장음표시 사용
231쪽
renuerant enim Italiae patrem quae magna Grae incia uocaba tura argumenta, quattuor
ad probanda animoruimmortalitate, ex Platonς supta. contra Aristoteles in fine lib. I. ethicorum.
opere perfungimur. es enim caelestis animus ea altissimo domicilio depressus, O quasi demersus
in terram, locum diuinae naturae, aeternitatiq.
contrarium. sed credo deos immortales sparsisse
animos in corpora humana, ut essent, qui terras tuerentur, quiq. caelestium ordinem contemplantes , imitamentur eum uitae modo, 'atque constantia . Nec me si um ratio, ac distulatio impulit, ut ita crederem, sed nobilitas etiam summorum philosophorum, O auctoritas. Auidebam, Pythagoram, Pythagoreosque , incolas paene no-
sros, qui essent Italiciphilosiopbi quondam nomi
nati , numquam dubitasse, ex uniuersa mente diuina delibatos animos haberemus. Demon-srabantur mihi praeterea, quae Socrates si remo uitiae die de immortalitate animorum disse
ruisset,is,qui esset sapietissimus oraculo Apollinis iudicatus. Quid multa' sc mihi persuasi ,sic sen
tio: cum tanta celeritas fit animorum, tanta memoriapraeterioruJuturorumq. prudentia,tot artes, tolscientiae, tot inuenta, nonposse eam naturam , quae res eas contineat, hie mortalem:
cumq. animus semper agitetur, nec principium motus habeat, quia ipsi se moueat, necline n quidem habituram esse motus, numquam fe i sesit relicturus: O cum , implex animi sit natura , in quidquam admissum, dis
par fui, atque dissimile, non posse eum diuidit ηpossit, non laesinterire: magnoq. es
232쪽
CATO MAIOR. IOAse argumento, homines scirepleraque ante quam si ni , quod iampueri, cum artes discites diascant, ita celeriter res innumeralites arripiant, ut eas non tum primum accipere uideantur ,ssed reminisci , O recordari. Haec Platonis fere.
pud Xenophontem autem moriens Cyrus maior 3rgumenta
haec dicit: Nolite arbitrari , o mihi cari im νhoi νει
lii , me , cum a uobis discessero. ninquam, aut nul nissoru aulum fore. nec enim, dum eram uobisium , am-mum meum uidebatis; sed, eum esse in hoc compore , ex ijs rebus, quas gerebam, intelligebatis. . eundem igitur esse creditote, etiamsi nullum uidebitis. Thec uero clarorum uirorum post momtem honores permanerent, si nihil eorum ipsiorum animi esscerent , quo diutius memoriam sui teneremus . mihi quidem numquampersuaderi potu is , animos, dum in corporibus essent mortalibus, uiuere; cum exissent ex iis, emori: nec uero tuma imum esse inspientem, cum ex insipienti compore euasisset; sed, cum omni admissione corporis liberatus, purus, O integer esse coepisset,lum esse sapientem. atque etiam , cum hominis natura myrte dissoluitur , cetera m rerum, persticuum est , quo quaeque disicedat . abeunt enim i luc omnia , unde orta siunt: animus autem solus nec , cum ades, nec, cum disicedit, apparet. Iam
Mero, uidetis nihil morti tam esse simile, quum somnum. atqui dormientiu animi maxime decla ou diu, Lrant diuinitatemsuam. multa enim , cum remissi x. Aio. ini' o liberi
233쪽
CATO MAIOR. IIctete vobis videtur animus, is, qui plus cernat, coelongius , uidere se ad meliora proficisiu; ille a tem , cuius obtusior sit acies, non uidere ἰ equidem esseror studio patres uestros , quos colui, dilexi , uidendi . neque uero eos solum conuenire aveo, quos ipse cognoui, sed illos etiam, de quibus audiui , O legi, O i e conscripsi. quo qui dem meproficiscentem haud sine quis facile retraxerit, nec tamqua Peliam recoxerit. quod si quis
