장음표시 사용
421쪽
ii OEDIPI AEGYPTIACI TEMPLUM ISIACVM
ce absurdis figmentis fidem pliam habere velim . Veruntamen mos inolevit inter Iudaeos praesertim Germanos, quod faciunt circulum per circuitum iu parietibi, cubiculi, in quo iacet puerpem, cum creta, aut carbone, scribunig, in Angulis parietibus, Adam, Heva, chuic Lilith. Atque ιn Uio cubiculi interiori scribunt nomina trium Angelorum, qui sunt Senoi, Sansnoi, es Sammai eloph, quemadmodum tibi tradidit ipse Libib eά hora, qua Poluerunt eam se focare in mari. Atque haec , quae de Iudaeorum Germanorum consuetudine dicit, ego ipse oculis meis vidi . Circulus erat depictus in pariete, in cuius interiori ambitu haec verba continebantur : ri , ,-mri ci N Adam Heuata, fores Liliti; intus vero nomina Angelorum dicta rubrica inscripta cunia nomine 'inis; ut in figura hic adiuncta apparet.
Fuisse autem hanc consuetudinem ex aegypto petitam, non tantum superstitiosae hae caerimoniae, quae propriae, ut post dicam d gyptiis erant, sed & ipsa nomina Angelorum, quae aliud idioma nesciunt, nisi AEgyptiacum, abunde testantur, significat enim Sanoi iuxta Hebraeorum interpretationem nihil aliud nisi primam diuinitatem , Sansianoi secundam diuinitatem, Sammangalaph vero tertiam diuinitatem ; quorum dominio quicquid in mundo existit, gubernatur Se regitur'. Meminit horum verborum quoque Raphael Aquilinus in inactatu Italico de S S. Trinitate, quam ex
422쪽
SYNT. IV. PANTHEON HEBRAEORUM. 3ι3
SANO I, SANSANO I, SAMNA GALAPH.
conion ono ii nome di tre lettere . Haec Raphael . Quae coerimoniae certe cum nescio quid AEgyptiacum sapiant, ii eam nos deduxere opinionem ; victederemus illa tria nomina nihil aliud Expliea larignificare nisi tres illos Genios, ac praecipuos V niuersi praefides, quos I gyptii Osiridem, Isidein,&Horum nuncupant: per Lilith autem intelligeretur Typhon iste peruersus. quem Plutarchus obscuram vim dicit,&ad vexandum nocendussique aptam ; ac proinde supplicationibus plaetari selitum. Nec infirmis rationibus nostram hanc opinionem fultatam ess binuenio, ubi Plutarchum pensiculatius rimor. Quid cnim aliud est Aegyptiis Osiri nisi prima illa diuinitas rerum omnium obtinens mode rationem ; cuius coniunx Isis altera nimirum diuinitas, ut Aegyptii loquuntur, rerum omnium principium veluti pastiuum, ex quibus producitur Horus, tota haec mundana domus, ut Plutarchus loquitur, tertia diuinitas; quibus Typhon nocturnum illud, & obscurum daemonium pei, phon.'petuo aduersatur; praeterquam enim quod Osiridem interfecisse dicatur,Horum filium quoque continuis insidiis interceptum submersumque e medio sustulisse traditur; quem tamen Isis ad vitam immortalitatemque seduxisse alibi ex Plutarcho recensuimus. Atque ex hoc capite puerperis Aegypti Typhon valde fuit formidabilis; liunc veluti aduersum dar- να umonium varijs modis, coerithoni3sque placare, amittetisque auuerruncare, Typh9'ς veste Plutarcho, studebant i de quibus nos alio loco fuse dicemus ; a quihus huiusmodi consuetudinem Hebraeos accepisse verisimillimum est; cum& tria ista supra citata Geniorum nomina Aegyptiaca sint, & caerimoniae superstitiosaqtie agendi rario egyptijs propria, nescio quid Aegyptiacum subindicet. .: Accedit, quod Nephte Venus Aegyptia, quam supra eum Astaroth N.hii . bii.&Lilith confudimus, teste Plutarcho, coniunx Typhonis dicatur; quam cum Typhone, in maxima illa nominum varietate , fabularumque diuersa recitatione confundere dissicile non fuit. Sed redeamus ad Lilith,
