장음표시 사용
91쪽
enim quaedampartim ita foeda,partim stacta
n h.h hus xios,lit ea ne construandae quidem patriae cauorie omnia fas iens facturus'. ea Posidonius collegit per- sapiςR3 i δ' multu,sed ita taetra quaedam ta obscena, ut d ctu quoque uideantur turpia. haec igitur non si .
scipiet quisquam reip. caussa . nec re*. quidem pro se suscipi uolet. sed haec commodius se res habet , quod non potes accidere tempus, ut intersit reip. quidquam illorum facere sapientem . quare hoc quidem essectum sit in oscijs deligen-
dis,hocgenus o clarum excellere, quod teneatur . i. hominum societate. etenim cognationem, prudentiamq. sequetur considerata actio. ita fit, ut,con-ri Est', qua siderate Vere , pluris sit, quam cogitare pruden- , -- ,. Pς Mec qRidem bactenus. patefuctus essenim locus ipse; ut non sit docile , in exquirendo victo , quod cuique si praeponendum, uidere. In ipsa autem communitate sunt gradus osciorum, ex quibus, quod cuique praestet, intelligi post; a. eradibis, utprima di s immortalibus iecunda patriae,tem c.ioi,' 'parentibM,deincepsgradatim reliqua reliquis e. , debeantur. Quibus ex rebus breuiter distutulis. intelligipotest,non solum id homines solere dubi tare , honestum ne an turpe sit; sed etiam, duobus f propositis honestis , utrum honenius. Hic locus animi, tu Panaetio en, isupra dixi,praetermissus .sed ad
nam amas Cicero no-ser, saepe enim iam hoe dixisti. t.
92쪽
v EMADMODUM ODia duceren- . tur honestate, Marce fili atque ab omni genere uirtutis, satis explicatu quattuor arbitror librosiuperiore. sequitur, ut haec octio- eitate. iru genera persi quar , quae pertinent ad uitae cis tu, O ad earum rerum,quibus utuntur homines, facultatem, ad opes,ad copias. in quo tum quaeri dixi,quid utile,quid inutile; tum,ex utilibus quid milius, aut quid maxime utile. de quibus dicere aggrediar,si pauca prius de instituto,ac de iudicio me ad meo dixero.uuamquam enim libri nostri complu- ρό uuti Tres non modo ad legendi sed etiam adscribendi studium excitauerint: tamen interdum uereor,ne quibusdam bonis uiris philosophiae nomen sit inui- quod auoc Dum,mirenturq.m ea tantum me operae, O tem a rep. capessoris ponere. Ego autem,quam diu restier eos ta sen gebatur, quibus se ipsa commisierat, omnes meas curas,cogitationesq. in eam conferebam.cum autem dominatu unius omnia tenerentur; neque essit usquam consilio, aut auctoritati locus ; socios denique tuendae resp. summos uiros amisissem; nec me angoribus dedi, quibus esem conse Ius ,
nisi iis restitissem ; nec rhrsum indignis homine
93쪽
pleraque γnim scripsieeuersa rep.
consulatusio, at de 'temporibus suis, ct ora. tiones murutas, quas significat, cuinfert, litterae forenses.
sapientiae definitio.' c I C E R O N I sdocto uoluptatibus . atque utinam riss .ctetisset, quo coeperat, statu, nec in homines non tam commutandarum rerum, quam enertendarmn cupidos incidisset . primum enim, ut stante re . facere solebamus, in agendo plus , quam in scribendo , operae poneremus : deinde, ipsis scriptis non ea , quae nunc ,sed actiones notiras mandaremus , ut saepefecimus. cum aretem res'. in qua omnis mea cura,cogitatio, opera poni solebat,nulla esset omnino; illaesicilicet litterae conticuerunt, forenses, senatoriae.nihil autem agere cum animus nou
mst, in ijs ctudiis ab initio uersatus aetatis; existimaui honestissime molestias deponi posse , si me
ad philosit hiam retulissem. cui cum multum aD-lestens, si cendi caussa , temporis tribuis sem; po Iea quam honoribus instruire coepi, meq. totum resp. tradidi,tantum erat philosophiae loci, qlio tum superfuerat amicorum , O reip. temporibus. id autem omne consi ebatur m legendo: scribendi otium non erat . . A Ximis igitur in malis hoc tantum boni assecuti uidemur, ut ea litter smandaremus, quae nec satis erant nota noItris,
ct erant cognitione dignissima. quideli erum, per deos,optabilius sapientia' quid praestantius quid homini melius ψ quid homine dignius: hanc qua expetunt igitur,philosiopbi nominantumnec quid am aliud est ρbilosophia, si interpretari uelis , Lim studium sapientiae. Sapientia autem eu, ut a ueteribus philosophis desinitum est , rerum
94쪽
OFFICIORUM II. I .ssiuinarum,o humanarum, caussarumque, quibus hae res continentur, scientia. cuius studium
qui uituperat, haud sane intelligo, quidnam sit, quod laudandum putet. nam siue oblectatio quae philosemetritur animι,requiesq. curarum, Pae conferrι cu ito.