deus mihi largiatum, ut ex hac aetate repuerasia , O in cunis uagiam: valde recusem. nec uero uelim, quasi decursio spatio, ad carceres a calce reuocari. quid enim habet uita commodi δ quid non potius laboris ἰ sed habeat sane: habet certe tamen aut satietatem, aut modum . non libet enim mihi deplorare uitam; quod multi, ij docti saepe fecerunt. nec me uixisse paenitet: quoniam ita
uixi , ut non frustra me natum existimem. exusta ina discedo, tamquam ex hostitio, non tam-qliam ex domo. commorandi enim natura diuersorium nobis dedit, non habitandi locum. o praeclarum diem , cum ad illud diuinorum animorum concilium,coetumq. proficiscar; cumque ex hac tumba , O colluuione discedam. proficiscar enim non ad eos Iolum uiros, de quibus ante dixi , verum etiam ad Catonem meum: quo nemo uir melior natus en, nemo pietate praestantior: cuius a me corpus crematum es: quod contra deci it ab illo mium et animus uero , non me deserens, hed r
trem quem a Medea, in Iasonis gratia, me dicatis aquis recci ctum, & iuuentuti restitutu, poe
in Catone maiore, filiu eius ui rum Dptimum ab eis
234쪽
hir I bai in ea prosecto loca disicessi, quo mihi
oui pertule ipsi cernebat esse ueniendum . quem ego meum ca-
ά .' Ium fortiter ferre uisus sum; ηο quo aequo animo rcip. ferrem; sed mei e consiolabam, erinimans non longinquum internos digressum, O discessim fore. His mihi rebus, Scipio, cid enim te cum Laelio admirari solere dixisti J leuis ensenectus , nec solum non molesta, sed etiam iucunda. quod se in
hoc erro, quod animos hominum immortales esse credam: libeter erro; nec mihi hunc errorem, quo delectoridum uiuo, extorqueri volo. sin mortuus, ut quidam minuti philosi bi censent , nihil sientiam: non vereor, ne hunc errorem meum philosophi mortui irrideant. quod si non sumus immoseiades futuri: tamen , extingui homini Jo tempore, optabile est. nam habet natura , ut aliaru omnium rerum ,sic uiuendi modum: fene Ius autem peractio aetatis est, tamquam fabulae: cuius defrtigation fugere debemus , praesertim adiuncta satietate. Haec habui, dessenectute quae dicerem: ad quam utinamperueniatis; ut ea , quae ex me
audistis , re experti probare possitis.
235쪽
AMICITIA, A D T. P o M PONIVM ATTICVM,
FANNIUS, SCAEVOLA, LAELIV s. . M V C I V S augur multa norme deo c. Laelio, Acero suo, memoriter, est. iucunde solebat, nec dubitare illum in omni sermone appellare septientem . ego autem a patre ita eram deductus ad Scaeuolam,sumpta uirili toga; ut, quoad possem, O mihi liceret, a senis latere numquam discederem . itaque multa ab eo prudenter di stulata, multa breuiter, O commode dicta, memoriae mundabam; feriq.studebam eius prudentia doctior. quo mortuo, me ad pontificem Scaevolam contuli: quem unum nostrae ciuitatis O ingenio , O iustitia praestantissmum audeo dicere .sed de hoc alias. nunc redeo ad augurem. Cum saepe multa noraret, tum memini, domi in hemicyclosedentem, ut solebat, cum O ego essem una, O pauci admodum familiares, in eum sermonem illum incidere, qui tum fere erat multis in ore. m ministi enim profecto, ut opinor, Attice, Oeo magis, quod P. Sulpicio utebare multum, cum is
236쪽
CICERONI sgiu , qui ψ is tribunus pl. capitali odio a P . Pompeio, quiri, de ora tum erat consul , di deret, quicum coniunctis - ψῆφ me , O amantissime vixerat, quanta hominum esset uel admiratio, uel querela. itaque tum Scaeuola , cum in eam ipsam mentionem incidisset, exposivit nobis fermonem Laelii de amicitia, habitum ab illo secum, O cum altero genero C. Fan - . mo , M. filio , paucis diebus post mortem Afris ni . cuius disputationis sententias memoriae mandaui: quas in hoc libro exposivi meo arbitratu . q*0d reue- qussi enim ipsios introduxi loquentes; ne nquam,
