Quinti Septimi Florentis Tertulliani opera

631쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII 38 39.

uenientem, qui alium in n0mine eius recepistit Videamus et quae signa temp0ribus imp0nat: bella, 0pin0r, et regnum Super regnum et gentem Super gentem et pe8tem et fames terraeque motus et Drmidines et pr0digia de cael0, quae omnia seuer05 et ali 0ci de0 00ngruunt. haec cum adicit etiam 0p0rtere fieri, quem Se praestat 3 destruet0rem an pr0bat0rem creat0ris 3 cuius disp0 siti0nes c0nfirmat impleri 0p0rtere, quas ut optimus tam tristes quam atr0e08 abstulisset p0tius quam c0nstitui880t, si n0n ipsius fuissent. ante haec autem persecuti0ne 8 eis prae- id dicat et passi0nes euenturas, in martyrium utique et in Salutem. adstipe praedicatum in Zacharia: dominus, inquit, 0mni-p0tens pr0 teget e08 et c0nsument ill0s, et lapidabunt lapidibus fundae et bibent sanguinem ill 0rum uelut uinum et replebunt pateras quasi altaris, et salu081s 00s faciet d0 minus ill0 die uel ut 0ues, p0pulum Suum, quia lapides sancti u0lutant. et ne putes haed in pa88i0nes praedidari, quae ill0s t0t bell0rum 110mine ab all0phylis manebant, reSpice ad species. nem0 in praedicati0ne bell0rum legitimis armis debelland0rum lapidati0nem enumerat p0pula-qo ribus c00tibus magis et inermi tumultui familiarem; nem0 tanta in bell0 sanguinis flumina paterarum capassitate metitur aut unius altaris cruentati0ni adaequat; nem0 01108 appellate08, qui in bell0 armati et ipsi ex eadem feritate certantes cadunt, sed qui in sua pr0prietate atque patientia dedentes 25 p0tius Semetips0s quam uindicantes trucidantur. denique: quia lapides, inquit, sancti u0lutant, n0n 'quia milites pugnant'. lapides enim sunt et fundamenta, Super quae n08 aedificamur, exstructi secundum Ρaulum super fundamenta ap08t0l0rum, qui lapides sancti 0pp0 siti 0mnium 0ssensui

1 alienum Gel 2 imponat R, imponant MF 10 euenturas M uenturas Ruulgo 11 accipe R, accipere se in . Zacharia MI 6 quia Pam: qui MR 26 quia Pam: qui φ 28 fundamentum

632쪽

Quinti Septimi Florentis Tertullianiu0lutant. et hic igitur ipse c0gitari vetat, quid resp0n-d0ri op0rteat apud tribunalia, qui et Balaae qu0d n0n 00gitauerat, imm0 00ntra quam c0gitauerat suggessit et M0ysi causat0 linguae tarditatem 08 repromisit. et sapientiam ipsam, cui nem0 resistet, per Esaiam dem0nstrauit: hic dicet: ego dei sum, et hie clamabit: in n0mine Iac0b, et alius inscribetur in n0mine Israhelis. quid enim sapientius et ine0ntradidibilius c0nfessi0ne simplici et exerta in martyris n0mine, 'cum de0 inualescentis,' qu0d est interpretati0 Israhelis 3 nee mirum, si is c0hibuit praec0gitati0nem, qui et ips0 a patre excepit pr0nuntiandi tempestiue sumministrati0nem: d0 minus mihi dat linguam disciplinae, sta quand0 debeam pr0-

ferre serm0nem, nisi Marci 0n Christum n0n subieetum patri infert. a pr0ximis qu0que persecuti0nes et n0 minis, ex 0di0 utique, blasphemiam praedicatam 11011 debe0 rursus 08tendere. sed per t0lerantiam, inquit, salu0s facietis 110smetip808, de qua scilicet psalmus: t0lerantia iust 0rum n0n periet in finem, quia et alibi: h0110rabilis m0rs iust 0rum, ext0lerantia sine dubi0, quia et Zacharias: c0r0na autem erit eis, qui t0lerauerint. Sed ne audeas argumentari ap08t0l08 ut alterius dei praec0nes a Iudaeis uexat0s, mement0 pr0phetasqu0que, eadem a Iudaeis pa880s, tamen n0n alterius dei ap0

