Quinti Septimi Florentis Tertulliani opera

521쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII 9-10.

etsi fuerint delicta uestra tamquam r08 eum. uelut niuem exalbabo, etsi tamquam c0ccinum, uelut lanam exalbabo, in r0800 sanguinem 08tendens pr0phetarum, iu00ccin0 d0mini, ut clari0rem. etiam Micheas de uenia delic-5 t0rum: quis deus, qu0m0d0 tu 3 eximens iniquitatus et pra0teriens iniustitias residuis hereditatis tuae; et 110n tenuit in testim0nium iram suam, quia ' u0luit et miseri00rdiae; auertet et miserebitur n08tri; demerget deli et a n0stra et demerget in pr0 fundum maris 10 peccata nostra. sed et si nihil tal0 in Christum fuiss0t praedicatum, haberem huius benignitatis exempla in creat0re, pr0mittentia mihi et in sili0 patris adfectus. uide0 Niniuitas

Scelerum ueniam c0nsecut08 a creat0re, ne dixerim tunc qu0que a Christ0, qui a prim0rdi0 egit in patris n0mine. leg0 et 15 Nathan pr0phetam agn0sc0nti Dauid d0lictum suum in Uriam dixisse: et d0 minus circumduxit delictum tuum et n0nm0rieris; proinde et Asthab regem, maritum Iezabel, reum id0latriae et sanguinis Nabuthae, ueniam meruiSSe paenitentiae n0mine, et I0nathan, filium Saulis, resignati istiunii

26 culpam deprecati0110 delesse. quid de ip80 p0pul0 retexam,t0tiens delict0rum indulg0ntia restitut03 ab 00 scilicet d00, qui mauult miseric0rdiam quam sacrificium et peceat0ris paenitentiam quam m0rtem. prius est igitur, neges creat0rem indul-8isse aliquand0 delicta, c0nsequens est, ut 0stendas nec in 25 Christum suum talu quid eum praedicasse: et ita pr0babisn0uam istam Christi, n0ui scilicet, benignitatem, Si pr0baueris

nec parem creat0ri nec praedicatam a creat0re. sed et peccata dimittere an eius p088it esse, qui negetur tenere, et an eius 1J Es. 1, 18. 5J Mich. 7, 18-19. 124 cf. Ι0n. 3, 10. 16J II Reg. 12, 13. 17 cf. III Reg. 21, 29. 19J cf. I Reg. 14, 27. 45.

522쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

sit abs0luere, cuilas n0n Sit etiam damnare, et an c0ngruat eum ign0scere, in quem nihil Sit admissum, alibi iam c0ngressi

malumus adm0nere quam retraetare.

Do fili0 h0minis duplex est 1108tra prae Scripti0: neque mentiri p0sse Christum, ut se filium h0minis pr0 nuntiaret, si n0nuere erat, neque filium h0 minis e0nstitui qui n0n sit natus ex h0mine, uel si atre uel matre. atque ita discutiendum, cuiush0 minis filius aecipi debeat; patris an matris. Si ex de0 patre est, utiqu0 n0n ex h0mine; si B0n est ex h0mine patre , 8upere St, ut ex h0mine sit matre; si ex h0mine matre, iam apparet, quia 0x uirgine. Qui enim h0m0 pater 110n datur nec uir matri eius d0putabitur. p 0rr0 cui uir n0n deputabitur uirg0 est. ceterum du0 iam patres habebuntur, deus et h01110, si n0n uirg0 8it mater. habebit enim uirum, ut uirg0 110n sit, et habend0 uirum du0s patres faciet, deum et h0minem, ei qui et dei et h0 minis esset filius. talem, si 1 0rtu Cast0ri aut Herculi natiuitatem sabulae tradunt. si haed ita distinguntur, id est si ex mali 0 slius est h0 minis, quia ex patre n0n e St, eX matre autem uirgine, quia n0n ex patre h0mino, hic erit Christus ESaiae, quem 00ncepturam uirginem praedicat. qua igitur rati0ne admittas silium h0 minis, Marci 0n, circumSpicere Π0Πp088um. Si patris h0 minis, negas dei situm; si et dei, Herculoni de fabula facis Christum; si matris tantum h0minis, meum c0ncedis; si neque matris n0que patris h0 minis, erg0 nullius h0minis est filius, et nee esse est, mendacium admiserit qui se qu0d 110n erat dixit. unum p 0test angustiis tuis Subuenire: si audeas aut deum tuum, patrem Christi, h0minemqu0que cogn0minare. qu0d d0 Α00n0 feeit Valentinus, aut uirginem h0minem negare, qu0d nee Valentinus quidem fecit. quid nunc, si ips0 titul0 filii h0minis dens0tur Christus apud

