장음표시 사용
401쪽
CAP. XL 3ΟΣ OEDIPI AEGYPTIACI TEMPLUM ISIACMM
Nori.=. di ratione res eadem significata est , Numerorum 3 3. Si nolueritis interficere habitatores terrae, qui remanserint, erunt vobis quasi claui in oculis , in lanceae in lateribus ; id est, mulieres alienigenae, quae stimulent inferiorem illam laterum partem, quae pungant ilia, & ad rem turpem impellant. Et Iosue, Siut diobis in foveam, , laqueum, offendiculum ex latere vestro , . sudes in oculis vestris. Cur autem idololatria cum sornicatione comparetur, cur Vtrique commune nomen sit, non una causa est alij dicunt Apostasiam, qua homo relicto Deo Opt. Max. vero animarum Sponso, ad alienam seruitutem desciscit, esse veluti fornicationem quandam, ita Theodoretus ; eoque detorquet id EZechienis : Fecisi tibi imagines mou- sinus, in fornicata es in eis. Osidam ex ipso idolorum nomine hanc conuenientiam desumunt: nam cum Baal fuerit primum & uniuersalissimum nomen cuiusuis idoli, uti in praecedentibus meminimus ; Baal autem si
gnificet maritum aut Dominum, qui rem propriam sibi subijcit, &quasi subiugatam habet. Ab eadem radice quod est possidere aut subiu
gare reni aliquam instar mariti cum quodam potiendi ardore. Quare accipitur plerumq; pro coniugali,&vxoriare,& vertitur ab in teiprete, dormire cum uxore; ergo ex suo nomine Baal ,&idola Baalim, maritum , Dominum &subiugatorem significant. Cultores vero, quia illis se deuouebant, Sc addicebant, ut nomine ipso responderent, eleganter dice
bantur instar sceminae mariti dominio subiici, &quasi ab idolis subagita
ri, vim Sc dominatum in suos cultores exercentibus. Non desunt, qui hanc conuenientiam ex certis quibusdam quasi coerimonijs nuptialibus, quibus idololatria constabat, concludant. S. Augmstinus certe inter alios idolorum ritus referens, quasdam in Capitolio io, minas sedere solitas, quae se a Ioue amari putabant, nee Iunonis quid enuiracundissimae aspectu terrebantur. Strabo agens de Persarum, Medorum& Armeniorum 1 dolis sic scribit de Anaitide . Haec, inquit, est Venm ια
Oriente culta Armeniorum idolum ; Illuserissimi eius nationis flius suas Virgines ei dedicant, ac lex est, ut longo tempore apud Deum conisupratae, deinde nuptui dentur, nemine talis mulieris coniugium dedignante. Tale quippiam etiam Herodotus de odi,s mulieribus scribit, omnes enim eae, ut ait,meretrices sunt, amatores ita blande traditant, ut vel hollitium pr.ebeant , in saepe plura munera dent, quam recipiant , utpote ex re lautasumptum suppeditantes, non autem quovis r
cipiunt,sed dignitate ipsi pares. Quare huiusmodi mulieres turpissimae subii
cientes se Dijs notari videntur ; Beruch 6. Mulieres eorum decerpentes , π iginti nonem mulieres apponunt Dys argenteis, in aureis, in ligneis , id est,s dulo ministrant, Peluti uxores maritis. Huc faciunt stilprorum infandorui opportunitates, & occasiones, quas impijssimi idolorum Sacerdotes tuse Iob s. i. is. Pistimis hominibus praebebant; cuius nobile exemplum scribitur a Ipsis g pho l. 18 . c. . & Hegesippo l. a. c. 4. Scribunt de Paulina,non minus probi tote morum, quam natalium claritate iiDsr , ad haec opulenter formosa , ut q*α pius h. .a gratii flore cuius cum pudicitiam Decius Mundus equestris ordinis:
stuprum adi- inuenis, nec prece, nec pretio ducentarum draehmarum millium pro Pnica nocte ο
.auit, lata flectere potu set a fraude compositά cum Sacerdotibus Isidis , cuius cultui 'e
402쪽
SYN T. IV. PANTHEON HEBRAEORUM.
