De Hermeniae Aristoteleae, [microform]

21쪽

Εnuntiationes

I. unae

a quae unum actum significent i. e. simplicesb quae coniunctione in unam copulan

tur i. e. Orationes quodammodo com

positae II multaeo quae multa saeta significant.b quae coniunctione

carent.

Ita recta diuisione notionis ductus peruenit Aristoteles ad enuntiationes simplices quas cum capitibus Sequentibus solas tractaturus sit, statim definit ratione specierum . . affirmationis et negationis habita 17'22-24. Mu δε filis etc. Simplex enuntiatio est uox, quae significat aliquid esse uel non SSe. Altera res de qua agitur hoc apite uersibus 17's. ανάγκη δε - 15. Dro imis et 17. το sis v - 20. Προαιρουμενον continetur. Qui quidem duo loci, eum plane diuersi sint ab eis, quae de diuisione enuntiationum modo exposuimus, inter se aptissime congruunt. Enuntiationem nisi uerbo et nomine coniunctis non formari 9-l5ὶ nomen autem uel uerbum solum cIάσιν esse, non ἀπόνανσιν Sive quis interrogatus siue sp0nte ea pronuntiet 17 20ὶ M. Ratio autem qua uersus 1 - 20 cum praecedentibus et sequentibus cohaereant nulla esse uidetur. Nam quod declarant, enuntiationes nominibus uel uerbis solis non formari, quid ad enuntiati0nes unas et multas, simplices et compositas distinguendas attinet Accedit quod τοπιων δε u. 20), eum ad εἷς λογος ἀποφανεικὸς v. 153 certe sit reserendum, aliam et plane alienam sententiam interiectam non patitur. Itaque uersus 17-20. ex hoc loco certe sunt remouendi quo facto omnia

qua 17 15-24. leguntur plana et concinna esse iam supra demonstrauimus. Sed ubi sint collocandi statuere

non poterimus, antequam priorem capitis partem maxime confusum perSpeXerimus. Incipit: - ὁ εἷς πρωτος λογος αποφαντικος κατάφασις, is ἀπόφασις οἱ δε ἄλλοι πάντες συνδεσμω εἷς. Tatig ex cuius commentario se frustra interpretationem

huius ludi difficillimi quaesiuisse dicit Bonit in recensione editionis aitZianae scripta denaiselle Litt Zu. 1845. pag. 846 sqq. cum adnotet reliqui sc λο οι Τὸ enim omnes ex hoc originem habent, ut ex simplici id

quod compositum est affirmatio autem prior est negati0ne', interpretari uidetur: Una enuntiatio ea est, quae prima uocatur, die affirmationem deinde negatio, reliquae autem enuntiationes omnes coniunctione unae fiunt Quae interpretatio ferri nequit. Nam affirmatione et negatione exceptis quae sunt reliquae Nullae sunt, cum etiam eae enuntiationes quae συνδεσμω εἷς sunt alteri horum duorum generum subiectae sint. Quare haec interpretatio totius capitis argumento plane contradicit. Qua probata cum omnes affirmationes et negationes uocentur unae enuntiationes, sequitur ut omnes enuntiationes una sint: nam omnes uel affirmationes uel negationes sunt. Itaque neque aliam caussam Statui, de qua aliae uocentur unae id quod fit uerbis οἱ δὲ ἄλλοι συνδεσμοὶ εἷς), neque eas enuntiationes quae multa significent sex gr. Socrates et Alcibiades spatiantur)multas uocari licet sunt enim uel affirmationes uel negati0nes eaque de cauSS unae.

Neque ea ratio ualet qua uoce πρωτος ad οἱ δὲ ἄλλοι relata interpreteris: ἡPrimo loco una oratio λογοδε

22쪽

est enuntiatio, se affirmatio deinde negatio, reliquae autem omnes orationes coniunctionibus unae fiunt Quae absurda sunt. Neque enim omnino de aliis orationibus, nisi de nuntiationibus, agitur hoc capite, neque reliquae omnes coniunctionibus in unum coniunguntur. De enuntiationibus autem hypotheticis quae dicuntur ne cogites quidquam statui uerbis I δε αλλοι πάντες συνδέσμω εἷς id quod Ammonius schol apud Brand.