quam ab Arabibus quoque celebratam , &-Abiath a , Lui . quod
423쪽
CAPUT ,14 OEDIPI AEGYPTIACI TEMPLUM ISIACVM
noes em significat,deriuato nomine dirum reperio. Meminit huius Aben Sihal Asse moni in libro de sectis religionum in Oriente :
Seruiebant, inquit, antiqui inter alios falses Deos etiam uni , quamin aiebant illam Lunam esse, appellabant autem eam Ailath, εῖ quod ipsa Dominu si gina nos i . Cui consentit Herodotus, qui in Thalia Alitia Arabsi asserit, Arabes Deam nomine Alitiam coluisse ; Alilath ego legendum
O -. Nominant, inquit, infra, Venerem MIlittam, Arabes Ahittanii , Per se vero Mitrum. Dissentit hic Herodotus ab Aben Silial, quod hic Lunam, ille Venerem Alilath interpretetur ; sed in tanta nominum aequi-Alilath idεα uocatione hoc illis ignoscendum est; Alilath igitur Arabum , & Lilit hεμ ' ς Flebraeorum idem Numen cum Hecate siue Proserpina intelligi, etymologia nominis satis demonstrat, cum a nocte nomen utrumq; derivetur; contra quam derivat Seldenus; hic enim ut Alilath facilius coniungat My- ' littae, illam a Nab Ualari hoc est, a pariendo deflectit. Quidquid sit, siu Mylitta a Valad, siue a Lait Alilath ; certe omnia hactenus recensita no-' mina, Ilithya, Mylitia, Alilath, Lilitii eandem Deam esse, siue eam Venerem, siue Lunam dicas, aut Hecaten, aut alio quouis nomine, ex dictis pa
Ex quibus omnibus ita fuse probatis tandem inferimus, decantatissimam illam Sidoniorum Astarthen nihil aliud esse, quam magnam illam Deorum matrem, quam AEgyptii Isidem, Archiui Io, Graeci Cybelem,Lucianus Deam Syriam, aliique alijs nominibus nuncupant ; illam nimirum, quae incunabula,& semina omnibus ex humido praebuit, causam &Naturam Vniuersalem, quaeque principium amnium bonorum docuit mortales ; Vnum nimirum diuersis nominibus ob effectuum diuersitatem, quas in diuersis mundi partibus exerit indigitatam ; sic a virtute quam in L na facit Luna,ab effectu in generationibus,rinus;ab eflectu in aere, I 'i';
ab effectu in terra,Vesia, Tellus, Hecat , Proserpina, Lamia, Luci.a: Li-lith, Alilath, Mulitha, Itythia, Mitra, quod Persice matrem signi sierit, &Cui Asia bih Amma Assvriis dicitur .. Astaroth autena dicitur, eo quod ex greaibus ovium G Caprarum Cisacrilicia Horent, enim greges ligni licat c
iusmodi Isidi in Egypt' tum sacrificio obl tos, tum religi 'sissime cultos is in capite de sacrificijs Deorum diximus Et fuse ostendit Lylius GyrM du) Syntag-ia. verbo Isis Asera vero dicitur a foliis quercinis, vel ab ipso q uercv , sub qua Asteroth colere solebaiar l, n etiN enim quercum etiam significat, ut supra ex R. David inachi monstrauimus j quammoniam ex AEgypto absque dubio hauserunt; in ea enim statuas sacras Osiridis,& Isidis Comasiati tempore quernis soliis, floribusque in explicatione Opeliscurum ex Apollodoro,&opollonio probabimu* CGeterum Assaroth, quam nunc Venerem, nunc Lunam diximu*,mquam De9sum matrem esse Plotypaeus gyptius hisce verbis testatur:
Astartha Omnibus Deorunominibus insignitur. 2Aierat,
424쪽
