장음표시 사용
491쪽
VII. Aduersus Marcionem lib. III 21-22.
attigeritis, - blasphemiam selli e et in Christum - excedite
de medi0 eius, - utique Synag0gae - Separamini, quid0minica uasa p0rtatis. iam enim Secundum Supra scripta reuelauerat d0minus brachi 0 8u0 sanetum, id est uir-5 tute sua Christum, c0ram nati0nibus, ut uiderent uniuersaqnationes et summa terrae salutem. quae erat a deo. Sic et ab ips0 Iudaism0 diuertentes, cum legis obligamenta et oneraeuangeliea iam lib0rtate mutarent, p8 almum exequebantur: di 8- rumpamus uincula 00rum et abiciamus a n0bis 10 iugum eorum, p08tea certe quam tumultuatae sunt
gentes et p0puli meditati sunt inania; adstiterunt
reges terrae et principes c0ngregati sunt in unum aduersus d0minum et aduersus Christum eius. quae dehinc passi sunt ap08t0li 3 0mnem, inquis, iniquitatem per-15 secuti0num, ab h0minibus 80ilicet cr0atoris, ut aduersarii eius quem praedicabant. et qui creat0r, si aduersarius erat Christi,n011 m0d0 praedicat h00 pa8sur08 ap08t0l08 eius uerum et expr0brat 3 nam neque praedicaret alterius det 0rdinem, quem ign0rabat, ut Uultis, neque expr0bra 88 et qu0d ipse curasset: 20 uidet ei qu0m0d0 perit iustus, nec quis quam excipite0rdo, et uiri iusti auferuntur, nec quisquam animaduertit; a per 80na enim in iustitiae sublatus est iustus. quis, nisi Christus 3 uenite, inquiunt, auferamus iustum, quia inutilis est 110bis. pra0mittens itaque 25 et subiungens pr0inde passum etiam Christum, aeque iust0s eius eadem pa88ur08, tam ap08t0l0s quam et deincep8 0mnes
fideles, pr0phetauit, signat0s illa n0ta sei licet, de qua Egeehiel: dicit d0 minus ad me: pertransi medi0 p 0rtae in
3 d0minica uasa Late domini causam MN 4 scriptam M 5 uiderent scripsi: uiderint MN 16 praedicabant Rin my.) Gelo praedicabasMR. praedicabat Ry qui R , quae MRh, quare Oehlerus 19 curasset. uidete uulgo 20 perit Γ', erit MLy quisquam R. quisque MF21 auseruntur Pam: auferentur ΜΓ 22 iniustitiae Pam iustitiae MN 28 medio Μ, in medi0 L in media a eae ο) M
492쪽
Quinti Septimi Fl0rentis Tertullianimo dia Hierusalem et da signum Tau in fr0ntibus uirorum. ipsa e8t enim littera Graec0rum Tau, 1108tra autem T. Specie8 crueiS, quam p0rtendebat futuram in fr0ntibus n0stris apud ueram et cath0licam Hierusalem, in qua fratres Christi, sti0s scilicet dei, gl0riam lare de0 relatur08 psalmus uide simus primus canit ex per80na ipsius Christi ad patrem: enarrabo nomen tuum fratribus meis, in medi00cclesiae hymnum tibi dicam, - qu0d enim in n0mine et spiritu ipsius h0 die seri habebat, merit0 a se futurum praedicabat et paul0 infra: a te laus mihi in ecclesia magna, et in sexagesim0 Septim0: in ecclesiis benedicite d0minum deum, ut pariter c0ncurreret et Micheae pr0phetia:
n0n est u0luntas mea. dicit d0 minus, et sacrifiei a uestra n0n e X cipiam; qu0niam ab ortu 80lis usque in 0cca Sum n0men meum gl0rificatum est in nati0nibus et in 0mni l000 sacrifieium n0mini m00 0ffertur, et sacrificium mundum, gl0riae scilicet relati 0 et benedicti0 et laus et hymni . quae 0mnia cum in te qu0que deprehendantur, et signaculum fr0ntium et ecclesiarum sacramenta et munditiae sacrifiei 0rum, debes iam erumpere, uti di eas spiritum creat0ris tu0 Christ0 pr0pheta 88e. 23. Nunc, quia cum Iudaei S nega8 uenisse Christum e0rum rec0gn08ce et exitum ip80rum, quem p08t Christum relaturi praedicabantur 0b impietatem, qua eum et despexerunt et interemerunt. primum enim ex die, qua Secundum Esaiam pr0iecit h0m0 aspernamenta sua aurea et argentea, quae 7J Ps. 2l, 23. 10J Ps. 21, 26. 114 Ps. 67, 27. 13J Mai. 1