τὸ μνημμένον ῆ διεζενὶ μενον παραλαμβανομένους, οἷον

θετικος et Probus interpres Syrtis d. Georgius Ern. Homann Demermeneuticis apud Syros Aristoteleis μLipsiae 1869. pag. 106 4,απόφασις et κατάψασι posuit pro praedicatione, autem συνδέσμιον εἷς pro hypotheticari. e. pro supponenti' nobis persuadere student. Sed enuntiationes hypotheticae cum et ipsae uel affirmationes uel negationes sunt, a quibus tanquam tertia species separari nequeunt, num una cum syllogismis eiusdem generis et a reliquis organi libris et a περι

ερμηνείας maXime sunt alienae. Quod cum uidissent uiri docti, pars iure opinor laudauit Trendelenburghelem log Arist. adnot. ad idem Log. Unters. μ2. avss. II, 24 anm. 2; ait comment ad nal. r. I, 23. 0LH, 33 et ad n pr. I, 29. 0L I, 456; si Rose. De Aristotelis librorum ordine et auctoritate pag. 120), pars uituperauit imprimis lege die philosophie des Aristoteles se Hegeliano-Biesiani Brandis, die rethensolge de bucher de Arist. Organon Ber. d. Best Acad. 1833).

Iam uero apparet, ea quae leguntur corrupta esse.

Reputantibus igitur nobis, uerbis ἡοι δε ἄλλοι se λόγοι

αποφαντικοί πάντες συνδέσμω εις eas enuntiationes quae coniunctione sola in unum conferantur aliis certe opp0ni, quae alia de caussa ει uocentur, ea cauSSa X- primatur uerbis antecedentibus oportere facile est intellectu. Quae caussa sit, post paveos uersus u. 16 uerbis ἡ ο εν δηλων signiscatur. Itaque e versu octauo post απινανMκὸς uerba ο εν δηλων vel ἡ ἔν καθ' ενὸς δηλων vel , σημαίνων excidisse ortasse putaueris. Quibus restauratis hic prodibit sententiarum neXus: ἡ Εnuntiatio una uocatur primo ea, quae unam rem ueram uel salsam pronuntiat, i. e. affirmatio, deinde negatio; reliquae omnes una uocantur sola ea de caussa, quod coniunctionibus in unum copulantur. Sed dubitauerit quispiam, num iam enuntiatio eiusmodi cuius ,ε- ζωον πεζὸν δίπουν una uocanda sit, utpote quae unam rem pronuntiare non uideatur. Cuius dubitationis remouendae caussa uersus 13. δι τι δε - 5 mum εἰπεῖν adiecit. Sed quae ante hos uersus scripta continuationem Sententiarum maxime dirumpunt . . νάγκη δε - 12.

23쪽

ου- λογος ποτανεικὸς quomodo uel Aristoteli exciderunt uel ab interpolatore excogitata irrepsere Fo lasse auctor eorum iam cogitans de difficultate, quam exposui num ζωον πεζον δίπουν sit ἔν), refellenda cum animaduertisset, eiusmodi definitiones saepe copula εμιμomissa proserri sex. r. si quis interrogatus, quae sit definitio hominis, respondet ζωον ζον δίπουνμ eos uersus imposuit ,ἀνάγκη δε etc. i. e. enuntiatio sine uerbo formari non potest' quare definitio hominis copula εστι neglecta uerum uel salsum non significat, quippe quae enuntiatio nondum sit. Iam uero lectione 17 8. Hsti δὲ εἷς πρωτος - νος αποφαντικος ὁ ἔ, δηλων etαμ, quae nobis respicientibus uerba ἡο δε αλλοι συνδέσμω εἷς sponte quodammodo obserebatur, probata cum sudantes dimidiam capitis partem explicauerimus, maxima impedimenta uiam obstruunt, ut progredi nequeamus. Qui secuntur

uersus τ' 15 sq. si δε εἷς λογος πονανεικὸς ἔν δηλων ὁ συνδέσμω εἷς idem eisdem fere uerbis

exprimunt atque uersus 17 8--9. coniectura nostra resecti. Attamen ut omnes qui interpositi sunt uersus

17 9-15. suo in loco stent, eiusmodi repetitio, qua idem intra octo uersus bis garriat, a breui et concinno Aristotelis sermone plane abhorret. Accedit quq u. 17

20 το μὲν ουν - προαιρονμενον iam antea eiectis

detrimenta in hoc caput altius penetrauisse intelleximus. Denique . . κατάφασις, ti ἀπόφασις Suscipionem mouent. Nam cum antea in hoc libro de nuntiatione conscripto non docuerit, affirmationem natura priorem esse negatione, exspectas fore ut id copiosius exponatur, quam solis tribus uerbis, quae quasi uncinis in-

clusa in aliam doctrinam inserta sunt: utpote quod cum totius libri consilio aptissimum sit, tum Anal. 0St. Ι,

