장음표시 사용
241쪽
quod non fecissent profecto, se nihil ad eos perti
nere arbitrarentur; uel eorum, qui in hac terra fuerunt, magnamq. Graeciam,quae nunc quidem
deleta est, tuncflorebat, innitutis, O praeceptis suis erudierunt; uel eius, qui Apollinis oraculo sapientissimus est iudicatus. qui non tum hoc,tum illud, ut in plerisque, sed idem dicebat semper , animos hominum esse diuinos , ijsque, cum e corpore excessissent, reditum ad caelum patere,optimoque , O iuuis ino cuique expeditissmum. quod idem Scipioni uidebatur: qui, idem quasi praesagiret, perpaucis ante mortem diebus, cum O Philus, O Manilius adessent, O alij plures, tvq. etiam, Scaevola, mecum uenisses, triduum disseruit de rep. cuius disputationis fuit extremusere de immortalitate animorum: quae se in quiere per uisium ex Asiricano audisse dicebat. Id si ita est, ut optimi cuiusque animus in morte faci
lime euolet tamquam e custodia , uinculisq. corporis e cui censimus cursum ad deos faciliore fulsese, quam Scipioni ἐ quocirea, maerere hoc eius euentu, uereor, ne inuidi magis, quam amici sit. Sin autem illa ueriora, ut idem interitus sit an morum , ct corporum, nec ullus siensius maneat:
hi nihil boni est in morte, sic certe nihil mali . stusu enim amisso, fit idem , quasi natus non esset
omnino: quem tamen esse natum, oe nos gaudemus, ct haec ciuitas, dum erit, laetabitur. Qua
rem cum illo quidem , ut supra dixi, a tam P a optime
de Italia sentit. Pythagora , de Pythagoreos signia ficae. uide
quae pars fuit extrema lib. 6. de rep.
242쪽
Pyrithoust Achilles, dc Patroclus et Orestes, &Pylades: Damon, &Pythias. ui
CICERONI septime ess, mecu autem incommodius , quem fuit aequius ,i ut prius introieram in uitam, sic prius exire de uita . sed tamen recordatione no-yrae amicitiae Acstuor, ut beate uix se uidear, quia cum Scipione uixerim: quocum mihi coniunita cura de republica, O de priuata fuit: quocum domus fuit, ct militia communis, O, ictu quo est omnis uis amicitiae, uoluntatum , studiorum , sententiarumsumma consensio. itaque non tam ista me sapientiae , quam modo Fannius commemorauit , fama detestat, falsa praesertim; quam, quod amicitiae nostrae memoriam stero sempiternam fore: idq. mihi eo magis est cordi, quod ex omnibus saeculis uix tria, aut quattuor nominantur paria amicorum . quo in genere sperare uideor Scipionis amicitiam Laelii notam
posteritati fore. F AN. IIud quidem , Laeli, ita necesse est: sed, quoniam amicitiae mentionem fecisti , O sumus otiosi, pergratum mibi feceris, stero item Scauolae , si, quemadmodum foles de
ceteris rebus, cum ex te quaeruntur, sic de ami
citia distulabis, quid sientias, qualem exinimes,
qreae praecepta des. S C A E. Mibi uero pergratulo hoc erit . atque id ipsium cum tecum agere conarer, Fannius anteuertit . quamobrem utrique nostrum gratum admodum feceris. LAE. Ego
ucro ubi Nauarer, si mihi ipsie confiderem . nam O pra clara uisa res est: O sumus, ut dixit Fannius, otio. quis ego sum aut quae in me en facul-
243쪽
LAELIV s. II sucultas i doctorum est ista consuetudo, Graecorum, ii iis proponatur, quo disputet quamuis subito magnum opus est, egetq. exercitatione nonparua. quamobrem, quae disputari de amiciti possunt, ab eis, censeo, petatis , qui ista profitentur . ego uos hortari tantum possum , ut amicitiam omnibus rebus humanis anteponatis. nihil est enim tam naturae aptum,iam conueniens ad res uelfecundas, uel aduersas . Sed hoc primum sientio , nisisi in bonis amicitiam esse non posse. id ad uiuum reseco , ut illi, qui haec subtilius disserunt, fortasse uere, sied ad commmnem utilitatem parum. negant enim qAemquam uirum bonum esse, nisi apientem . sit ita sane: sed eam sapientiam interpretantur, quam adhuc
mortalis nemo es consecutus. nos autem ea, quae sunt in usu, vitaq. communi, non ea, quae δε-guntur , aut optantur , liperare debemus. numqua ego dicam C. Fabricium, Man. Curium, Ti. Coruncanium , quos sapientes nostri maiores iudicabant, ad istorum normam fuisse apientes. Quare sibi habeant sapientiae nomen, o inuidiosum, O obscurum , concedantque, ut hi boni uiri su rint . ne id quidem facient: negabunt id, nisis pienti, posse concedi. agamus igitur pingui M nerua, ut aiunt. Qui ita segerunt, ita uiuunt, ut eorum probetur fides, integritas , aequitas, liberalitas; nec sit in eis ulla cupiditas, uel libido, vel audacia ; sintq. magna constantia, ut bifue-
nisi in b.4nis amicitia esse n. potest.