20J cf. Es. 7, 14. 30J cf. Dan. 7, 13. 3 malimus Wi, maluimus Ny uulgo 5 posset si erus.) M 7 matre, atquρ uulgo 9 est ex MR. est deleri uult Rio patre addidi 10 matre addidi 11 homo om. Ri 17 fabulae tradunt M, tradunt fabulae Ruulgo distinguuntur R uulgo sin haec ita distinguntur, cui nos uolumus fort. 24 matris neque addidib1015 20 25 30

523쪽

VII. Aduersus Marci 0nem lib. IIII 10.

Danihelem 3 110 ne sufficiet ad pr0bati0nem proph0tidi Christi γcum 0nim id se appellat, qu0d in Christum praedicabatur creat0ris, sine dubi0 ip 8um se praestat intellegi, in quem

praedicabatur. 110minum c0mmuni 0 8 implex, si Di te, uideri 5 p0t08t, - et tamen nec Christum nec Iesum qum u0cari d0buisse defendimus diuersitatis e0n diei 0nem tenentes - appellati0 autem, qu0d est filius h0 minis, in quantum ex accidenti 0buenit, in tantum difficile est, ut et ipsa concurrat Super n0miniS 00mmuni0nem, - ex asscidenti enim pr0prio est - maxime cum 10 cau89 110n 00nuenit eadem per quam deueniat in c0mmuni-0nem. atque ad 00 si et Christus Marci 0nis natus ex h0mine diceretur, tunst et ipse caperet appellati0nis c0mmuni0nem. et

ossent du0 filii h0minis, siqui et du0 Christi set du0 Iesus. erg0J eum appellati0 pr0pria e8t eius, in qu0 habet causam, 15 si et alii uindicetur, in quo est c0mmuni 0 n0 minis, n0n etiam appellati0nis suspecta iam sit c0mmuni0 n0minis qu0que in 00, qui uindicatur Sine cau8a c0mmuni 0 appellati0nis, et sequitur, ut unus idemque credatur qui et 110minis set app0llati0nis capaci 0r inuenitur, dum altur exeluditur, qui n0n habeta' appellati0nis c0mmuni0nem, carens causa. nest alius erit capaci 0rutriu8que quam qui pri0r et n0men 80rtitus est Christi 0t appullati0nem filii h0minis, Iesus scilicet creat0ris . hic erit uisus Babyl0ni0 regi in Drnasse, cum martyribu8 Suis quartuS, tamquam

23J cf. Dan. 3, 25.1 sum ei sit M. sufficit R 2 appellant M 5 parenthesin indicaui eum addidi si diuersitates Μ 7 ex accidenti obuenit MGRy, ex accidentia inuenit Ri 9 parenthesin indicaui 10 eadem seclusi 11 si et Christus

erg0 8eclusi: nam inde α uerbis atque adeo incipere totius disputationis conclusionem in propatulo est. quae autem intercedunt ea tantummodo e licant quae antecedunt maxime cum-in communionem. postremo illud ergo l. 14)prorsus cciret Sen8u; additum uidetur postquam interpretamentum olim mamini adscriptum inter uerba irrepsit. defendit quae seclusi Gg, sic distinguens: in communionem, atque adeo, Si . . . . et duo IeSUS: ergo etc., cui eo minu8 α tipulor, quia et supra et infra manus interpolatoris

cognoscitur 13 et prius) om. M 15 et deleri uult Rig 110n etiam appellationis seclusi 17 uindicatur in eo sine Μ 18 idemque seclusi