καὶ γνωριμωτερα διε γαρ την καιάφασιν et αποφασις γνωριμοc, καὶ προτέρα χὶ καταφασις ωσπερ και' εἶναι

του ιη εἶναι, et de cael. 286' 25. της στερησεως προτερον η κατάφασις Aristotelicum esse demonstretur. Itaque uersu 9. οἱ δε ἄλλοι πάντες συνδε ηχω εἷς' deleto, quem nec seruatis nec emendatis uerbis praecedentibus stare posse demonstrauimus, reliquorum e borum ,εσι δὲ εἰς πρωτος λογος ἀποφαντικὸς κατάφασις, εδεα ἀπόφασις interpretandorum duae sunt M

Altera commodissima uersionis Syriacae ab Hos manno editor X uocatae est uocem ,εις omittentis ἡNomen enuntiationis primo loco debetur affirmationi, deinde negationi' quam certe Sequeremur, Si plus quam omnibus codicibus fidei interpreti Syro iure haberetur. Quem exitum facilem aegre praetereuntes alteram, quae iam sola patet, iam ingrediamur, qua uocem ἡ εἷς pro ἔτερος - alter positam esse putemus: Altera autem enuntiatio prima est affirmatio deinde negatio uel ἡEx duobus enuntiationum generibus affirmationibus et negationibus altera prima natura prior est dico affirmationem altera, quae negatio uocatur, posterior'. Quae doctrina summae et praecipuae enuntiationum diuisionis aptissime in initio uniuersae quaestionis, quam instituturus est de nuntiationibus, collocari uidetur. Quodsi quaeritur, quo consilio interpolator uerba οἱ δε ἄλλοι συνδέσμω εἷς iniecerit, falsa interpretatione id factum esse arbitror, qua ductus uocem ε μ eandem uim at-

24쪽

que . 15. et Poet. 20. 1457 28. εἷς δ' εσωλoro διχῶς γαρ ὁ ἔν σηριαίνων, ο ἐκ πλειονων συνδέσmo et Anal post II, 10 93' 35. λορος δ' εἷς ἐστι διχως, ὁ μἐν σννδέσμον, ὁ δε τω ἔν καθ' ἐνος δηλουν, obtinere putabat. Qua sectione fortasse audaciori toti capiti non medemur. Restant enim uersus 17 - 20, quos ex eo, quem obtinent in eodicibus et editionibus, loco certe

esse remouendos iam supra demonstratum est. Quos cum eis, quae v. - 15 leguntur αναγκη δε etc. arcte

haerere ibidem intelleximus. Itaque ratione particularum μεν in το μἐν ου ονομα κ ρῆμα et ἡδεμ in ἀναγκη δε habita illos ante hos uersus ponendos esse mihi persuasum est. Iam totius capitis nouum et opinor, planiorem habitum contemplemur: Ρostquam enuntiationem secretam a ceteris orationibus se hoc libro tractaturum esse in fine capitis prae-eedentis indicauit 17 6. ὁ δε arrogαντικὸς της νυνθεωρίας , ipsam doctrinam incipit tradendo summam enuntiationum diuisionem addendoque, quae sint natura pri0res, quae posteriores u. 8 - . - δε εἷς - Dααπόφασις). Deinde eum capite quarto uim enuntiationum quasi internam indicauisset 17 2. πονανεικὸς ει υ πας, αλλ' ἐν ε τὸ ληθε i πιν η φευδεσθαι παρ-