244쪽
amicitia praestat Propinquitatio
CICERONI srunt , quos modo nominaui: hos uiros bonos, ut habiti sunt, sic etiam appellandos putemus; qui sequuntur, quamlum homines possunt, naturam, optimam recte uiuendi ducem. sic enim mihi persticere uideor, ita natos esse nos, ut inter omnes esset focietas quaedam, maior autem , ut quisique proxime accederet. itaque ciues potiores siunt, quam peregrini; O propinqui, quam alieni. cum his enim amicitiam natura ipsa peperit: sed ea non satis habet firmitatis . namque hoc praestat amicitia propinquitati , quod ex propinquitate beneuolentia tolli potest, ex amicitia autem non potest. sublata enim beneuolentia, amicitiae nomen tollitur Jropinquitatis manet. quanta aut euis amicitiae sit, ex hoc intelligi maxime poteri, quod ex infinita societate generis humani, quam conciliauit ipsa natura, ita contracta res ent, O adducta in angustum, ut omnis caritas aut inter duos, aut inter paucos iungeretur. Es autem amicitia nihil aliud, nisi omnium diuinarum, humanarumq. rerum cum benevolentia, O caritate summa consensio. qua quidcm haud scio an, exceptasapientia, quidquam melius homini sit adiis immortalibus datum. diuitias alij praeponui, bonam alij ualetudinem, alij potentiam, alij bo- .nores , multi etiam voluptates. belluarum hoc quidem extremum est: illa autem superiora caduca , O incerta Josita non tam in nostris con-μji , quam in fortunae temeritate . qui autem in
245쪽
virtute siummum bonum ponunt, praeclare illi quidem, sed haec ipsa uirtus amicitiam gignit, O c5 amiciri ἀ-
tinet: nec sine uirtute amicitia esse ullopacton- v xxμς te i. iam, uirtutem ex consuetudine uitae,sermo test . nisq. nostra interpretemur; nec metiamur eam,ut quidam docti, uerborum magnificentia; virosq. bonos eos, qrei habentur, numeremus, Paullos, Catones, Gallos , Scipiones, Philos. his communis uita contenta est . eos autem omittamus, qui deria. omnino nusquam reperiuntur. tales igitur inter uiros amicitia tantas opportunitates habet, quantas uix queo dicere. Principio, quis potest esse
uita uitalis, ut ait Ennius, qui non in amici mu- uit.