xetur eum O inquit, saepius interponeretur. atque id eoβ- φης' m ci, ut tamquam a praestentibus coram haberi sesemo uideretur. cum enim saepe mecum ageres, At
tice, ut de amicitia scriberem aliquid; digna mihi res tum omnium cognitione, tum nostra familia-u i . '' ritare uisa est: itaque feci non inuitus , ut prodeFea cogno- siem multis tuo rogatu . sed, ut in Catone maiore ,
est scriptus ad te de sene,ute, Catonem indu- si uῆdam . xisenem disputantem; quia nulla uidebatur ap-n uitidi, uor persona , ta aetate loqueretur,quam amicitiam eius , qui O diutissime senexfuisset, O in ipsasse-Pς Rς ne Iuteprae ceteris storuisset: sic, cum accepi
mus apatribus , maxime memorabilem C. Laelis , P. Scipionis familiaritatem fuisse; idonea mibi Laelii persona uisa en,quae de amicitia ea ipio iure ei. β isereret, quae disyutata ab eo meminisset ma-- - gister meus Scaeuola . genus autem hoc ferm num, postum in hominum ueterum au Ioritate ,
237쪽
CATO MAIOR. IIIo rerum illustrium, plus nes o quo pacto uide tur haberegrauitatis . itaque ipse mea lemens sic asscior interdum, ut Catonem, non me, loqui existimem .sed, ut tum ad senem sienex de senectute , sic in hoc libro ad amicum amici mus de amicitia scripsi. tum es Cato locutus , quo erat nemo fere si or temporibus illis, nemopruden- tior: nunc Laelius, O sapiens, sic enim est habitus 9 O amicitiae gloria excellens, de amicitia
loquitur . tu uelim a me animum parumper alie
ras, Laelium loqui ipsum putes. C. Fannius, O Mutius adsiocerum ueniunt post mortem si ictai: ab iis fermo oritur: re*ondet Laelius: cu minori, ius tota disputatio est de amicitia: quam legens qfς δ pro tu i e cognosses . F A N . Sunt ista uera, α . . Laeli. nec enim melior uir fuit Alricano qhilo sVsipiς ο fu- quam, nec clarior . sied existimare debes, omnium his sej.' oculos in te esse conte Ios. unum te apientem, O appellant, O exi limant. tribuebatur hoc modo M. Catoni. scimus L. Acilium apud patres n0sros appellatum esse apientem: sied uterque alio hunc non quodam modo: Acilius, quia prudens esse in iure ciuiliputabatur: Cato , quia multarum rerum tolle duinum habebat, multaq. eius O in senatu, O in suta 'foro uel prouisa prudenter , uel acta con lanter, vel restonsa acute ferebantur, propterea quas cognomon iam habebat in bene Iute sapien
iis . te autem alio quodam modo dicunt, non-lum natura,stmoribus , uerum etiam sudio,
238쪽
O doctrina esse sapientem; nec sicut uulgus , sed ut eruditi flent appellare sapientem; qualem in
reliqua Graecia neminem . nam, quiseptem appellantur , eos, qui ista subtilius quaerunt, in nu- socratem mero sapientum non habent. Athenis sinum a 'π' cepimus, O eum quidem etiam Apollinis or culo sapientissimum iudicatum . hanc esse in te sapientiam existimant, ut omnia tua in te posita esse ducas , humanosq. caseus uirtute inferiores putes. itaque ex me quaerunt, credo ex hoc item Scaevola, quonam pacto mortem Asticani feras, eoq. magis, quod bis proximis nonis um in homtos D. Bruti auguris, commentandi caussa, ut assolet, uenissemus, tu non assuist, qui diligentiF e semper illum diem , O illud munus solitus