CAP. XLhementer addicta erat Paulina, fingunt Legatum missum ab Anubide, qui ipsius forma captus, iubeat, it adse*eniat: illa libenti animo suscepto nuncio, . marito quoque admouito, q d fanatumsbi esset Aunbidis es e, in templum educta, Crtenebris conciliantibus tu latentem ibi Mundum incidens , totam noctem obsecuta editi nem , Deo se gratisicari ext simans . Huc usque Iosephus. Sed cum haec quae di xul us, non in cuiusque idoli religione fiereny, alia magis Communis ratio quaerenda est, quae in cuiusuis idoli ciuitum conueniat, ut fornicatio & impudicitia nominari possit ; quam quidem certiorem dare non Possumus, quam eam, quae a Sapiente indicatur . Initium omnis fornicationis est exquisitio idolorum ; L ad inuentio eorum , corruptio vitae est; quod idola i)s coerimoniis colerentur, quae ad omnem obscoenitatem Scquae uis enormia scelera homines impellerent, & hoc quidem permittente Deo in supplicium idololatriae, iuxta illud Apostoli : Tradidit iJlos Deus inpastiones ignominiae, Sec. Vbi exponit S. Ambrosius, qui etiam addit
aliam non praetereundam rationem . Φιod Deum incuriosum colentes, atque per hoc negligendum, magis ac magis hebetati mi, in ad mala οmuia admittenda flerent promptiores. Tum etiam, ut ait Athanasius oratione Contra idola .
Instituta es idololatria desiderio eorum, qui supris propudi' plevi, A meueti
repraesentantur. Itaque turpissimam sibi suorum Deorum vitam idolor unx, Cultores imitandam proposuerunt; addit pulchre Athanasius originem idolorum inuestigans . Matitiam praeuiam fuisse anteambulonems idololatriae, cum easolae magnifaceret, quae animo concupisceret, . cum voluptate ab ectaret, in corporeis alectibus voluptatem sentiens rerum diuinarum oblita, is propemo-dam omnes ciuitates, Omnibus tibi finibita scatent, ob immanitatem morum,qua uir in Dis Dys conssiciunt, neque es in hocgenere Deorum , quem ca tum appelles . olim certe Phoenissae mulieres ante idola prostituebautur , dedicantes Nisminibus suam quaenum, persuase meretricatu ea propitiari , ac prosperitatem rerum iudena sei. Viri quoque abLeato sexu, nec se amplius mares esse ferentes, mulierum naturam affectauerunt, tanquam hoc pacto honorifici grati. Matri Deorum facJuri eut omnes autem in turpissimis vivunt, in certamen inter seprauitatis suscipere videntur; in vi dixit SanZIus ille christi Mimner Paulus : Mulieres eorum
visitauerunt Isum. Hae CS. Doctor. ' .
Hinc iam sublucet alterius non omnino facilis quaestionis causa, quid esset, quod alienigenas tam immensa tamque proiecta cupido incesseret, eos quibuscum consuescerent, Israesitas, ad tuorum idolorum religionemes pertrahendi ; illud videlicet, quod cum prauis voluptatibus omnjno im mersae &excoecatae tenerentur, quarum Magistros & fautores suos ipsos Deos arbitrabantur , priuandis iis se credebant, nisi viros, quibus subitigatae essent, suae quoque impurissimae religioni subiicerent. Atque hinc est asseveratio Sacrae historiae . Certissime auertent corda Penna, It sequamini Deos alienos . Neque solum propter improbitatem foeminarum ; sed etiam
propter nequitiam eorum, qui illarum desiderio & libidine capti , illud vel maxime primum sibi statuerunt, ut Numen non agnoscerent,nisi quod sibi deprauatae vitae impunitatem & praesidium aliquod polliceretur ; iuxta illud Orientis Illiberitani ,
Ambrosius. Turpis eultus idolorum. Cui mulieres alienigenae tanto studio sitos ad cultu idolorum per
403쪽
Cnr salomon non indigenas sed arteis
; OEDIPI AEGYPTIACI TEMPLUM ISIACVM
furor impulerat, lascimu duceret error, et . boc licitum, quod fuerat libitum .
Deceptrix itaque res, Cyrillo teste, Mulier est , & idonea ad deci
pienduin semel suis captos laqueis ; nam inter arma alia habet voluptatem, qua mens Vincitur. His igitur laqueis, his pedicis irretitus Salomon in profundum idololatriae cecidit. enim Salomon, ait sacer textus, adamavit mulieres alienigeno multM, Aliam quoque Pharaonis, ET Moabito, Cr Ammonitidus, Idumaeus, Sidonias, Cr Cethaeas, de gentibus; super quibus dixit Dominus Alijs Israel . Non ingrediemini ad eas, neque de illis ingredientur ad PeIfras ;certissime enim auertent corda vestra, Pt squamini Deos earum ; his itaque copulatus ect Salomon amore ardentisimo.