trem Deorum a 'enerantu in Para,s patrii nominibus Gaditant. Et Plutarchus de Dea Syria Hierapoli culia : οἱ ριδε τοιάρχίαν,
hi Iunonem undevis causam illam at naturam principia, . semina omnium ex humido pr bentem dicunt. Quae certe Dea Syria, siue Astaroth, si Vtriusq; fac ra,& essigies spectes, haec nostra Deorum mater,sive ea cum AEgyptiis Isidem, siue cum Graecis Cybelem dicas, erit ; quemadmodum sceptra, tyn pand, fulmen, turrigerasque urbes, biiugosque ad froena Leones, quin & ipsi lini nomen Amma, quod Syre matrem sonat ab Hesychio relatum, & sacra ei Peragendi ratio idipsum . quoque indicat; vide Apuleium lib. 8. ubi d
Mat gyrtis agit, qui per plateas & oppida cymbalis & crotalis, sistrisque
Persenantes, Deamque Syriam seu Issidem circumferentes mendicar . Compellunt Deum matrem . Praeterea bovina cornua, quae Astaroth Ve'neri Asyriae apponebantur, non exigua praebent indicia,eam eandem cum
Communis sanguis, communes liberi,
I Cornigerae Ius soboles sunt .
m hoc quoque sortissimum argumentum, quo comprobemus Astarthein eandem fuisse cum Iside; quod enim Belus & Rhea apud Babylonios, pud Egyptios Osiris & Isis,hoc apud Assyrios & Sidonios Adonis,& Astarthe. Iterum sicuti AEgyptii certis soleo talibus anni per compita debacchantes lugebant & deplorabant Osiridem; sic & i Assyrij suum id tum ThanmZ,seu Adonidem, cuius coniunx Venus illa Astartha, de qua modo loquimur, non absimilibus coerimoniis deplorabant; sed quoniam de huiusinodi ample in praecedentibus disseruimus, superuacaneum esse ratus sum de ijs hic plura dicere. Superest modo. ut aliquid de simulachro Astarthae dicamus j quod iuxta diuersitatem nominis ipsius diuersum quoque fiebat. Theophylactus superius adductus nudam eam constituit. Suidas vero Sc Theophilus sub figura astri David Kimchi, Sc post illum Marinus Brixianus propter assinitatem Ignificationis pecorum& ovium,
suspicatur suisse figura ouis, & c ut Elias ait nomen habuisse idolum ab
Urbe Asiarosii , quod in ea artifices reperirentur imus idoli conficiendi, misςulpendi periti. Ioannes Forsterus existimat hoc fuisse simulachrum Veneris Multimammiae, quae propter foecunditateria prolis laisquam Ommnium nutrix habita & culta fuit; & sic sumpta confunditur cum Mulitha Asyriorum,. & cum Isde mammata AEgyptiorum. Ego arbitro eam iuxta cuiusque Regionis superstitiosas sacrorum leges esse culiani, & consequenter. ad eas simulachrum quoque eius adamo ' pla-
425쪽
CAPUT OEDIPI AEGYPTIACI TEMPLUM ISI ACUM
XIV. γptatum. Nam qui eam tanquam Venerem colebant, eam penitus nudam,
ut beneTheophylactus notat, essingebant quod quidem propensissimo, ad omnem luxuriam populo non dicam dissicile fuit,led per iucundum; atq; huiusmodi simulachra quoque fuisse,quae Salomon fieri curabat probabile est. Qui vero As artham Lunam arbitrabantur, eam ijs symbolis, queis aut AEgy pti3 Isidem, aut Cybelem, & Dianam Graeci, acti Deam Syriam Lucianus descripsit, essinxerunt; unde verisimile quoque est,eius insignia fuista tympana, sistra, fistulas, oves, leonem Cornigerum, aut turrigerum verticem, similiaque, quae magnae passim matri attribui solent, cuiusmodi symbola adhuc in hodiernum diem visuntur saxo insculpta Pennis prope Marsiliam, ut alibi monstrabitur.