esse obire . se AE. Quaerunt quidem, C. Laseli , multi , ut est a Fannio dictum: sied ego id restondeo, quod animaduerti, te dolorem , quem acceperis tum summi uiri, tum amantissimi momte , ferre moderate, necpotuisse non commoueri, nec fuisse id humanitatis tuae: quod autem his noxiis in collegio nostro non affuisses, ualetudinem caussam, non maestitiam suisse. L AE. secte tu quidem , Scaevola, O vere . nec enim ab isto os νω, jobire scio, quod si per sipurpaui cum ualerem , abduria hoe v. ci ilico odo meo debui: nec ullo casu arbit/orbum coli. hoc constanti homini posse contingere, ut ulla interm so fiat oscit . Tu autem, Fanni, quod m
de off. i. .. hi tantum tribui dicis, quantum ego nec agnostst,
239쪽
nec postula, facis amice. sed, ut mihi uideris, non recte iudicas de Catone . enim nemo , quod quidem magis credo, aut, se quisquam, illeD- iens fuit . quo modo enim c ut alia omittam 9 mortem littulit ἰ memineram Paullum , uideram Quum: sied hi nec comparantur Catoni, ma- C. su Iessi ximo , Os ectato uiro. quamobrem caue Cato 'r': I zni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apol- sem ii lo, ut ais, sapientissimum iudicauit: huius enim facta, illius di Ia laudantur. De me autem, cutiam cum utroque loquar 9 sic habetote. Ego si Scipionis desiderio me moueri negem; quam id
redIe faciam, ili rinisapientes: sed certe men- est. n. eo tiar . moueor enim tali amico orbatus, qualis, ut arbitror, nemo umquam erit, O, ut confirmare ψmnino dop41sem, nemo certe fuit. sied non egeo medicinai l 'βμ μ me ipsie consiolor, O maxime illosiolatio, quod eo errore careo, quo, amicorum decessu, plerique angi solent. nihil enim mali accidisse Scipioni
puto . mibi accidit , si quid accidit. suis autem hor&Inlli. incommodis grauiter angi, non amicum, sed seipsum amantis est . Cum illo uero quis neget a- xit, cum deisam esse praeclare ἰ nisi enim, quod ille minime
putabat, immortalitatem optare uellet; quid non uti
est adeptus , quod homini fas esset optare in qui
summa lem ciuium, quam de eo iam puero habuerant , continuo adolescens incredibili uirtute superauit: qui consulatum petiit numquam, fa- Ius est consul bis, primum ante tempus, iterum
240쪽
Θrtis iam seditionibus de praeterito: pro etiatunc. quod alibi quo que legi
sublatum a socii,& Latini , ueteres dice-hant , prossocii LatI. ni et quod alio loco multis uerbis oliendi
ibisuo tempore, reip. paene fero: qui, duabus urbibus euersis, inimici mis huic imperia, non modopraesentia , uerum etiam futura bella dei uit . quid dicam de moribus facillimis ἰ de pietate in matrem, liberalitate in forores, benignitatem suos, iustitia in omnes ἰ haec nota seunt uobis.quam
autem ciuitati carus fuerit, maerore funeris indicatum es. Quid igitur hunc paucorum annorum accesso iuuare potuisset ζ senectus enim, quamuis non si grauis, ut memini Catoncm anno ante, quam mortuus est, mecum, oe cum Scipione diseserere, tamen aufert eam uiriditatem, in qua Gliam nunc erat Scipio. quamobrem uita quidem
talis fuit uel fortuna, uel gloria, ut nihil posset
accedere: moriendi autem sensum celeratas abnulit . quo de genere mortis docile dictu est: quid homines suspicentur, uidetis. hoc tamen uere licet dicere, P. Scipioni ex multis diebus, quos in uita celeberrimos , laetis osq. viderit, illum diem clarissmum fulbe, cum , senatu dimisso, domum reductus ad uesteram est a patribus conscriptis, a populo R. socijs , O Latinis, pridie quam excessi e vita: ut ex tam alto dignitatis gradu ad superos uideatur potius, quam ad inferos, per uenisse . neque enim assentior ijs, qui haec nuper disserere coeperunt, cum corporibus simul animos
interire, atque omnia morte deleri . plus apud me tantiquorum audioritas ualet, uel nostrorum ma