장음표시 사용
41쪽
doctrinae siesse dediderunt; O iis, qui aut ualetudinis imbecillitate, aut aliquagrauiore caussa impediti, a rep. recesserunt, cum eius administrandae poteriat m aliis, laudemq. concederent. quibus
autem talis nulla est caussa, si despicere se dicunt
ea, quae plerique admirentur, imperia, O magistratus, his non modo non laudi, uerum etiam uitio dandum puto. quorum iudicium in eo, quod non enim gloriam contemnant, O pro nihilo putent, disti-:6 4. I cile factu est non probare: fed videntur labores,et
unde ori - molestas tum ossensionum, tu repulsarum, quasi hohEstuta ' quaηdam ignominiam, timere, O infamiam. a uirtus. siunt enim, qui in rebus contrariis parum sbi consent ; voluptatem seuerissime contemnant, in dolore sint molliores; gloriam negligant, frangantur infamia: atque ea quidem non satis constanter. Sed iis, qui habent a natura adiumenta rerum gerendarum , abie Icta omni cundiatione adipissendi magistratus sunt, O gerenda res'. est. nec enim . . t pn yn aliter aut regi ciuitas , aut declarari animi magni sed ε Ebu, ludo potest. Capessentibus autem remp. nihil mi-l i. i. p nvici m philosophis, hau cio an magis etiam, O magnificentia desti cientia adhibenda es rerum humanamum, quamsaepe dico, O tranquil- .. litas animi, atque secutritas: si quidem nec anxtii futuri sunt, O cumgrauitate, constantiaq. victuri. quae eo faciliora sunt philosophis, quo minus parent multa in eorum uita, quae fortuna feriat;
quo minus multis rebus egent; O quia, si quid assuers
42쪽
aduersi eveniat, tam grauiter cadere nonpossunt. quocirca non sine caussa maiores motus animor si concitantur: maioraq. esscienca rex Ita gerenti- bus, quam quietis. quo magis his O magnitudo animi est adhibeta, et vacuitas ab angoribus. rem gerendam ratem qui accedit, caueat, ne id modo consideret,quam illa res honesta 'sed etia, ut habeat liciendi facultatem. in quo ipsio considerandum est,ne aut temere desteret propter ignaviam, aut nimis co dat propter cup iditatem. in omnibus autem ne otijs prius, quam aggrediare, adhibenda est praeparatio diligens. Sed cum pleriq. arbitrentur res bellicas majores esse,quam urbanas e minuenda est haec opinio. multi enim x mbeua saepe quaesuerunt propter gloriae cupiditam modo enste: atque in magnis animis, ingeniisq. id plerunq. contingit, eo q. magis, si sunt ad rem militarem do uib apti, O cupidi bellorum gerendorum. uere autem 'V s uolumus iudicare, multae res extiterunt urbanae maiores,clarioresque,quam bellicae . quamuis enim Themistocles iure laudetur, sit eius nomen, quam Solonis,illustrius; citeturq. Salamis clarissimae testi, uictoriae, quae anteponatur consito Solonis, ei, quo primum constituit Ariopagitas: non minus praeclarum hoc,quam illud iudicandum est . illud enim semel profuit, hoc semper Perfils proderit ciuitati :hoc consilio leges Atheniensum, ziz hoc ma torum institutaseruantur. O Themisit --
cles quidem nihil dixerit,in quo ipse Ariopagum ς ε adiuue-
43쪽
adiuuerit: at ille adiuuit Themistoclem. es enim bellum gesum consilio senatus eius, qui a Solone iuriq. prae- crat conssu tus . licet eadem de Pausania, Lysant droq. diserta quorum rebus gestis quamqream im- illis dilata. perium Laxedaemoniorum dilatatum putatur: ta- iij. um ' n ne misima quide ex parte Dcurgi legibus , est. et disciplinae conserendisjunt:quin etiam ob has ipsas causas et paratiores habuerunt exercitus, O sortiores: Mihi quidem neque, pueris nobis , M. Scaurus C. Mario, neque , cum uersaremur in τι p. Catulus Cn. Pompeio cedere videbatur . parva enim seunt foris ama , nisi es consilium δε- minor,Paul mi . necplus Africanus , ingularis O uir, O imii sit μβ perator, in excidenda Numantia reip. pro uit, quam eodem tempore P. Nasicapriuatus, cum tribunum Ti. Gracchum interemit.quamquam haec quidem LM E p iE. res nonsolum ex dome ista est ratione: attingit ges seren- enim et bellicam, quoniam vi, manuq. confecta es.sed tamen id ipsum gesum est coasilio urbano , sine exercitu. Illud autem optimum est, in quo me invadi solere ab inuidis, O improbis audio: Cedant arma togae: concedat laurea linguae. tit enim alios omittam, nobis remp. gubernantibus non ne togae arma cessere ἰ m que enim in rep. coniuratio periculam suit gravius umqua, nec maius otium. ης ςPp ita conflijs, diligenti q. nostra celeriter de manibus audacisimorum cimum delapsa arma ipsa ceciderunt. quae res igitur gesta es umquam in bello tanta i quis triumphus conserendus ζ licet enim, . Marce
44쪽
Marce fili, apud te gloriari, ad quem et hereditas huius gloriae, O factorum imitatio pertinet, mihi quidem certe, uir abundans bellicis laudibus, Cn. Pompeius, multis audientibus, hoc tribuit, ut diceret,frustra se tertium triumphum deporta- Mi dateturum fuisse, nisi meo in rep.beneficio, ubi trivmpharet, esset habiturus. Sunt ergo domesticae fortitudines non inferiores militaribus:in quibus plus etiam, quam in his, operae, sudijq. ponendum es. omnino enim illud honestum, quod ex animo excessio, magnificoq. quaerimus, animi esscitur, non corporis uiribus . exercendum tamen est compus , O ita assciendum, ut obedire consilio, rationiq. pdsit in exequendis negotijs, O in labore tolerando. honestum autem id, quod exquirris, totum est positum in animi cura, O cogitatione. in quo non minorem utilitatem asserunt, qui togati reip. pr. sunt, quam qui bella gerunt. itaque eorum consilio saepe aut non suscepta,aut confecta bellasiunt, non numquam etiam illata, ut M. Catonis consilio bellum tertium Tunicum: in quo etiam mortui ualuit auctoritas . quare expetenda cum .st m
quidem magis es decernendi ratio, quam decer mortuo .
tandi fortitudo: sied cauendum, ne id bellandi ma- de QRgis fuga, quam utilitatis ratione, faciamus. Bel- renda. tum autem ita fuscipiatur , Ut nihil aliud, nisi pax quaesita uideatur. Fortis uero animi,et constantirest, non perturbari in rebus seris, nec tumultuantem de gradu dejci, ut dicitur , sed praesentis animi
45쪽
guitur a fortitudine temeritas. quae uel a Iutem , uel interitam asserant.
animi uti cUlla,nec a ratione disice dere.quam qua hoc animi,illud etiam ingenii magni ef,praecipere cogitatione futura, aliquanto ante constituere, quid accidere possit in utramque partem; ct quid agendum sit, cum quid evenerit; nec commisetere aliquid, ut aliquando dicendumsit, Onputaram. haec sunt opera magni animi, O excelse, O prudentia,consilioq. sidentis . temere autem macie uersari, O manu cum hoste confligere, imma ne quiddam, O belluarum simile est . sed, cum tempus est, nece sitasq. postulat, decertandum manu est, O mors feruituti, turpitudinIq. ante'
ponenda . De euertendis autem, diripiendisq. urbibus ualde illud considerandum est, ne quid i mere , ne quid crudeliter fiat. idq. est uiri magnanimi, rebus agitatis punire fontes, multitudinem construare, in omni fortuna recta, atque honesta retinere .ut enim sunt, quemadmodum supra dixi, qui urbanis rebus bellicas anteponunt: sic reperias multos , quibus periculos, O callida consilia quietis cogitationibus splendidiora, et maiora uideantur . numquam omnino periculi fuga committendum est, ut imbelles, timidiq. uideamur: sed fugiendum etiam illud, ne offeramus nos peri
culis sine causa. quo nihil potesit esse stultius. qua
propter in adeundis ericulis consuetudo imisada medicorum est, qui leuiter aegrotantes leuitexcurant ;grauioribus autem morbis periculosas carationes, O Encipites adhibere coguntur . quare in tranquillo
46쪽