Verum cum haec omnia solis coniecturis innitantur, maluimus ea manere intacta,quam incerta de ijs temere assirmare. Suffcit nos hic demonstrasse, omnem Astarthae cultum ab AEgyptijs primum profluxisse . Quare ad alia procedamus.
Chamos Idolum o I abitarum. ΙΝter ea idola, quae Salomon coluisse sacra narrat historia , secundum
locum occupat Chamos ; Sed colebat Salomon Astarthen . Deum Sidoniorum,-Chamos Deum Moabita vi, &c. quod quale fuerit nobis iam disquirendum incumbit. D. Hieronymus initio Isaiae 13. vult Chamos eundem esse cum Beelphegor Sc Priapo ; in qua sententia Seldenus quoque fuit; hi VT Vterque rationes assertionis subterfugit. Alii Hieronymisequaces,Cha- Phegor con- moa ideo cum Beelphegor confundunti quia Chamos idolum fuit Moa-μμψμ' ' bitarum, non secus ac Phegor, quorus sententiam ego libens quoque in amplectat, si nobis monstrarint Moabitas unicum tantum simulachrum coluisse ; quod cum falsum sit, vel ipsis sacris literis, in quibus Passin L idolorum Moabiticorum fit mentio, testantibus'; neque 'mihi sententiata ista placet; nisi ea ratione, qua nos inferius facimus, reconcilietur. Melior eorum est sententia, qui hoc nomen a Graeco qu0d momen 'est compotationis conuiualis, & commessationis crapulosis, ex quac in profundum somnum, quem Graeci κῶμα nominant, facile sit incidero eum, cui coniuncta sit lasciuia, luxuria, nequitia, Venus, Bacchus, atque Veneris &Bacchi impetus, prote uia, saltationes, cantiones, & tripudita omnia propudiosa. sterte Arias Montanus in Dictionario suo Graeci latino ex hoc capite non male explicuit Deum commessationu nocturnarumque saltationum praesidem; sorte secutus Aristophanem,qui ν iuuenilem procacitatem, & intemperantiae festum vocat . EY quibus colligitur dictos Auctores nihἱl aliud hac vocae indigitare, quam Bacchum, ebrietatis Sc temulentiae Deum, cuius nos urnae si .s: 'ς0m Cisationum turpem & ebriosam religionem perstrinxit Apostolus Rom. . , . mT s . Chamos Deus eon messationis. Chamos idesum
426쪽
SYNT. IU. PANTHEON HEBRAEORVM. 3 αγ
cubilibus in impudicit,s . Hunc igitur Chamos cundem esse cum Baccho , inultis ad id creciendum inducor argumentis . Ac primo quidem voci Unam os etymo, quod a radice non diductum, abscondere seu occultare significat,quasi diceres Deu absconditia. Nam Baccho noctu & in occulto sacrificabant cum ingenti bacchantium praecipue taminarum insania&clam ibus. Vnde illae Bacchicae religionis coerimoniae dictae Nyctelia, quod noctu perficerentur is atque adeo eandem ob rem Baechus dictus Nuctellus, cuius meminit Plutarchus in tractatu de inscriptione illa apud Del-plios, ubi Nyctelij Bacchi orgya summatim colligit, & indicat fere, quae ab ali)s fusilis, & in particulari describuntur: canunt Baccho Dithyrambos,
Plena motuum animi & mutationum, cum vari 3s erroribus. Circum Cursatione coniunctarum carmina ; illum multiplici torma, variaque figura,&specie depingunt atque fingunt ; tribuunt admistos iocos Sc petulantiam,& furorem, & inaequalitatem, Euium, in montibus inter mulieres Versantem ac currentem Bacchum vesanis honoribus inuocantes. Denique i Bacchi orgyis cistam serunt, fructu illo plena, cuius decerptio Bacchum effecit sterilem, ut aduersus gentes describit Clemens: haec cium paulo pensiculatius rimarer,tandem ex varia collatione dictarum rerum cum ijs,