χει), qua semper aliquid ueri uel falsi exprimerent, iam

ρηματος καὶ γαρ ὁ του ανθρωπον λόγος, ἐὰν μη τοεμιν λην Ἀσται 17- τοιουτον προς θη, ἴπω λόγος ἀποφανοκός δι' οτι δἐ εν τί ἐ- ἀλλ' οὐ πολλὰ to ζωον πεζὸν δίπουν - ου γὰρ δη τυ συνεπυς ειρησθαιεῖς ἔσται, ἔστι δἐ ἄλλης πραγμα ίας Ουεο εἰπεῖν i. e. ἡNomina uel uerba 80la enuntiationem non formant, siue ad quaesti0nem propositam ea respondeas, siue sponte ea proferas. nuntiatio autem uerbo carere nequit quare definitio hominis, qua ζωον πεζὸν δίπουν uocatur, Duntiatio non habenda est, nisi εστ adlegeris. Quae secuntur δι' ora δε eici uncinis inclusi occasione oblata ea digna habuit, quae ann0tentur, eum et magni momentia doctrinam, quae sequitur de unis qua uocat nuntiationibus, recte intellegendam sint, et capite undecimo copiosius exponantur. - ergit v. 15 47 ἔ- δἐ εις λόγος ἀπονανεικὸς rara δηλωλῆ ὁ συνδεηιc' εἷς, πολλοὶ δε οἱ πολλὰ καὶ μ' εν η οἱ συνδετοι; secuntur u 20 - 24 τονιων δε et μεν πλη σειν ἀπόνανσις,οA G κατά-νος et τι ἀπό τινος, η δ ἐκ τουτων ηδ' σνγκειμένη οἷον λόγος, ἐδη συνθετος 4- δε η ἄπλη

Genuina totius capitis forma restituta liceat nonnullas minoris momenti annotati0nes facere. Primum quod . 10 parum accurate ἐκ 'ματος εdiSit pr0 ἡε ρηματος καὶ ὀνόματος', quae uerba et ipsa res nam enuntiati ex nomine et uerbo constat), et ea, quibus opposita Sunt his μεν ον ονομα κ ρῆμα'su. 17. flagitare uidentur, interpretationes scholiorum, ut plerumque, falsae et ineptae sunt Ν0men in enun-3

25쪽

tiatione inesse debere ita pro certo Aristoteles habuit,

ut id expressis uerbis dici superuacaneum putaret. Omnis enim oratio λογος), cuius species est enuntiatio, sine nomine componi non potest. Duo uel plura nomina orationem formant, ut cap. II. 16 22. ἡκαλος πιος μuocat λογον i. e. orationem et Poet. 20. 1457 24 aperte dicit: οὐ γαρ απας λογος ἐκ ρήματος καὶ ονοματος συγκειται, σον ὁ του ανθρωπον et ηιος, αλὶ ἐνδέχεται νευρημάτων εἶναι λογον enuntiatio autem non fit, nisi uerbo addito. Quod cum in mentem nobis reuocare uoluerit, respiciens, opinor, illum oetices locum, in quo idem exemplum repetitum ex definitione hominis proponit, dicit: nec nomen nec uerbum solum enuntiationem format neque duo uel plura nomina coniuncta eam perficiunt, quamuis ad orationem componendam sufficiant sex gr. ζωον πιζον δίπουν est λογος uerbum adsumant. Omnis enim enuntiatio ex uerbo i. e. non sine uerbo Stμ.

Postquam ceteris orationibus remissis enuntiatio sola pr0posita est ad pertractandum cap. 4), iam capite V. notione diuisa ea prodit enuntiationis species, de qua sola capitibus sequentibus agitur. Est enuntiatio κατ'εξοχη, quae unum laetum nobis tradit l7 16 ὁ , Mitioν et simplex uocatur '20. H i).

Amumentum cap. 6 .Enuntiationis simplicis, ut omnium enuntiationum, duo genera sunt affirmatio, quae duas notiones coniungit negatio, quae seiungit. Quae duae notiones coniunctae et seiunctae si eaedem sunt, affirmatio et negatio contradictionem formantμ.

Argumentum: Quae et unde sit oppositio contradictoria uel contradictio, quamuis capite sexto in uniuersum Xposuerit, tamen et ipsius naturam altius inuestigare et oppositionem contrariam, quomodo disserata contradictoria, tradere instituit. Pergit igitur: Duo sunt rerum uel notionum genera alterum continet eas, quae uocantur καθολον, alterum, quae καθ' ἔκαμν i. e. uniuersales et singulares. Quae cum utraeque subiectorum munere fungi possint, duo genera enuntiationum denotant f 3. τε δ των καθ' ἔκαστον). Sed non tantum subiect0rum, uerum etiam praedicatorum uarius usus uariaque potentia est latius patens, qua aliquid de toto ambitu alicuius artior qua non de toto nuntietur καθολο - με καθολου). Quodsi quid de subiecto primi generis i. e. notione uniuersali toto καθόλου secundum duas enuntiandi formas, affirmandi et negandi dico, enuntiatur, contrariae enuntiationes pro

grediuntur, X. gr. ε- - ανθρωπος λευκος ε- ουδεὶς ανθ ρ λενκ.