cauit Eno 11 sexagesimo septimo Poni: LVII M, quinquagesimo Septimo R 12 Micheae MN, Malachiae Pam recte, quantum αd rem, Sed saepius confundit prophetias auctor) 14 excipiam se, accipiam R uulgo 15 gl0rificatum Pam: gloriatum MN 24 et despexerunt x, deSpexerunt R
493쪽
VII. Aduersus Marcionem lib. III 22-23. 41 7
fecerunt ad0randis uanis et 110 ciuis, id est ex qu0 genus h0minum dilucidata per Christum ueritate id0la pr0iecit, uidean qu0d 8 equitur expunctum sit. abstulit enim d0minus Saba0th a Iudaea et ab Hierusalem inter cetera et pr05 phetam et Sapientem architectum, spiritum scilicet sanctum, qui aedificat ecclesiam, templum scilicet et d0mum et ciuitatem dei. nam exinde apud ill0s destitit dei gratia et mandatum est nubibus, ne pluerent imbrem super uineam 80reeli, id est caelestibus benesidiis, ne pr0 uenirent d0mui
10 Israhelis. fecerat enim Spinas, ex quibus d0minum c0r0nauerat, et 110n iustitiam, sed elam0rem, qu0 in crucem eum eXt01 Serat. et ita subtraetis charismatum r0ribus lex et pr0phetae HS que ad I0hannem; dehinc, cum ex perseuerantia sui 0ris et 110mend0mini per ips0s blasphemar0tur, siqui Seriptum e8t: pr0pter 15 1108 n0men meum blasphematur in nati0nibus, - ab illis enim coepit infamia - et tempus medium a Tiberi0 usque ad Vespasianum n0n in paenitentiam intellexissent, saeta est terra e0rum deserta, ciuitate8 00rum exu Stae, regi0nem e0rum sub ips0rum c0nspectu extranei deu0rant, 20 derelieta filia Si0n est tamquam spe quia in uinea uel incudilmerari0 casula, ex quo Scilidet Israhel d0minum n0nc0gn0uit et p0pulus eum n0n intell0xit; sed dereliquit et in indignati0nem pr0u0cauit sanctum Israhelis. Sic et machaerae c0ndissi0nalis c0mminati0: si 110 lueritis nec au-25 dieritis me, machaera u0s 00 medet, pr0babit Chri8- tum fui8se, quem n0n audiend0 perierunt, qui et in pSalm0
1 noctuis Pam v0κeta catu, sed cf. adu. Iud. c. I3ὶ 9 80rech MF, Soreth R 13 ex Pam: ea φ 15 nomen meum blasphematur M, blasphematur n0men meum K lT paenitentiam scripsi: paenitentiam MN, paenitentiae Lαt, paenitentia ceum g 18 exustae igni Pum loco stem.) 20 derelieta cest , Pam Sion est scripsi: Si0net MN, Sion Pam 24 nolueritis ed. Migniana: u0lueritis MR
494쪽
Quinti Septimi Florentis Tertulliani
quinquagesim0 0ctau0 di 8per8i0nem eis p 08tulat a patre: disperge e08 in uirtute tua, qui et rursus per Esaiam in exusti0nem e0rum per0ran S: pr0pter me haec, inquit, facta sunt u0bis, in anxietate d0rmieti S. Satis uane, si haec n0n pr0pter eum pa88i Sunt, qHi pr0pter Se pa88Ur08 pr0nUn- tiarat, sed pr0pter Christum dei alterius. atquin Christum. inquam, alterius dei dicitis a creat0ris uirtutibus et p0testatibus, ut aemulis, in crucem actum. Sed ecce defensus ostenditur a creat0re: et dati sunt pessimi pr0 sepultura eius, qui scilicet subreptam eam adseuerauerant, etl0cupletes pr0 m0rte eius, qui scilicet et a Iuda traditi0nem redemerant et a militibus falsum testim0nium cadaueris subrepti. igitur aut 110n pr0pter illum acciderunt ista Iudaeis Sed reuinceris c0nspirante et sensu seripturarum cum