tua beneuolentia conquiescat ἰ quid dulcius,quam habere, quocum omnia audeas sie loqui, ut i
cum ἰ quis esset tantus fructus inprosperis rebus , nisi haberes, qui illis aeque, ac tu ipse, gauderet ἰaduersas uero ferre docile esset sine eo, qui illas
grauius etiam, quam tu, ferret. denique ceterae res, quae euetuntur, opportunae sunt singulae rebus fere singulis; diuitiae,ut utare; opes,ut colare; honores, ut laudere; voluptates,ut gaudeas ; valetudo, ut dolore careas, O muneribus fungare corporis: amicitia plurimas res continet; quoquo te uerteris, praesto est; nullo loco excluditur ; numquam intempestiua, numquam mores la est: itaque non aqua , non igni, ut aiunt, pluribus locis utimur, quam amicitia. neque e- miciti ro nunc de uulgari, aut de mediocri, quae tamen aqua , α
246쪽
CICERONI si a delectat, O prode fi ,sied de uera, O perst- , ita loquor , qualis eorum, qui pauci nominantur , fuit . nam ct fecundas res stlendidiores facit amicitia, O aduersas partiens communicasq. leuiores. cumq.plurimas, O maximas commoditates amicitia contineat tum illa nimirum praesut omnibus, quod bona spe praelucet inposteru, nec debilitari animos , aut cadere patitur. uerum enim amicum qui intuetur; tamquam exemplar aliquod intuetur sui. quocirca O absentes ad unt; O egentes abundant; ct imbecilles ualent; O , quod dissicilius dictu eri, mortui uiuunt: tantus eos honos , memoria, desiderium prosiquitur amicorum . ex quo illorum beata mors uidetur, horum uita laudabilis. Quodsi exemeris ex natura rerum beneuolentiae coniuncIionem: nec domus ulla , nec urbs stare poterit; ne agri quidem chltus permanebit . id si minus intelligitur; quanta vis amicitiae, concordiaeq. sit, ex dissensionibus , atque ex discordiis percipi potes. quae enim domus tam stabilis, quae tam firma ciuitas eri, quae non odijs, atque ili Udijs funditus post euerti φ ex quo, quantum boni set in amicitia , iudica- i. ii qui . ri potest. Agrigentinum quidem , doctum qu
Plut in lib. dam uirum, carminibus graecis vaticinatum fi os: a. 'it μηt;q ae in rcrlim natura, totoq. mundo con- qua aliter flarent, quaeq. mouerentur , ea contrahere am,
. citiam , dissipare discordiam . atque hoc quidem' ' omnes Mortales O intelligunt, O reprobant
247쪽
itaque , si quando aliquod officium existit amici : tr '
in periculis aut adeundis, aut communicandis, et .de caelo.
quis G , qui id non maximis esserat laudibus equi clamores tota cauea nuper, hospitis, O ami- ridiculi noci mei, M. Pacuvii in noua fabula ἐ cum, igno- Iis 'ta rante rege, uter eorum esset Orestes , Pylades non nulli Orestem se e se diceret, ut pro illo necaretur; ο- si , renes autem, ita ut erat, Ore Rem stelseperse- ης i*neraret .santes autem plaudebant in re ficta quid arbitramur in uera fuisse facturos ρ facile iudicabat ipsa natura vim suam ; cum homines ,
quod facere ipsi non possent, id recte fieri in alis
ro iudicarent. Ha tenus mihi uideor, de amiciatia , quod fretirem, potissime dixisse. si qua prasterea fiunt, credo autem esse multa P ab ijs, si
uidebitur, qui ista dis utant, quaeritote. FAN. Nos autem a te potius. quamquam etiam ab istis saepe quaesiui, O audiui, non invitus equiadem : sed aliud quoddam expetimus filum orationis tuae. SCE. Tum magis id diceres Fanni,s nuper in hortis Scipionis, cum de republica dias' statum est, assuisses. qMalis tum patronus iusti hane disputiae fuit cotra accuratam oratione Phili ζFAN. zz ti, QFacile id quidem fuit, iustitiam, iustissimo ui- de rep.comro, defendere. fCE. Quid amicitiam ρ nou Pi με ς' ne facile ei erit, qui ob eam ,summa fide, constantia, iustitiaq.struatam, maximam gloriam ceperit e L A E. Vim hoc quidem es terre . quid enim refert, qua me ratione cogatis ἰ cogitis cem
248쪽