Sin autem de eiusdem generis subiecto noti0ne uniuersali non toto μὴ καθολου quid affirmatur et negatur, enuntiationes fiunt non contrariae ovκ ἐναντίαι), X. gr. ἐim λεπικὸς ανθρωπος ου μει λευκος ανθρωπος

Iam uero e utraque parte oppositionis contrariae noua 0pp08itio nascitur, quae uocatur contradictoria: εω παγανθρωπος λευκος mi Ἀσώ - ανθρ λευκος εσGν ουδεὶς νθρ λευκος Ἀσει- ανθρωπος λευκος. Itaque notionibus uniuersalibus subiectis quattuor oppo-3.

26쪽

sitiones esse intelleximus unam contrariam: πας -ονδεία tres contradictorias

Ad quas tr Maecedit quarta contradictoria, quae subiecto

alterius generis i. e. notione singulari utitur ex gr. 4. - Σωκρατη λευκος ου ἔ- . λ. Sed natura oppositionum contradictoriarum non est eadem tres affirmatione et negatione, quarum Semper altera uera altera falsa est, quarta dico eam, qua denotione uniuersali non tota μη καθολον aliquid nuntiatur, simul ueris uel simul falsis formantur - 17 37)μ. Tantum capitis septimi partem uno tenore permensi,n0s secundo latu usque ad finem peruenturos esse perabamus. Sed fortuna aduersa prope portum in scopulis haerere nauem iussit Pergitur enim Π 38: Apparet in omnibus enuntiationum modis unius affirmationis unam esse negationem eadem enim in utraque

et subiecta et praedicata sunt - 18 m). In quibus uaria sint, eas oppositionem contradictoriam formare nequire 18 3 43 Deinde quattuor, qua supra X- posuit, contradictionum singula exempla proponit 18 2. - Τ). Denique se exposuisse dicit 1 unam negationem uni affirmationi contradictorie oppositam esse,

2 quae enuntiationes contrarie oppositae sint, . quae contradictiones alteram ueram, alteram falsam enuntiationem contineant, quae non 18 8-123μ. Primum quidem uersus 18 3 4. α δε αλλ ει α αλλον - αντο, ου η αντικειμένη , αλὶ ἔσται ἐκείνης λέρα num iure hunc locum obtineant, uehe-

menter dubito. Nam cum respondeant eis, quae sunt

αντον, alia uerba e 18 2. λεγι δε οῖον ἔσει Σωκράτης λευκος, ον ἔ- Σωκράτης λευκος neglegenter interiecta esse uidentur. Haec enim est sententia: ἡUna negatio unius Urmati0nis est φανερον δε καὶ ora μία αποφασις μιας καταφάσεως): Subiecta enim et praedicata eadem in utraque esse debent τὸ γαρ αντο - ω μη καθέλου). Sin eadem non sunt, oppositio contradictoria non efficitur εὰν ὁ ἄλλο)μ. Sed non s0lum huius sententiae

pars extrema a ceteris separata est uersu λεγι δε etc. interposito, sed ipsa quoque in e l0co, in quo nunc inuenitur, alium seriem sententiarum interrumpit. Nam exemplorum, quae ad illustrandam rationem contradictionum rectarum, i. e. earum, quae eisdem ubiectis et praedicatis utantur, affert, primum a reliquis miro

modo seiungitur uerbis εὰν δε ἄλλο u. 3. - ἐκείνης εzερα u. 4.), quae neque ad primum illud praecedens

neque ad tria sequentia exempla ullo modo referuntur, sed uerbis το γὰρ veto δεῖ ἀπονῆσαι, quorum illustrationes quattuor exempla sunt omnia, opp0Sita Sunt. Itaque uerba illa ἐὰν δε ἄλλο - τερα e loco suo remouenda et uel statim post 18 1. μη καθολον ante 18 2. λεγι ει, vel . T. post omnia exempla ante ora μἐν ουν su 8. collocanda esse censeo. Quodsi in priore loco ea reponas, haec est sententia: Subiecta et praedicata eadem esse debent, cuius exempla sunt haec: secuntur exempla Sin eadem non sunt, enuntiationes contradictori oppositae non sunt'; si in posteriore, haec: ἡ Subiecta et praedicata eadem esse debent. Sin eadem non sunt, enuntiationes c0ntradictorie oppositae non sunt.

