장음표시 사용
61쪽
plerique in hocgenere laudisstudent excellere;uta. h. c '' Mucius P. filius in iure ciuili, Paulli lius
Naeedona tae rican us in re militari. Quidam autem ad eas pia. '' DAdes , quas a patribus acceperunt, addunt at quam siuam: ut hic idem Asticanus eloquentia cumulauit bellicam gloriam:quod idem fecit Trimotheus , Cononis filius; qui,cum belli laude noui erior fuisset, quam pater, ad eam laudem doctrinae, O ingenis gloriam adiecit. Fit autem interdum,ut non nulli, omissa imitatione maiori suum quoddam institutum confiequantur. maxumeq. in eo plerunque elaborant ij, qui magna sibi proponunt,obscuris orti parentibus. Haec igntur omnia, cum quaerimus quid deceat, comple-LIi animo, o cogitatione debemus. In primis
uitae genus autem constituendum eri, quos nos, O quales
Eue.her essς μ limus, O in quo genere uitae. quae deliberatio en omnium di cillima. ineunte enim adolescentia, cum inest maxima imbecillitas consilis , tunc id sibi quisquegenus aetatis degendae consiluit,quod maxime adamauit: itaque ante impliacatur aliquo certo genere, cursiuq. uiueri, quam
potuit, quod optimum esset, iudicare. Nam , quod Herculem Prodicus dicit, cui est apud Xe- tib s.memo nophontem9 cum primum pubesteret, quod tem-x-buixi pus a natura ad deligendum, qΗam quisque viam
uiuendi sit ingressurus, datum est, exisse in sol
tudinem, atque ibi sedetem diu secum multumq. dubitasse, cum duas cerneret vias , unam uoluptatis,
62쪽
oFFICIOR VM I. Nptatis, alteram uirtutis , utram ingredi melius
est: hoc Herculi,Iouis satu edito, potuit fortas 'β contingere. nobis non item, qui imitamur, quos cuique uisum est, atque ad eorum studia, insi- liberum is tutaq. impellimur. Plemnque autem, parentum .e praeceptis imbuti,ad eorum consuetudinem, mo- bis ad unurumq. deducimur. alij multitudinis iudicioferun x-dum turi,quaeq. maiori parti pulcherrima uidentur,ea maxime exoptant. non nulli tamen, siue felicita- μ' -- te quadam siue bonitate naturae, siue parentum e si eis. disciplina,rectam uitae secuti seunt uiam. Illud autem maxime rarum genus, eorum, qlii aut excellente ingenij magnitudine, aut praeclara cruditione , atque dodtrina , aut utraque re ornati,
statium deliberandi habuerunt, quem potis uuitae cursum st qui uellent . in qua deliberatione
ad Jam cuiusque naturam consilium eLI omne re in deligen uocandum. nam cum in omnibus, quae aguntur, ηψ vix ς si ex eo modo, quo quisque natus cs, ut supra di- quisque nactum est, quid deceat, exquirimus: tum in tota lur/m soniinita conIlituenda multo est eius reι cura maior reuocet.
adhibenda ; ut consare in uitae perpetuitateposssimus nobi et ipsis, nec in ullo osticio claudic re. ed hanc autem rationem quoniam maxima uim natura habet, fortuna proximam; utrilisque omnino ratio habenda eri in deligendo genere Liatae,m naturae magis.multo enim Ofirmior est, et con tantior:ut fortuna non numquam ipsa mor natura im- talis cum immortali natura pugnare uideatur. φ' si
63쪽
amicitiae sensim dinsuendae a de quo saepe mentio isnem iaci inmus e vel , Propiorem aetati no infraeaeptima hereditas a patribus traditur liberis , gloria uirtu
1ω igitur ad naturae suae non uitiosae genus co
tum uitae omne cotulerit, is constantiam teneat:
id enim maxime decet. nisi forte se errasse intellexerit in deligendo genere uitae. quod si acciderit; potest autem accidere9 facienda morum, inni-
tutorumq. mutatio es. eam igitur mutationem,s tempora adiuuabunt, facilιus, commodiusq. faciemus: sin minus , sensim erit, pedetentimq. facienda: ut amicitias, quae minus delectent, o minus probentur, magis decere, censent sapientes, sensim dissuere, quam repente praecidere.
