hyginius cap. asPreligio,& si
vero iurato dicenda sententia sit,meminerit deum se adhibere testem , id est, ut ego arbitror, mentem suam , qua nihil homini dedit ipsie deus diu,
nius. itaque praeclarum a maioribus accepimus morem rogandi iudicis,si eum teneremus, Quae salua fide facere possit. haec rogatio ad ea pertinet , quaepaullo ante dixi honeste amico a iu
dice posse concedi. nam si omnia facienda sent, quae
amici uelint;non amicitiae tales Ged coniurationes putandae sunt. loquor autem de communibus ami
citijs . nam in sapientibus uiris atque perfectis nihil potest esse tale. Damonem, O Pythiam, Pythagoreos , ferunt hoc animo inter se fuisse ,
ut , cum eorum alteri Dionysius tyrannus diem
necis destinaui flet, O is , qui morti addictus esset , paucos mi dies commendandorum suorum caussa postulauisset, uas factus sit alter eius silendi; ut, si ille non reuertisset ad diem , moriendum esset sibi ipsi. qui cum ad diem si recepisset, admiratus eorum fidem tFrannus, petι- uir , αβ in amicitiam tertium ad criberent. Cum igitur id, quod utile uidetur in amicitia, cum eo , quod bonosum es , comparatur: iaceat utilitatis species, ualeat bonestas. cum autem in amicitia, quae honesta non sunt , postulabuntur: religio , dides anteponantur amicitiae: O sic habebitur is,qum exquirimus, delectus oscis. Sed utilitatis sterie in rep. saepissime peccatur, ut in Corinthi disturbatione u ri , durius. etiam Athenienses a
156쪽
ses, qui siciverunt, ut Aeginetis, qui classe ual bant, pollices praeciderentur. hoc usum est utile. nimis enim imminebat propter propinquitatem Aegina Piraeeo. sed nihil, quod crudele, utile.. est enim hominum naturae, siqui debemus, maxime inimica crudelitas. Male etiam, quι peregrinos urbibus uti prohibent , eosq. exterminant , ut Petronius apud patres nostros, H- plus nuper . nam es e pro ciue, qui ciuis non sit, rectum est non licere; quam tulerunt legem fa-pientissmi consides , Crassus, Scaevola : usu uero urbis prohibere peregrinos, sane inhuma-G. illa praeclara, in quibus publicae utilitatis syecies prae bonestate cotemnitur. plena exemplorum est nostra res'.cum saepe alias, tum maxime bello Punico secundo; quae , Cannensi calamitate accepta , maiores animos habuit, quam umquam rebus secundis . nulla fuit timoris significatio,nulla mentio pacis. tanta uis es honeIli,ut speciem utilitatis obscuret. Atheniensio cum Per
sarum impetum nullo modo possent fustinere, st
tuerentque, ut,urbe relicta coniugibus, O liberis Troezene depositis, naues conficenderent, libertatemq. Graeciae classe defenderent, Cyrsilum quendam suadentem, ut in urbe manerent, Xerxemq. reciperent, lapidibus obruerunt. atque issesequi utilitatem ludebatur; sed ea nulla erat repugnante honestate . Themistocles post uictoriam eius belli, quod cum Perses fuit,dixit in conciones
157쪽
eione, se habere consilium resp. salutare, sed id sciri opus non esse: postulauit, ut aliquem populus daret, quicum communicaret. datus es Iri des. huic ille classem Lacedaemoniorum, quae Ab Demosthe- ducta esset ad 'theum, clam incendi po se: qu otione de eo fact0 si angi Lacedaemoniorum opes necesse esset . μι-- quod Aristides cum audiuiset, in concionem magna exspectatione venit, dixitq. perutile esse con-ssium, quod Themistocles afferret, sed minime
. .. i ii honulum . itaque oethenienses, quod honestum
non esci, id ne utile quidem putarunt, totamq. eam rem, quam ne audiuerant qaidem, auctore gristide repudiauerunt. Melius hi, quam nos, inde Plutar qui piratas immunes,socios uectigales habemus . tap5heu.' Maneat ergo, quod turpest, id numquam esse utile, ne tum quidem, cum id, quod esse utile putes , adipiscare . hoc enim ipsum u:ile putare, quod turpe sit, calamitosum es. Sed incidunt,ut supra dixi ,saepe caussae, cum repugnare utilitas honestati uideatur: ut animaduertendum sit, repugnet ne plane, an possit cum honestate coniungi. eius generis haesunt quaestiones. si, exempli gratia, uir bonus, ab Alexandria profectus Apori ue kem dum, magnum si umenti numerum aduexerit inpiis a qui i podiorum inopia, Ofame, summaq. annonae
is usi caritate; si idem sciat complures mercatores abi ra. . exsilidria foluisse, nauesq. in cursu stumentoo seutio: onustas petentes Rhodum uiderit; dicturus ne eid Modijs, an lentio suum quamplurimum uen-- diuturus.