1 uolutant Enye uolutabant m et hic igitur scit. quia in antecedentibus de patientia a seruis domini praestanda erat sermo c0gitari uetat M uetat c0gitari R 2 balaad M, Balae R, Balaam Pam 5 resistet i , resisteret R dieet R dicent MRI 6 hie addidi T inscribet suυ. Eny sed martyr inualescens cum d0mino' IsraelJ inscribitur nomine Israhelis') 8 incontrad0cibilius M in martyris n0mine: memento nomen μ αρτυρος Sasere consessorem Eng) 10 a patre ipse M12 lacunam signaui: ut sciam intercidit cf. 563, 2I) uel ad cogn0scen

633쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII 39.

8t0l0s fuisse quam creat0ris. sed m0nstrat0 dehinc temp0re excidit, eum c0episset uallari exercitibus Hierusalem, gigna iam ultimi sitis enarrat: 80lis et lunae siderumque pr0digia et in terra angustias nati0num 0bstupescentium uelut a s0nitus maris fluctuantis pr0 expectati0ne imminentium 0rbi mal0rum. qu0d et ipsa0 uires cael0rum c0ncuti habeant, accipe I0helem: et dab0 pr0 digia in cael0 et in terra sanguinem et ignem et fumi uap0rem: 80l 00nuertetur in tenebras et in sanguinem luna, priusquam adueniat dies magnus 10 et inlustris d0mini. habes et Abaque: fluminibus dis rumpetur terra, uidebunt to et parturient p0puli: dispergens aqua 8 gressu dedit abyssus 80 num suum sublimitas timoris eius elata est: s0l et luna c0nstitit in Su0 0rdine, in lucem c0ruscati0nes tuae ibunt, in i5 fulg0rem fulgur, scutum tuum: in e0mminati0 ne tua diminues terram et in indignati 0 ne tua d0p0nes nati-0ne S. 00nueniunt, 0pin0r, et d0mini pr0nuntiati0nes et pr0phetarum d0 c0ncussi0nibus mundi et 0rbis, element0rum et nati0num. p08t haec quid duminus 3 et tune uidebunt ἱ0 filium hominis uenientem do caelis eum plurima uirtute. cum autem haec fient, erigetis u0s et l0uabitis capita, qu0niam adpr0pinquabit redemptio uestra, in temp0re scilicet regni, de qu0 subiecta erit ipsa parab0la.. Sic et U08, cum uideritis 0mnia haec fieri, scit0 te 25 ad pr0pinquasse regnum dei. hic erit dies magnus d0mini

634쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

sit inlustris uenientis de caelis filii h0minis secundum Danihelem: ecce cum ea eli nubibus tamquam filius h0 minis adueniens et cetera, et data est illi regia pol sistas - quam in parab0la p08tulaturus exierat relicta pecunia seruis,

miserat ei in psalm0 pater: p0stula do me, et dab0 tibi

gentes hereditatem tuam - et gl0ria 0mnis seruiens illi sit p0 testas eius aeterna, quae n0n auferetur, et regnum eius, qu0d n0n c0rrumpetur, qHia nec m0rientur in ill0 nec nubent, sed erunt sicut angeli. de 00dem aduentu filii h0minis et fructu eius apud Abacuc: existi in salutem p 0puli tui ad salu0s faciend0s christ08 tu 08, erectur08scilicet se et capita leuatur0s in temp0re regni redempt08. igitur eum et haec, quae sunt pr0mi 88i0num, pr0inde c0nueniant sicut et illa, quae sunt c0ndussi0num, ex c0n80nantia pr0pheticarum et d0minicarum pr0nuntiati0num nullam hic p0teris interstruere distincti0nem. ut e0neussi0nes quidem reseras ad creat0rem, saeuitiae sellicet deum, quas nec Sinere, nedum expectare deberet deus 0ptimus, pr0 missi0nes uer0 de00ptim0 deputes, quas creat0r ign0rans illum n0n pr0pheta8Set.

aut Si Suas pr0phetauit, n0n distantes a pr0missi0nibus Christi tui par erit in liber ali tale 0ptim0 d00 n0c plus uidebitur a Christ0 tu0 repr0mitti quam a me0 sti0 h0minis. ipsum decur- Sum Scripturae euangelieae ab interr0gati0ne discipul0rum usque ad parab0lam fiet ita inuenies c0ntextu sensus fili0 h0minis hinc atque illine adhaerere, ut in illum compingat et tristia et laeta et c0neussi01108 et pr0mi88i0nes nee p088is Separare

2J Dan. 7, 13. 3-9J Dan. 7. 14. 4J cf. Luc. 19, 11-26. 6J Ps. 2. 8. 9J cf. Luc. 20, 35-36. 11J Ηab. 3, 13. 124 cf. Luc. 21, 28 23J cf. Luc. 21, 7. 25J cf. Luc. 21, 29.1 Danielem R, daniel M 4 peecunia Μ 5 quae II, qua R uulgo

11 fructus Gel Abacum Ex salutem R), salute πιι 12 erecturos Ry, erecturus mi 13 leuaturos R), leuaturus mi redempt0sR', redemptus MRι 19 nedum Pam: noedum m 22 tui addidi liber ali late scripsi: libertate φ 26 compingat scit. decursus Seripturae euangelicae 51015 20 25

635쪽

VΙΙ. Aduersus Marcionem lib. IIII 39.

ab ill0 altoram partem. unius enim filii h0 minis aduentu c0nstituto inter du0s exitus e0neus si0num et pr0 missi0num necesse est ad unum pertineant filium h0minis et ine0mmoda nati0num et 110ta sanct0rum, quia ita p08itus est in medi0, 5 ut c0mmunis sit, exitibus amb0bus, alterum c0nclusurus aduentusu0, id sest inc0mm0da nati0num, alterum indipiens, id est u0ta sanct0rum, ut, Sive mei Christi c0ncesseris aduentum filii h0minis, qu0 mala imminentia ei repute 8, quae aduentum eius antecedunt, c0garis etiam b0na ei adscribere, quae ab aduentu 10 eius 0riuntur, ast 00garis mala qu0que ei deputare, quae aduentum eius antecedunt. tam enim mala c0haerent adventui filii h0 minis anteeedendo quam et b0na sub Sequend0. quaere igitur, quem ex du0bus Christis c0nstituas in pers0na unius filii hominis, in quam utraque disp0 siti 0 reseratur. aut et 15 creat0rem 0ptimum aut et deum tuum asperum dedisti natura. in summa ipsius parab0lae c0nsidera exemplum: ad spici te ficum et arb0r08 0mnes; cum fructum pr0 tulerint. intellegunt h0mines aestatem adpr0pinquasse; sic et u0s, cum uideritis haec fieri, scit0 te in pr0xim0 esse 20 regnum dei. si enim fruetificati0nes arbuscularum signum aestiuo temp0ri praestant antecedend0 illud, pr0inde et c0nflictati0nes 0rbis signum praen0tant regni praecedendo illud. 0mne autem ' signum eius est res, cuius est Signum, et 0mni rei ab e0 imp0nitur signum, cuius est res. ita si con-25 flictati0nes signa sunt regni, sicut fructificati0nes aestatis, erg00t regnum creat0ris est, cuius c0nflictationes deputantur, quae Signa Sunt regni. praemiserat 0p0rtere haec fieri tam atr0eia tam dira deus 0ptimus, certe a pr0phetis et a lege praedicata:

16J Luc. 21, 29-31. 27J cf. Luc. 21, 9. 4 quia M, qui Ruulgo 5 sit addidi 8 reputes mi, deputes R

uulgo 10 siue tui malueris, quo bona ei adscribas, quae ab aduentu eius oriuntur suppl. Rig 14 in quem Rig 16 adspicite scripsi: adspice πι 20 fructificationes R, fruticationem M 21 proinde et M proinde R 23 omnis autem signumJ eius est res fort., omne autem Signum eius est, cuius et res Urs

636쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

.ad00 legem et pr0pheta 8 Π0n de Struebat, cum quae praedicauerant c0nfirmat perfici 0p0rtere. Adhuc ingerit n0n transiturum caelum ac terram, nisi 0mnia peragantur. quaenam ista 3 si quae a creat0re Sunt praedicata , merit0 8ustinebunt elementa d0mini sui 0rdinem expungi: Si quae a de0 optim0, nesci0 an sustineat caelum et terra perfici quae aemulu8 statuit. h0e si patietur

ereat0r, Zel0tes deu8 Π0n e St. traB8eat age nune caelum otterra, - Sic enim d0 minus e0rum destinauit - dum uerbum eius maneat in aeuum, - Sic enim et Esaias pr0nuntiauit adm0neantur et discipuli, ne quand0 grauentur c0rda 00rum crapula et ebrietate et Saecularibus curis et

insistat eis repentinus dies ille uelut laqueus, utique 0blitis deum ex plenitudine et c0gitati0ne mundi - M0ysei erit adm0niti0 -: ad 00 is liberabit a laque0 diei illius, qui hanc adm0niti0nem retr0 intulit. Erant et l0ca alia apud Hierusalem ad d0eendum, erant et extra Hierusalem ad secedendum. sed enim per diem in templ0 d0cebat, ut qui per Osee praedixerat: in templ0 meo me inuenerunt et illic disputatum

est ad eos. ad 110etem uer0 tu elae0nem secedebat; sic enim Zacharias dem0nstrarat: et stabunt pedes eius in m0nte elae0 n. erant h0rae qu0que audit0ri 0 c0mpetentes; dilucul000nueniendum erat, quia per Esaiam cum diXisset: d0 minus

dat mihi linguam disciplinae, adiecit: ad p0suit mihi mane aurem ad audiendum. Si h0e est pr0phetias diss0luere, quid erit adimplero γ2J cf. Luc. 21, 32-33. 7-9J es. Luc. 21, 33; Matth. 24, 35; Marc. 13, 31. 8J cf. Ε8. 51, 6. 94 es. Es. 40, 8. 10J Luc. 21, 34-35. 13J cf. Deutia 8, 11 - 14. 15J cf. Luc. 21, 37-38. 184 Os. 12, 4. 19J cf. Luc. 21, 37. 20J Zaeli. 14, 4. 21J cf. Luc. 21, 38. 22J Es. 50, 4. 1 cum quae R, cumque - 4 sunt praedicata scripsi: sunt se,

fiunt Γ, uocem sunt deleri uult Eng, eae antecedentictus supplen8 peragantur 7 caelum et terra M, terra et caelum R uulgo 8 pαrenthesin

51015 20 25

637쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. IIII 39-40.

40. Pr0inde sciit, et quand0 pati 0p0rteret eum, cuiuS paS-si0nem lex figura ra t. nam ex t0t festis Iuda00rum paschae diem elegit. in h0c enim sacramentum pr0 nuntiarat M0yses: pascha est d0mini. id00 et adfectum suum ostendit: c0ncupis scentia c0ncupii pascha edere u0biscum, antequam patiar. 0 legis destruet0rem, qui c0ncupierat etiam pascha seruaret nimirum uerbe cina illum tin Iudai ea delectarat. an ip8e erat, qui, tamquam 0uis ad uictimam adduci habens et tamquam 0uis c0ram t0ndente sic 08 n0n aperturus, figuram 10 Sanguinis sui salutaris implere c0ncupiscebat 3 p0terat et ab extrane0 qu0libet tradi, ne dicerem et in h00 psalmum expunctum: qui mecum panem edit leuauit in me plantam. 90terat et sine praemi0 tradi. quanta enim 0pera tradit0ris circa eum, qui p0pulum c0ram 0ssendens nec tradi magis 15 p0tuisset quam inuadi 3 sed h0c alii c0mpetisset Christ0, 110nqui pr0phetias adimplebat. scriptum e8t enim: pr0 00 qu0duenum dederunt iustum . nam et quantitatem et exitum pretii p08tea Iuda paenitente reu0eati et in empti0nem dati agri figuli, sicut in euangeli 0 Mathei e0ntinetur, Hieremia8 prae-2o canit: et acceperunt triginta argentea pretium adpretiati uel h0n0rati et dederunt ea in agrum figuli. pr0 fessus itaque se c0neupiscentia c0neupisse edere pascha ut Suum, - indignum enim, ut quid alienum c0ncupisceret deus acceptum panem et distributum discipulis c0rpus suum illum 25 fecit h00 est c0rpus meum dicend0, id est 'figura c0rp0ris