Mirum sane, quod inter hos foeminarum greges, nulla mentio Israelitarum foeminarum fiat. Et quidem pulcherrimas habisse Salomonem, Iosephus atque Theodoretus disertis verbis docent : Infantem Iosephus, in mulieres, cx in rebus Venereis immodicus , nou contentus suae regionis mulieribus, multas exter originis duxit, Sidonias, Tyrias, Ammouitidas , Idumaeas . Quamuis Suidas in verbo Astarte sic numeret, ut dicat peregrinas uxores simul cum Israeliticis implesse numerum illarum septingentarumo& trecentarum concubinarum ; sed cum nulla indigenarum in sacra historia mentio fiat, subit animum suspicio , suae vel paucissimas, vel fere nullas, aliarum tribuum aliquanto plures et peregrinae tamen gentis & religionis plurimas, ut quarum nullo unquam fastidio assiceretur habuisse; cuius rei causa paulo altius a nobis est petenda .
Fuit sane Hebraeorum genus, ut in libidinem incredibiliter procliue, ita in idololatriam facile, & ad adulteria proiectum, Sc omnis peregrini
cultus siue animi sine corporis appetentissimum . Atque hoc unum aliorum vitiorum caput & origo, animi quaedam naturalis inconstantia , &mentis mutabilitas, quae propria & effraenium cupiditatum , ea quae domi sunt fastidiens,&semper ex nouitate nouam Voluptatem captans. No-
sis,c inquit Seneca cupiditatibus occupati, non quod habemus , sed quid petamus , inspicimus non id, quod est, Aed in id , quod appetimus intenti ; quicquid enim domi est, leue est. Hinc illa in adulteria procliuitas Israelitarum falli-
dientium quod domi erat, sitientium alienos fontes ; hinc illa quoque alienigenarum ioeminarum concupiscentia ; quod Hebraeorum ingeni unucum bene exploratum haberet Balaam, suggessit Regi Balac pestinuim illud consilium ob ijciendi peregrinas foeminas peregri nanti populo, cuius meminit Ioannes in Apol. c. a. DoLIrina Balaam, quise docebat Balac mittere scandalum coram rei,s II mel, edere e fornicario Scc. Cuius rei historia narratur Num. I , & as eque vero tantum fuit unicum Madianiticum shortum ; sed ut Ioseph narrat l. 4. c. 6. plurima & a Principibus Israel inoconnubium ducta, apud quem in hunc locum opportuna est huius rei narratio . Si breuem inquit Balaam itas consequi quaeritis, hoc constitio voti compotζs cssciam,filiorum formosi mus , quae pulchritudine sud mentes eoru ' expugWare pis ut, quantum pseri poten , cultas et or natas mittite, It circuit castra
404쪽
SYNT. IV. PANTHEON HEBRAEORUM. 3os CAP. L
oadra obuersemur, inlinenibos complexus expetentibus faciles se preseant di, ubi vero captos viderint,subito sese proripiant . Cumi rogatae fueranti H maneant, legibus in cultu Dei , a quo illo a
aa Oaerem alienige narum trahe rentur.