de quibus in superiori Syntagmate tractauimus, facta cognoui ι Chamos Hebraeis nihil aliud significare, quam Osiridem seu Dionysium Bacchurr illum AEgyptium, quem Authores varijs passim nominibus in titulantes eundem cum Baccho faciunt ; dictum autem esse Chamos, vel uti dictum est, ab Hebraea voce non quod occultatum significat, vel a Comasi aruata solennitate & pompa, quam in honorem Dionysij AEgyptii quotanni peragebant ; dictae enim sunt huiusmodi solennitates vicis &.Compitis, per quae vagabantur, cum summa animi dissolution & insania : unde & verbum exortum, iis applicari solet , qui Pe tulantius se gerunt: quem ad in In AEgypti j cum thyrsis & sistris, lineis stolis vestiti, rasoque vertice, cistam illam opertaneam circum portantes se gerere solebant; de quibus in superiori Syntagmate copiose actum est; quare eo Lectorem, enucleatius ea scire cupientem relegamus. Lasciuiam autem omnemque impudicitiam huiusmodi festiuitatibus fuisse ordinarie coniunctam , ex propudiosis illis Ithyphallorum & Pammeliorum sceleribus non sacris, de quibus vide citato paulo ante loco , quae AEgyptii in honorem phalli seu mauis Dionysiij AEgypti j quotannis celebrabant; verum cum haec omnia lucem refugiant,sane digna sunt Chamos, qui suo nomine occultanda admonet, & non nisi nocturnis tenebris consignanda .
Hebraeis itaque ut saepe dictum est, cum ad omne huiusmodi di sibi utionis genus, propudiosaque sacra essent quam maxime procliues, nihil facilius fuit, quam eiusmodi sibi licentiosum Deorum cultum vel ab AEgyptijs, dum ijs adhuc commiscerentur in Aegypto ; vel a Moabiticis scortis Aegyptiam seruitutem in omnibus profitentibus in deserto addiscere, propagatumque deinde ad posteros transmittere ; suisse enim etsi Chamos cultum antiquissimum ex Numerorum libro patet quem in Ecclesia Dei tarn deficientem, Salomon tandem ab inseris reuocaui , cultus enim huius modi
Dithyrambi. Coerimoniae Biechicae. Chamos idequi Osiri, , Dionysius AEgyptius, Pompa Coin
427쪽
CAP XV 318 OEDIPI AEGYPTIACI TEMPLUM ISIACVM
modi Numinis voluptuosus, luxuria, lasciuia, commesiationibus ile resertus, melius quadrare non poterat, nisi homini mulieroso, ac voluptatibus carnis praedito ; qualem Salomonem fuisse legimus; mirum igitur non est, si per mulieres & pellices Aegyptias & Moabitidas, eum cultum ex Aegypto accersii uerit, qui & pellicibus & sibi cum primis gratus fa-esiis. a & delectabili , qualis erat Bacchicus ille furor & insania, luxum α.2ί. sontinuo spumans; coeterum, qui Chamos ab occultatione sic dictum cum Plutone confundunt, reprehendendi non sunt, cum&Pluto, Dis, Osiris, Dionysius, Serapis passim, ut dictum est, confundantur; nec illi quoque, qui Chamos eundem esse volant cur Beelphegor ; si cum hac moderatione intelligant, ut Beelphegor idem sit ac Priapus aut phallus Osiridis diuino honore cultus ab AEgyptijs, quei cultum maxime Moabitas professos esse legimus. Vides igitur qua rati ne diuersae diuersorum sentcntiae conciliandae sint; sed haec de Chamos dicta sussiciant.
Moloch siue Melchom idolum Ammonitarum c quod Sepharvitae
nunc Adramelech , nunc Anamelech nuncupant, iuxta illud : combirrebrat Alios suos in igne Anamelech in Adnimelech Dys Sepharvai/αο θnon minorem etymi, quam nominum sortitur diuersitatem; alii ab Hebraico Ibo, quod regnare significat; alij ab , quod a verbo', hoc est, ambulare, derivaturnin Hiphil, idem est ac ambulare, pergere, ir , transire fecit . enim in Benoni eum significat, qui transitionem promouet, qualem se Moloch p tabat; utraque elvmologia Molocho quadrat; nam & Regem eum vocatum ex Septuaginta Interpretum versione patet, qui pro Moloch Leuit. 18. 21. vertunt, De semine tuo non dabsis seruire Principi; iubintellige idolo Moloch: Sc eodem modo Leuit. a. o. quanquam alibi ipso nomine Moloch proprie viantur ;est enim frequentillimum, tum apud vulgatam latinam , tum apud Septuaginta Interpretes, Ut nomina propria, tanquam appellativa interpretentur a ij vero, qui ab id deducunt,non infirma opinionis suae argumenta reperiunt; quae vide apud RR. Stilomo, Abene1ra, Kimchi, Be Gersen in lib. 4. Reg. c. a. I. sed haec utpote facilia. Maior difficultas es , quisnam fuerit iste Deus Molochidolum ' Sc unde cruentae huiusmodi facrificiorum consuetudines originem duxerint ' Maxima Authorum pars eum autumat esse Saturnumia, passim humana hostia placatus dicatur ; non secus ac
i filijs Hebraeorum, iuxta illud Psalm. Immolaverunt filios suos , δε ρε monis, quos sacri caueruntsculptilibiιι Canaan. Vbi per daemonia adolum Moloch, & Anamelech, seu Adramelech idola Sepharvaim hoc
loco ad Vnum omnes intelligunt interpretes; perficiebatur auten,
428쪽
SYNT. IV. PANTHEON HEBRAEORVM. 3 29
iacrificatio in valle Topheti filiorum Hinnam, iuxta illa d J. . Reg. . a 3.. contamiuauit Tophab, quod est iu convalle iij Ennom , hi Gnio co secraret ilium suum aut Aliam per Quem Moloch. Duplici vero coniecturρ
ducuntur ij, qui Molochum cuni Saturno confundunt; quarum pii ind est, ex puerorum sacrificio, uti dictum est, qud a parentibus colebatur , Rex igne; altera ex ipso Regis nomine, quod Saturno passim assiligitur nam & Diodorus Saturnum Coeli filium . Regem iactum ait &c Euse Drus quoque eum Phoeniciae Regem facit, Astarthes fratrem Ic. primam qconiecturam confirmant consuetudine Phoenicum & Carthaginensi uim , si ur
quos Saturno infantes praecellentiores; regijsque ornamentis indutos ho-
sias consecrasse, tradit Plato in Dialogo de legibus. I eque enim, inquit, Ieges uosrae hostis humanis sacriscare permittunt i quid Carthaginenses autent iustorii habetur ; adeo ut eorum nonn illi Saturno fhos hient. Et Plutarch. in Imperatorum apophlegmatis scribit, Gelonem Tyrannum cum Carthaginensibus debellatis pacem composui sie ea conditione , ipsos im-Posteruna liberos Saturno nun qnam' immolaturos ; sed non piget eam rem ipsis Tertulliani verbis in Apologet. c. 9. exponere & Confirmare. Infantes nos uri,penes Africam Saturno immolabantur palam arique ad Proconsulatuvo Iribemj, qui eosdemsacerdotes in eisdem arboribus templi sui obumbrantib/es, scelerum votivis crucibus expquit ; tene militia patribe no irae, qi ad ipsum munim ι Ii Proconsuli fundities; sed cir nunc in occulto per seuerat hoc sacrum facinus Inonhiam vos contemnunt Chrisiani , nec pilum scelus in perpetuum eradicatur, aut mores suos aliquis Deus mutat, cum proprijs Als Saturnus non pepercerit, extraneis utique non parcendoperseuerabat, quos quidem ipsiparentes sui offerebant , libenter exponebant,i infantibus blandiebatitur, ne lachrymantes immolarentur. Qua de re in annotationibus pluscula erudite Pammelius ex Iustino, Lactantio, Augustino, & alijs profanae historiae Scriptoribus . Quod vero ad ritus huiustis r.4attinet, varie Authores sentienteS Modus imis reperio. Non combustos aut mactatos pueros, sed duabus pyris extructis his brper illarum medium traductos solummodo, L ad eum modum veluti feta bruatos esse, sacerdotibus Moloch rem procurantibus, scribunt plerique Hebraeorum ita R. Leui Ben Gerson, verba eius in z3 cap. lib. q. Regum subiungo:
Ecce fecerunt ibi fabrica , ut in ea offerrent fluos aut Alius tuus in igne Moloch Deo suo; fuit alιtem ignis ab utras fabri .e parte iustructus , ficeritotes autem idoli transire fuciebant filios inter duos bolce ignes. Rambam quoquo Rambais i. lib. 3. perplaxorum in eadem sententia videtur fuisse, dum ait:
429쪽
Februatio per ignem. statua m. locis.
336 OEDIPI AEGYPTIACI TEMPLUM EIACvM
Ideo, ita cluit, ctiliores ignis tu tempore suo fecerμut homines scire, quod, qui non traduceret filium suum, aut Aliam suam per iguem, morerentur fit,inritiae eius s. sine dubio propter illud, quod audiebant, quilibet jestinabat illud fucere; quia multum timebant sup erfluos sitos, et ' propter facilitatem operis , luia non erat nisi traducere illos per ignem,/ron quod combureret Vfos. Et paulo post : Scito etiam, quodsigna illorum operum remauferunt psque hodie, in nota sunt in Mundo , scut vides mulieres accipientes pueros per genua, cysupponunt 3ssufumigia praui Odoris, Ur moueut pueros super illum fumum super ignem ; in illud est de modo traducendi pueros per ignem sine dubio, . prohibitum es, ne sui.
Atque huic consentiunt RR. Iarhi, Moses MikotZi praeeept. negat. q. Alij vere combustos & mactatos pueros asserunt ; idque ex varijs locis sacrae scripturae colligunt ; Ierem . 19. Repleuertini locum istum sanguine hinocentum, in aedificauerunt Excelse Baalim ad comburendos Alios suos igne in holocausum Baalim, quae non praecepi Ἐobis . Quod autem hic de Moloch loquatur, indicat sequenti verborum contextu. Propterea dicit Dominiis, n vocabitur amplius locus ise Tophetb, . vallis fili,sunnom. Vbi manifeste de igne Ili nnom loquitur, qui erat consecratus Moloch . Mitto de Achaz Rege historiam, quae q. Regum I 6. reperitur , a Iosepho I. 9. c. II. relatam ; & quod Philo innuit libro de Abrahamo . Et bene hac de re Philastrius: Aram, inquit, collocant,ita Tophet nomine alicuius, in vasi hyFnnom, ibidem flios suos inflias Iudi ei Z onys immolabant. Atque haec sunt sacra, quae sapientiae voluminis Author vocat αξελ; non igitur fi- iij Hebraeorum per ignem tantum traducebantur sine ulla laesione in corpore accepta, uti Rabbini citati sentiunt ; sed vere comburebantur, uti ex varijs paulo ante citatis locis apparet ; ut tamen hae duae sententiae reconcilientur: Notandum est, Hebraeos duplici fuisse superstitione imbutos ; una, quae versabatur Circa cultum ignis, quem a Chaldaeis vicinis pyrolatriae Authoribus didicerant , cuiusmodi erat, transeundo ignem quasi februari & lustrari; atque hac coerimonia seliberosque expiari falso credebant, de qua coerimonia omnes illi ante citati Rabbini intelligendi fiunt, qui filios non laesos , sed traductos tantum leui brachio asserunt. Altera superstitio erat eorum, qui filios suos vere combustos offerebant Deo Moloch , idque contingere solebat in valle Tophel filiorum Hinnom, in qua concaua statua fuisse memoratur, in cuius manus& sinum iam igne plenum &Incandescentem pueros concremandos imponebant ; interim Sacerdotibu4 tympanis, & alijs Musicis instrumentis perstrepentibus; tum ut nul
430쪽
SYNT. IV. PANTHEON REBRAEORVM . 33i
li. puerorum miserandi gemitus exaudirentur ; tum ut elusinodi laetissimδconcl/matione significarent, pueros iam ad superos translatos; huius statuae quoque meminit Diodorus i. a. Bibl. Erat statua aenea Saturni , ma Lluame mormi, cultu maum in terram dependebant,sic contortae . inuolutae, ut qui
puelli admouebantur, in foveam incidereut igne plenam. Atq; de hoc cultu omnes ij intelligendi sunt , qui liberos vere combustos esse volunt. Vtrum, autem hic Moloch vere idem fuerit, ac Saturnus ille toties in Poetarum , scriptis celebratus , dubium est. Sel dentis certe id negare videtur, &loco eius nescio quem Adodum ex vetustissima Phoenicum Theologia a Philone Biblio apud Eusebium depromptum subrogare , perperam, , nec enim Adodum, nec Adad, nec Hada cultum fuisse sub nomine Moloch : patet ex hoc, quod ille Adad a Syris passim cultus, ubique pro
Adonide coniundatur. Hada autem cum Astaftha aut Ad erga te seu Iii-none Assyria : nec video qua ratione Adadum hunc, vir coeteroquin iudicio pollens, ad Molochum detorquere possit ; Cum nulla omnino nec ignis, nec rituum, aliorumque Molocho conuenientium, in Adadi a Macrobio prolata descriptione compareant, nisi forsan omnia Numina antiquorum ad unum Solem reuocare contendat Macrobium secutus ; quod licitum esset, si effectuum in Sole discrepantium respectum haberet ; praeterea qua ratione ad suum institutum Carthaginensium Amilcan, & Poenorum Herculem detorqueat, non video : nos congruentius loquemur, si Molochum eundem faciamus cum Marte AEgyptio, quem nos in superiori Syntagmate, nunc cum Typhone AEgyptiaco , nunc Cureta Mythra consusum esse ostendimus ; atque eundem esse cum Mithra Persarum Numine, ostendunt sacrificia utrique eadem , eaedem coerimoniae, idem idolum ; ac Mithram quidem humanis hostiis placatum docet Socrates in hist. Eccles . In spelaeis quoque, vallibus, locisque obscuris, ac solitari js Mythriaca sacra celeucita Tertullianus tradit, L Iulius Flimi. de errore proph : relig.
o. ' . ' . . Persaei sub rupitas Antri .. - - Indignata sequi torquentem eornua Mithram.
Hieronymus ad Athletam. Vener Gracchus L ecmn Mithr.ees omniaprotentosa simulachra subuertit ; lustinus in Tryphon : καλοῦσι ΜΓ πον, ἐνΘ a μουσι . Praeterea quemadmodui it i lo Moloch septe imveluti receptacula, ut paulo post ostendemu , crant, seu portae mysticae ;sic Sc in My thriacis lacris duplex stellarum circumactio praetendebatur , assigarum,& orrantium,& per has, transitus animarum quae omnia resere halitur per septem planetas, quarum primae plumbo ; secundaὸ stanno ;ωrtia ex ferro quarta ; quinta ex numismatis corio sextae ex petito ; silprima ex auroA ad quarum singulas earum rerum Hebant sarrificia , es, αἰάλογα; sed de hisce vide Originem l. contra Celsum, ex quo ρaec decerpsimus ; praeterea,qui Martem aegypti una cum Mithrata infundunτ, .i aiunt, Mith am ess e vim quandam Solis terrae inclu-