Quinti Septimi Florentis Tertulliani opera

531쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII 12.

8 abbatis ageret, ut accusarent eum, certe qua sabbati destrue t0rem, n0n qua n0ui dei pr0D880rem. 1 0rtasse enim hunc80lum artieulum ubique ingeram, alium ' Christum nu8 quam praedi statum . in t0tum autem errabant Ρharisaei eirea sabbati 5 legem, n0n animaduertentes e0 diei 0 aliter deum indide tem

bati dieit: 0mne 0pus tuum 110n faeies in ea, dicend0 tuum' de human0 0pere definiit, qu0d quisque ex artifici 0 uel neg0li 0 Su0 exequitur, n0n de diui 0. 0pus aut0m Salutis et id in00l0mitatis n0n 0st h0minis, sed dei pr0prium, Sidui et rursus in lege: B0n facies, inquit, 0mne 0pus in ea, nisi qu0d fiet omni animae, id est in causa animae liberandae, quia opus dei etiam per h0minem seri p0test in salutem animae, a de0 tamen. qu0d faeturus fu0rat et Christus h0m0, qua et deus. in hune erg015 8ensum legis indueere u0J0 8 ill08 per manus arefactae re Stituti0nem, interr0gat: lie set e sabbatis ben01 assere an n0n 3 animam liberare an perdere 3 ut id 0peris permittens, qu0dpr0 anima faeturus esset, adm0 0ret 008 quae 0pera lex Sabbati pr0hiberet, humana Scilicet, et, quae praeeiperet, diuina Scilicet, 20 quae fierent anima0 0mni, d0 minus sabbati dictus, quia sabbatum ut rem suam tuebatur. qu0d etiam si destruxi 88 et merit0 quad0 minus, magis ille, qui instituit. sed 110n 0mnin0 destruxit quad0 minus, ut hinc iam appar0re p0ssit ne tum quidem in areae cireum lati0110 apud Hierieli 0nem sabbatum a creat0re destructum. 25 nam et illud 0pus dei erat, qu0d ipse praeceperat et qu0dpr0pter animas disp08uerat h0minum su0rum in discrimine bellic0nstitutas. sed et si 0dium ali dubi sabbat0rum pr0fe88US e St,

532쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

quast sine dei tim0re celebrabat p0pulus, plenus delictis labiis deum diligens, n0n 00rde, suis sabbatis, id est quaecumqu0 dis stiplina eius ag0rentur, alium statum sedit: quae per eundem p 08tea pr0pheten uera et delicata et 110n pr0sananda pr0 nuntiat. ita nee Christus 0mnin0 sabbatum rescindit, euius legem t0nuit, 0t supra in causa dis stipul0rum pr0 anima 0peratus - esurientibus enim s0latium cibi indulsit - 0t nune manum aridam curans, saetis ubique ingerens: n0n uenidiss0 luere legem, sed adimplere, si Marci 0n hac u000 a0s 0i 0bstruxit. adimpleuit enim 0t hie legem, dum c0 diei 0nem interpretatur eius, dum 0perum disserentiam inluminat dum fudit qua0 l0x d0 sabbati feriis exeipit, dum ipsum 8abbati diem benedicti0 0 patris a prim0rdi 0 sanetum benesaeli 0 0 sua effieit sancti 0rem, in qu0 scilicet diuina praesidia ministrabat, qu0d aduersarius aliis diebus praestitisset, ne sabbatum creat0ris ornaret, n0 0pera debita sabbat0 redderet. in qu0 die si et Heliseus pr0phetes Sunamitidis filium m0rtuum restituit in uitam, uides, Pharisaeo tuque Marci 0n, olim

1 celebrabat scripsi: celebrat MN 4 uera et R), tenuerat I x delicta L; 9 sis , nec Urs lacunam signaui: eradicata uel erasa intercidisse

eXcelsum, inquit Gel

533쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII 12 13.

Christi γ - qu0d 0g0 sim ipse qui loqu0r: tune enim ipse

5 erat, qui in pr0phetis l0quebatur, serm0 slius creat0ris. adsum, dum h0ra est, in m0ntibus, ut euangeligans auditi-0nem paeis, ut euangeligans b0na; it0m Naum ex du0- decim: qu0niam ecce uel000s pedes in m0nto euangeligantis paee m. de u0ce autem n00turnae 0rati0nis ad patrem 10 manifeste p8 almus: deus meus, et amab0 per diem, et n0n e X audies, et n00 te, et 11011 in uanitatem mihi. et alibi de l000 et u000 eadem psalmus: 11000 mea ad d0minum exclamavi, et exaudiuit me de m0nte sanet 0 si10. habes 110 minis repraesentati0nem, habes actum euangeligantis, habesis l0dum 1110ntis et tempus 110etis et 80num u0 eis et auditum

patris, habes Christum pr0phetarum. Cur autem du0 dedima p0st0l0s elegit et n0n alium quemlibet numerum 3 ne n0n et exh00 meum Christum interpretari p0ssem, n0n tantum 110 cibus pr0phetarum, Sed et argumentis rerum praedicatum. huiussio enim numeri figuras apud creat0rem deprehend0: du0 dedimlantes Elim, et du0 destina gemmas in tuni ea sae0rd0 tali Aar0nis, et du0 decim lapides ab Iesu de I0rdane eleet0s et in aream t0stamenti e0ndit08. t0tidem enim ap0st0li p0rtendebantur, pr0inde ut lantes et amnes rigaturi aridum retr0 et sis desertum a n0titia dei 0rbem nati0num - sicut et per Esaiam: p0nam in terra in aqu0sa flumina - pr0 inde ut gemmae inluminaturi sacram ecclesiae uestem, quam induit

Christus, p0ntifex patris, pr0inde ut et lapides s0lidi fide, qu0s

3 parenthesin indicaui: die. qu0d uufo 4 sim sum L 8 montes M10 non add. Eng 14 actum Lat: sanctum MN, statum M'. factum inaceonius 16 patris I , pacis Lut 17 ne cnon , scripsi: ne MF, nae Ruulgo 2l astronis I i. Aar0n R 25 dei ad i. ed. Migniana in notis 26 in terra I intra Rx 27 inluminaturi MR , illuminaturae Ri

534쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

de lauaer0 I0rdanis Iesus u0rus elegit et in saerarium testamenti sui recepit. quid tale de numeri defensi0ne e0mpetit Christ0 Marci0nis 3 n0n p0test simpliciter factum ab ill0 quid

uideri, qu0d p 0test uideri n0n simplieiter factum a me0. eius erit re S, apud quem inuenitur rei praeparatura. Mutat et Petr0n0men de Sim0ne, quia et creat0r Abrahae et Sarrae et Ausae n0mina ref0rmauit, hunc u 0 eand0 Iesum, illis syllabas adici0 40. 80d cur et Petrum 3 Si 0b uig0rem fidei, multae materiae, 80lidae aeque, n0men de su0 9000mm0 darent. an quia et petraot lapis Christus 3 siquidem et legimus p0situm eum in lapido ut 01 ndiduli et in petram scandali. 0 mitt0 cetera. itaque adlaetavit carissim0 discipul0rum de figuris suis pessuliariter

ueniunt a Tyr0 et ex aliis r0gi0nibus multitud0, etiam transmarina. h00 Spectabat psalmus: et ecce ali 0 phyli et Tyrus et p0pulus Aethi0pum, isti fu0runt illic. mater Si 0n, die et h0m0, et h0m0 natus est in illa - qu0niam deus

h0m0 natus est et a se disicauit eam - Π0luntate patri8 -, ut seias ad eum tunc g0ntiles e0nuenisse, qui deus h0m0 erat natus, aedis staturus e delesiam Ox u0luntate patris ex all0phylis qu0que. sic et Esaias: ecee isti ueniunt de l0 ginqu0, isti autem ueniunt ab aquil0ne et mari, alii autem de terra Persarum. de quibus et rursus: att0lle per cireui tum 00 ut 08 tu0s et vide: 0mnes c0ngregati sunt; de quibus et infra, uidens ign0t08 et extrali 008: et

dices e0rdi tu0: quis ist0s genuit mihi Θ p0rr0: h0squis mihi educauit 3 at hi mihi ubi fuerunt 8 hie erit Christus n0n pr0phetarum 3 et quis erit Christus Marci0nitarum 3 8i peruersitas plastet: qui n0n fuerit prophetarum.

6 Sarrae M, Sarae uulgo ausee M 8 cur et Eno: et cur Im 9 s0lidaeaeque Erige s0lidae quo Μ, Adlidaeque Γ uulgo 13 proprius Pam 15 hos Ci'ceonius spectabat Irio: expectabat 17 natus M sactus Ruulgo is qui Γ, quia Μ, quis F 20 erat natus M, natus erat R25 uidens Lai: uides I reetius huee distinxit Eny) 27 hii M

535쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII 13 14.

14. V0ni 0 nune ad 0rdinarias Sententias eiu8, per qua S pr0prietatem d0etrinae suae indueit, ad edietum, ut ita dixerim Christi: beati mendi ei, - sic enim exigit interpretati0u0eabuli, qu0d in Gra000 est qu0niam ill 0rum est 5 dei regnum. iam h0e ipsum, qu0d a benedicti0nibus e00pit creat0ris est, qui uniuersa, pr0 ut edidit, nulla alia u000 quam benedicti0nis dedi eauit: erue tau it, inquit, c0r meum Ser-m0nem optimum. hie erit serm0 0ptimus, benedi eti0nis scilie et, qui et n0ui qu0que testamenti initiat 0r agn0scitur deis ueteris exempl0. quid erg0 mirum, si et ab adfectibus creu-t0ris ingressus est per huiusm0di dicti0nem, semper mendi008 et pauperes et humiles ae viduas et pupill0s usque diligentis e0 80lantis adserentis uindieantis, ut hane Christi quasi priuatam benignitatem riuulum credas de s0ntibus saluat0ris 315 reuera qu0 dirigam nes et , in tanta frequentia eiusm0di u0 eum, tamquam in Silua uel in prat0 uel in nem0re p0m0rHm. pa8Simpr0ut incidit i 08 petenda est. inelamat psalmus: iu di ea te pupill0 et mendi00 et humilem et pauperem iuste tractate, liberate pauperum et mendicum de manu 20 peccat 0ris eruite. item psalmus Septuagesimus primu8: iustitia iudicabit me dic0s p 0puli et faciet salu0s fili 08 pauperum, et in sqquentibus de Christ0: omnes nati0nes seruient ei, - Dauid autem uni genti Iudaicae praefuit, ne qui in David putet dietum, quia et ille susceperat 25 humiles et 11000ssitatibus lab0rant08 - qu0d liberauerit, inquit, a dynasta mendi eum; parcet mendi e0 et pauperi

2 inducit, ad Enyo inducit ad uufo 5 dei regnum M, regnum dei Γ, regnum e0elorum Panι 7 benedicti0nis benedicti0nibus M, bene dignis Γλ eractauit cenim NPuni 10 ueteris sine ueteri Im mirum cest Pum 1l est, per Mulgo dictionem semper uulgo 12 usque semper 23 parenthesin indicaui: ei. David uulgo geniti corr.nι. I) 24 ne qui I k, ne quis R' 25 liberauerat susp. Eng sed

qu0d quia cum coniunctius saepius Occurrunt)

536쪽

Quinii Septimi Florentis Tertullianistitia redimet 00rum animas, et hon0ratum n0men 00rum in e0nspectu ip8ius. item: auertantur pecca-t 0res in in fer0s, 0mnes nati0nes, quae dei 0bliuiscuntur, qu0niam n0n in finem 0bliui 0 ni habebitur mendicus: t0lerantia pauperum n0n peribit in finem. item: quis sicut deus n0ster, qui habitat in excelsis et humilia pr0- spectat in ca0l0 0t in terra, qui suscitat mendicum de terra et de sterc0re exaltat pauperem, uti sedere eum

faciat eum principibus p0puli, utique in regn0 8u03 8icet r0tr0 in Basiliis Anna, mat0r Samuhelis, spiritu gl0riam d00 redden8: qui, inquit, excitat pauperem de terra et de

Sterq0re eleuat mendicum, uti s sedere eum saeiat eum dynastis p0puli et in thr0nis gl0riae, utique regalibUS. per Esaiam uer0 qu0m0d0 inuehitur in uexat0res egen0rumi 1108 autem, ad quid incendistis uineam meam et rapinamon diei in d0mibus uestris 3 eur u0s laeditis p0pulum meum et faciem mendi e0rum c0nfunditis 3 et rurSHs: Hae qui scribunt nequitia nil scribsentes enim scribunt 110 quam, uitantes iudicia mendi00rum et

diripientes iudicata pauperum p0puli mei. quae iudicia pupillis qu0que et uiduis exigit, ut et ipsis egenis s0latii:

iudieate pupill0 et iust0 traetate viduam, et Uenite,c0nciliemur, dicit d0 minus. qui tantus adfectus in 0mnem e0ndidi0n0m humilitatis fere at0ris est, eius erit et regnHm, qu0d a Christ0 repr0mittitur. ad cuius adflaetum iam dudum pertinent ii, quibus repromittitur. nam et si putas creat0ris quidem terrenas pr0 missi0nes fuisse, Christi uer0 caeleste S bene, qu0d ea0lum nullius alterius usque adhue dei apparet, nisi cuius et terra, bene, qu0d creat0r uel min0ra pr0mi8it,

537쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII 14.