exitu rerum et 0rdine temp0rum aut, si propter illum acciderunt, n0n p0tuit creat0r ulcisci nisi suum Christum, remuneraturus p0tius Iudam, si aduersarium Sui peremi S Sent. certe, si 110ndum uenit Chri8tus creat0ris, pr0pter quem haec pa88uri praedicantur, cum uenerit erg0, patientur. et ubi tunc
filia Si0n derelinquenda, quae nulla h0 die est 3 ubi ciuitates exurendae, quae iam in tumulis 3 ubi dispersi0 gentis, quae
iam ext0rris 3 redde statum Iudaeae, quem Christus creat0ri Sinueniat, et alium e0ntende uenisse. iam uero quale e St, Ut per caelum Suum admiserit quem in terra sua esset interempturus, h0ne Sti0re et gl0ri08i0re regni sui regi0ne ui0lata, ipsa aula sua et arce calcata 3 an h00 magis adf0ctauit 3 plane deus gel0te 8. tamen uicit. erubesce, qui uict0 d00 credis. quid sperabis ab e0, qui se pr0 tegere n0n ualuit 3 aut enim perat Ps. 58, 12. 34 Es. 50, 11. 9J Es. 53 9. 11J cf. Matth. 26, 1 b.
1 quinquagesim0 0ctauo Pame LVII MF, quinquagesimo septimo Rdisperge Pam ' disperde 8 aemulis M, ab aemulis Γ uulgo 10 subreptum eum Pam 14 et deleri uult Pam 17 Iudam Iudaeos aduersarium sui ipsius) - aduersarium domini sui R uulgo peremissent se. Iuda id est Iudaei 27 deus MR . om. Ri tamen jerinfulis gelotes, tamen uulcto
495쪽
VII. Aduersus Marci 0nem lib. III 23-24.
infirmitatem oppressus est a uirtutibus et h0minibus crea-t0ris aut per maliti0sitatem, ut tantum illis sceleris patientia infigeret. 24. 'Imm0', inquis, 'sper0 ab illo, qu0d et ipsum laetat ad 5 testim0nium diuersitatis, regnum dei aeternae et caelestis p 08Sessi0ni8. ceterum uester Christus pristinum statum Iuda uis p 0llicetur ex restituti0ne terrae et p08t decursum uitae apud inferos in sinu Abrahae refrigerium'. 0 deum 0ptimum, si reddit placatus qu0d et abstulerat iratust 0 deum tuum; qui et caeditio ot sanat, c0ndit mala et lacit pacem l 0 d0um etiam ad inser0susque miseric0rdemi sed de sinu Abrahae su0 temp0re. de restituti0ne uer0 Iudaeae, quam et ipsi Iudaei ita ut deseribitur sperant, l000rum et regi 0 num ii iminibus inducti, qu0m0do alleg0rida interpretatio in Christum et in ecclesiam et habitum 15 et fructum eius spiritaliter c0mpetat, et l0ngum e8t per8 equi et in ali 0 0pere digestum, qu0d inscribimus 'de spe fidelium' et in praesenti uel e0 0ti08um, quia n0n de terrena, sed de
caelesti pr0 missi0ne sit quaesti0. nam et c0 sitemur in terran0bis regnum pr0mi 88um, Sed ante caelum, sed ali 0 statu, 20 utp0te p0st resurreetionem in mille ann0s in ciuitate diuini 0peris Hierusalem cael0 delatum, quam et ap08t0lus matrem n0 Stram Sursum designat. et p0liteum a nostrum, id est municipatum, in caelis esse pr0 nuntians; alicui utique caelesti ciuitati qum deputat. hanc et Egechiel nouit et apost0lus I0hannes as uidit et qui apud fidem n0stram est n0uae pr0phetiae sermo testatur, ut etiam effigiem ciuitatis ante repraesentati0nem eius c0 speetui futuram in signum praedicarit. denique pr0xime expunctum est orientali 0xpediti0ne. c0nstat enim ethnicis qu0que testibus in Iudaea per dies quadraginta matutinisso m0mentis civitatem de cael0 pependisse, 0mni m0eniorum
84 cf. Luc. 16, 22. 9J cf. Hi ob 5, 18. cf. Deut. 32, 39. 104 cf. Es. 45, T. 204 cf. Ap0c. 21, 2. 21J cf. Gal. 4, 26. 224 cf. Phil.