eorum studijspotest, qui semper aliquid acquirunt , quod spectet, O ualeat ad bene , beates
vivendum: pue ratio coklantiae,uirtutisq.quae- ritur; aut haec ars es,aut nulla omnino, per quaeas assequamur. nullam uero dicere maximam rerum artem esse,cum minimarum sine arte nulla sit, hominum est parum considerate loquentiu, atque in maximis rebus errantium . si autem est aliqua disiciplina uirtutis; ubi ea quaeretur, cum ab hoc discendi genere discesseris/ Sed haec, cum adphilosophia cohortamur,accuratius Alent di- ... sinutari: quod alio quidem libro fecimus. hoc au--Hoctea tem tepore tantum nobis declarandum fuit, cur, si ortati resp.muneribus,ta hoc nos studium potissimum contulissemus. Occurritur autem uobis, 2 le
O quidem a doctis , O eruditis, quaerentibus, 'satis ne constanter facere uideamur,qui,cum percipi nihilposse dicamus, tamen O alijs de rebus disserere soleamus, oe hoc ipsio tempore praec pia vicispersequamur. Quibus uellem satis cognita esset noIira sententia. non enim sumus ij ,
quorum vagetur animus errore, nec habeat umquam,quid sequatur. quae enim esset i Ila mens, uel quae uita potius , nonsolam distulandi , sied F etiam
95쪽
ab ipso Aristotele, Omnium principe, nobilitata. non enim ualde a Pe ripa elicis academicidissent luis praesertim
CICERONI s metiam uiuendi ratione sublata'nos autem, ut ceteri,qui alia certa,alia incerta esse dicunt, sic, ab his dissentientes , alia probabilia, contra alia improbabilia esse dicimus. quid est ergo, quod me, impediat ea, quae mihi probabilia uideatur , β-.quliqMae contra, improbare; atque virmandi arrogantia uitare iugere temeritate,quae a sapietia di*det plurimum ζ Contra autem omnia di-; stutatur a nostris,quod hoc ipsum probabile et .cere non posset, n si ex utraque parte caligarum esset facta contentio. Sed haec explanata seunt iu ademicis nostris fatis, ut arbitror,diligetem iTibi autem,mi Cicero, quamquam in antiquissima, nobilissmaq. philosiopbia Cratippo audiore, uersaris,iis simillimo, qui ista praeclara pepererunt; tamen haec nostra initima uenris,ignota esse nolui sed iam ad instituta pergamus. Quinque igitur rationibus propositis oscii persequeu di, quarum duae ad decus, honestatemq. pertinent, duae ad commoda uitae, copias, es acultates, quincta ad eligendi iudicium et quando ea, quae dixi,pugnare inter se uiderentur,honestatis. pars perfecta eLI; quam quidem tibi cupio clye notissmam. hoc autem, de quo nunc agimus, id ipsum est, quod utile appellatur. in quo uerbo lapsa consuetudo deflexit de uia, sensimq. eo dedu- Lia e II, ut ab honesilo utile secerneret, constitueret honestum aliquod, quod utile non esset; istilo , quod non bonesum .. qua nulla pernicio maior
96쪽
maior hominum uitaepotuit afferri. Summa quidem auctoritate philosiophiscuere sane i que honeste haec triagenera,confusa cogitatione, distinguunt. quidquid enim iustum sit, id utile etiam quod iustύ, esse censent; itemque,quod honestum dem esse H vxi ς- tum . ex quo licitur, ut, quidquid bonestum quod hono
st,idem sit utile. quod qui parum prospiciunt, hi
saepe uersutos homines, O callidos admirantes, eorum malitiam, sapientiam iudicant. quorum error eripiendus es: omnis q. opinio ad eam spe traducenda,ut honenis consiliis, iustisq. factis, non fraude, ct malitia, se intelligant ea, quae uelint, consequiposse. Quae ergo aduit m homi- uitanum tuendam pertinet , partim fiunt inanimata, miri, uti
Mi aurum,ar rentum, ut ea, quae Rignuntur e ter', di axima, O . . . malibus .