te . Rudijs enim generorum praesertim in re bona , cum discite est, tum ne aequum quidem obsistere. Saepissme igitur mihi de amicitia co- gitanti , maxime illud considerandum uideri solet , num propter imbecillitatem, atque inopiami' desideranda sit amicitia, ut in dandis , recipiendis q. meritis , quod quisque minus per sie posset, id acciperet ab alio, uicissimq. redderet; an es eiussi quaE sit hoc quidemproprium amicitiae, sed antiquior, ritur. O pulchrior, o magis a natura ipsa profecta alia caussa esset . amor enim , ex quo amicitia es nominata, princeps en ad beneuolentiam coniungendam. nam utilitates quidem etiam ab ijs percipiuntur saepe, qui mulatione amicitiae colu in amieitia tur , O obstruantur temporis caussa: in amici- nihil sictu. tia autem nihil fictum, nihil simulatum; O, quidquid in ea est, id O uerum, O uoluntariumen. quapropter a natura mihi uidetur potius, a natura, quam si indigentia, orta amicitia, applicatione non ab in- magis animi cum quodam fensis amandi, quam is es misi cogitatione, quantum illa utilitatis esset habitu-
ra. quod quidem quale sit, etiam in belli s quibusdam animaduerti potes, quae ex se natos itata amant ad quoddam tempus, O ab eis ita amantur , ut facile earum appareat sensius. quod in bomine multo eIl euidentius: primum ex ea carita- ite , quae est inter natos, o parentes , quae diri i imi nis detestabili scelere non poten: deinde, cum isimilis sensius extitit moris, si aliquem nactis
249쪽
L AE T I V s. II 8 mus, cuius cum moribus, O natura congruamus: quod in eo quasi lumen aliquod probitatis , O uirtutis perspicere uideamur: nihil est enim amabilius uirtute; nihil, quod magis alliciat homi uirtus manes ad diligendum: quippe cumpropter uirtutem, probitatem eos etiam, quos numquam uidi- beneuoleniamus, qμodam modo diligamus . quis elis, Qui C. ςψης Fabricii, is Curti, cum caritate aliqua, O benevolentia memoriam non usiurpet, quos numqNam uiderit ἰ quis autem est, qui Tarquinium Supembum , qui Sp. Cassium, Sp. Melium non oderit e eui viseelucum duobus ducibus de imperio in Italia decerta- zii sui tum eII, Pyrrho , O Hannibale. ab altero, propter probitatem eius, non alienos animos habemus : alterum, propter crudelitatem eius, semper haec ciuitas oderit. quod si tanta uis probita- probitatem iis est, ut eam uel in eis, quos numquam uidimus, net, quod maius est,in hoste etiam diligamus: quid mus. mirum, si animi hominum moueantur, cum eoru , quibuscum usu coniuncti esse possunt, uirtutem, est bonitatem perspicere uideantur ζ quamquam confirmatur amor O beneficio , accepto fluitio , amorεquao perspecto, consuetudine adiuncta. quibus re- ς'n6xmex btis ad illum primum motum animi, O amoris adhibitis, admirabilis quaedam exardescit beneuolentiae magnitudo. quam si qui putant ab imbecillitate proficisci , ut sit per quam quisque assequatur quod desideret: humilem sane relinquunt,
σ minimegenerosum, ut ita duam, ortum amI-citiae,
250쪽
auget beneuolentiam cosuetudo.
amicitiano spe mercedis, sed Propter se apsam expe
a natura gignitur dili. pendi senis his.
CICERONI scitiae; quam ex inopia, atque indigentia natam uolunt. quod si ita esset; ut quisque minimum in se esse arbitraretur, ita ad amicitiam esset apti simus. quod longe secus est . ut enim quisque ibi plurimum confidit , ut quisque maxime uirtute , O sapientia sic munitus es , ut nullo egeat, siuaq. omnia in sie ipso posita iudicet; ita in amis
ijs expetendis, colendisq. maxime excellit. quid enim in Africanus erat indigens mei ζ minime hercule . at ne ego quidem illius. sed ego admiratione quadam uirtutis eius, ille uic sim opinione fortasse non nulla, quam de meis moribus habebat, me dilexit. auxit beneuolentiam consuetudo. sed quamquam utilitates multae, O magnae consi
clitae siunt; non fiunt tamen ab earum spe caussae diligendi profectae . ut enim benefici, liberalesq. fumus, non ut exigamus gratiam , neque enim beneficium feneramur 9 sed natura propensi ad liberalitatem sumus: sc amicitiam , non spe mercedis adducti, sed quod eius omnis fructus in ipso
amore inest, expetendam putamus. Ab iis uero, qui pecudum ritu ad uoluptatem omnia reserunt, longe dissentimus: nec mirum: nihil enim altum,
nihil magnificum, nec diuinum si picere possunt,
qui omnes siuas cogitationes abiecerunt in rem tahumilem, tamq. contemptam. quamobrem hos quidem ab hocsiermone remoueamus: ipsi autem
intelligamus, a natura gigni siensium diligendi beneuolentiae caritatem, acta animatione probitatis: