Quinti Septimi Florentis Tertulliani opera

501쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII 1.

a creat0r0 dixit futuras, ut etiam ips0rum saerifiei 0rum alia 0meia p0tiora ot quidem apud nati0nes destinarit, dicente

Malachia: 110n est u0luntas mea in u0bis, inquit d0minus, et sacrificia uestra n0n excipiam de manibus 5 uestris, qu0niam 3 80lis 0rtu usque ad 0ccasum gl0rifieatum est in nati0nibus 110men meum, et in 0mnil 000 8 aerisidium 110 mini m00 0ffertur et saerificium mundum, sellicet simplex 0rati0 de c0nscientia pura, necesse est 0mnis demutatio ueniens ex inn0uali 0ne diu 0rsitatem ineat 10 cum his, qu0rum sit, et c0ntrarietatem ex diuersitate . sicut enim nihil domutatum qu0d n0n diuersum, ita nihil diuersum qu0d 11011 00ntrarium. eiusdem erg0 deputabitur etiam c0ntrari0tas ex diuersitate, cuius fuerit demutati0 ex inn0uali 0130.

qui disp0suit demutati0nem, ist0 instituit et diuersitat0m;

15 qui praedicauit inn0uali 0nem, iste praenuntiauit et e0ntrarietatem. quid disserentiam r0rum ad distantiam interpretaris p 0 testatum 3 quid antithesis exempl0rum dist0rques aduersus creat0rem, quas in ipsis qu0que sensibus et ad laeti0nibus eius p 0tes rec0gn08cere 3 eg 0, inquit, percutiam et eg0 Sanab0, 20 eg 0, inquit, 0ccidam et eg0 uiuificab0 00ndens scilicet mala et faciens pacem. qu0 0tiam s0les illum m0bilitatisqu0que et ine0nstantiae n0mine reprehendere, pr0hibentem quae iubet et iub0ntem quae pr0hibet. cur erg0 110n et antithe 818 ad naturalia r0putasti c0ntrarii sibi semper ereat0ris, nec mun-25 dum saltim rec0gitare p0tuisti. nisi fall0r, etiam apud P0ntie0sex diuersitatibus struetum aemularum inuicem substantiarum 3 prius itaque dubii eras alium deum luminis alium tenebrarum determinasse, ut ita p0sses alium legis alium euangelii ads0Uel 3880. ceterum praeiudicatum est ex manifestis; cuius 0pera 3J Mai. 1, 10. 1l. 19 Deut. 32, 39. 20 Es. 45, T.

8 26 structum M, constructum A substantiarum. prius uulgo

502쪽

et ingonia per antithe 8i8 00nStant, eadem forma c0nstare etiam

Sacramenta.

Si0nem. tranSe0 nunc ad euangelii, sane n0n Iudaici sed P0ntici, interim adulterati, dem0nstrati0nem, praestructuram ordinem. quem adgredimur. 00nstituimus inprimis euangelicum 4ustrumentum ap08t0J0s auet0r08 habere, quibus h00 munu8

fidem ex ap0st0lis I0hannes et Matheus insinuant, ex ap08t0lieis Ludas et Marcus instaurant, isdem regulis ex0rsi, quantum ad unteum deum attinet creat0rem et Christum eius, natum ex uirgine, Subplementum legis et pr0phetarum. uiderit enim, si narrati0num disp0 siti 0 uariauit, dumm0d0 de capit0 fidei c0nueniat, de qu0 cum Marci 0n0 11011 00nuenit. 00ntra Mardi0n euangeli 0, 80ilicet su0, nullum adscribit audi0rem, quasi n0nliditurit illi titulum qu0que adfingsere, cui nefas n011 fuit ip8umg0rpus euertere. et p088em hic iam gradum figere, n0n agn08cendum contendens 0pus, qu0d 110n erigat fr0ntem, qu0d nullam c0nstantiam praeserat, nullam fidem repr0 mittat de plenitudine tituli et pr0sessi0n0 d0bita auct0ri8. sed per 0mnia c0ngredi malumus, nec dissimulamus qu0d ex n0str0 intellegi potest. nam ex his c0mmentat0ribus, qu08 habemus, Lustam uidetur Marci0n elegi 88e, quem caederet. 90rr0 Lucas n0n ap08t0JUS, sed ap0st0lieus, n0n magister, Sed dis stipulus, utique magi Str0 min0r, certe tant0 p08teri0r, quant0 p0steri0ris ap08t0li Sectat0r, Ρauli sinu dubi0 ut et si sub ipsius Pauli n0mine seuangelium Marci0n intulisset 0u sufficeret ad fidem singularitas instru-

503쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII. 1-3.

m senti destituta patr0stini 0 ant000880rum. exigeretur enim idqu0que euangelium . qu0d Paulus inu0nit, qui fidona dedit. cui m0X suum c0ngruere gestiit, Si quidem pr0pterea Hier080lJmam ascendit ad e0gn0800nd0s ap0st0l08 0t e0nsultand08, ne s0rte 5 in uacuum ducurrisset, id est ne n0n secundum ill0s credidisset et n0n se eundum ill0s 0uangeligaret. denique ut cum auct0ribus c0ntulit et e0nuenit de regula fid0i, dexturas mi- seuerunt et exind0 0ffidia praedi dandi distinxerunt, ut illi in Iuda00s, Ρaulus in Iudae0s et in nati0nes. igitur si ipse inlu- 10 minat0r Lucae auct0ritatem antee0880rum et fidei et praedicati0ni suae 0ptauit, quant0 magis eam euangeli 0 Lucae eX-908tulem, quae euangeli 0 magistri 0ius fuit n000ssaria γ3. Aliud est, si penses Mardi0nem a discipulatu Ludae e0epit religi0nis Christianae sacramentum. cet0rum si et retro degu- 15 currit, habuit utique authentistam paraturam, per quam ad Ludam HS que peruenit, cuius testim0ni 0 adsistentu Ludasqu0que p0ssit admitti . sed enim Marci 0n nactus epist0lam Pauli ad Galatas, etiam ipsos ap0st0l0s suggillantis ut n0n rect0 pede incedentes ad ueritatem euangelii, simul et accu-20 Santi S pseud0ap0st0l08 qu0sdam peruertentes euangelium Christi, e0nititur ad destruendum statum e0rum euangeli 0rum, quae pr0pria et sub ap0st0l0rum 0mine eduntur uel etiam ap08t0lie0rum, ut scilicet fidem, quam illis adimit, si10 00nserat. 90rr0 etsi repreh0nsus est Petrus et I 0hannes et Iac025 bus, qui existimabantur c0lumnae, manifesta causa e St: perS0narum enim respectu uidebantur uariare c0nuictum. et tamen cum ipse Paulus omnibus 0mnia seret, ut 0mnes lucraretur,

504쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

quam d00ebat. pr0inde Si et pseud0ap08t0li inrepserant, h0rumqu0que qualitas edita e8t, circumcisi0nem uindicantium 0t Iudaic0s fastus. ad 00 110n de praedicati0ne, Sed de c0nuersati0nea Ρaul0 den0tabantur, aeque den0tatur0, si quid de d00 crea-t0re aut Christ0 eius errassent. igitur distinguenda erunt singula. si ap0st0J08 praeuaricati0nis et simulati0nis suspect0s arei0n haberi queritur usque ad euangelii deprauati0nem, Christum iam accusat, accusand0 qu08 Christus elegit. Si uer0ap0st0li quidem integrum euangelium c0ntulerunt, de S0la con-uietus inaequalitate reprehensi, pseud0ap08t0li autem ueritatem 00rum interp0lauerunt et indu sunt n0stra digesta, qu0d erit germanum illud ap0st0J0rum instrumentum, qu0d adulter08 n0n pa88um est 3 qu0d Paulum inluminauit et ab 00 Lucam 3 ut sitam funditus deletum est, ut cataclysm0 qu0dam ita inundati0ne falsari0rum 0bliteratum, iam erg0 nec Marci 0n habet uerum. aut si ipsum erit uerum, id est ap08t0l0rum, qu0d Marci0n habet 80lus, id qu0m0d0 n0str0 00 80nat, qu0d B0n ap08t0l0rum, sed Lueae refertur 3 aut si n0n statim Lueste deputandum est qu0

determinabit, nisi temp0ris rati0, ei praescriben8 auct0ritatem, qu0d antiquius repperietur, et ei praeiudicans uitiati0nem, qu0d p 08terius reuincetur 3 in quantum enim salsum c0rrupti 0

m9 12 non addidi, adulter0s passum est, quod . . . Lucam 3 Eng 13 at scripsi: aut MR 14 tam πι, iam Eng 17 post s0lus signum inimi rogationis deleui id scripsi: et MN 20 ceterum sed) Ciacconiu8: ceter0rum MN 21 est, sed uulgo sed quoque aduersarii sunt; propterea male po8t qu0que distinguuntur capita 25 determinabit Γ, determinauit MF 26 antiquus M repperietur MF, reperietur R 27 reuincetur inuenietur MRi, inuenietur del. R

505쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII 3-4.

est ueri, in tantum praecedat necesse est ueritas falsum. pri0rerit res passi0ne et materia aemulati0110. ali0 quin quam ab Surdum, ut, si n08trum antiquiu8 pr0bauerimus, Marci 0nis uero p08terius, et 1108trum ante uideatur falsum quam habu 0rit d05 ueritate materiam, et Marci 0nis ante credatur aemulati0nem

a n0Str0 expertum quam et editum et p0strem0 id uerius existimetur, qu0d est seriu8 p08t t0t ac tanta iam 0pera atque d0dumenta Christianae religi0nis saecul0 edita. qua0 edi utiquen011 p0tuissent sine euangelii ueritate, id est ant0 euangelii 10 veritatem. qu0d erg0 pertinet ad euangelium interim Lueae, quatenus c0mmuni 0 eius inter 110s et Marci 0nem de useritate disceptat, ad 00 antiquius Marci0nis est qu0d est secundum n0s, ut 0t ipse illi Marci0n aliquand0 crediderit, eum et pecuniam in prim0 cal0r0 fidei cath0lissae ecclesiae c0ntulit, pr015 iectam m0x cum ips0, p0steaquam in haere Sim suam a n0straueritate des eiit. quid nunc, si negauerint Mardi0nitae primam apud n0s fidem eius aduersus epist0lam qu0que ip8ius 3 quid, si nee epist0lam agn0uerint 2 certe 'Antithesis ' n011 1110d0 satentur Marci0nis sed et praeferunt. ex his mihi pr0bati0 sufficit. si

20 enim id quangelium, quod Ludae refertur penes n0S, - Uiderimus an et penes Marci 0nem -- ipsum est, qu0d Marci 0np0r Antithesis suas arguit ut interp0latum a pr0 tect0ribus Iudaismi ad c0nc0rp0rati0nem legis et pr0phetarum, qu0 etiam Christum inde e0nfingerent, utique n0n p0tuisset arguere ni8i25 qu0d inuenerat. Dem0 p0st futura reprehendit, quae ign0rat

futura. emendati0 culpam n0n antecedit . emendat0r Sane euan

506쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

euangelia, dum uitiat, cum, et Si discipulus Marci0n, 110utamen super magi Strum, et Si apost0JUS Marci0n, siue eg0, inquit Paulus, siue illi, sic praedi damus, et si pr0phetes Marci 0n, et Spiritu8 pr0phetarum pr0phetis erunt subditi; n0n enim euer 8i0nis Sunt, sed pacis, etiam si angelus Marei0n, citius anathema dicendus quam euangeligat0r qui aliter euangeligauit. itaque dum emendat, utrumque e0nfirmat: et 110strum auterius, id emendans qu0d inuenit, et id

5. In summa: si c0nstat id uerius qu0d prius, id priusqu0d ab initio. id ab initi0 qu0d ab ap08t0lis, pariter utique c0nstabit id esse ab ap0st0lis traditum, qu0d apud ecclesiasap08t0l0rum fuerit sacr08anctum. videamus, qu0d lae a Ρaut 0C0rinthii hauserint, ad quam regulam Galatae sint recorrecti,

quid id gant Ρhili penses Thesal0nieenses Ephesii, quid etiam

R0mani de pr0Xim0 80nent, quibus euangelium et Ρ0trus et Paulus Sanguine qu0que Su0 8ignatum reliquerunt. habemus et I0hannis alumnas e cele8ias. nam etsi Ap0 calypsin eius Marci0n respuit, ord0 tamen episc0p0rum ad 0riginem recen Susin I0hannem stabit auct0rem. Sic et ceterarum gener08itas rec0gn0 Scitur. dic0 itaque apud illas, nee 80las iam ap08t0licas, sed apud uniuersas, quae illis de 80cietate sagramenti c0 Dederantur, id euangelium Lucae ab initi0 editi0nis suae stare, quod cum maxime tuemur, Mardi0nis uer0 plerisque nec n0tum. nullis autem n0tum ut 110n 00 damnatum 3 habet plane et illud ecclesias, sed suas, tam p08tera8 quam adultera8, qua- 14 cf. Matth. 10, 24. 24 I Cor. 15, 11. 44 Ι C0r. 14, 32.6J cf. Gal. 1, 8. 14J cf. I Cor. 3, 2. 7 qui M. quia R 8 anterius Lut: alterius M R 12 quod ab initio, id reb initio scripsi: quod et ab initio se, quod et ab initio, id ab initio Ruulgo 15 chorinthi M galathae M sint R, sunt Μ16 Philippenses R Thessalonicenses bE 23 confoederantur R, conferantur MF 25 tueamur M. a eras.) notum, nullis uulgo 26 autem Om. Ny e0 scit. quod plerisque nec notum est) damnatum MGR', eodem natum I x, eadem damnatum Oehlerus signum interrogαtionis posui

15 20 25

507쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII 4-5.

rum si censum requiras, facilius ap0staticum inuenias quam ap08t0lidum, Marei 0110 sellisset c0ndit0re uel aliqu0 d0 Marci-0nis examine. 1 adiunt fau08 et vespae, sudiunt e celesias et

5 qu0que patr0cinabitur euangeliis, quae pr0inde per illas et secundum illas habemus, I0hannis die0 atqu0 Mathei, licet et Mardus qu0d edidit Ρetri adfirmetur, cuius interpres Marcu S. nam et Lucae dig0stum Paul0 adscriber0 80lent. capit autem magistr0rum uideri qua0 discipuli pr0mulgarint. itaque et de 10 his Marci 0n sagitandus; qu0d 0 missis eis Lugae p0tius in Stiterit, quasi n0n et haec apud ecclesias a prim0rdi 0 fuerint, quemadm0dum et Lucae . atquin hae e magis a prim0rdi 0 fuisse credibile est, ut pri0ra, qua ap0st0lica, ut cum ipsis e celestis dedidata. ceterum quale est, si nihil ap0st0li ediderunt, ut 15 diseipuli p0tius ediderint, qui nec discipuli existere p0tuis Sentsine ulla d0etri a magistr0rum 3 igitur dum c0 stet haec qu0que apud ecclesias fui880, cur n0n haec qu0que Marci 0uattigit aut semendanda, si adulterata. aut agn0scenda, Si integra 3 nam et c0mpetit ut, si qui euangelium peruertebant, e0rum 20 magis curarent peruersi0nem, qu0rum Sstiebant auct0ritatem recepti 0rem. ide0 et pseud0ap0st0li, qu0d per salsum ap08t0l08 imitarentur. in quantum erg0 emendasset quae fuissent emendanda, si fui8sent c0rrupta, in tantum c0 1irmauit n0n fuisse

c0rrupta quae n0n putauit emendanda. denique emendauit ab qu0d c 0rruptum existimauit. sed nec h00 merit0, quia Π0nsuit c0rruptum. Si enim ap0stolista integra deducurrerunt, Lucae autem, qu0d est se eundum 110s, ad 00 c0ngrilit regulae e0rum, ut cum illis apud ecclesias maneat, iam et Lucaec0n8tat integrum decucurrisse usque ad sacril0gium Marci 0nis.

ad denique ubi manus illi Marei 0n intulit, tunc diuersum et

2 marci0ne M 6 atque mathei se, et Matthaei R uulgo 8 capit autem on: capita my, capit Ny 10 quid Vrs 18 ignoscenda M21 pseud0 apost0li se, pseudap0st0li R uulgo 26 integra Lat: integrae M, integre R uulgo decucurrerunt m, decurrerunt F 29 decucurrisse φ, decurrisse F

508쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

aemulum factum est ap08t0lieis. igitur dab0 00nsilium discipulis eius, ut aut et illa c0nuertant, licet ser0, ad Drmam 8Hi, stast qu0 cum ap08t0licis c0nuenire uideatur. nam etc0tidie relarinant illud, pr0 ut a n0bis cotidie reuincuntur. aut erubescant de magistr0 8u0 utr0bique traduct0, cum euangelii useritatem nunc ex c0 seientia tramittit nunc ex impudentia euertit. his fere c0mpendiis utimur. cum de euangelii fide aduersus haeretic0s expedimur, defendentibus et temp0rum 0rdinem p0steritati falsari0rum praescribentem et auct0ritatem est clesiarum traditi0ni ap0st0l0rum patr0stinantem, quia uerita 8salSumpra 'cedat necesse est et ab eis pr0 cedat, a quibus tradita est. 6. Sed alium iam hinc inimus gradum, ipsum, ut pr0fe88i sumus, euangelium Marci 0ni8 pr0H0cante 8, Sic qu0que pr0baturi adulteratum. certe enim t0 tum qu0d elab0rauit, etiam antithe8i8 praestruend0, in h00 00git, ut ueteris et 110ui testamenti diuersitatem constitu ens c0nstitu at pr0inde Christum

Suum a creat0re Separatum, ut dei alterius, ut alienum legis et pr0phetarum. certe pr0pterea c0ntraria quaeque sententiae suae era Sit, c0n Spirantia cum creat 0re, quasi abj adsert0ribus eius intexta, c0mpetentia autem sententiae suae reseruauit. haec c0nueniemu8, haec amplectemur: si n0biscum magis fuerint; si Marci0ni S prae8umpti0nem percusserint, tune et illa c0nstabit 00dquiuiti0 haereticae caecitatis erasa, qu0 et haec re Seruata. Sic

habebit int0nti 0 et Drma 0pusculi n0stri, sub illa utique c0ndici0ne, quae ex utraque parte c0 dicta sit. 00nstituit Marci0nalium esse Christum, qui Tiberianis temp0ribus a de0 qu0n-1 ab ap0stolicis Gel 2 et om. Oehlerus 3 lacunam gignaui aut ad Drmam ill0rum suum intercidisse puto uideatur scripsi uide

antur ΜΓ uideantur, - nam . . . reuincuntur - aut erubeScant uul9O

5 erubescant M, erubescunt R de magistro suo scripsi: de magistro add. in mg. m. I J in uersu lacuna I3 litterarum), de magistr0 Γ uulgo 6 veritatem M uerita in rus.) T de euangelii s de MGR', de euangeliis Rh 11 procedat ' praecedat R 14 elaborauit JUGR , elaborabit Rh 16 c0nstitui ens constitu at scripsi e constituat MR 12 Separatum MGR , separaturums', separaturus Ax dei Riqe deum I 19 ab adsert0ribus R, adsert0ribus MF 2l amplectemur, si uulgo 22 percusserint. tunc vulgo 25 marei0ni M

509쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII 5-T.

dam ign0t0 reuelatus Sit in Salutem 0mnium gentium, alium, qui a de0 ereat0re in restituti0nem Iudaici status sit destinatus, quand0que uenturus. inter h08 magnam et omnem disserentiam scindit, quantam inter iustum et b0num, quantam int0r legem 5 et euangelium, quantam inter Iudaismum et Christianismum.

hine erit et 110stra praescripti0, qua defigimus nihil Christo

dei alterius c0mmune esse debere cum creat0re: ceterum

creat0ris pr0 nuntiandum; si admini Strauerit disp0 siti0nes eius si impleuerit pr0phetias eius, si adiuuerit leges eius, si repraeis sentaverit pr0 missi0nes eius, Si r08taurauerit uirtutes eius, si sententias relarmauerit, Si m0re8, Si pr0prietates eXpre88 erit. huius pacti et huius praescripti, quae 80 te, lect0r, memineris ubique et incipe rec0gn08cere aut Marei 0nis Christum aut great0ris.

id d0scendisse in ciuitat0m Galilaeae Capharnaum, utique de ea et iere at0ris, in qu0d de Su0 ante descenderat. 0 equid erg0 0rdinis fuerat, ut prius de su0 cael0 in creat 0ris deseendens describeretur 3 cur enim n0n et ista reprehendam, quae n0n implent fidem 0rdinariae narrati0nis, descientis in mendaci 0 semper 3 20 plan0 80 mel dicta sint per quae iam alibi retraetauimus: an descenden8 per creat0rem, et quidem aduersu8 ipsum, p0tuerit ab od admitti et inde tramitti in terram aeque ipsius. nunc autem et r0liquum 0rdinem descensi0nis exp0stul0, tenens descendisse' illum. uiderit enim, sicubi 'apparuisse' p08itum e St. 5 apparere subitum ex in0pinat0 sapit c0dspeetum, qui semel impegerit 00ul0s in id, qu0d sine m0ra apparuit, descendisse autem dum si uidetur et subicit 00ul0s de saet0. etiam 0rdi-

14 cf. Luc. 3, 1. 15J cf. Luc. 4, 31. 2 qui a deo in ras. M 3 inter intra Ri 4 inter iustum in ras. M6 Christo om. Rx creatore, ceterum uulgo, creat0re, ceterum ceum 9

14 tyberii M, Tiberiani R uulpo deum Gel 15 galileae M casarnaum M16 quod Γ, quo M ecquid Rigo et quid MN 20 retractauimus scit.

ea quae non implent fdem ordinariae narrationis an R, ac M25 apparere rere eae rue a m. 2) M 26 oeul0s in id Γ, occulo sinit M27 subicit M, subit R 0eul0s de facto . scripsi: 0culos. de facto uulgo: intellego: das Herabsteisten aber resed benierkt, indem es grachielit, undhult die Augen emporgericlitet von dem Augenblich an, reo es eiri triti

XXXXVII. Tert. III. 28

510쪽

Quinti Septimi Fl0rentis Tertullianinqui sadit atque ita c0git exigere, quali habitu, quali Suggestu,

qu0nam impetu uel temperament0, etiam qu0 in temp0re diei 110ctisue descenderit; praeterea, qui S uiderit descendentem, quis retulerit, quis ad Seuerauerit rem, utique nec adseueranti facile credendam. indignum d0nique, ut R0mulus quidem ascensus sui in caelum habuerit Pr00ulum adfirmat 0rem, Christus uer0 dei descensus de cael0 sui n0n inuenerit adnuntiat0rem, stast qua8i n0n Sic. et ille ascenderit isdem mendacii

scalis, sicut et iste descendit. quid autem illi cum Galilaea si n0n erat creat0ris, cui ista regi0 destinabatur ingressur0 praedicati0nem, dicente Esaia: h0c primum bibit 0, cit0 facit 0, regi 0 Zabul0n et terra Nepthalim, et ceteri qui maritimam, et I 0rdanis, Galilaea nati0num. 90pulus, qui sedetis in tenebris, uidete lumen magnum; qui

habitatis terram, sedentes in umbra m0rtis, lumen 0rtum est super u 083 bene autem, qu0d et deus Marci 0nis inluminat0r uindieatur nati0num, qu0 magis debuerit, uel de cael0 etsi descenderet. utique in P0ntum p 0tius descender0 quam in Galilaeam. ceterum et l0c0 et inluminati0nis 0pere secundum praedicati0nem 0ccurrentibus Christ0 iam eum pr0phetatum indipimus agn0800re, 0stendentem in prim0 ingressu ueni88e se, n0n ut legem et pr0phetas dis 80 lueret, sed ut p0lius adimpl0ret. h00 enim Marci0n ut additum erasit. sed

frustra negabit Christum dixisse qu0d statim fecit ex parte. pr0phetiam enim interim de l0c0 adimpleuit: de cael0 statim ad synag0gam. ut dici s0let: 'ad qu0d uenimus, h0c age',

11J Es. 9, 1-2. cf. Matth. 4, 15-16. 22J cf. Matth. 5, 17. 25J es Luc. 4, 16. 2 l. 3 descenderit. praeterea uulgo T dei om. NPam 8 lacuniam signaui ut sic interim agamus uel similia desidero. non quasi n0n sic Eng isdem se, iisdem R uulgo mendacii R. mendaciis se 11 bibito Ri, ibito MF. 0bito R G 13 qui maritimam scit. incolitis terram , et I0rdanis scit. terra) post nationum grauius distinaei 15 terram Om. R 16 super uos MN, uobis N 17 debuerit, uel de caelo etsi descenderet scripsi ses. I S et 9): debuerit uel de caelo descendere, etsi ML 19 loco R , in loco φλ 24 negabit R , negauit φι

1015 20 25