ceperunt . Moabitarum Deos venerentur . Res ita peracta es 3 tib qua
Ium molescentes blandinys allectos, in cupidine feruentes,puem retin re tum immnes mulierum disessu, precibus in ut, ne se Tlinquant dfuturaconi Nei, e o iuvisacultatum Dominae apud ipsos maneant. Haec promista iureiurando GPhuantes, i. lac Iimas magis era ad commisinatio'nem secterent. Tum ilia , posequam eo eludine sud vinctos animaduerterunt,stc ref pondent. God idem amare os, ambitio mem snam mohse ferre
seueratis, Fbeneuolentiae coniugalis Hem dederitis , libenter vobiscum , ut legit, nupta nos coniuncturesumus ullis γerὸse quolibet modὸ fidem daturos pollicentibus,stnihil prae amore nimio recusaistibus. IVecesse est, inquiunt, si vultis nobiseum Pitam degere, Deoi nοἱ Iros colatis; nes enim abὸ argumento persuade bitis amorem sum vos non fugere, nisi eosdem nobiseum Deos eoiatis, in adoretis.; ne absurdum fuerit, si terra, is quam venisti pecuiliares Deos colere malitis , praesertim cum uosri per omnes Regiones honorentur Pestrum nemo praeter vos
cultu dignetur aut caerimonys ; at illi cupiditate caeci, quo trabebantur sequentes, a religione patrum descistebant, in mulierum gratiam nihil non coutra is 'en faciebant: ut iam tota castra iuuenum impietas invideret, e auita religio in extremum periculum deduceretur iuuentus enim gustatis semel peregrinis moribus inexplebiliter in eos ferebatur . Atque haec ideo fusius ex Iosepho descripsimus, ut appareret, quantum in Hebraeos malum alienigenarum λ- minarum consuetudo inuexerit. Neque solum capiebatur populus peregrina pulchritudineP, sed pe- Hebr iregrino ornatu ; quare omnes illae caerimoniae ducendae Uxoris captiuae , ct hi, quae praescribuntur Deut. a I . Videlicet, Vt radat caesariem , circumcidat bd. uti ungues, deponat Vest em, in qua capta est,deturpet faciem, deflendo patre& matrem sitam uno mense ; eo pertinebant, ut si forte pulchritudin harum rerum victor captus foret, deferberet, aut extingueretur amoris concupiscentia capillis resectis, & ornamentis depositis, quae est frequentissima in eo loco obseruatio interpretum. Ex hoc eodem capite, id est,
ex illa ingenij Hebraei inconstantia, est illa peregrinae vestis tam curioci ex alijs nationibus imitatae curiositas & studium Uter Israesitas. Quod
acerbius reprehendit Deus, Sophon. 1. Visitabo super sim'ς ν qui indutisunt eisi ., vj veBe pereetrina. Cum qua simul & peregrinum Deorum cultum induebat, stium prohi- quod proprie ex Hebraeo dixerunt Septuaginta . asi ruauit Iuni Pestimen- de quate νtis alienis Et interpretatur D Hieronymus eos, qui pro Dei cultu venerati sunt idola ; quasi peregrinitas vestium peregrinitatem etiam religionis adduceret. Cuius rei rationem eleganter & argute indicauit Theodoretus; cum enim lex vestimenta ex lino & lana contexta prohiberet Deut. 22. verisimile est , eos, qui inter Israelitas diuitiis sese offerrent,&deliciis diffluerent, snitimorum veste imitatos esse , & in locum vestimentorum ex lino consectorum,ornatum ex purpura elaboratum,& arti
ficiosum induisse ; quod contra traditionem legis diuinae fuit. Vides igitur
405쪽
simul cum peregrina veste diuinae legis contemptam induisse . . Ex quibus patet, non multa fuisse Israelitica scorta Hebraeis, ed quod exterarae maiori essent in precio, & quod eas Hebraei insalie deperirent, iuxta illud Coia
Adeon est demens speregrina' .
Hobraei viri jamabant peregrinas. Salomonis casus.
Hae que peregrinae voluptates ipsae meretriciae sunt , i quibus incredibilites capiebantur, molliebantur, &eneruabantur Hebraeorum ingenia , L ad omnem peregrini cultus impietatem alliciebantur. 3 . . Ηis- ait Sacra historia copulatus est Salomon amin ardentis q, vel ut Septuaginta habent, eas adhaesit Salomon amando od quamuis siles' plici locutione dictum videatur, latet tamen illa ardentissimi amoris vis , quam expressit Latinus: His laqueis Sapiens cor con trictum confabust ncitatus amoribus omnia praeclara , Vilescente animo , despiciebat ;) his denique, ut placeret,a Deo ipso desciscendo Apostatae fastus, Dijs alietiis adhaerere non est veritus; in quorum gratiam Fana quoque excelsa, aras exstruxit, magnifice exornavit,' thura clibamina obtuli . Quae cum itisint, nunc tandem videamus, quaenam illa fuerint excelsa, & Fanao quae Arae, qui Luci,quos Salomonem in gratiam mulierum exstruxisse comme :morat Sacra historia; quique sint Dij, quos coluit, D vndὶ eorum: origis profluxerit. I
me Fanu, Exceps Lucis, Ari a Limne e rarumsae , Vis sunt potissimum; quae idololatriam perficiunt, internus adora-