27쪽

Exempla se rectarum contradictionum haec sunt: Secuntur exempla'. Sed haec mittamus parui enim sunt momenti. Ceterum qui utramque dispositionem respuit, uersus 18 4 τη δε - - 7. ανθρωπος λευκος deleat. Iam qui secuntur uersus 18'8. oti ab v - 12. φενδης ea quae antea tractata sunt breuiter repetere et enumerare uidentur. Qui quidem uolgaris Aristotelis usus est cuius exempla nonnulla afferre mihi liceat. An. r. I, 7. 29 26 - 28. ἡοι iis ιν ων συλλογισmovet'παρχειν μη παρχειν δεικνυντες ειρηνται πως εχον καὶ καθ' visu o εκ visuroυ σχήματος καὶ Προς αλ-λήλον οἱ ἐκ των τερων σχημάτων quattuor capitum 4-7. argumentum repetit; An. pr. I, 12 32 15 - 16.

ἡπερὶ μεν ον του αναγκαίου πως γίνεται καὶ τίνα λα- νορα εχει προς τὸ παρχον, εἰρηται σχεθον ἱκανωςμquinque capitum 8-l2.); An. pr. I, 26 43 16-19. omnia quae praecedunt capita uiginti sex breuiter Ntinguntur. Quid iuuat coaceruare exempla rei notissimae Qua ratione significandi finis expositionis Aristoteles non usus est, nisi re uera expositio cuius argumentum paucis uerbis nobis in mentem reuocat perfecta atque absoluta erat: neque lectores mente tam debili praeditos esse existimauit, ut memoriae adiuuandae gratia iam post unum caput id inepte faceret, quod post longiorem expositionem aptissimum esset. Utrumque uero opprobrium in nostrum locum cadit. Primum unius apitis ΙΙ. quod difficultatibus non obstructum est, argumentum 18'8 12. accuratissime retractauisse uidetur. Deinde tantum abest, ut postea aliquid noui tractetur, ut eaedem res, quas capite VII.

εἰρησθαι modo dixit, capitibus sequentibus accuratius explicentur. Nam capitibus VIII et XI de una negati0ne unius affirmationis, quam doctrinam iam absolutam esse

affirmat, agitur caput IX. autem nouo contradictionis genere allato iterum demonstrat, non omnes enuntiationes contradictorie oppositas semper uera uel salsas 8Se. Quibus caussis permotus cum dubitarem, num suo in loco hi uersus starent se. 18' - 12.), alia res quasi externa Suspicionem, quae esse aliquid praui in ordine, qui traditus est, capitum me admonebat ad aurem, auXit. Quattuor contradictiones capite VII. constitutae earumque exempla data sunt - 17 373. Quo laeto eadem exempla in eodem capite iterum enumerantur 18'2-7. Neque id satis habebat Aristoteles Nam post quinque uersus tertium repetuntur 4-17. Quin exemplis omissis enuntiationum genera post decem uersus quartum commemorat ineunte capite non 18 29 sqq. ἡ καὶ ἐπὶ

Nonne loquacitas ineptissima est Desinat Aristoteles gloriari de breui loquentia. Haec sunt, quae ordinem turbatum indicare uidentur. Sed qui fuerit, antequam capita sequentia pertractauerim, iudicare non quibo .

Argumentum , Contradictionem e duabus enuntiationibus, una affirmatione et una negatione, altera uera

altera falsa, componi intelleximus 18 13 - 17) Sed

28쪽

quae iam cap. VI. 17 35. cauere nos iussit h0monyma

μὴ ριωννμως δε), eum subiecta sint, plures enuntiationes efficiunt, quamuis unius Speciem prae se ferant. Quare legis antea latae exceptio statuenda est in contradictionibus, quae ex eiusmodi enuntiationibus formantur. Cum plus duabus enuntiationibus omplectantur, utputein quibus neque affirmatio neque negatio sit una, alteram ueram alteram falsam esse dicere esset absurdum μ.

ἡΕiusdem legis altera exceptio in enuntiati0nibus, quae sunt de rebus suturis ἐπὶ των μελλοντων i. e. actum aliquod futurum declarant, inuenitur 18 28 - 33)μ..Aristoteles in eis quae secuntur more suo dialectico omnes difficultates, quae sententiam suae contrariam iuuare uidentur, in unum cogit quibus resolutis rectam sententiam proponit. Dicit , Si omnis enuntiatio aut uera aut salsa est, necesse est quidquid enuntietur aut esse aut non esse. Iam enuntiatio si de aliquo laeto futuro. Sequitur, ut id factum futurum sit, si enuntiatio uera non sit, si salsa fuit. Quibus cognitis eum quaecunque fient necessaria futura sint, casus omnino