27, 9. cf. Zach. 11, 12-13. 25J Luc. 22, 19.1 sciit scripsi: scit m 2 figurarat seripsi: figurat ex R , et πιι 3 elegit R , aegit Μ, egit Ri pr0nuntiarat R, pronuntiaret MF 7 uerbecina V vervecina R uulgo in se, del. R delectarat scripsi: delectaret ML delectaret 3 an uulgo 11 tradi. ne uulgo 12 leuauit Late leuabit ILR 17 venumdederunt M, venumdedere R uulgo 20 argentea ' argenteos R 2I uel honorati addidit Tertullianus dubi

tari8, ut uidetur, an recte interpretetur uel io latina uerba z00 zzet: μημ.3v00,

deleri uoluit haec uerbα Lat, uel honorarii susp. Eng h0n0rati Γ, hunerati MF ea M, eos L 24 suum illum R, illum suum M

638쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

mei'. fgura autem n0n fuisset nisi ueritatis esset c0rpus. ceterum uacua res, qu0d 08t phanta8ma, figuram capere n0np0sset. aut Si pr0pterea panem c 0rpus Sibi finxit, quia c0r-p0ris carebat ueritate, erg0 panem debuit tradere pr0 n0bis. faciebat ad uanitatem Marci0nis, ut panis crucifigeretur. cur 5 autem panem c0rpu8 8uum appellat et n0n magis pep0nem, quem Marei0n c0rdis l000 habuit, n0n intellegens ueterem fuisse istam figuram e0rp0ris Christi dicentis per Hieremiam: aduersus me c0gitauerunt c0gitatum dicentes: uenite,c0iciamus lignum in panem eius, scilicet crucem in c01 - 10 pus eius 3 itaque inluminat0r antiquitatum, quid tunc u0luerit significasse panem, satis declarauit c0rpus Suum u0cans panem. sic et in calicis menti0ne testamentum c0nstituens sanguine su0 0bsignatum substantiam c0rp0ris c0nfirmauit. nullius enim c0rp0ris sanguis p0test esse nisi carnis . nam et si qua ibc0rp0ris qualitas n0n carnea 0pp0netur n0bis, certe Sanguinem nisi carnea n0n habebit. ita c0nsistet pr0bati0 c0rp0ris detestim0ni0 carnis, pr0bati0 carnis de testim0ni0 sanguinis. ut autem et sanguinis ueterem figuram in uino rec0gn0Seas, aderit Esaias: quis, inquit, qui aduenit ex Ed0m, rub0r 'vestiment 0rum eius ex Bos0r 3 sic dec0rus in st0 lauiolentia cum f0rtitudin03 quare rubra uestimenta tua, et indumenta sicut de f0r0 torcularis, pleno c0Π-culcat 03 spiritus enim propheticus, uelut iam c0ntemplabundus d0minum ad passi0nem uenientem, cur110 scilicet uesti- 2btum ut in ea passum, cruentum habitum carnis in uestimen-t0rum rub0re designat, c0nculcatae et expressae ui pa88i0nis tamquam in f0r0 t0rcularis, quia et inde quasi cruentatis Hier. 11. 19. 13J es Luc. 22, 20. 20J Εs. 63, 1-3.7 quem R, quam MF 10 coiciamus πιι, coniciamus uulgo crucem R, tamen se 14 nullus susp. Eny 15 sanguis B, sanguinis M17 c0nsistet MF, consistit R 19 uino R, uno se 21 Busor Rh sic k, sed Ry 22 uiolentia Enye uiolenta MR 25 carne R, carnem M 27 designat R , designatum MRi c0nculcate e s. u. α m. I) M28 et inde x, exinde R uulgo