-n tionis cultus, externus honoris Prior videtur cum quodam men- βέφ'- xj ' is errore coniunctus, tribuente Diuinum aliquid creaturae Posterior siue amore, siue metu aliaue mentis affectione exhibepi potest, nullo mentis errore, tametsi&.hic illicitus. Hinc orta dubitatio cuiusmodi fuerit ille Salomonis 'idolis exhibitus cultus;i me externuS , an
isis, A. i. Priorem partem amplSctitur S. Augustinus, Rabanus, Sedulius a ή qini RV, lari ius, omnes Rabbim ; qui omnes asseruns,lanientissimum Saloies erit neqdaquilin adeo desipuisse, ut figmenta homi fines id sed blandi. . : tijs muliebribus seductum eos externe iratum coluis Mus u. Fana exibit, edis, 2... xisse. Alteram partem tenent Cyrillus , alii quam plura Gregorius
A a carnis petulaetitia ad meretis perfidiam veniret. Cana uaque, Satatio stanon extrinseco tant, cultae, sed &intritisecd ac vers latriae acta Pol rit Deds alaretios, ius o Dei judici5ra se fermittento. Illud satiyino, itainum pondus in animo Salomonis habere potuit , innissimis superstitioni-ibus iam irretito, muItum conforre pili su-'tau it, hiis Exsceminarunt petsuasionibu
406쪽
tauit, ad impeiij dilatationem, si illarum Prouinciarum Deos, in quorum tutela essent, propitios sibi redderet, ac religioso cultu demereretur . Quod profecto persuasionis caput fuit, cum scorta illa AEgyptia , &Madianitica ad suam religionem Israelitas pellexerunt; ut supra ex Iosepho narrauimus; sic enim inter coetera dicebant: Nec absurdum fuerit ,
, aut 'itio vertendum si terrae,in quam pem iis, peculiares Deos colere malitis ἰ praeserisu cum nostriper omnes lxiones honorentur, ve trum nemo praeter vos,cultu. LXη tur aut caerimoni,s, aut igitur caeterorum more vobis est pluendum, aut alius
Vrbi quaerendus, ibi soli iuxta vestra innitutu vitam agatis. Ad quam rem alludere videtur illa Imperatoris Iosue oratio ad populum Capite a . Eligite, cui seruire potissimum debeatis, an Diis Amorrhaeorum , in qu0r m terra habitatis, &c. Quare & singulas prouincias in singulorum Deorum tutela ponebant, L montes Dijs montium, valles Dijs vallium attribuebant, qu um praesidio fausta sibi,&selicia omnia , siue in montibus, sue tria Vallibus pollicebantur ; iuxta illud : Dij montium sunt Di, eorum ; ideo sui peraNerliut nos ; sed melius est, Vt pugnemus contra eos in campestribus , eli nebimus eos. At de his alibi pluribus. Potuit ergo fieri, ut eadem saperstitione duceretur Salomon , qua AEgyptii, quibus cum frequens illi intercedebat necessitudo, praeterquam
quod plurimas quoque AEgyptias mulieres in copulam sibi assumpsisset ;qui eum in patrijs ritibus & coerimonijs Dijs exhibendis passim institue
bant, & arte, qua Romani postea exterarum prouinciarum Deos sibi conciliantes, atque in suam urbem euocantes conceptis verborum formulis,& solennibus ritibus alliciebant, eadem Salomonem instrudium Deos externos sibi concilias e patet. Quam vanissima perstasione exprobrare non obscure videtur Sacra historia Regi Achaz 2. Paralip. 28. Immolauit, inquit, Di,s Damasci victimas percussoribus suis, Ir dixit , Di, Regum Syria auxi-bentur eis, quos ego placabo hosti,s, σι derunt mihi. Cum econtrario ipsi fue rint ruinae ei,& uniuerso Israel 5 ia clarius 2. Paralip. 23. I . Ama post cadem Idumaeorum, GP allatos Deos filiorum Seir, natuit illos in Deos sibi, in adorabat eos, illis adolebat incensum , quamobrem iratus Dominus contra A ma
siam, isset ad illum Prophetam, qui diceret ei ; Cur adorasti Deos, qui non libem Merunt populum suum de manu eius λ Quasi exprobraret illi persuasione falsam, fore ut propitios sibi redderet illarum prouinciarum Deos, si ii
Ios coleret : Contra quem errorem eleganter argumentabatur Propheta, & sapientissime Rahab Iosue a. II. iam ad veri Dei cognitionem adducta, ex eadem re colligebat verum Deum Hebraeorum non solum coelo, sed & uniuersis icrrae prouincijs praesidere. Dominus, inquit, Deus noster, ipse es Deus in curis sursum, . in terra deorsum . Nequaquam igitur, ut ad institutum nostrum reuertamiar , haec aliena suerunt ab ingenio Salomonis ; cum curiosissimus esset, & sedulus rituum vicinarum genti tiri scrutator praesertim AEgyptiorum, qui sapientiae , & profundioris eruditionis fama tunc temporis prae coeteris omnibus toto orbe clarebant ; nam frequens mentio familiaritatis, quae ci cum Vaphre Pharaone fuisse, cuius& filiam in uxorem duxisse, Sacrae literae docent, satis ostendunt ; cum, Q q λ multa CAP. XIlCur salomon foeminis assenserit. Particularer
ciales. 3. Reg. 1o. Salomon ab
i gyptijs mulieribus sacra Egyptiorum doctus. a. Parat'.