ra,ut alia eris degeneris; partim animalia, qtrae habent suos impetus, rerum appetitus. eorum autem alia rationis expertia siunt, alia ratione utentia. expertes rationis fiunt equi, boues,reli- quae pecudes, apes,quaru opere licitur aliquid ad hominum usum,atque vitam. Restione autem ratione utε- mentium duo genera ponuntur ; unum deorum, Num 4
alterum hominum.deos placatos pietas siciet, . - '' O sanctitas. proxime autem, ct siecundu ictos, homines hominibus maxime utiles esse phyunt. ' i rvmq. item rerum, quae noceant, oboit, eadem diuisio es. sed quia deos nocere non pu tant; his exceptis, homines hominibus plurimo
obesse , uel prodesse arbitrantur . ea enim ipsa, Ast F a quac
97쪽
CICERONI sab homine luae inanimata diximus,pleraque siunt hominumnat utilitas. secta operis: quae nec haberemus, nisi manus ,
O ars accesisset: nec his sine hominum admini-yratione uteremur . neque enim ualetudinis curatio, neque nauigatio, neque agricultura, neque fretum , fructuumque reliquorum perceptio, o conseruatio , ne opera hominum,ulla esse potuisset. Iam uero, O earum rerum, quibus abundaremus , exportatio, o earum, qgibus eger mus,inuectio certe nulla esset, nisi his muneribus homines fungerentur. Eademq. ratione nec lapides exciderentur e terra ad ustum nostrum n cessarij, nec ferrum, aurum, aes, argentum so-deretur penitus abditum, sine hominum labore , O manu. Tecta uero, quibus O frigorum uis pelleretur, O calorum molestiae sedarentur, unde aut initio generi humano dari potuissent, aut postea subuenire, si aut ui tempestatis, aut te me motu, aut uetustate cecidisent,nis communis vita ab hominibus harum rerum auxilia petere didicisset ζ de ductus aquarum , derivationes fuminum, agrorum irrigationes, moles oppo
xasfluctibus, portus manu factos: quae non me iustemis hominum opere habere possemus. Ex quibus dii ii omibus, multi q. aliis perbicuum en, qui fru-Ltus, quaeq. utilitates ex rebui ijs,quae siunt in nimatae excipiantur,eas nos nullo modo sine hominum manu, atque opera capere potuisse. Qui
98쪽
nisi homines adiuuarent, percipi posset e nam O,
qui principes inueniendi fuerunt quem ex quaque bellua ustum habere possemus, homines certe fuerunt : nec hoc tempore sine hominum opera aut pascere eas, aut domare, aut tueri, aut tempestiuos fructus ex his capere possiemus: ab eisdemq. O ea, quae nocent, interjiciuntur, O, usui possunt esse, capiuntur . Quid enumerem artium multitudinem, sine quibus uita omnino nulla esse
potuisset ἰ quis enim agris subueniret ἐ quae es et
obtestatio ualentium , qui uictus, aut cultus, nise tam multae nobis artes ministrarent in quibus rebus exculta hominum uita tantum distat a uictu, O cultu bestiarum . Vrbes uero me hominum coetu non potuissent nec aedificari, nec frequent ri : ex quo leges, moresq. constituti, tum iuris aequa descriptio, certaq. uiuendi disciplina, per quas bene, beateq. uiuitur . quas res O mansiuetudo animorum consecuta, O uerecundia est: ef, fectumq. est, ut esset uita munitior, atque ut dan do,o accipiendo,permutandisq. facultatibus, commodis nulla re egeremus. Longiores hoc loco fumus, quam necesse est . quis est enim, cui non perspicua sint illa, quae pluribus uerbis a Panaetio comemorantur, neminem neque ducem in
bella, nec principem magnas res, O salutares mne hominum studiis gerere potuise ἰ commemoratur ab eo lThemistocles, Pericles, Cyrus, Age sitius, elexander : quos negat sine adinmentis
ipsasne hominis indu stria nullufructum serrent,aggreditur dice.