496쪽
Quinti Septimi Florentis Tertulliani
habitu qua nescente de pr0fectu diei, et alias de proxim0 nullam. hanc dicimus excipiendis de resurrecti0ne sanctis et res0-
simu8, a de0 pr08pectam, siquidem et iustum et deo dignum illic qu0que exultaro famul0s eius, ubi sunt et adflicti inn0mine ipsius. hae e rati0 regni sub caelestis. p0st cuius mille
ann08, intra quam aetatem c0ncluditur sanct0rum resurrecti0pr0 meritis maturius uel tardius resurgentium, tunc, et mundi
destrueti0ne et iudicii c0nsta grati0ne c0mmissa, demutati in at0m0 in angelicam substantiam, scilicet per illud ine0rruptelae superindumentum, transferemur in caele8te regnum, de qu0 nunc sic fide0 retractatur, quasi Π0n praedicat0 apud creat0remae p0r h00 alterius dei Christum pr0bante, a quo prim0 et sol0 sit reu0latum. disce iam hinc illud et praedicatum a crea-t0re set sine praedicati0ne credendum apud creat0rem. quid tibi uid0tur 3 cum Abrahae s0men p08t primam pr0miSSi0nem qua in multitudinem arenae repromittitur, ad instar qu0que Stellarum destinatur, n0nne et terrenae et caelestis disp0 siti0nis auspidia sunt 3 cum Isaac benedicens Iac0b, filium suum: det, ait, tibi deus de r0re caeli et de 0pimitate terrae n0nne utriusque indulgentiae exempla sunt 3 denique animaduertenda est hic etiam structura benedicti0nis ipsius. nam circa Ia00b, qui quidem p isteri0ris et praelati 0ris p 0puli sgura est, id est n08tri, prima pr0missi0 qaelestis est 1 0ris, Secunda
terrenae 0pimitatis. n0s enim prim0 ad caelestia inuitamur, cum a Saeeul0 auellimur, et ita p0stea inuenimur etiam terrena c0nsecuturi. et euangelium ue Strum qu0que habet: quaerite primum regnum dei, et haec adicientur 110bis. ceterum ad Esau praemittit benedicti0nem terrenam et subistit 104 cf. I C0r. 15, 52-53. 18J es. Gen. 22, 17. 20J Gen. 27, 28. 28J Luc. 12, 31.
497쪽
VII. Aduersus Marcionem lib. III 24.
caelestem, de 0pimitate terrae, dicens, erit inhabitatio tua et a r0re caseli. Iuda00rum enim disp0 siti0 in Esau, pri0rum natu et p0steriorum adfectu fili 0rum, a terrenis b0nis, imbuta per legem, p0stea ad caelestia per euangelium credend05 deducitur. cum u0r0 Iae0b 80mniat scalas 0bfirmatas in terra ad caselum et angel0s ali 0s ascendentes ali0s descendentes et innixum desuper d0minum, temere, si Drte, interpretabimur sealis his iter ad caelum dem0nstrari, qu0 alii perueniant, und0 alii decidant, acia d0mini c0nstitutum esse iudicium.10 cur autem, ut euigilauit et primum l0ci h 0rr0re c0ncussus est, c0nuertitur ad interpretati0 em 80mnii 3 cum enim dixisset: quam terribilis l0cus istet non est, inquit, aliud, Sed aedes dei, et hae e p0rta caeli. Christum d0minum enim uiderat, templum dei et p0rtam eundem, per quem aditur in 15 caelum. et utique p0rtam caeli n0n n0minasset, si caelum n0n aditur apud creat0rem. Sed est et p0rta quae recipit et quae perdueit uia γ strata iam a Christ0, de qu0 Am0s: qui aedificat
in caelum ascen Sum suum, uti quo n0n sibi s0li sed et Sui 8, qui cum ill0 erunt. et circumdabis enim ill0s tibi, 20 inquit, tamquam 0rnamentum sponsae. ita per illum ascensum ad caelestia regna tendentes miratur spiritus dicens: u0lant uelut qui sunt milui, ut nubes u0lant et uelut pulli 00 lumbarum ad me, sellisset simpliciter, ut 00lumbae. auferemur enim in nubes 0buiam d0mi 110 Secundum 25 ap0st0lum, - ill0 scilicet sti0 h0minis ueniente in nubibus
seeundum Danihelem - 0t ita semper eum d0min0 erimuS, IJ Gen. 27, 39. 54 cf. Gen. 28, 12. 13. 12J Gen. 28, 17. 14l es. Ioli. 2, 19-21. cf. I0h. 10, 7. 17J Am. 9, 6. 194 Es. 49, 18.22J Es. 60, 8. 24J I Thess. 4, 17. 25J cf. Dan. 7, 13. 26J cs. II C0r. 5, 8.