ptiormi . salomon IE. gyptiacis d gniatis imis butus.
407쪽
3ot OEDIPli EGYPTIACI TEMPLUM ISIACVM
multa ex adytis AEgyptiorum recondita , tum relatione sceminarum gyptiarum, quas sapiuntissimas connubio sibi copulasse verisimile est , tum Pharaonis, Sacer tumque familiaribus literis hausisse , quae eum addicta scelera impellerent; imo Origenes hoc ipsum pulchra quadam allegoria indicare videtur inquit, dum esset sapient mus p. ingentis apud Deum meriti ; tamen quias tradidit multis muberibus, deceptus est . Ego puto quod multae mulieres multa dogmata multarum Gentium diuerse philosophiae nominentur ; quae c-m singula agnoscere. V perscrutari, utpote scir. scientis uiis sapientissimus avoluiget, semetipsum inter diui legis regulam tenere non potuit. Similiter tar Ammonitarum , sed reliquarum Gentium Moabitarum, AEgyptiorum, Sidoniorum, Tyriorumque quorum mulieres: dicitur pecepisse aedisecaste templa, vel imolasse idolis earum . Salomon itaque, ut mulieribus, quas deperibat, atdentilis coniungeretur, ea studebat addiscere, quae grata sciebat sutura suis mulieribus, cuiusmodi erant facta dogmata Agyptiorum, aut vicinarum Gentium, quae illae ex ipsa Egypto
veluti ex perenni omnis superstitionis fonte hauserant ; ut qui amore flagrans vriuria cum ipsis esse desiderabat, dissimilitudine morum, rituumque Religioni earum propriorum non fieret diuersus norat enim optime, quantum in amore fouendo augendoque valeret mutuo se amantium in omnibus similitudo. Hinc ut eam constanter in omnibus conformem actionibus earum teneret, Fana erigere, I Excelsa Arasque aedificares, , uno verbo, nihil non age te in earum fauorem coepit. Verum qualia illa Fana fuerint, & qualia Excelsa, Lucique, iam tempus, ordoque postulat ,
Fana, Excelse, Arae, Luci FAnutii siue a Fauno primo eius inuentore, siue a fando, utpore in quo fari & oracula reddere Dij selerent , sic dictum; certe hoc loco
idem est, quod Excelsum, uti testatur textus tum Hebraicus, tum Graecus, quorum ille rina, quod Diuus Hieronymus vertit Fanum ; hic vero ii ιλον habet, quod omnes vertunt Excelsum, verba utriusque textus subiungam .'
Salomon Peroe aediscutiit Ianum Chamos idolo Moab, ctar Melchom idolo filiorum Ammon . Vbi loco non Graecallectio habet υψιλον.