tollitur - 18 93. Cuius demonstrationis firmandae caussa addit, alia quoque ratione intellegi enuntiati0nem, quae de aliquo

futuro sit, re uera aut ueram aut salsam esse: nam ut uerae certe enuntiatione fuere, quae quaecunque nunc

sunt futura esse antea declarauerant ita quae nunc aliquid futurum esse contendunt, quo tempore id est uerae semper fuisse intellegentur s-l8 Q6 ον ἐξ αναγκηd. Dixeris ortasse neque affirmantem neque negantem enuntiationem ueram esse. t primum Sequeretur, ut negatio non uera affirmationi falsae opponeretur id quod legem de contradictionibus latam, qua altera eius pars uera, altera salsa est, abrogat - 20). Tum hanc enuntiationem ueram esse concedas oportet: haliquid ne futurum esse nec non futurum esse' μ. Quocirca tempore, quod iudicasti, id laetum neque est neque non

Itaque cum prohibere non possimus, qui factum aliquod futurum esse alter neget alter affirmet alter autem uerum certe enuntiet laetum illud, si affirmatio uera fuit, necessario fiet, si negatio, necessario non fiet. Possunt igitur omnia necessario fieri - 18 36. αληθες ἐν εἰmis τολ). Neque possunt tantummodo. Nam affirmante et negante illis non opus est neue ea tantum, quae illi enuntiauerint, postea necessario factum iri putaueris.

Necessitas omnium rerum non efficitur ueritate aeterna alterius partis contradictionis, sed ex ea c0gnoscitur. Quae ueritas cum ratio sufficiens e0gnoscendae, 0n faciendae necessitatis sit, nobis tantum prior, re uera posterior est. Falsum est dicere, 08S Omne re necessario fieri, quia omnes antea uere enuntiari possint: immo quia omnes necessario sunt, uere enuntiari antea

Iam uero cum multae res diram illam necessitatem relatent, legis contradictionum exceptio altera, qua altera eius pars ueritate alteram non superet, in eis statuenda

Quae res cum neque sint semper neque non sint,

29쪽

necessario quidem uel sunt uel non sunt, sed neque Sunt necessario neque non sunt necessario. Quodsi de eis antequam sint enuntiationem facimus, uera est haec:

erit et res necessario non erit finem capitis). Argumento exposito restat, ut de lectione nonnullorum locorum uerba faciam. 19 1-6. ἔμε εἰ ἐν παντι - Imr αεὶ ora σμιl. e. he quo efficitur: si semper affirmatio uel negatio uera erat, necesse est, id quod uera enuntiabat fieri; et omnia quae sunt semper necessario sunt'. Quam sententiam interpretari nequeo. Nam demonstraturus, non solum eas de quibus antea enuntiationes saetae sint, sed omnes res necessarias esse, dieit 18' 26 sq. αλλα μὴν te. ἡ nil interesse, num contradictio αντίφασιcin re uera pronuntiata sit, cum ueritas aeterna alterius partis eius caussa, qua necessitas illa essetatur, non sit - 19 1. ρμω). Iam sequitur sententia crra, etc., in qua et , αναγκαῖον ἐν et ἔκαστον οντως χεν aconiunctione ἡ ἔστε pendent. Sed, quaeso, res de quibus aliquis enuntiauerit necessario fieri αναγκαῖον ἐν τουτο γενέσθαιJ, quid iuuat ad id quod proposuit et quomodo ex antecedentibus concluditur quo iure uoce cis Tra, quae concluSi0nem indieat, cum eis coniungitur Nullo opinor. Immo consilium totius loci alteram conclusionis partem se ἄστε ...

ἔκαστον των γενομένων ἀεὶ οδεως εἶχεν, στε ἐξ ἀναγκης γενέσθαι spectat. Nam omnes res ἔκαστον), non solum eas, quae antea enuntiatae sint, necessario fieri, demonstraturus St.