21 appellatio his M corr. m. I) 22 erit se, erat R uulgo

524쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

filius h0 minis, idem ipsi Daniheli reuelatus direct0 slius h0 minis, ueniens cum caeli nubibus iudex, sicut et Scriptura dem0nstrat. H0e dixi sufficere p0tuisse de n0minati0ne pr0pheticaeire a filium h0minis. sed plus mihi scriptura c0 fert, ip8ius

scilicet d0mini interpretati0ne . nam cum Iudaei, 80lum m0d0h0minem eius intuentes necdum et deum certi, qua deiqu0que filium, merit0 retractarent n011 p0880 h0minem de-lieta dimittere, sed deum 80lum, cur n0n Secundum intenti0n0m 00rum de h0mine eis resp0ndit, habere eum p0testatem dimittendi delicta. quand0 et filium h0minis n0minansh0minem n0minaret, nisi quia id 00 ipsa u0luit 008 appellati0 ne siti h0 minis ex instrument0 Danihelis repercutere, ut 08tender0t esse et h0mi qui, qui delieta dimitteret 8 illum scilichts0lum situm h0minis apud Danihelis pr0phetiam, c0nsecutum iudicandi p0 testatem ac per eam utique et dimittendi delicta, - qui enim iudieat et abs0luit - ut seandal0 ist0 diseus s0

per scripturae rec0rdati0nem facilius eum agn08eerent ipsum esse filium h0minis ex ipsa pedeat0rum remissi0ne. denique nuSquam adhuc pr0fessus est se filium h0minis quam in ist0l000 primum, in qu0 primum peccata dimisit, id est in qu0

primum iudicauit, dum abs0luit. ad haec qu0dcumque diuersa pars fuerit argumentata quale sit, dispisse. nam in illam necesse est amentiam t0ndat, ut et filium h0minis d0fendat, ne mendacem eum faciat, et ex h0mine neget natum, ne situm uirginis c0ncedat. qu0dsi et auct0ritas diuina ot rerum naturaet 00mmunis sapientia n0n admittunt insaniam haereti eam, 0ccasi0 est et hie int0rpoliandi quam bi quissim0 de substantia c0rp0ris aduersus phantasmata Marei 0nis. si natus ex h0mine est, ut situs h0minis, c0rpus ex c0rp0re est. plane faciliu8 inuenias h0minem natum q0r 110n habere uel gerebrum, Sicut

2 es. Dan. 7, 13. 5 cf. Luc. 5,17-26. 7J cf. Luc. 5, 21. 14J cf. Dan. 7, 14.1 h0 minis. idem uulgo ipsi Danieli R , ipse Danihel πιι 10 coniunge: quand0 da er doch. .) n0minans hominem et filium hominis nominaret 13 esse et h0minem M, esse h0minem F, et h0minem Γ, eum et h0minem G, deum et h0minem Urs 22 dispice M, inspice R26 insaniam Rigo in insaniam ML 28 phantasma fort.

1015 20 25 30

525쪽

VII. Aduersus Marci 0nem lib. IIII 10 11. 449

ipsum Marci 0nem, quam c0rpu8, ut Chri8tum Marci0ni8. atque ad 00 inspice c0r P0ntici aut cerebrum.1 l. Publieanum adlectum a d0mi 0 in argumentum deducit, quasi ab aduersari0 legis adlectum extraneum legis et Iuda-5 ismi pr0 sanum. excidit ei uel de Petr0, legis h0mine et tamen n0n tantum adlect0 sed etiam te8tim0nium e0nsecut0 agniti0nis praestitae a patre; nusquam legerat lumen et spem et expediati0nem nati0num praedidari Christum. atquin pr0bauit p0tius Iuda00s, dicend0 me didum Sanis n0n e 8Se nece8Sarium,10 Sed male habentibus. si enim male ualentes u0luit intellegi ethnic08 et publican08, qu08 adlegebat Sali 08 Iudae08 00nfirmabat, quibus medi eum necessarium negabat. h00 Si ita est, male descendit ad legem destruendam quasi ad malam ualitudinem remediandam, in qua qui agebant bene ualebant,