Fanum igitur Sc Excelsum hos loco pro eadem re .sumuntur , Videlicet, ioco excelso ς leuato, ubi Dijs alienis a Gentibus sacrificia peragebantur. Et tametsi Excelsum asserat eam loci celsitudinem, quam diximuS; alij tamen ideo sic dictum autumant, quod gentes in montibus excelsis,&subliinibus collibus sacrificare solerent frequentissime,quanquam etiam aliquando in vallibus, ut eleganter notatur illo Ezechielis 6. a. ubi populi su-
408쪽
. - SYNT. IV. PANTHEON HEBRAEORVM. 3ορ CAP. XII
si superstitio frequens in excelsis perstringitur; aliquando n vallibus;
Montes Uxuel audite Perbum Domini Dei; s. eo dicit Dominus Derus montibus, ta collibus, in rupibus,m vallibus. Ecce ego inducam sper vos gladium , di perdam sxcei vestra, demoliar sitimis die BIrus, . cons ringentur simulachia venta . Vbi non solum nominii vallium, sed etiani nouuno rupius intelligi loca humilia, & convalles nemorosas interiacentes duos 2 montes,aut duas rupes4ndicat dignioribus stabbinis ; des, 'sed tamen frequentior superstitio in montibus ; unde tam frequens ardens omnium Prophetarum execratio montium Sc collium sub persona meretricis in omni colle excelso frondos Nos tamen Excelsoruma appellationem non ad montes tantum, & colles, & recta, sed ad quasi is. Basilicas & aedes secras; quas templa seu delabra voelio gvi 4 pisιnon male quoque proijHoris, in quibus, sublimia. aliaria, super quae etiam elevabantur in altum, & imponebantur lacrifi- cia, sumi possint, quod maxime indicant Excelsae in Topheth qui locus
erat profundus, & vallis Gehennae , aedificauer urit Excelsa Topheth, quae est in ivalle fit ij Ennom, ex quo elucescit Excelsa &Fana saepe 'numero pro ' rve Contenta, hoc est, pro aris eos, sumpta inisse . ' Et qui denti Altaris. nomen Latinum ab altitudine dicitur ; teste enim Isidbro , Altare Alt istest quasi alta ara, licet Festus velit, altare non esse aram quorumcunque Deorum, sed in quo Dijs superis sacrificareton, quibus proinde arae superiores &celsae erigerentur, sicut Diis terrestribus in terra i Dijs vero inse- 1, te s. D;j, ris in effossis terrae, aut in antris sacra fiebant: & pro diuersitate locorum, quibus credebantur Numina praesidere,statuebantur arce vel in montibus, vel in vallibus, vel ad flumina, uti in superiori Syntagmate fuse declaratum est . Illud etiam peculiare notat Vatablus EZech. 2 O. 39: Bama proprio esse altare valde excelsum, ad quod per gradus ascendebatur, quale sorte prohibetur a Deo Exod. ao. 26. Λ ou viseendes per gradia altare meum. Et sorte quale etiam templum describitur Iunonis a Virgilio :
. i. AErea, cui gradibus surgebant limina, nixaeg Aere trabest, foribus ardo Bridebat ahenis . '
i i Ego sane in hoc nostro loco Fanum in te ligo Excelsum seu Aram, , Altareque erectum ad Deorum cultum, idque magnificum & regale , & , .non nisi ex marmore aut lapide, quale D. Thomas Gentiles habuisse dicit. Gentiles onstruebant altaria magna . subbmia..Hic enim videtur suisse Gentium ritus, ut aras lapideas, ac marmoreas suis Numinibus erigerent. Tales Arae erant AEgyptiorum, quas Pyramides & Obeliscos vulgo dicimus, qui in Deorum honorem tam in templis, quam extra templum in locis publicis erigebantur plenae sacris Sc diuinis mysterijs, quemadmodum alibi fusissime declarabitur . Cum enim AEgyptus humilis esset, & Cur montibus Careret, loco montium ad inuenerunt excelsa illa Pyramidur hahi.& Obeliscorum, quas proprio nomine appellabant mC' γ ochoc
409쪽
CAP. Ait 3io OEDIPI AEGYPTIACI TEMPLUM ISIACVM
hoc est, Deorum columnas seu aras, ad quas per gradus ascendebatur iutusque extusque plenae erant omnigena idolorum varietate, iuxta illud :Marmoreas stantsutua canum smulachra per aras
Ex quibus patet, hanc EXCelsorum appellationem Hebraeis usitatam aliam originem nescire, nisi quam ab . Egypt ijs hausiit ; qui Pyramides &Obeliscos circa templa consti tuto , aras seu columnas Deorum, Mi dictum est, nuncupabant ; sed neisoli coniecturae instare videamur, audiamus
Abenephium id manifestis verbis, cum de Obeliseis loquitur, ostenden
Statuerunt autem Sace dotes AEgypti hosce lapides eleuatos . excelsos in
figuram coni seu mramidisfafligiosae, incidebant in 10 literis symbolicis arcana sapientiae D.e, nominabant eas altaria Deorumsuorum. Cui astipulatur Iamblichus, qui Platonem de columnis Mercuri3 seu aris , aut titulis illi erectis, stientiam suam hausisse alta hoc est, rationem cultus Deorum, & aris canae Theologiae, quae fieri solebant circa huiusmodi pyramides, aut etiamin ijs scripta legebantur; accedit quod Poetae passim pyramides AEgyptiorum vocent aras, iuxta illud Lucani de ritu AEgyptiorum agentis. Vota j nramidum celses soluuntur adaras.