158쪽
OFFICIORUM III. 73diturus. sapientem, O bonum uirum fingimus: de eius deliberatione, ire cosiuitatione quaerimus; qui caelaturus Modios non sit ,si id turpe iudicet; sed dubiici , an turpe no sit. In huiusmodi causs aliud Drogeni Babylonio uiderisiolet, magno , gratii Stoico; aliud Antipatro, discipulo eius, homini acutismo; Antipatro, omnia patefacienda, ut ne quid omnino, quod ueditor norit,emptor ignoret; Diogeni, uenitorem,quatenus iure ciuili constitu quod non tum sit, dicere uitia oportere, cetera sine insidiis P. I tu
agere,et, quonia vendat. uelle quamoptime uende- grauium, id
re. adueXι,exposeu uendo meum non pluris, quam
ceteri; fortasse etiam minoris, cum maior est copia : cui sit iniuria δ Exoritur Antipatri ratio ex altera parte. Quid agis ἰ tute, cum hominibus consulere debeas , O feruire humanae societati; eaq. lege natus sis, ut ea babeas principia naturae,qui naturae pribus parere, O quaesemper equi dcbeas; ut Nisii- 2bὸώ.. 'tas tua, comunis utilitas sit; uic sim, et aeque conmunis utilitas,tua sit: caelabis homines, quid ijs adpi et cἴmoditatis, O copiaeῆLsondebit Diogenesfortasse sic. Aliud caelare,aliud est tacere . neque ego nucte caelos tibi no dico quae natura deo rusit, quis sit sinis bonorum, quae tibi plus prodes sint cognita, quam tritici uilitas: sed no,quidquid tibi audire utile est,id mihi dicere necesse est. Immo uero, inquit ille,nec se est: siquide inter homines natura memimili co nucta fuctitate. Memini, inquit ille: sed nis ista societas talis cst, ut nihil sus
159쪽
euiusque βῆ quod i ita est, nec uendendum quidem
quidquam eni,sed donandum. Vides in bac tota disceptatione non illud dici: quamuis hoc turpe sit , tamen, quoniam expedit, faciam: sed ita expedi re,ut turpe non sit: ex altera autem parte, ea re , quia turpe sit, non esse faciendum. Vendat aedes vir bonus propter aliqua uitia,qVae ipsi norit, ceteri ignorent:peIlilentes sivit, O babeantur salubres: ignoretur, in omnibus cubilibus apparere serpetes: male materiatae,ruinosae: sed hoc praeter dominlim nemo sciat: quaero, si hoc emptori bus uenditor non dixerit, aedesq. uendiderit pluris multo , qΗam fe uonditurum putarit: num id iuste, an improbe fecerit ψ ille uero, inquit Antiquo uer pater, improbe facit. quid enim est aliud, errantititam non monInrare, quod Albenis execrationibus publicis sancitum est, si hoc non est, emptore pati ruere, O per errorem in maximam fraudem
incurrere ἰ plus etiam es, quam uiam non monstrare . nam est sicientem in errorem alterum inducere . Diogenes contra: Num te emere coegit,
qui ne hortatus quidem es ἰ iste, quod non placebat, prosicripsit: tu , quod placebat, emissi. Quod si, qui pro cribunt uillam bonam, ut ipsi as urunt,
beneq. aedificatam, no existimamur c ellisse, etias illa nec bona es, nec aedificata ratione: multo minus, qui domχ non Iaudarunt. ubi enim iudiciu licta non , emptoris est, ibi si aus uenditoris quae potest elis ἰώ, ia2 - sin autem dici non omnema sandam es; qu0d
160쪽
dictum non est, id praestandum putas ἰ quid ueroes stultius, quam uenditorem eius rei, quam uendat , uitia narrare ' quid autem tam absurdum , quam, si domini iussu ita praeco praedicet, domum pestilentem uendo ἐ Sic ergo in quibusdam caussis Objs ex altera parte defenditur honestas: ex a tera ita de utilitate dicitur, ut id, quod utile uia deatur, non modo hone lum facere sit ,sed etiam, no facere, turpe. haec est illa,quae uidetur utilium feri cum honestis saepe, dissensio. quae dijudican
da unt: non enim, ut quaereremus, evouimus , sed ut explicaremus. 2 on igitur uidetur nec ru- ωlum honententarius ille Rhodius, nec hic aedium uenditor stum. , ut
caelare emptores debuisse. neque enim id est caesa io s quilucre, quidquid reticeas : sed cum, quod iustias, id 'gla ignorare emolumenti tui caussa uesis eos, qV0rum ti patro. int ei sit id sicire. hoc aute caelandi genus quale sit, O cuius hominis, quis non uidet φ certe non aperti, nonsimplicis e l, mn ingenui, non iusti,non uiri bon4 uersuti potius, obsi uri,astuti, fallacis, mal ' tiosi, callidi, ueteratoris,uasti. haec tot, et alia plura non ne inutile est uitiorum siubire nomina' Quod se uituperandi sunt, qui reticuerunt: quid de ijs existimandum et , qui orationis uanitatem adhibuerunt ψ C. Canius, eques I . bomo nec infacetus, O nomε la besatis lis eratus, cum e Syracusas otiandi caussa . ii ii ςς'pq nou negotiandi, ut ipse dicere solebat, contulisset, familiae, ut dictitabat se hortulos aliquos ueste emere, qu0 iu uiἰare amicos, O ubi se oble Iare me interpella- Porcii, Asi S a toribus Ru