commutato autem genere uitae,omni ratione curandum est, ut id bono consilio fecisse uideamur. Sed quoniam paullo ante dictum est, imitandos esse maiores: primum illud exceptum sit, ne uitia sint imitanda: deinde, si natura non ferret,ut quaedam imitaripossint; ut seuperioris Asiricani filius,qui hunc Paullo natum adoptauit, propter infirmitatem ualetudinis non tam potuit patris Imiles esse, quam ille fuerat sui: si igitur non poteris e caussas defensitare , siue populum concionibus tenere, siue bellagerere; illa tamen praestare debebit , quae erunt in ipsius potestate, iustitiam, fidem, liberalitatem, modestiam, temperantiam ; quo minus ab eo id, quod desit, requiratur . optima autem hereditas a patribus traditur liberis , omniq. patrimonio praestantior, gloria uirtutis, rerumq. ge Iarum: cui dedecori esse, nefas , O uitium iudicandum es. Et quoniam
64쪽
niam officia non eadem disparibus aetatibus tri buuntur , aliaq. sunt iuuenum, alia sieniorum: aliquid etiam de hac dissin tione dicendum est. Est igitur adolescentis , maiores natu uereri, ex bisq. eligere optimos, O probatissimos, quorum constitio,atque ali Ioritate nitatur. ineuntis enim aetatis inscitia, fenum connituenda, O regenda prudentia est. Maxime autem haec aetas a libid nibus arcenda est,exercendaq. in lalore , patientiaq. O animi, O corporis, ut eorum oe in bellicis , O ciuilibus of c s uigeat industria. atque
etiam cum relaxare animos, O dare se iucunditati uolent. caκeant intemperantiam, memine
rint verecundiae: quod erit facilius, s eiusmodi
quoque rebus maiores natu interesse uelint. Senibus autem labores corporis siunt minuendi, exemcitationes animi etiam augendae uidentur:danda uero opera, ut amicos, O iuuentutem, O maxime remp. consilio, o prudentia quampluri mum adiuuent. nihil autem magis cauendum esssene Iuli, quam ne languori, desidiaeq. sie dedat. luxuria uero cum omni aetati turpis, tum fene-
LIuti foedissima est.' autem O libidinum intemperantia accesserit, duplex malum est, quod σipsa sine Ius concipit dedecus, fucit adolescen
tium impudentiorem intemperantiam. Ac ne illud quidem alienum eIn, de magistratuum , de priuatorum , de ciuium, de peregrinum oschi dicere . Est igitur proprium munus magistratus, intelligere,
adolescentiae ratio laudabili ter traduce-dae
senib' praecepta. senex in luxuria dupliciter Pec cat, primare , deindς exemplo.
65쪽
CICERONI sintelligere, sie gerere personam ciuitatis , debereq. eius dignitatem, O decus sustinere, seruare leges, iura describere, ea fidei suae commissa
.s4lutas memi' sie . Triuatum autem oportet aequo, Ovφςὲμ ' ciuibus iure uiuere, neque summissium s abiectum, neque se efferentem; tum in rep. ea uelle, quae tranquilla, O honesta sint. talem enim Osentire, oe bonum ciuem dicere solemus. Peregrini autem, O incolae oscium est, nihil praetersuum negotium agere,nihil de alio inquirere, minime q. in aliena esse rep. curiosum . ita fere oscia reperientur, cum quaeretur, quid deceat , O quid aptum sit personis, temporibus, aetatibus. nihil est aute, quod tam deceat, quam in omni regerenda , consilioq. capiendo seruare 'ς si qui constantium. Sed quoniam decorum illud in om- consistat. nibus factis, O distis,in corporis denique motu, O flatu cernitur , idq. positum es in tribus rebus , formositate, ordine , ornatu ad actionem apto; discilius ad eloquendum,sed satis erit intelligi9in his autem tribus continetur cura etiam illa, ut probemur ab iis, cum quibus, ct apud quos uiuamus: his quoque de rebus pauca dicanis pC es, tur . Principis, corporis nostri magnam natura honesta e Usa uidetur habuisse rationem: quae formam m
. stram, reliquamq. figuram , in qua esset tecies
' honesta, eam possit in promptu; quae aut e partes corporis,ad naturae necessitatem datae, e-LIum essent deformem habiturae, atque turpem,
66쪽
eas contexit,atque abdidit. hanc naturae tam diligentem fabricam imitata est hominum uerecundia. quae enim natura occultauit, eadem omnes, qui sana m entesunt, remouent ab oculis; ipsis necessitati, dant operam , ut quamoccultissime pareant: quarumq. partium corporis usus siunt necessaris eas neque partes , neque earum usius suis nominibus appellant: quo . facere non turpe est, modo occulte , id dicere obsienum es.