6 ali0s descendentes et scripsi: et alios descendentes m 9 decidant R, decident x, decidant cet , Eng lacunam signaui d0minco autem desuper innixo et h0c et illud in d0min i uelim suppleri iudicium MN iudicio Urs iudicium. cur Enge iudicium 3 cur uulgo 11 somnii 'somni R 12 terribilis M, terribilis est R uulgo 14 in caelum M, caelum R17 uia addidi strata iam MN, strata uia Lut 24 auferemur R,
498쪽
Quinti Septimi Florentis Tertulliani
eatenus, dum et in terra et in cael0 qui 0b utriusque pr0- missi0nis ingrat0s ipsa etiam elementa testatur: audi, ea elum; et in aure S recipe, terra. et eg0 quidem, etiam si nullam spei caelestis manum mihi t0tiens seriptura p0rrigente, satis haberem huiu8 qu0que pr0mis 8i0nis praeiudicium, qu0d iam terrenam gratiam teneam; expectarem aliquid et de cael0 a d 00 caeli stetit et terrae: ita croderem Christum sublimi 0ra p0llicentem eiu8 0880 qui humili0ra pr0mi Serat, qui experimenta mai0rum de paruulis lacerat, qui h00 inauditi, si Drte, regni praec0nium 80li Christ0 reseruauerat, ut per famul0s quidem terrena gl0ria, caelestis uer0 per ipsum d0minum adnuntiaretur. at tu hinc qu0que alium argumentaris Christum, qu0d regnum n0uum adnuntiet. prius est, aliqu0d exemplum indulgentiae pr0laras, ne merit0 dubitem de sde tantae pr0mi 88i0nis, quam sper0 - nam didici -; imm0 ante 0mniae St, ut, quem caelestia praedicas repr0 mittere, aliqu0d caelum
pr0bes eius. at nunc u 0 eas ad caenam nec d0mum 0stendis; adlega S regnum nec regiam m0nstras. an qui Christus tuus
1 dum et in terra es. 419, IS-2I qui testatur scit. dominu8; neque enim spiritus soli/m sed etiam ipse Christus per prophetam loquitur 2 ipsa
enim etiam M 3 recipe M percipe R uulgo 8 qui qui et Pam N9 inauditis M 11 dominum scripsi: deum MN 15 sper0; nam didici scit. mihi creuere i sperandam dicis Ry uulgo 18 an qui quomodo)scripsi: an quia MR. an id facis , quia Eng 20 0mne MN, inane Urs2l praestigia es. Quintil. IIIII, 77), praestigiae Eny magna scrip8i: magnae MI ADVERSUS MARCIONE LIB TERCIUS EXPLICAT.: INCIPIT LIB IIII ns. Explieit lib. III; incipit lib. IIII aduersus Marcionem Ub1015 20 25
