장음표시 사용
51쪽
huius uis es ea, ut ab honesto non queat separami. nam O , quod decet , honestum est: O, quod bonestum e Ii, decet. qualis autem disserentia sit honesi, oe decori , facilius intelligi, quam explanari potest . quidquid enim est, quod deceat, id tum apparet, cum antegressa est honestas. itaque nonsiorum in hac parte honestatis, de qua hoc loco
iustitia, sor disserendum est, sed etiam in tribus seuperioribus, prudentia. pia deceat, opparet . nam ct ratione uti, atque oratione prudenter; O agere, quod agas,considerate somniq. inre , quid sit Aeri, uidere, O tue- ri decet: contraq. falli, errare, labi, decipi, tam dedecet, quam delirare, O mente captum esse. Et iusta omnia decora sunt; iniusta omnia contra , . ut turpia , sic indecora. Similis est ratis fortitudinis. quod enim uiriliter, animoq. magno sit, id diffiium uiro, O decorum uidetur: quod contra, id t turpe, sic indecorum . quare pertinet quidem
decora eum ad omnem honestatem hoc, quod dico, decorum, 'dbilia D pertinet, ut non recondita quadam rationesum est. cernatur ,sied sit in promptu. eni enim quiddam , i . intelligitur in omni uirtute, quod deceat: quod cogitatione magis a uirtute pote II, qua' re separari. ut enim uenuIlas, O pulchritudo corporis secerni non potes a ualetudine: sic hoc, de quo
loquimur, decorum, totum quidem illud es cum uirtute confusum , sed mente, O cogitatione di- decori de- pinguitur. Est autem eius descriptio duplex. nam,i. . ' μ' generale quoddam decorum intefgimui,quod in omni
52쪽
o FFICIORUM. I. 2 sin o miri honenate uersatur ; O aliud huic ubiectum,quodpertinet adsiiugulas partes honestatis. atque illud puperius sic fere desiniri Jlet:decorum id esse, quod consientaneum sit hominis excelletiae in eo n quo natura eius a reliquis animantibus diserat. Quae aute pars subiecta generi e I,eam hic definiunt, ut id decorum esse uelint, quod ita naturae consentaneum sit, ut in eo moderatio, o temperantia appareat cum Jecie quadam liber li . haec ita intelligi a philosophis,possumus existimare ex eo decoro, quod poetae sequuntur: quo alio loco plura dici solet ed tum seruare illudpoetas dicimus , quod deceat, cum id, quod quaque
persona dignum est, ct sit, O dicitur: ut, si aut
Aeacus, aut Minos diceret, . . Oderint, dum metuant; aut, Natis sepulcrum ipse est parens; indecorum uidetur, quod eos fuisse iustos accepimus . at, Atreo dicente , plausius excitantur: est enim digna persona oratio. sed poetae, quid quemque deceat ,ex persona iudicabunt: nobis aut personam imposuit ipsa natura, magna cum excellentia,praestantiaq. animantium reliquorii. quocirca poetae in magna ueritate personarum , etiam uitiosis quid conueniat, quid deceat, uidebunt . nobis autem cum a natura constantiae, moderationis, temperantiae,uerecundiae partes datae sint,ci q. eadem natura doceat nonnegliger quemadmodum nos aduersus homines gera- D mus:
argumentsi a minori. nasi poetae νmulto magis philosophia Thostes rcui filium epulandum frater Atr ita apposuit. uide seneca in Thyeste,& Holatium in arte POg-tica.
53쪽
CICERONI smus: escitur , ut O illud, quod ad omnem honestatem pertinet, decorum, quam latefusium sit, appareat, O hoc, quodspectatur in unoquoque
pulehritudi genere uirtutis. ut enim pulchritudo corporis apnis dςβα--copositione membrorum mouet oculos, O delectat hoc ipsio, quod inter se omnes partes cu quodam lepore consentiunt : c hoc decorum, quod elucet in uita,mouet approbationem eorum, quibuscum uiuitur, ordine, O constantia, moderatione dictorum omnium, atque factorum. adbiabenda eIl igitur quaedam reuerentia aduersius homines O optimi cuiusque, O reliquorum . nam
negligere, quid de se quisque sientiat , non lumarrogantis est, sed etiam omnino dissoluti. Esautem,quod disserat in omni ratione habenda, iniustitia, & ter iunitiam, O verecundiam . iustitiaepartes z- sunt, non uiolare homines ruerecundiae, non offenferant. dere: in quo maxime persticitur uis decori. His igitur expositis, quale set id, quod decere dicimus , intellectvmputo. Oscium autem,quod ab
i. i eo ducitur, hanc primum habet uiam,quae deducit ad conuenientiam, conseruationemq. naturae:
quam sessequemur ducem, numqua oberrabimus; tres uirtu - sequemuri. σ id, quod acutum Opersticax nata: ν ud.il tWW-O id quod ad hominum societatem a tram, iusti- comodatum; O id, quod uehemens, atque forte. ἡάαεὶμ' sed maxima uis decori in hac inenparte , de qua quas hoc ip distulamus . neque enim solum corporis, qui ad naturam apti sunt ,sed multo etiam magis animi
54쪽
motur probandi, qui item ad naturam accommodati uul. Duplex est enim uis animorum, atqlienaturae. una pars in appetitu posita est; quae est ορμη graece; quae bominem buc, O illuc rapit altera in ratione; quae docet,et explanat,quid faciendum, utendumq. R. ita sit, ut ratio praesit, appetitus uero obtemperet. Omnis autem abis uacare debet temeritate, O negligentia;nec uers. agere qsidqua,cuius non poss caussam probab lem reddere. haec est enim fere desicriptio oscis. ciendum autem est , ut appetitus rationi obe- 3ppeti'us diant, eamq. neqNe praecurrant, nec propter pia LIL ' 'gritiam, aut ignauiam deserant; sintq. tranquilli, atque omni perturbatione animi careant. ex quo elucebit omnis conantia, omnisq. moderatio. nam qui appetitus longius evagantur,et loquam
exultantessiue cupiendo, siue fugiendo non satis aratione retinentur,bi sine dubio finem, O modo
transtunt. relinquunt enim, O abiiciunt obedientiam, nec rationi parent, cui sunt subiecti lege na appetitus turae. a quibus non modo animi perturbἀtur, sita nidii. sui, etia corpora. licet ora ipsa cernere iratorum, aut Nai. eorum,qui aut libidine aliqua, aut metu commoti sunt,aut uoluptate nimiagestiunt:quorum omnium uultus, uoces, motus, statusq. mutantur.
ex quibus illud intelligitur, mi ad oscii formam alte φ, qv
reuertamur ) appetitus omnes contrahendos, fedaudosque, excitandamq. esse animaduersionem, O diligentiam, ut ne quia i emere , ac fortuitu, D a inconse-
55쪽
: CICERONI sinconsiderate negligenterq. agamus. neque enimia I ἡ tagcsseratia votura sumus , ut ad ludum , O iote genuit. cum facti esse videamur , sed adseueritate potius, O ad quaedam studia grauiora, atque maiora . Ludo autem, ioco uti illis quidem licet, sied, mcut somno, quietibus ceteris, tum, cumgravibus, serjsq. rebus satisfecerimus. ipsumq. genus iocandi non profusum, nec im modestum, sed ingenuum , O facetum esse debet. ut enim pueris non omnem licentiam ludendi damus, sed eam , quae ab honestatis aclionibus non sit alienascinet tςi ipso ioco aliquod probi ingenis lume eluceat. Du- ο μμ ' plex omnino est iocandi genus; unum illiberale , petulans, flagitiosium,obscenu; alterum elegans,
urbanum ingeniosium , facetum . quo genere nou modo Plautus noster, ct Atticorum antiqua comoedia, sed etiam philosophorum Socraticorum libri reserti sunt:multaq. multorum Ocete dicta;
Cato censo ut ea,quae a sene Catone fiunt collecta,quae uocauriu' απφ tur ἀποMάγμετὰ . Facilis igitur on dininctio in-
.uὀ:it' genui, O illiberalis ioci. alter est,si tempore sit,
ac remisso animo, libero dignus: alter ne homine quidem , si rerum turpitudini adhibetur uerborsi obscenulas. Ludendi etiam est quidam modus retinendus, ut ne nimis omnia profundamus, elatiq. uoluptate in aliquam turpitudinem delabamur .
suppeditant autem campus nosser, sudia uenundi honesta exempla ludendi. Sed pertinet
ad omnem o cij quaest ionem, Liver in promptu
56쪽
habere, quantum natura hominis pecudibus,reliqui'. bestijs antecedat . illae enim nihil sientiunt, bestiae praenis uoluptatem,ad eamq. feruntur omni impetur viscit' hominis autem me ns disicendo alitur, O cogitandosiemper aliquid aut inquirit, aut agit, uidendique, O audiendi dele Iatione ducitur.quin etia, 40 glixux
si quis spaullo ad uoluptates propensior, modo ne sit ex pecudum genere, siunt enim quidam homines non re, sed nomine9 sed si quis elli paullo Grecilιor, quamuis uoluptate capiatur,occultat, et 'digimulat appetitum uoluptatis, propter uerecundiam . ex quo intelligitur, corporis uoluptate c0rpori uo
non satis esse dignam hominis praestantia, eamq. di in contemui, O reiici oportere; sin sit quisbiam, hφ' qμi aliquid tribuat uoluptati, diligenter hi teneata P - β-M '
dum esse modum eius stuendae.itaque uictus, ctiliusq. corporis ad ualetudinem referantur,' ad uires, non ad uoluptatem. Atque etiam, si confit- derare uolumus, quae sit in natura excellentia,udiguitas: At elligemus , quam sit turpe diffluere
luxuria, O delicate, ac molliter uiueres quamphonestum, parce,continenter, leuere, sobrieque. Intelligendum est etiam,duabus quasi nos a natura indutos esse personis:quarum. una es comunis, nis homini ex eo,quod omnes participes fumus rationis,prae Eb-- ζ' sanitaeq. eius, qua antecellimus bestijs, aqua o- tςra pro-mne honestum, decorumq. trabitur, O ex qua P 'ratio inueniendi officii exquiritur: altera autem, quaeproprie singulis es tributa. ut enim in corpo D ' 3 ribus
57쪽
stas habet. infra. Socrates in omni oratione simu Iat a
qui nisi es set per insidias interfectus, bellum adue sus Persaruregem, dux electiis uniuersae Grae. ciae consensu, gessisset. Vat. Maxa
ribus magnae dissimilitudines siunt: alios enim uidemus uelocitate ad cursium,alios uiribusad luctatam ualere temq. in formis,aliis dignitatem imesse,alijs uenustatem 9 sc O in animis existunt etiam maiores uarietates. erat in L. Crasso, L.Fhilippo multus lepos, maior etiam, magisq. de industria in C. Caesare L. filio. at iisdem temporibus in M. Scauro, O in M. Druse adolescente singularis sieueritas, in C. Laelio multa hilariatus .in eius familiari Scipione ambitio maior,uita tristior.de Graecis autem, dulcem, O facetum , festis'. sermonis, atque in omni oratione simulatorem,quem ειρωνα Graeci nominauerunt , Socratem accepimus; contra,Uthagoram, Periclem siummam auctoritatem consecutos sine ulla hilaritate. callidu Hannibalem ex Poenorum, no tris ducibus Q. Maximum accepimus, facile caelare, tacere, dissmulare, insidiari, praeripere hostiam conflia. in quo genere Graeci Themiso-clem Atheme em, O Theraeum Iasionem ceteris antcponunt. inprimisq. uersutum, O callidia factum Solonis: qui,quo O tutior vita eius esset, plus aliquanto reip. prodisset ,furerese mulauit.Sunt his albi multam distares, mplices,et aperti, qui nihil ex occulto,nihil ex insidi s agendum putant , veritatis cultores, fraudis inimici ritιmq. alij, qui quiduis perpetiantur,cuivis desierviant, dum, quod uelint , consequantur: ut DL dira, O M. Crassum videbamus. quo in genere versu-
58쪽
versutissimum, et patientissimum Lacedaemoniti Lysandrum accepimus; contraq. Callicratidam, qui praefectus classis proximus pollLysactu fuit. Itemq. in sermonibus, alium quidem videmus , q'amuis praepotens sit, efficereint unus de multis esse uideatur. quod in Catulo, O in patre , O in filio, idemq. O in Q. Mucio Mancino vidimus. audiui oe ex maioribus natu, hoc idem fuisse in