itaque nec actio rerum illarum aperta petulantia vacat rec oratio obstenitate. Nec uero a
iniendi sunt Cynici, aut si qui fuerunt Stoici pae- uidς ςpistone Onici, qui reprehendunt, O irrident , quod in 'da'
ea, Pae turpia re non siunt, uerbis flagitiosa di- Am ou exst-camus ; illa autem, quae turpia int, nominibus appellemus suis.la rocinari, fraudare, adulterari, re turpe est, sied dicitur non obscene r liberis dare operam, re honestum es, nomine obsienum: pluraq. in eam sententiam ab eis em contra uerecundiam disputantur. os autem naturam sicq a naturam remur , O ab omni, quod abhorret ab ipsa oculo- cte sequi mm , auriumq. comprobatione, fugiamus .m- ρομ 'tus, incessus, seligio, accubatio, vultus, oculi, manuum motus teneant illud decorum. Quibus in rebus duo sunt maxime fugienda, ne quid cff- minatum,aut molle ; aut ne quid durum, aut ru- silicum sit . nec uero hinrionibus, oratoribusq. cocedendum est,ut i s haec apta simi,mibi dissolu ta. scenicoru quidem mos tantum habet a uetere
67쪽
disciplina uerecundiam, ut inscena ne siubligaculo prodeat nemo. uerentur enim , ne , si quo casu euenerit, ut corporis partes quaedam ape- riantur, siciantur non decore. nonro quidem more cum parentibus puberes filij, cum soceris uerecundia qliidem generi non lavantur. retinenda est igitur xςxinς0 δ huius generis uerecundia,praesertim natura ipsastra'& duce magistra , O duce. Cum autem pulchritudinis μμ μ duo genera sint, quorum in altero uenustas sit , in altero dignitas: uenustatem muliebrem ducere debemus, dignitatem uirilem. Ergo ct a fomma remoueatur omnis viro no dignus ornatus, et de testu. huic simile uitium ingestu,motuq. caueatur .nam
O palaestrici motus saepe uni odiosiores: histrionum non nulligerius ineptiis non uacant: in utroque genere, quae sunt renita, o simplicia,
laudantur. Formae autem dignitas coloris boni- color tuena late trienda est, color exercitationibus corporis. dv. ςst exer Adbibenda eLi praeterea munditia no odiosa, ne
:z 2λ' que exquisiita nimis ,tantum quae fugiat agreste,
O inhumanam negligentiam. Eadem ratio est habenda uestitus: in quo,sicut in plerisque rebus, mediocritas optima est. Cauendum est autem, ne de etessu. aut tarditatibus utamur ingressu mollioribus,ut similes pomparum ferculis esse uideamur: aut in se linationibus fuscipiamus nimias celeritates: quae cum iunt,anhelitus mouentur , vultus mutaritur,oratorquentur: ex quibus magna signi catio sit , non adese constantiam. Sed multo etiam
68쪽
o OJI c I o R V M I. 33 etiam magis elaborandum est, ne animi motus artatura recedant: quod assequemur,si cavebimus, ne in mi Iurbationes , atque exanimationes inci- ' 'damus , Osi attentos animos ad decori conseruationem tenebimus. Motus autem animorum du- motus an7plicessiunt, alteri cogitationis, alteri a petitus. DC
cogitatio in uero exquirendo maxime uersatur: appetitus impellit ad agendum. curandum est igitur , ut cogitatione ad res quamoptimas utamur, appetitum rationi obedientem praebeamus . Et
quoniam magna uis orationis est, eademq. O- orationis plex, altera contentionis, alterasermonis: contentio disiceptationibus tribuatur iudiciorum, concionum, senatus; ermo in circulis, disputationitus , congressionibus familiarium uersetur ,persequatur etiam conuiuia . contentionis praeci pta rhetorum seunt, nulla fermonis. quamquam haud
scio , an possint haec quoque esse . sed discentium