ut facilius illi et de mai0ribus credam quam qui numquam de min0ribus prius fidem lib0ralitatis suae struXit. Beati esuriente 8, qu0niam Saturabuntur. p0ssem hunc titulum in Superi0rem transmisisse, qu0d 11011 alii Sunt esurientes quam 5 pauperes et mendici, Si n0n et hanc pr0 missi0nem creat0r specialiter, in euangelii sellicet sui praestrueti0110m, destinasset; si quidem per Esaiam de eis, qu08 110 daturus e88 et a Summ0 terrae, utique nati0nes: ecce, inquit, uel0 citer, leuiter aduenient, - uel00iter, qua pr0perantes sub suibus temp010 rum, leuiter, qua sine 0neribu S pri Stinae legi S - 110n e Surient neque Sitient. erg0 Saturabuntur, qu0d utique nisi esurientibus et sitientibus n0n pr0 mittitur . et rur8us: ecce, inquit, qui seruiunt mihi Saturabuntur, U08 autem e Surietis; 0000 qui seruiunt mihi bibent, u0s autem siti-ὶ etis. uidebimus et c0ntraria ista. an Christ0 praeministrentur. interim qu0d esuri0ntibus saturitatem repr0 mittit, d0 ereat0ris est. Beati pl0rantes, quia ridebunt. decurre sententiam Esaiae: ecce qui seruiunt mihi 0blectabuntur, u08 autem c0nfundemini; ecce qui seruiunt mihi exulta-20 bunt in i 0cunditate, u08 autem clamabitis prae d0l0 re

0bieetati0 et exultati0 in i 0 eunditate illis pr0 mittitur, qui in

diuersa c0udici0ne sunt, maestis et tristibus et anxiis . scilicet etiam p8 almus centesimus uicesimus quintus dicit: qui 25 seminant in lacrimis in exultati0 ne metent. 90rr0 tam sexultantibus et i 0 eunditatem capientibus risus accedit

15 contraria ista 8 il. uos autem esurietis, u0s autem sitietis 16 de

creat0ris scit. Scripturis) M, dei creat0ris Ruulgo, creat0ris F 18 oblectabuntur ΜΓ, exultabunt in iocunditate Gel reliqui 19 exultabunt in iocunditate MN, oblectabuntur Gel reliqui 21 rec0gΠ0scemus scripsi se fl. II) recognosce MN 24 psalmus uicesimus quintus dicit Enyo psalmus

CXXVIIJUἰ ortum, ut uidetur, eae CXXV dicit , psalmus CXXV Pam2b seminant, cinquit L uulgo in gaudiis metentiu 26 accendit M n eras.)

538쪽

462 Quinti Septimi Fl0rentis Tertulliani

quam maerentibus et d0lentibus fletus. ita creat0r materias risus et fletus praedicans risui 0s pl0rantes pri0r dixit. igitur qui a c01180lati0ne pauperum et humilium et esurientium et sentium eX0rsus est, statim se illum repraesentare gestiuit, quem dem0n Strauerat per Esaiam: spiritus d0mini super me, pr0pter qu0d unxit me ad euangeligandum pauperibus - beati mendici, qu0niam ill 0rum est re

care languente 8 - beati qui pl0rant, qu0niam ridebunt -; dare lugentibus Si 0nis gl0riam et pr0 cinere unguenti i0cunditatem et gl0riae habitum pr0 spiritutae dii. hae e si statim admissus Christus administrauit, aut

ipse e8t, qui se ad haec uenturum praedicauit, aut si n0ndum uenit qui praedicauit, - ridissule, sed necessarie dixerim Drtasse mandauerit Christ0 Marci 0nis. Beati eritis, cum u0s 0di 0 habebunt h0mines et expr0brabunt et eicientn0men uestrum uelut nequam pr0pter filium h0 minis. hae pr0nuntiati0ne sine dubi0 ad t0lerantiam exh0rtatur. quid minus creat0r per Esaiam 3 ne metueritis ign0miniam abh0minibus et nulli ficatione 60rum ne minuamini. quae ign0minia, quae nullificati03 quae futura erat pr0pter filium h0 minis. quem istum 3 qui est secundum creat0rem. Unde pr0babimus 3 ex 0di0 in ipsum qu0que praedicat0, Sicut per Esaiam ad studi0res 0 dii Iuda00s: pr0pter u08 blasphematur110men meum in nati0nibus, et alibi: Sandite eum, qui circumscribit animam suam, qui aspernament0 habetur a nati0nibus, famulis et magistratibus. si enim

539쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII 14 15.