15 quibus medicuS 1100088arius n0n erat. quale e Si autem, ut

similitudinem me diei pr0p0suerit nec impleuerit 3 nam sidui sanis medicum nem0 adhibet, ita nee in tantum extraneis, quantum est h0m0 a d 00 Mardi0Πi8, suum habens et a uet0rem et pr0 tect0rem et ab ill0 p0tius medicum Christum. h00 Simili-20 tu d0 praeiudicat, ab 00 magis prae8tari medicum, ad quem pertinent qui languent. Unde autem et J0hannes uenit in medium 8 subit0 Christus, subit0 10hannes. si e Sunt omnia apud Marci0nem, quae suum et plenum habent 0rdinem apud

creat0rem. Sed de I0hanne cetera alibi. ad praesentes enim 25 qH08que articul08 resp0ndendum est. nunc illud tueb0r, ut dem0nstrem et I0hannem Christ0 et Christum I0hanni conuenire, utique qua pr0phetae creat0ris Christum creat0ris, atque ita erubescat haereticus, I0hannis 0rdinem frustra frustratus. Si enim nihil 0mnin0 administrasset I0hannes, Sedundum Ε8aiam

XXXXVII. Tert. III.

526쪽

Quinti Septimi Florentis Tertullianiu0ciferat0r in s0litudinem et praeparat 0r uiarum d0mini earum per denuntiati0nem et laudati0nem paenitentiae, si 110n etiam ipsum int0r ceter0s tinxisset, nem0 discipul0s Christi manducantes et bibentes ad Drmam discipul0rum I0hannis adsiduuieiunantium et 0rantium pr0H00uS8 et, quia, Si qua diuer8itas staret inter Christum et I0hannem et gregem utriu8que . nulla esset c0mparati0nis exaeti0, uacaret pr0u0eati0nis intenti0. 1101110 enim miraretur et nem0 t0rqueretur, si diuersae diuinitatis assinulae praedi eati0nes de dis stiplinis qu0que inter se n0n conuenirent, n0u 00nuenientes prius de auct0ritatibus disciplinarum. ad 00 I0hannis erat Christus et I0hannes Christi, amb0 creat 0ris et amb0 de lege qt pr0phetis praedicat0res et magistri. si Christus reiecisset I0hannis disciplinam, ut dei alterius et discipul0s defendisset, ut merit0 aliter incedentes, aliam scilicet et e0ntrariam initiat0s diuinitatem, - at nunc, humiliter reddens rati0nem, qu0d n0n p0ssent ieiunare filii sp0nsi

quamdiu cum eis esset Sp0n8u8, 90 Stea uer0 ieiunatur0S pr0- mittens, cum ablatus ab eis sp0nsus esset, nec discipul08 defendit, sed p0tius excusauit, quasi n0n sine rati0ne reprehens0s, nee I0hannis reledit disciplinam, sed magis c0n008

destinans, reiecturus ali0 quin eam et defensurus aemul08 eiu S, si n0n ipsius fuisset iam quae erat. tene0 meum Christum etiam in n0mine sp0n Si, de qu0 psalmus: ipse tamquam 8p0nsus egrediens de thalamo su0: a summ0 caeli

14 incedentes R , intercedentes MLi 15 diuinitatem M in rus. diuinitatem mente supple tale quide aliter res se haberet), - at nunc Scrip8ir diuinitatem. at nunc I 21 temp0ri praestans seclusi: interpretantur haec ere quae 8equuntur, et quidem falso; su0 enim temp0ri intellege ei temp0ri, eum ablatus sit sponsus. id est post obitum domini ea sa eae t m. I in mg.) M ut temp0ri suo Late temporis ut temp0re su0 MR temporis, ut tempori suo R- 22 reiecturus L . reiectur0s Imi defensurus MR', defensur0s Ri 23 quae erat. teneo MR , quaerat, tene0 R

527쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII ll.

pr0 se et i 0 eius et deuersi 0 eius ad Summum HS que eiu S,

qui etiam per Esaiam gaudens ad patrem: exultet, inquit,

anima mea in d0 min0; induit enim me indumentum Salutaris et tunicam i0cunditatis, uelut Sp0n80 circump05 suit mihi mitram, uelut sp0nsae a se . in Se enim et e celesiam

deputat, de qua idem spiritus ad ipsum: et ei reum p0n0s tibi

Christus sibi etiam per Sal0m0nem ex u0cati0ne gentium arcessit, si quidem legisti: ueni, sp0nsa, de Liban0, eleganter Libaniis utique m0ntis menti0ne inie eta, qui turis u00abul0 est penes Grae-e0s; de id0latria enim sibi sp0 8abat ecclesiam. nega nune te dementissimum, Marci 0 . e esse legem tui qu0que dei impugnas nuptias n0n 00niungit, c0niunetas n0n admittit, neminem tingit nisi caelibem aut spad0nem, m0rti aut repudi0 baptisma seruat.15 quid itaque Christum 0ius sp0 sum sudis 3 illius h00 n0men est, qui masculum et feminam e0niunxit, n0n qui separauit. Errasti in illa etiam d0mini pr0 nuntiati0ne, qua uidetur n0ua et uetera dis sternere. inflatus es utribus ueteribus et exsterebratus e 8 n0110 uin0, atque ita ueteri, id e8t pri0ri euangeli0, pannum hae-20 roticae 110uitatis adsuisti. in qu0 aliter creat0r uelim di 80ere. eum per Hieremiam praeeipit: 110uate u0bis n0uamen n0HUm, n0nne a ueteribus auertit 3 eum per Esaiam edidit: uetera transierunt. ecce n0ua, quae eg0 faci0, Π0nne ad 110ua c0 uertit 3 0lim hanc statuimus destinati0nem pristi- 25 B0rum a creat0re p0tius repr0 missam a Christ0 exhiberi, sub

unius dei et eiusdem dei auct0ritat0, cuius sint et uetera et n0unia

528쪽

Quinti Septimi Fl0rentis Tertullianinam et uinum 110uum is n0n 00mmittit in ueteres utres, qui nec ueteres utres habuerit, et 110uum additamentum nem0

in idit ueturi uestiment0, nisi cui n0n defuerit et uetus uestimentum. ille n0n facit quid, si faciendum n0n e St. qui n0n habeat, unde faciat, Si faciendum esset. itaque si in h00 dirigebat similitudinem, ut 0stenderet 80 euangelii n0uitatem Separare a legis uetustate, Suam dem0Π8trabat et illam, a qua Separabat. alien0rum Separati0 n0n fui 88 et 110tanda. quia nem0 alienis sua adiungit, ut ab alieni 8 Separare p088it. Separati 0 per c0niuneti0nem capit, de qua sit. ita quae separabat et in uu0 0stendebat fuisse, sicut et fuissent, si 110n Separaret. et tamen, Si 00ncedimus separati0nem i Stam, per res0rmati0nem, per amplitudinem, per pr0feetum. Sicut fruetus Separatur a Semine, cum Sit fructus ex Semine, Sic et euangelium separatura lege, dum pr0uehitur ex lege, aliud ab illa, Sed n0n alienum, diuerSum, Sed n0u 00ntrarium . nec 1 0rma serm0nis in Christ0D0ua. cum similitudine S 0bistit, cum quaesti0nes resutat, de Septuage Sim0 septim0 uenit psalm0: aperiam, inquit, in parab0Jam 08 meum, id est similitudinem; et 0quar pr0blemata. id est edisseram quaestiones. Si h0minem alterius gentis pr0bare u0lui 88 et, utique de pr0prietate l0quelae pr0baret. 12. De sabbat0 qu0que illud praemitt0, nec hanc quaestionem c0nSi8tere p0tuisse, si n0n deum sabbati circumferret Christus . nec enim disceptaretur, cur de Strueret Sabbatum, Si destruere deberet. 90rr0 destruere debet 0t. si alterius dei esset, nec quisquam miraretur facientem qu0d illi 00ngruebat. mirabantur erg0, quia n0n c0ngruebat illi deum creat0rem circum-

14 cf. Luc. 5, 36-37. 184 Ps. 77, 2. 224 cf. Lue. 6, 1-5.1 is R , id MLy 2 nec Eny et IIR habuerit MN, non , habuerit Gel reliqui 4 cn0n habeat ed. Migniana: habeat MR 8 separabat alien0rum uulsto separatio Scripsi: Separatione M, separationem A fuisset n0tanda II, fuisse n0tandam R notanda F) 10 ita quae Urs: itaque I 12 si ust, sic M ri istam per uuloo, istam: per Enst 13 per pr0fectum 8cil. c0ncedimus). sicut scripsi: per profectum, sicut uulgo 18 septim0 add.

529쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII 11 - 12.

ferre et sabbatum eius impugnare. et ut prima quaeque decidamu 8, ne eadem tibique n0llemus ad 0mnsem argumentationem

aduersarii ex aliqua n0ua Christi instituti 0 0 nitent0m. ha00 iam definitio stabit: id00 d0 n0uitato instituti0nis quiusque discep-5 tatum, quia d0 110uitate diuinitatis nihil erat usque adhuc editum sicuti nee dise0ptatum acia, nec p0sse ret0rqueri ex ipsa n0uitato instituti0nis cuiusqu0 satis aliam a Christ0 d0m0nstratam diuinitatem, quand0 et ipsam n0uitatem pr0 nuntiatam a creat 0rec0nstiterit in Christ0 110n 0s 80 mirandam et op 0rtuerit utique 10 prius alium deum exp0ni, p0stea disciplinam eius induci, quia deus audi0ritatem pra0stet disdiplinast, n0n deo disciplina; nisi si et Mardi0n plane tam peru0rsas n0n per magistrum litteras didicit, sed p0r litteras magistrum. 00t 0ra d0 sabbat0 ita dirig0: si sabbatum Christus interiisertit, 80cundum exemplum feeit crea-15 t0ris, si quidem in 0bsidi0n0 ei uitatis Hierieli 0nis circumlata

6 lacunam signaui: fuisset, si fuisset editum intercidisse puto, deleri mauult uerba sicuti nec disceptatum Eny 9 mirandam Γ, miranda Μ mirandam. et uulgo 15 si quidem εἶ Is, wenn anders. ρ enn wir lich cf. 45I, 9) scripsi: si quidem uulgo hierich0nis M, Hierich0ntis R. Hierichuntis Pam circumlata arca nominatiuum intellego 16 septem Pam: 0ct0MR ex praecepto creatoris coniunge cum circumlata 20 Iesum Scit. Flium Naue 21 renuntiaretur, etiam uulgo 22 diem Iudae0rum Om. M24 exclamante M 2b qu0que qu0 i scripsi: qu0que MN, qu0qu0 Gelretimui 26 post scimus grauiter distinaei adhibenda . . . abrupta defensio est scripsi: adhibendam ... abruptam defensionem JUR

530쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

d0sensi0 est aduersus abruptam pr0u0cati0nem. Nunc et ad ipsam materiam disceptab0, in qua uisa est destruere sabbatum Christi disciplina. esurierant disdipuli ea die, spicas decerptas manibus effrixerant, cibum 0perati serias ruperant. excusat ill0s Christus et reus est sabbati laesi; aecusant Pharisaei. Marci 0 ne aptat Statum e0nt1 0uersiae quasi - ut aliquid ludam eum insit d0mini ustrita te seripti et u0luntatis de seriptura enim sumitur creat0ris et de Chri Sti u0luntate e0l0r, quasi a se de exempl0 David, intr0gressi sabbatis templum et 0p0rati cibum audenter fractis panibus pr0p0 siti0nis. memin0rat enim et ille h00 priuilegium d0natum sabbat0 a prim0rdi0, qu0 dies ipse e0mpertus e St, ueniam ieiunii dic0. cum enim pr0hibuisset creat0r in biduum legi manna, 80lumm0d0 permisit in para- Seeue, ut sabbati sequentis ferias pridiana pabuli paratura ieiuni 0 liberaret. bene igitur, qu0d et eau8am eandem Secutu80st d0 minus in sabbati, si ita u0lunt dici, destrueli 0ne; bene, qu0d et adfectum creat0ris expressit in sabbati n0n ieiunandi

qu0niam Dauid e0mitesque eius eum diseipulis suis aequat in culpa et in uenia, qu0niam plaeet illi quia creat0r indulsit, qu0niam de exempl0 eius et ipse tam b0nus est, ide0 alienus 08t a creat0re 3 Exinde 0bseruant Ρharisaei, si m0 distinas

Melim suppleri 11 die M 16 diei Rio: diei MR 17 sabbati I cf. I. 23 , sabbat0 Γ0 21 tuetur scripsi: tuebatur Im 23 uocandi E' 26 iam fort.

1015 20 25