tranquillo tempestatem aduersam optare, meu tis es oubuenire aut e tempestati quavis ratione, sapientis, eoq. magis, si plus adipiscare re explicata boni, quam addubitata mali. Periculose autem remum actiones partim ijs sunt, qui eas si cipiunt; partim reip. Itemq. alus deusta, alvj degloria, O beneuolentia ciuium in disicrimen uocan- . tur. promptiores igitur debemus eise ad nostra pericula, quam ad communia, dimicareq. paratius de honore, O gloria, quam de ceteris commodis . inuenti autem multi sunt, qui no modo pecuniam, sed uitam etiam profundere pro patria parati essent; ijdem gloriae iacturam ne minimam quidem facere uellent, ne rep. quidem postulanter ut Caulicratidas , qui, cum Lacedaemoniorum dux esset libeteri & aTeloponnesiaco bello, multaq fecisset egregie,uer μ'.ός ς
tit ad extremum omnia,cum consilio non paruit eo mis Gr-erum, qui classem ab retinum remouendam, nec geum Atheniensibus dimicandum putabant. qui-bus ille respondit; Lacedaemonios, classe illa amissa, aliam parare posse; sie fugere sine sevo dedecore nonposse. atque haec quidem Lacedaemontiis plaga mediocris fuit , illa pestifera, qua , cum Cleombrotus, inuidiam timens, temere cum Epaminonda conflixisset, Lacedaemonioru opes corruerunt . quanto Maximus melius , de quo Ennius: us homo nobis cunLIando restituit rem: hsie uersum
nponebat enim rumores ante salutem. PIa.i :
Ergo magisq. magisq. uiri nunc gloria claret. ut alios ali' quod tib' poetis.
47쪽
quod genus peccandi uitandum est etiam in rebus urbanis .sunt enim, qui quod sentiunt, etiamsi optimum At, tamen inuidiae metu non audent dicere . Omnino, qui reip. praefuturi sunt, duo Pla
tonis praecepta teneant', unum, ut utilitatem ciuium sic tueantur, ut, quidquid agunt, ad eam referant, obliti commodorum suorum: alterum, ut totum corpus reip. curent; ne, dum partem aliquam tuentur, reliquas deserant . ut enim tutela, sic procuratio reip. ad utilitatem eorum, qui commissi sunt, no ad eorum, quibus commissa gerenda
est . qui autem parti ciuium consulunt, parte negligunt,remperniciosissimam in ciuitatem inducunt, seditione,atque discordiam . ex quo euenit, ut alis
ob th, pN -s, o 'studiosi optimi cuiusque uideantur,
tes: de qui pauci uniuersoro. hinc apud Athenienses magnae
,his . h. disicordiae ortae,in nostra rep. nonsioloseditiones, pro Sextio. fedpestifera etiam bella ciuilia . quaegrauis et fortis ciuis, in rep.dignus principatu, fugiet,atque o- iderit, tradetq. se totum reip. neque opes, aut potentiam consectabitur, totam . eam sic tuebitur, ut omnibus consulat. I ec uero criminibus falses in odium aut inuidiam quemquam uocabit: omninoq. ita iustitiae, honestatiq. adhaerescet, ut, dum eam construet, qVamuis grauiter ossendat, mortem appetat potius,quam deserat illa, quae dixi. Miserrima es omnino ambitio, honorumq. contentio : de qua praeclare apud eundem est Platonem smiliter facere eos, qui inter se contenderent, uter potius remp.
48쪽
remp. administret, ut , si nautae certarent, quis eorum potissimum gubernaret. idemq. praecepit, ut eos aduersarios existimemus, qui arma contra ferant; non eos , qui suo iudicio tueri re .uelint: qualis fuit inter P. Africanum, Q. Metellum eodem a sine acerbitate dissensio. Nec vero audiendi, qui ' ' ἡάΑsu grauiter irascendum inimicis putant,i . magna- ca , Metes-nimi , O fortis uiri esse censint. nihil enim lauda- Odi,hi, seibilius,nihil magno, O praeclaro uiro dignius pia umpi xv .cabilitate, atque clementia. In liberis uero populis, iuris aequabilitate, exercenda etiam GD-cilitas, O altitudo animi quae dicitur: ne, se irascamur aut intemperime accedentibus, aut impudenterrogantibus, in morositatem inutilem, o odiosam incidamus . Et tamen ita probanda smansuetudo , atque clementia, ut adhibeatur , reip. causa seueritas, sine qua adminintrari ciuitas non potes. Omnis autem cranimaduersio, castigatio contμmelia uacare debet, neque ad eius, qui punit aliquem, aut uerbis castigat, sed ad reip. utilitatem referri. Cauendlim se etiam, ne maior poena , quam culpa'; O, ne isdem de canis sal plectantur, alij ne appellentur quidem.