legibus in intra urbem , moenibus aduersus exteram vim. . M. aetate ulti. mus, rerum
99쪽
gestarii glo hominum tantas res efficere potuisse. utitur in reh:st istici non dubia testibus non necesar's. Atque ut malimus. gnas utilitates adipissimur cos iratioe hominu , iatque consensu: sc nulla tam detenabilis pestis homini ab es, quae non homini ab homine nascatur. est Diahra' 'α caearchi tib re de interitu hominum, peripatetici scutitur. magni, O copiosi: qui, collidiis ceteris caussis , eluuionis, pestilentiae, vanitatis, belluarum etiam repet inae multitudinis, quarum impetu docet quaedam hominum genera esse consiumpta, inde comparat,quanto plures deleti sint homines hominum impetu, id est bellis, aut seditionibus , qaam omni reliqua calamitate . Cum igitur hie locus nihil habeat dubitationis, quin homines plurimu hominibus et prosint, et obsint; proprisi hoc statuo esse uirtutis,conciliaremi animos hominum, ad usus suos adiungere. itaqMe, quae
in rebus inanimis, quaeq. in usu, O tradiatione belluarum fiunt utiliter ad hominum uitam,arti bus ea tribuuntur operosis: hominum autemsudia, ad amplificationem non rum rerum prompta, ac parata, uirorum praestantium sipientia,
uirtus tri- O virtute excitantur. Esenim virtus fore omnisbet uEtii in tribus rebus vertitur. quarum una est in per-
μx- s iciendo, quid in quaque re uerum , yncerumq. sit, quid consentaneum cuique, quid consequens, ex quo qVaeque gignantur, quae cuiusque rei sit
. . caussa. alterum, cohibere motus animi turbatos,
quos Graeci παθη nominant i appetitiones, quas
100쪽
opPI cI. ORVM II. ΑΦ illi ,obedientes escere rationi. tertium, iis, i quibuscum congregamur,uti moderate, coe sicienter, quorum nudηs ea, quae natura desiderat,expleta, cumulataq. habeamus: per eos denique, si ἰquid importetur nobis incomodi, propulsiemus ulciscamurq. eos , qrei nocere nobis conati sunt; tantaq. poena assciamus, quantam acq'itas, b in puniεdomanitasq, patitur. Q libus autem rationibus modus est
hanc facultatem assequi ρ mus, ut hominum di ' '
studia complectamur, eaq. teneamus; dicemus, stripxv neque ita multo post. sicii pauca ante diceta siunt.' Magnam uim ese in fortuna in utraque partem, . fortunae uis vel ad secundas res, uel aduersas, quis ignorat ἰ in utraquς nam et,cumprostero flatu eius utimur, ad opta- se imi '' tos exitus prouebimur: O,cum reflauit,affligimur. haec igitur ipsafortuna ceteros caseus rario . . res babet; primum ab inanimis procellas, tempestates , nausiagia, ruinas, incendia; deinde ahenus ictus, morsus, impetus. haec igitur,ut dixi,rariora. at ueco interitus exercituum, ut pro xime trium , saepe multorum; clades imperato- in Th8ssaliaram, it nuper ummi,ac singularis uiri; inuidiae' dx ςς PQm praeterea multitudinis; atque ob eas bene meri- e, dueecorum saepe ciuium expusiones, calamitates, fu 'pi''ς gae. rursusqsecundae res, honores, imperia, vi- cero zHictoriae, quamquam fortuita sunt, tamen sine hominum operibus, O nudijs neutram in partem peii fili, ,