Itaque una littera mutata orationem concinnam restituere conatus Sum: ωστε, εἰ ἐν απαντι χρόνω ουτως εἶχεν ἔστε τω pro τὸ δεερον ἀληθευεσθαι ἀναγκαῖον ἐν τουτο γενέσθαι, καὶ ἔκαστον των γενομένων ἀεὶ ouτως εἶχεν ἔστε ε ἀναγκης γενέσθαι A. . . Ex quo efficitur: si semper ab initio temporis ex eo, quod altera enuntiatio siu affirmatio siue negatio uera suit, necessitas eius rei quam illa edixerat concludi potest,

necessario omnes res fiunt'. Vel ἡLeges, quae altera necessitatem omnium rerum, altera ueritatem alterius partis cuiusque contradictionis praescribunt, tantam habent uicissitudinem, ut quasi eaedem sint. Altera ex altera pendet. Cum alteram probaueris, alteram negare non potes. Neque affirmatione et negatione re uera pronuntiatis opus est: nam lex qua altera enuntiatio uera est ante ipsam pronuntiationem fuit. Quam legem, non pronuntiationem illam necessitas rerum equitur. Itaque tibστε 19 1. si ueritatem affirmationis uel negati0nis, siue pronuntiatae sunt sive non sunt, semper et sine ulla exceptione necessitas eius rei, de qua sint, sequitur i. e. si ueritas enuntiationis et necessitas rei aeterna lege quae exceptionem non admittat coniunctae

Sunt, - Omnes res necessariae sunt. Nam omnes affirmari et negari possunt num re uera affirmatae et negatae sint, nullius est momenti.

Postquam capite VII. quae enuntiationes contrarie, quae contradictorie oppositae essent docuit quattuor contradictionum genera quantitate quam leunt logici diuersa distinxit uniuersale particulare infinitum sin-

30쪽

gulare capite X uariis larinis enuntiationium simplicium perlustratis quae e0ntradictiones ratione loci quem particula o obtineat potissimum habita ex uno uel duobus nominibus et uno uerbo oriantur, quique sit ordo quo alla aliam sequatur ακολουθεῖν tradit. Arssumentum: Omnes, inquit, enuntiationes e nominibus uel nominibus infinitis et uerbis compositae

sunt 19 5-lq). Simplicissimae igitur et primae affirmatio et negatio eae habendae sunt, in quibus uerbum και ἐξοχην qu0d nil nisi tempus significat, uerbum, esse dico, ad nomen sex. gr. ανθρωπος uel n0men Insinitum ον - ανθρωπος additur. Utrobique fit una contradictio: Subiecto nomine X. gr. ἡ est h0m0 non est homo μ; subiecto n0mine infinito: ἡ est non homo non est non homo μ; eaedem, Si de uniuerso nomine enuntiatur: ἡ sunt omnes homines non sunt . h. ἡ sunt omnes non homines non sunt . n. h. μ

Altera serma earum enuntiati0num, quae duas notiones tempore aliqu0 uel praesenti uel praeterito uel futuro)eoniunctas uel egregatas esse exprimunt siue tribus u0cibus c. diuobus nomini biis et uerbo , εἰναι , siue du0bus c. uno nomine et alio uerbo qu0d praeter tempus nominis alicuius uim significat, compositae Sunt ex gr. ανθρωπος γιαίναι - ανθρωπος γιαίνων ἐστὶ est. Primus eius formae species, qua ad nomen aliquod sui ανθρωπος alterum nomen uel nomen infinitum δίκαιος vel οὐδίκαιος et uerbum εἶναι adiciuntur, duas

contradictiones efficit 19' 20. ηδη διχῶς λέγονται αἱ

αντιθέσεις v. gr. εστιν ανθρωπος δίκαιος Ῥυ εστιν α δ.

Iam cum enuntiatione uniuersali facta πας ανθρωπος etc. eaedem formentur, in uniuersum quattuor contradictiones, quae u0cibus , ανθρωπος et ἡδίκαιος et ,εἶναι nituntur, pro duabus quae in prima f0rma erants σε ιν ανθ ρ. et . - α. 19 15 17.), habem iis αν στε δια τουτο τέτταρα lam ταυτα u. 22) Sunt haec:

Ordinem, quo altera alteram conSequatur, prima et Secunda 1 et 2. eundem habent atque contradictiones, quae altera nomine aliquo, altera priuatione eius utuntur 23. ῶν τι με δυο Sc. 1 et 2 προς την κατά

ρησεις): ut in Analyticis se pri0ribus I, 46 traditum est

Reliquae duae sc 3 et 4. alia ratione consequendi utuntur τα δὲ duo os . 24. - 19 36. ὁ ποτε).Εaedem contradictiones quattuor nomine infinito subiecto fiunt; neque ullo modo ratio earum ab eis, quas modo tractauimus, differt - 20'3. χρώμεναι). Altera species, qua nomen uel nomen infinitum cum uerbo, quale supra descripsi, coniungitur, unam tantum cuiusque quantitatis contradictionem amplectitur. Nam dum ratio particulae ou collocandae eadem atque in