P. Scipione Nasica;contraque,patrem eius , i tum, qui Ti.Gracchi conatus perditos vindicavit, contra uola nullam comitatem habuisse siermonis ,nec non X ' anocratem quidemseuerilsimu philosiophorum, ob est contra eamq- rem ipsam magnum, clarumq. fuisse. In- ''ρ' numerabiles aliae dismilitudines sunt naturae, moruque, minime tamen vituperandorum. At modum autem tuenda sunt Da cuique no uitiosa , iv ς'iqv
scd t4meo propria, quo facilius decorum illud, ' 'quod quaerimus,retineatur. ic enim es faciendi xt contra naturam uniuersam nihil colendamus; ea tamen conseruata, propriam naturam sequamur; ut, etiam si sint alia grauiora,atque meliora, tamen nossudia nonra naturae regula metiamur. neque enim naturae attinet repugnare, nec
quidquam sequi, quod assequi nequeas. ex quo magis emergit, quale sit decorum illud: ideo quia nihil decet inuita, ut aiunt, Minerua, id est ad- H qnersante, O repugnante natura.omnino, si qui io, facie. quam est decor u,nihil e i proferilo magis, quam v aequabilitas uniuersae uitae,ium singulam actio '''D 4 num:
59쪽
num: Pam conseruare non possis , si adiorum n turam imiteris, omittas tuam. ut enim fermone eo debemus uti, qui notus es nobis,ne, ut quidam graeca uerba inculcantes dure optimo rideamur: sic in a tiones , omnemq. vitam nullam disir pantiam conferre debemus.atque haec diferentia
naturarum tantam habet vim, ut non numquam
mortem bi ipsi alius conscissere debeat, alius iueadem caussa non debeat. non enim alia in caussano G 0ς in Catofuit, alia ceteri, quisie in Africa Caesari tradiderunt. atqui ceteris forsitan uitio datum est,si se interemissent:propterea quod eorum uita lenior, o mores fuerant faciliores: Catoni autem cum incredi&lem tribuisset natura grauitatem ; eamq. ipseperpetua constantia roborasset; semperi. inproposito, si caeptoq. consiliopermanereo haec sisset; moriendum potius, quam tyranni uultus
c. h, '' Niciendus Dit. Quam multa passus est Vluses
mortuo. in illo errore diuturnodum O mulieribus m Circe , o Calypsio mulieres appellandae sunt inserviret , in omni fermone omnibus assabilem se esse vellet: domi vero etiam contumelias feruoru, ancillarumq. pertulit, ut ad id aliquando, quod
cupiebat,perveniret . at Aiax, quo animo traditur, millies oppetere mortem,quam illa perpeti, maluisset. quae contemplantes expendere oportebit , quid quisique habeat sui, eaq moderari, nec velle experiri, quamst aliena deceant. id enim dee. quia q* έρος tacet, quod en cuiusquesiuum maxime. suum
60쪽
Dum igitur quisque nostat ingenium , acremq. e ςGR'μ' se O uitiorum , O bonorum suorum iudicem praebeat: nescenicipias , quam nos, videantur habere prudentiae . illi enim non optimas, sed sibi accommodatissimas fabulas eligunt. qui enim uoce steti sunt, Epigonos, Medeamque; Pig su , Menalippam , Clytemnestram: femper Rupilius, quem ego memini, Antiopam, non saepe Aesopus Aiacem . ergo histrio hoc uidebit in scena , quod non uidebit sapiens in uita' d quas igitur res aptissimi erimus, in iis potis um ela '' iborabimus in aliquando nocessias nos ad ea de-
trusierit, quae nostri ingenii non erunt: omnis ad ςi-b xς hibenda erit cura, meditatio iligentia, ut ea si ''''non decore, at quamminimam indecore facere possimus . nec tam est enitendum , ut bona , quae ' . inobis data non sunt, sequamur, quam ut uitia D .giamus. Ac duabus bis personis, quas supra dixi, tertia adiungitur; quam casus aliquis , uel tempus imponit: quarta etiam , quam nobismetipsis iudicio nostro accomodabimus . nam regna, imperi nobilitates, honores, diuitiae, opes,eaq. quae fiunt bis contraria , in casu sita, temporibus diuitiae, ae gubernantur: ipsi autem quam persionam gerere velimus, a nostra uoluntate procissitur. itaque ''
se alij adphilosophiam, alij ad ius ciuile , alij ad
eloquentiam applicant: ipsarumq. uirtutum in alia alius mauult excellere. quorum ueropatres, aut maiores in aliqua gloria praestiterunt, eoru