Probibenda autem maxime en ira in puniendo. numquam enim,iratus qui accedet adposnam, mediocritatem illam tenebit, quae o inter nimium , O parum: quae placet Peripateticis o recte placet, modo ne laudarent iracundiam, O dicerent si tamsi ob utiliter a natura datam . illa uero omnibus in re- 'ὶ
49쪽
e CICERONI sbus repudianda est: optandumque, ut ii, qui pra sunt reip. legum similes sint: quae ad puniendum
non iracundia, sed aequitate ducuntur. Atque etiafra nostram das immoderate ferre leuitatis est:praeclaraq.enn ' aequabilitas in omni uita,ct idem siemper uultus , quota reii- eademq. frons:ut de Socra te, item de Caio quoque
Laelio accepimus. Philippum quidem, Macedonuregem, rebus gessit, O gloria superatum a filio , facilitate vero, O humanitate uideo superiorem fuisse. itaque alter siemper magnus, alter saepe turpissimus sevit ut recite praecipere videantur,quι monent,ut, quanto superiores simus, tanto nos summissius geramus. Panaetius quidem auditoreo ricanum,et familiarem suum solitum ait dicere: ut equos,propter crebras contentiones proeliora erocitate exsultantes,domitoribus tradere soleant, ut his facilioribus possint uti sic homines,secundis rebus effraenatos, ibiq. praesidentes,tamquam iunm rationis, O do Irinae duci oportere, ut per: Izi ε sticerent rerum humanarum imbecillitatem, v
d..nomina rietatemq. fortunae. Atque etiam in fecundissimistionem, di rebus maxime est utendum consilio amicorur biss orbi . etiam maior, quam ante,tribuenda est auctoritas. iisdemq. temporibus cauendum est,ne assentator . bus patefaciamus aures,nec adulari nos sinamure
in quo friti facile es. tales enim nos esse putamus,
ut in rebus prosteris, O ad uoluntatem nostram lu-ιε omnia, entibus sit perbiam magnopere, fastidium, arrogantiamq. fugiamus.na ut aduersas res, silcsecun-
50쪽
tit iure laudemur: ex quo nascutur innumerabilia peccata; cum homines, inflati opinionibus, turpiter irridentur, O in maximis uersantur erroribus. Sed haec quidem hactenus. Illud autem sices iudicandum, maximas geri res, O maximi animi ab iis, qui remp. regant ; quod eorum administratio latissime pateat, ad plurimosq. perti neat : esse autem magni animi, O fuis*e multos ,
etiam in uita otiosa, qui aut inuestigarent, aut conarentur magna quaedam, si eq. suarum rerum finibus continerent; aut interiecti inter philosiophos , ct eos, qui remp. administrarent, delectarentur re sua familiari, non eam quidem omni ra- qua phil
tione exaggerantes,neque excludentes ab eius u- euiatii ''sufiuos, potiusq. et amicis impartientes, O reip. se qMando usus esset . quae primum bene parta sit, tria maxi - ηγlroq. turpi quaestu, neque odioso: tum, quam- Ρplurimis , modo dignis, se utilem praebeat: de in- xς familia de, augeatur ratione, diligentia,parsimonia: nec 'libidini potius,luxuriaeque,quam liberalitat Obeneficentiae, pateat. haec praescripta seruantem licet magnifice,grauiter,animoseq. uiuere, atque letiam simpliciter, fideliter, uitaeque hominum lamice. Sequitur, ut de illa reliquaparte honesta- - intis dicendum sit,in qua uerecundia, O, quasi qui- tibii,,undodam ornatus uitae,temperantia,et modestia, om--b 'nisq.sidatio perturbationum animi, et rerum mo- ζa.dus cernitur. hoc loco continetur, id quod dici latine decorumpotes graece enim ον dicitur.