499쪽
VII. Aduersus Marcionem lib. III 24. lib. IIII 1.
siti0nibus 'Antithesis ' e0gu0minatum et ad separati0nem legis ot euangelii c0actum qua du0s d 008 diuidens, pr0inde diuers0s ut alterum alt0rius instrumenti uel, quod magis usui est dicere,
id est per singulas iniecti0nes P0ntici, cecidissem, si 110n
mult0 0p0rtunius in ips0 et cum ips0 euangeli 0. cui procurant, retunderentur. quamquam tam facile est prae Scriptiue 00 currere 10 equidem ut accept0 eas faciam, ut rat0 habeam, ut n0biscum facere distam, qu0 magis de caecitate auet0ris sui erubescant, n0strae iam antithesis aduersus Margi 0110m. atque ad00e0 1it00r alium 0rdinem degussurriss0 in ueteri disp0 siti 0 0 apud creat0rem, alium in n0ua apud Christum. 110 n0g0 distare
15 40cumenta el0quii, praedepta uirtutis, legis disciplinas, dum tamen t0ta diu0rsitas in unum et eundem deum c0mpetat, illum scilic0t, a qu0 c0nstat eam disp0sitam sicut et praedicatam. 0lim c0nti0natur Esaias pr0dituram sex Si0n legem et serm0110m d0mini ex Hieru Salem, aliam utique legem aliumque 20 Serm0nem. denique iudicabit, inquit, inter nati0nes et traducet p0pulum plurimum, Scitisset n0n unius gentis
Iudae0rum, Sed nati0num, quae per n0uam legem euangelii et n0uum serm0nem ap08t0l0rum iudicantur et tradu euntur apud semetipsas de pristin0 0rr0re, simul crediderunt, atque 25 exinde c0ncidunt machaeras in aratra, et Zibinas, qu0dgend 8 uenabul0rum est, in falces, id est feros et saeu0squ0ndam anim0s c0nuertunt in sensus pr0b0s et b0nae frugis operari08. et rursus: audite me, audite, p0pulus me HS, 184 es. EA. 2, 3. 20J Es. 2, 4. 25J ib. 284 Es. 51, 4.
4 ut alterum scripsi: alterum m 5 exinde scripsi: ut exinde ΜΓ antithesis se, antitheseis Γ, antitheses Oehlerus: ita per totum opus uariat scriptura in hoc uocabulo; ego ubique sequor codices 8 op 0rtunius M opportunius Ruulgo 9 retunderentur, quamquam uulgo 10 equidem R. et quidem M 14 n0ua R , nouo ΜΓi non nego MGR , nonne ergo Ny 22 legem nouam M 25 gibinas scripsi: gibbynas M, sibinas R 28 audite scripsi ait. loco): audite et M , audite me et R
500쪽
Quinti Septimi Florentis Tertulliani
et roges, auribus intendite in me, qu0niam lex pr0dibit a me di iudicium meum in lucem nati0num, qu0 iudieauerat atque decreuerat nati0nes qu0que inluminandas per euangelii legem atque serm0nem. haec erit et lex apud David, in uituper' bilis, qua persecta, c0nuertens animam, butiqu0 ab id0lis ad deum, hic erit et serm0, de qu0 idem Esaias: qu0niam, inquit, decisum serm0nem faciet d0- minus in terra. 00mpendiatum est enim n0uum testamentum et a legis lacini0sis 0neribus expeditum. 80d quid pluribus, eum manif0stius et luce ipsa clarius 110uati0 praedicetur a 10 creat0re per eundem 3 ne rem emineritis priorum et anti
ritis in spinas ot circumcidimini praeputia c0rdis 15u0stri et alibi: ecce uoni et dios, dicit d0 minus, et p0rfidiam d0mui Iae0b et d0mui Iudae tostamentum Π0uum, n0n Secundum testamentum, qu0d disp0 sui patribus 00rum in die, qua arripui disp0 sitionem 60rum ad educend0s eos de terra Aegypti. ade0 pri- 208tinum testamentum t0mp0rale significat, dum mutabile ostendit, etiam dum aeternum de p0ster0 p0llissetur. nam per Esaiam: audite me inquit et uiuetis, et disp0nam uobis testamentum aeternum, adistiens sancta ut fidelia David. ut id testamentum in Christ0 deeursurum dem0nstraret, ex genere 25 David sedundum Mariae censum. eundem etiam in uirga, eX radice I0880 pr000ssura, figurate praedicabat. igitur si alias lege 8 ali08que serm01108 et 110uas testament0rum disp0 siti0nes 4J Ps. 18, 8. IJ Es. 10, 23. 11J Es. 43, 18. 12J II C0r. 5, 17. 13J Es. 43. 19. 14 Hier. 4, 3 1. 16J Hier. 38, 3l-32. 23J Es.
55, 3. 26J cf. Es. 11, 1. 4 et lex scripsi: lex et m 5 animas Pam 11 priorum MGR' pr0prium Ri 12 cogitaueritis Rig 15 praeputia iis, praeputi0 Ruulgo 16 ueniunt Pam 17 Iuda Fam 23 inquit addidi 24 aeternum dicens et adiciens Eny, seruans infra ordinem uerborum 26 eundem in m paulo rente, post demonstraret, traditum huc transtuli 27 processuram M