장음표시 사용
71쪽
aό'n ir H qi ,-ο nt , approbari . Deforme etiam est
praedicare. desie ipso praedicare , falsapraescrtim, cum ir- , risione audientium imitari militem gloriosium. Et qaoniam omnia persequimur , uolumus quidem certe; dicendum es etiam, qualem hominis hono rati, principis domum placegi esse. minimis ii ... est usus: ad quem accommodanda in aedificandi descriptio v. tamen adhibenda AEC'nuis, commoditatisq. diligentia. Cn. Oaauio, qlii primys ex illa familia consul factus est, honori fuisse a 4 i cepimus,quod praeclaram aedificasset in Palatio, plenam dignitatis domum: quae cum uulgo lii Iheretur,s fragata domino, nouo humixi, ad coli- , sulatumputabatur. hanc Scaurus demolitus, a cestonem adiunxit aedibus. itaque ille in Ram do imum consedat ni primus intulit: hic ummi, in clarissimi uiris ius, in domum multiplicatam no
atque etiam lamitalcm. ornanda est enim dignitas domo, non ex domo dignitas tota quaerenda; nec domo domi. uide epist. nus , sed domino domus honestanda es. en , ut in i
uJ -xq. ceteris habenda rario non sui solum, sed etiam aliorum Uic in domo clari hominis, in quam O hosti ites multi recipiendi, O admittenda hominum cuiusque generis multitudo, adhibenda eri cura laxitatis: aliter ampla domus dede ri dom*o
quando alio domino solita eri irequentari . odiosum es enim, cu a praetereuntibus dicitur ; OD- i
72쪽
o p s Y c'I O R V M I. Is .mus Acci, quam dispari domino dominaris. quod iquidem . bis temporibus, in multis licet dicere. elim Caes , Cauendum es etiam, praesertim se ipsie aedifices, ne extra modum sumptu, O magnificentia pro- peianorum k deas. o in genere multum mali etiam in eae 'ς i , plo est . studio te enim plerique ,praesertim in bac parte, factaprincipum imitantur: ut L. Luculli, summi uiri , uirtutem quis ζ quam multi uillarum magnificentiam imitati sunt ἰ quarum quidem certe e R adbibondus modus, ad mediocritatem reu9-- candus eademq. mediocritas ad commune usium , cultumq. vitae referenda est. Sed haec hactenus. .
In omni autem actio, e siuscipienda triasunt te- ini in Io, nenda : primi , ut appetitus rationipareat quo 'tas istipi niihil est ad oscia conservanda accommodatius ; deinde, ut animadvertatur, quanta illa res sit, quam escere, velimus; neu mruor, ne ue maior cura, O Fcra fusi latur, quam causaponula. tertium est, ut caueamus, ut ea, quae pertinent ad liberalem speciem dignitatem, moderatasnt. modus autem est optimus, decus ipsium tenere , de quo ante diaimus, nec progredi longius. horam autem triumpraestantisti m ein, appetitum obtemperare rationi. Deinceps de ordine rerum , O temporum opportunitate dicendum est. haec autem sicientia continet eam, quam Graecr L. τα ίαν n9minant, non hanc, quam interpretamur uiodestiam; quo in uerbo modus ines. sed illaesi dualia, in qua intelligitur ordinis coinr-E 3 natio μ
73쪽
scientiae definitio. ordinis definitio. prudentia definitur ut modestia. ordo actio. num quid
CICERONI svatio. itaque, ut eandem nos modestiam appelle
mus dic definitur a Stoicis, ut modestiast men
tia earum rerum, quae agentur, aut dicentur , loco suo collocandarum . itaque uidetur eadem uis ordinis,' collocationis fore. nam oe ordinem sic definiunt, compositionem rerum aptis, O accommodatis locis: locum autem actionis, oppor tunitatem temporis esse dicunt. tempus autem actionis opportunum , graece L. ia, latine appellatur occasio . cfit, ut modestia haec, quam interpretamur ita dis dixi, sitientia sit oportunitatis idoneorum ad agendum temporum. sed potes eadem esse prudentiae definitio . de qua principio diximus , hoc autem loco de moderatione, o teperantia, O alijs similibus uirtutibus quaerimus . itaque, quae erant prudentiae propria,*0 loco dictabunt: quae autem harum uirtutum, de quibus iam dudum loquimur, quae pertinent ad verecundiam , O ad eorum approbationem,qui' busium uiuimus, nunc dicenda fiunt. falis es igitur ordo actionum adhibendus , ut, quemadmodum in oratione constanti,sic in uita omnia sint apta , O inter se conuenientia. turpe es enim , ualdeq. uitiosium, in re seuera conuiuio dignum, aut delicatum aliauem inferre sermonem . bene Pericles, cum haberet collegam in praetura So
phoclem ; hiq. de communi officio conuenissent; O casu formosius puer praeteriret; dixissetq. Sophocles , o puerum pulchrum , Pericles praeto-
74쪽
OFFICIORVM I. 36rem, Sophocle, decet non stolum manus Jed etiam oculos abstinentes habere . atque hoc idem Sophocles , mn athletarum approbatione duiseet, iuxta reprehensione cdruillet. tanta uis es O loci, i 'di 'timo temporis. ut , si quis, cum caussam fit actu- rilitiae cerrus, in itinere,autin'ambulatione si cum ipse me- ηδ δης ditetur, aut si quid aliud attentius. cogitet; non reprehendatur: at,boc idem si in conuiuio faciat, inhumanus videatur inscitia temporis. Sed ea, quae multum ab humanitate discrepant, ut si quis in foro cantet, aut se qua salia magna perue sitas, facile apparent,nec magnopere admonitionem , O praecepta desiderant: quae autem par ua uidentur se deli Ia, neque a multis intelligi possunt, ab his est diligentius declinandum. ut in
fidibus, aut in tibijs, quamuis paullum disicrepent, tamen id a sciente ammaduerti solet: sic uidendues in uita, ne forte quid disicrepet , uel multo
tiam magis, quo maior, O melior actionum, maior , &vam sonorum, concentus es. itaque, ut in fidi- in tior abus musicorum aures uel minima sentiuηt sc nos, eas acres, ac diligentes iudices isse uolumus, ani- ς tus cst maduersoresq. vitiorum, magna intelligimus saepe ex paruis. ex oculorum obtutu ,superciliorum aut remissione, aut contractione , ex maesitia, hilaritate , ex risu , ex locutione, ex reticentia , ex contentione uocis , ex summissione , ex ceteris
75쪽
hi, dede - uis mus oe ipsi. fit enim nescio quo modo,ut ma-i gis in a s cernamus, quam in nobismet ipsis, si . d. licvitur. itaque facillime corriguntur . sitha, sicli st, qβorμm uitia imitantur emendauctor , usuq..di causa magistri. Nec uero alienum est, etiazuuta EL et , qηβ bitatiovem asserunt, adhibere δε-ssos homines, uel etiam usu peritos, O, quid bis de uno quoque genere os*j placeat, exquirere. maior enim pars eo fere deferri solet, ra ipsa deducitur. in quibus uidendum eri, non modo , quisque loquatur, fed etiam, quid qui uesicntiat, atque etiam, qua de caussa quisiva,Im. A que sicutiat, ut enim pictises, O j, quisignarabili Ti. bricauet , O vero etiam poetae suum qui que opus e. io. a uulgo considerari uult ; ut, si quid reprehensum sit a pluribus , id corrigatur; biq. O secum, O cum a*s , quid in eo peccatum sit, exquirunt: sic aliorum iudicio permulta nobis O facienda,
non facienda, O mutanda, O corrigenda sunt . uuae uero more aguntur, O institutis ciuilibus,
de his nihil es praecipiendum. illa enim ipsa praecepta sunt: nec quemquam hoc errore duci oportet, ut, si quid Socrates, aut Aristippus contra morem, consuetudinemq. ciuilem fecerint, locuti ue mi, idem bi arbitrentur licere. magnis
tur . Cynico rum vero ratio tota es icienda: es
76쪽
enim inimica uerecundiae , me qua nihil rectum esse potest, nihil honestum . Eos autem , quorum uitapers ecta in rebus honestis ,atque magnis es,
de rep. sentientes, ac bene meritos, aut meren-.- --
. tes, aliquo honore, aut imperio assectos , obstr- uare, colere debemus; tribuere etiam multum senectuti; ced re iis, qui magi iratum habebunt; habere delectum ciuis, O peregrini; in ipso quor buere dcboque peregrino, priuatim ne, an publice ueneriti URβ adsummam ne agam desingulis 9 communem
totius generis hominlim conciliationsm, O consociationem colere, tueri, ferisare dcb mus. Iam, ad merea
de arti*js, ct quaesibus,qui liberales habendi, - - . qui Ardidi sint, haec fere accepimus Primum improbantur ij quaeLlus, qui in odia hominum incur. runt, ut portitorum, O ne toram. illiberales autem, et sordidi quaestus mercenariori in omnium, quorum operae, non quorum artes emun- - :tur. s enim in illis ipsa merces auctoramentum seruitutis. Soa didi etiam putandi, qui mercantur a mercatoribus, quod natim uendant nihil enim proficiunt, nisi admodum mentiantur. Nec hil turpius. uero quidquam es turpixs vanitate: opificesq. omnes infordida arte uersantur . nec uero quidquaingenuum potest habere ossicina: minimeq. artes probandae , quae ministraesunt voluptatum; cctarii, lanii, coqui, fartores , Asiatores, ut ait Terentius: adde his, si placet, uirilicntarios , saltatores , totumq. Duum talarium . quibus au
77쪽
agricultura nihil me lius honestorucoparatio.
τῖ I cICERONI stem artibus aut prudentia maior inen, aut non mediocris utilitas quaeritur, ut medicina, archites tura , ut doctrina rerum honestarum; hae sunt ijs, quorum ordini conueniunt, bonestae. Mercatura autem , si tenuis est, fordida putanda est: sin magna, O copiosa, multa undique apportans, multis q. sine vanitate impartiens , non es admodum uituperanda: atque etiam,si satiata quaestu, . vel contenta potius, ut saepe ex alto in portum scex ipso portu sie in agros, possessionesq. contulerit, videtur iure optimo posse laudari. Omnium autem rerum,ex quibus aliquid exquiritur, iubil est agricultura melius, nil uberius, nil dulcius , nil libero homine dignius . de qua quoniam in Catone '
Maiore satis multa diximus , illinc assumes, quae ad hunc locumpertinebunt. Sed ab ijs Eartibus , quae sunt honestatis, quemadmodum os cia duce
rentur , satis expositum videtur. Eorum autem
ipsiorum, quae bonesia sunt , potest incidere saepe
contentio , ct comparatio , de duobus honestis utrum honestius:qui locus a Panaetio est praetermissus . nam cum omnis honenas manet a partibus quattuor, quarum una sit cognitionis, altera communitatis, tertia magnanimitatis, qΗarta moderationis: bae in deligendo officio saepe inter sie comparentur,necesse est. placet igitur,aptiora esse naturae ea oscia, quae ex communitate , quam ea, quae ex cognitione ducantur . idq. hoc
argumento confirmarι poten , quod ,si contigerit
78쪽
o ν' s I c I o R. V U I. 38m ea vita sapienti, ut omnium rerum afluentibus eo pijs ditetur; quamuis ea , quae cognitione digna sunt, summo otio secum ipse consideret, con-ra templetur, tamen, si folitudo tanta sit, ut homi- :l, nem uidere non post , excedat e vita. Princepsq.: si omnium virtutum es illa sapientia , quam σοφAν in Graeci uocant. prudentiam enim , quam Graecit', πίνων dicunt,aliam quandam intelligimus, quaetb est rerum expetendamum , fugiendarumq. scien- is, tia: illa autem sapientia , quam principem dixi , ιι- νerum est diuinarum, atque humanarum scien- illi tia: in qua continetur deorum, O hominum com-,ἡ munitas, focietas ipsiorum inter ipsios. ea si ma-m xima es , ut certe; necesse est, quod a communi- - tate ducatur vicium, id esse maximum. etenimus cognitio, contemplatioq. naturae manca quodam ob modo,atque inchoata sit, si nulla actio rerum conus seqreatur . ea uero abis in hominum commodis i tuendis maxime cernituri pertinet igitur ad socie- iis ratem generis humani.ergo haec cognitioni ante-
ponenda est . atque id optimus quisque re ipsa o-Liendit , O iudicat . quis est enim tam cupidus in ι - perspicienda , cognosicendaq. rerum natura , ut , , si ei tractanti, contemplantiq. res cognitione digni*mas Abitosit allatum periculu, discrimenq.m patriae, cuisubuenire, opitulariq. post, non illast, omnia relinquat, atque abjciat,etiam si dinum hi rare sie Bellas, aut metiri mundi magnitudinem
is posse arbitretur φ atque hoc idem in parentis, in in amici
prudentia quid sapientia quid.
cognitio manca sine actionibus . actio cognitioni anteis poneuda.
79쪽
amici re, aut periculo. fecerit dii amse s ebus inteli gitur ,stud s, olycijsq. scientiaς praeponenda ese oscia iustitiae, quae priuinet ad hominum 'mi i δ'' utilitatem: qua nihil homini debet est: a liquius
hil debet es. Atque illi, qu0rum nudia , uitaq. omnis in reruinutili.''' cognum M Gata', tamen ab Origendis homi - , ' nnm utilitatibus , e ' commodis non recesseruui. O erudierunt multos, quo meliore i oueF ,
utiliores q. rebus suis publicis sent; ut Thebani ιδ α;huiu ' Epaminondam LUs Pythagoreus, Dracusium cI ,sbit.' DNV m Pt4to,multiq. multos e nosq. ipsi, qui mus in ora quid ad remp. attulimus, modo aliquid attu-ν ' κ iuni simμ 9 a docidribus, atque doctrina infructi adtio magi - eam, O ornati accesimus. neque fotum uiui,a t-ο - - - que prat 12ntesstudiosios discendi erudiunt, atque docent, sed hoc idem etiam post mortem monumentis litterarum assequuntur . nec enim locussuri4 .h ἡ μῆμέ p Gtermissus es iis, qui ad leges , qui ad
non Lysim, mores, qui ad disciplinam reip. pertineret, ut a-sSRUς-ς- titimbutim ad nostrum negotium contulisse uideantur. ita illi ipsi doctrinaestudijs,osapientiae de-. diti, ad hominum utilitatem suam sapientiam , prudentiam, intelligentiamq. potissimum cons diri. ,2 ubi mini. Ob eam etiam cassam eloqui copiose, mο- egregu co do prudenter, melius est, quam uel acutis ne si bus praestat ne eloquentia cogitare: quod cogitatio in seipsa certitur; eloquentia uero complectitur eos, quibuscum cominunitate iuncti sumus . atque , ut opum cXamina non fingendorum Duorum caussa
80쪽
o p π 4 c Io Ru 39 congregantur', stil , cum congregabilia natura set, fingunt fauos: sic homines, ac multo etiam magis , natura congregati, adhibent agendi , gitandiq. solertiam . itaque, nisi ea uirtus, quae constat ex hominibus tuendis, id est exsiocietate generis humani, attingat rerum cognitionem; β-tivaga cognitio, ct ieiuna uideatur: itemq. magnitudo animi, remota communitate , coisiunctionN. humana, feritas sit quaedam, imman in . ita fit, iis uincat cognitionis Lludiam consio- cogitatis
tiatio hominum, atque communitas. Nec uerum hi iludixi
est, quod dicitur a quibusdam, ropte necessita- sociatio ho-tem Vitae , quod ea, quae natura desideraret,con sequi sine aliis, atque clycere non possemus , se- circo istam esse cum hominibus communitatem , O societatem: quod, si omnia nobis, quae ad uictum, cultumq. pertinent, quasi uirgula diuina, ut aiunt, si editarentur, tum optimo qui ueingenio, negotiis omnibus omissis, totumst in cognitione, O scientia collocaret. non est ita. nam Osiolitudinem fugeret: ct Dctum si diij quaere ret: tum docere, tum disiere uellet, tun, audiare , tum dicere. Ergo, omne oscium, quod ad dμ'hu proconiunctionem hominum, O ad iocietatem tuen-'nesti erin dam ualet, anteponendum est illi officio, quod co ς' ' i' hrgnitione, e sicientia continetur. Illud forsitan Σ , ii Iquaerendum sit, num haec communitas, quae maxime es apta naturae, sit etiam moderationi,modestaeq. siempor anteponenda . non placet. funt