studiis inueniuntur m gistri: huic autem qxi nu- ,re visedeant, siunt nulli e rhetorum turba referta omnia quam Mam quae uerborum siententiarum q. prae d*iuiit. cepta siunt , eadem adsie noncmpertinebunt. Dd cum orationis indicem vocem bis leamus ; in uoce autem duo quamur, ut clara sit, ut suavis: utrumque omnino a natura petendum e erum altera eXercitatio augebit, alterum imitatio presse loqventium, o leniter. quid uir in Cates s , ' PVyς ut cos exquisito iudicis putares titi litteramum ρ ' 'suamquam erant litterati sed et alij. bi aute opti E me
69쪽
me uti lingua latina putabatur. fonus erat dulcise litterae neque expressae , neque oppressae; ne aut Σ ,, ἡ ob mmm esset , aut nimis putidum . me conten
ret audieti. tione uox nec languens , nec canora. uberior ora
tio L. Cras , nec minus facetae sed bene loquendi de Catulis opinio noa minor. ale vero condi- tus faceti s Caesar , Catuli patris stater,uictit omnes , ut in ipsio illo forens genere dicendi co
tentiones aliorum, siermone uinceret. In omnibus
igitur his elaborandum cs ,sin omnibus, quod sermo qua- deceat , exquirimus. Sit igitur hic sermo, in quo I Socratici maxime excellunt, lenis, minime'pe tinax: insit in eo lepos. nec uero, tamquam inpossessionem 'am uenerit , excludat alios; sied cum reliquis in rebus, tum in sermone communi , uiacissitudine non numquam utendum putet . ac videat in primis, quibus de rebus loquatur: siferijs, seueritatem adhibeat; si iocosis, leporem. inpri- hib a mis p Videat , ne sirmo uitium aliquod indicet
inesse moribus. quod maxime tum fiolet euenire , cu Iludiose de alentibus, detrahendi caussa , aut per ridiculum, aut severe, maledice, coni melioseq. dicitur. Habentur autem pler que sermones aut de domesticis negotiis, aut de rem aut de artium sudijs doctrina . danda igitur opera est , ut,etiamsi aberrare ad alia coeperit, ad haec reuocetur oratio ; sed utcumque aderunt res. neque enim isdem de rebus , nec in omni tempore, nec militer deledamur. primaduertendum
70쪽
O, ut incipiendi ratio fuerit, ita sit desinendi modus.Sed quoniam in omni uita rectissime praecipitur,ut perturbationes fugiamus, id est motus annmi nimios , rationi non obtemperantes: sic eiusmodi motibus sermo debet vacare: ne aut ira eri- sermn ua. Rat; aut cupiditas aliqua, aut pigritia,aut igna - cςx omni μυ, σβt qμid tale appareat. maxime . curandum μ h- 'est, ut eos,quibuscum siermonem conferimus, Onereri , O diligere uideamur. Obiurgationes etiam no numquam incidunt necessariae: in quibus Q urg t utendum es fortasse O uocis contentione maiore, 'μπι, 'O uerborumgrauitate acriore. Id agendum etia, ut ea facere non uideamur irati , sita, ut ad urendum, O secandum medici, sic nos ad hoc genus castandi raro, inuitiq. ueniamus, nec umquam,
ni necessario, si nulla reperietur alia medicina: hed tamen ira procul absit, cum qua nihil ne Ie Eues; i.
Iieri, nihil considerate potes. Magna autem ex cte fieri parte clementi castigatione licet uti, grauitate tamen adiuncta, ut heueritas adhibeaturincontumelia reflellatur. Atque etiam illud ipsum, quod acerbitatis habet obiurgatio, significandum est, ipsi uica i, qui obiurgetur, susiceptum G. 'Reetum es autem, etiam in illis contentionibus , '
γ inimicissimis fui, etiam si nobis indigna
audiamus, tamen grauitatem retinere, iracundiam repellere . quae enim cum aliqua perturbatione fiunt, ea neque constanter sicis possunt, nec E 2 ab iis,