0dium in illum filium h0 minis praedi dabatur, qui secundum creat0rem e St, euangelium autem n0men Christian0rum, utique a Christ0 de dilutum, 0di 0 futurum e0ntestatur pr0pter filium h0 minis, qu0d est Christus, eum filium h0 minis in causa 6 dii 5 e0nstituit, qui erat Secundum ereat0rem, in quem 0di Um prae- die abatur. et utique, 8i nondum uenisset, n011 p0tuisset n0minis 0dium, qu0d agitur h0 die, per80nam n0minis ante deS8i8Se. nam et Sancitur penes 1108 et animam Suam circum Scribit, pr0pter B08 eam p0nens, et aspernament0 habetur a nati0nibus. 0rg0io qui natus est, ipse erit filius h0 minis, pr0pter quem et n0men

110strum recu Satur.

15. Secundum haec, inquit, faciebant pr0phetis

patres e0rum. 0 Christum uersipellem, nune destruct0r0m nunc adfert 0rem pr0phetaruml destruebat ut aemulus, c0u-15 uert0ns discipul0A 00rum 8 ibi, ad8erebat ut amistus, suggillans in Sestiat0res e0rum. p0rr0, in quantum n0n c0ngruisset Christ0Marci 0nis adserti 0 pr0phetarum, ad qu0rum uenerat de Structi0110m, in tantum e0ngruit Christ0 creat0ris suggillati0 in in se elat0res pr0phetarum, qu08 in 0mnibus adimplebat, uel 20 quia magis creat0ris est delieta patrum filiis expr0brare quam eius dei, qui nec pr0pria cuiu8que castiget. Sed n0n statim', inquis, 'pr0phetas tuebatur, si iniquitatem Iuda00rum adfirmatamu0lebat, qu0d nee eum pr0phetis suis pie egissent'. atquin nulla hie iniquitas expr0branda erat Iudaeis, laudandis p0tius h et pr0baudis, si e0s suggillauerunt, ad qu0rum de Strueli 0nem p 08t tantum aeui deus 0ptimus m0tus est. Sed, put0, iam et n0n 0ptimus, iam aliquid et eum creat 0re ut 0ratus nec int0 tum Epiduri deus. 0000 enim demutat in maledieti0nem et

12J Luc. 6, 23. 5 qui erat Γ, querat M 8 sancitur B, sanctitur MF 9 ergo scripsi: et MN 13 o Christum R , et Christum MN 15 eorum, sibi uulgo 16 110n add. R , om. JURI 20 patiuum M exprobare M21 eastiget IV castigat Ruulgo 23 atquin R, at M quin in my. add. m. I) 25 sugillauerunt Oehiems: figurauerunt MN 28 maledicti0nem M, maledicti0ne R

540쪽

Quinti Septimi Fl0rentis Tertulliani

0stendit eum 80 088e, qui n0uit 0ssendi et irasci. uae' senim dieit. sed sit n0bis quaesti0 de uerbi i8tius qualitate, quasi n0ntam male di eti0nis sit quam adm0niti0nis. et quid cau8ae interest,

minabitur, ne quid quis faciat, nisi qui factum uindi dabit;

nem0 uindiearit, nisi qui n0rit irasci. alii ade0gn0scunt quidem uerbum male di eti0nis, sed u0lunt Christum Sic 'uae' pr0nuntiasse,n0n quasi ex Sententia Sua pr0prie, sed qu0d 'uae' a creat0re i0 sit et u0luerit illis asperitatem creat0riS 0pp0nere, qu0 Suam supra in benedieti0nibus sufferentiam c0mmendaret. qua8i n0ncreat0ri e0mpetat, qua utrumque prae Stanti, et b0num deum et iudicem, ut, quia praemiserat in benedieti0nibus benignitat0m, subiceret etiam in maledicti0nibus Seueritatem, ampli- 15tudinem disciplinae utriusque instruend0, tam ad benedicti-0nem sectandam quam ad maledicti0nem praecauendam. nam et ita praemiserat: ecce p08ui aut 0 u08 b0nedicti0nem et male diuti0nem. qu0d etiam in hane euangelii disp08iti0nem p 0rtendebat. ali 0 quin qualis est ille, qui, ut Suam 20 insinuaret b0nitatem, ereat0ris 0pp0suit a spuritatem 3 infirmac0mmendati 0 est, quae de alterius destrueli 0 0 fuleitur. atquin 0pp0nens asperitatem creat0ris timendum eum c0nfirmauit. si timendum, magi8 utique 0baudiendum quam neglegendum, et indipit iam Christus Marei 0nis creat0ri d0dere. tune, Si 'uae' 25 creat0ris est, qu0d in diuites Spectat, erg0 Christus n0n est diuitibus 0ssensus, sed creat0r, et ratas habet Christus diuitum cau8a8, Superbiam dic0 et gl0riam et saeculi studia et dei