Cum itaque pyramisust veluti ara quaedam praecelsa in Deorum honorem erecta, quae & ob eminentissimum fastigium non male patria AEgyptiorum lingua, ut ex Onomastico nostro Copto siue AEgyptiaco antiquo pateti vocetur hoc est, excelsum, siue columna praealtata; verisimile est ab AEgyptijs id Hebraeos edoctos,eminentiora templa,arδsuCelatiores tina vel , hoc est, excelsa Vocasse, vel etiam , ut quidam VO-lunt, Fana a , ed quod fastigijs suis elata in altum, facile comparerent. Placebant enim Hebraeis omnes externorum, tum maxime Aegyptiorum ritus, quos cum ob raritatem, tum ob assinitatem, quam in iis ad ipsorum mysteria deprehendebant, summe aestimabant. Atque hinc Salomonem censemus huiusmodi aras tanto maiori voluptate aedificasse, quanto sub ipsβ maiora cognoscebat rerum absconditarum mysteria ;&sub hoc prae textu eum Excelsa, Arasque extruxisse Rabbihi volunt: suscipiebat enim Aegyptiorum sapientiam tum temporis maxime florentem,& libenter de eorum rebus miscere solebat sermones , libentius vero de jis pellices suas Aegyptias varia referentes auscustabat: praeter haec frequens ei quoque' fuisse,ium cum Pharaone,tum cum ipsis Sacerdotibus literarum commemcium, Pineda noster multis probat. His itaque rite perpensis, nunc ab; aris ad lucos progrediamur
sammas Rammoth. Plaeuit salo. moni mysti ea ratio AEgyptiorum,
410쪽
NIhil frequentius in sacra historia, quam Luci,vel plantati ab impijs;
vel succisi a fanctis Regibus ι' ac proindiuvi Hophetani lucos ialigna frondosa, sic & aras insectantur : Vnde vero profluxerit iste 'lucorum cultus nunc dicendum est. . Scimus piiscam primorum Patri in harum . quν erum Deum cole bant, religi nom fuisse in lucis & arboribtig, locisque opportunis ad silentium & Deo vacandum sicuti FB IDac ad meditandum in ro. ' Paradisus quoque nihil aliud fuit, quam sacrum quoddar nemus, inanu Dei constunt, traditum homini tanquam primo Sacerdoti & templi illius nemorosi custodi. vi operare tuc & custbdiret illud , quod Verbum operandi in Hebraicona9 patis 'demonstrat'; : proprie enim id s-gnificat operari seruiendo & administrando re, diuinas 1, accedit quod Deus in hoc nemore sacram sibi peculiariter voluit arborem scientiae boni & mali, omninisque intactam mysterioruni in ea contentorum contemplatione suspiciendam . . Praeterea Abrahamum quoque nemus in Bersa-haea plantasse legimus,ibique nomen Dei aeterni muocasse: , Et plantauit lucum in Bersabaee, nuocauis' sit 'nomen Dei seculi . Velut Septuag4nta-οψωνι D, ubi Οnkelos Ρaraphrastes Chaldaeus
Et plantavit: plantationem e r inuocauit ibi nomen Domι ui Dei aeterni. Thargum vero Hierosolumitanum dic : Abrahamum hor' tum plenum optimis fructibus plantasse,&ipuregrin0s hospitio suscep id , quibus gratis necessaria omnia suppeditabat nihil aliud exigens pro pretio, quam ut scilicet orbis Conditorem agnoscerent, venerarentur, es timerent Rectorem coeli Sc terrae, cuius solius donum esset, quicquid commedissent vel bibissent; sicqtie vera religione institutos,&ad vitae melioris instituta conuersos dimittebat qς rixa Thargum. Lirabo : x L V -
Et statuit, inquit Thargum,i j p, b,i pavidium, 'pius' in m
c id est, praeparatiit conuiuitim hostiles vero qui manducataim bruberant,c FHebant ei dona eo quod λωὰμni sent, oenoluit deest ne quicquam ab νs: sed dixit eis pater no Ier Abraham r Umte patrem vestrum qui into caelis es decu mri manducanis . bibos, es non naetisunt locis Disi V