639쪽

h0mines de uini rub0re descendunt. mult0 manifestius Genesis in benedicti0ne Iudae, ex cuius tribu carnis census Christi processurus, iam tunc Christum in Iuda deliniabat: lavabit

inquit, in uin0 8t0lam suam et in Sanguine uuae amico tum suum, st0lam et amictum carnem dem0nstrans et uinum sanguinem. ita et nunc sanguinem suum in uin0 g0nsecrauit

qui tunc uinum in sanguinem figurauit. l. Vae, ait, per quem traditur filius h0 minis. erg0 iam 'uae' e0nstat impreeati0nis et e0mminati0nis inclamati0nem 10 intellegendum et irat0 et 0Mng0 deputandam, nisi si Iudas

impune erat tantum sceleris relaturus. at si impune, uacat uae'; si n0n impune, utique ab e0 puniendus, in quem Scelus traditi0nis admisit. p0rr0 si sciens pa88us eSt h0minem, quem ipse e0mitatui su0 adsciuerat, in tantum scelus ruere, n0li15 iam de creat0re circa Adam retractare quae in tuum qu0que deum ret0rquentur: aut ign0rasse illum, qui n0n ex pr0uidentia

iudicandum, qui passus sit h0minem suum ex delict0 perire. z0 suad00 igitur agn08 eas p0tius et in ist0 creat0rem quam parem illi deum 0ptimum aduersus sententiam tuam lacias. nam et

Petrum praesumpt0rie aliquid el0eutum negati0ni p0tius destinand0 gel0ten deum tibi 0stendit. debuit etiam 0scul0 tradi, pr0pheticus scilicet Christus, ut eius scilicet filius, qui labiis β a p0pul0 diligebatur. Ρerductus in c0n8088um, an ip Se e 88 et Christus, interr0gatur. de qu0 Christo Iudaei quaesissent nisi de Su03 cur erg0 n0n uel tunc alium eis pr0didit 3 'ut pati p088et', inquis, id est, ut ille 0ptimus ign0rantes adhuc in

Scelus mergeret. atquin et si dixi88 et, passurus esset. si dixer02J cf. Gen. 49, 10. 34 Gen. 49, 11. 8J cf. Luc. 22, 22; Matth. 26, 24; Mare. 14, 21. 224 cf. Luc. 22, 33-31. 234 es. Luc. 22, 47.24J es. Es. 29, 13. 254 cf. Luc. 22, 66-67. 29J Luc. 22, 67.

XXXXVII. Tert. ΙΙΙ.

640쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani enim, inquit, u0bi 8, Π0n credeti S. p0ry0 n0n credituri perseuerassent in necem eiUS. et cur n0n magis paSSurus e88 et,

si alterius dei ae per h00 aduersarium creat0ris se manifestasset 3 erg0 n0n, Ut pateretur, alium Se tunc qu0que supersedit

0stendere, Sed qu0niam eX 0re eius c0n 88i0nem ext0rquere cupiebant, nec c0ΠDS80 tamen credituri, qui eum ex operibus

scripturas adimplentibus agn0uisse debuerant. ita eius fuit 0ccultasse se, cui ultro debebatur agniti0. et tamen adhuc eis manum p 0rrigen8: abhinc, inquit, erit filius h0 minis sedens ad dexteram uirtutis dei. suggerebat enim Se esse

sedentem ad dexteram dei'. itaque ex ist0 dict0 et seripturae e0mparati0ne inluminati, quem se uellet intellegi: erg0, inquiunt, tu dei filius es 3 cuius dei, nisi quem S0lum n0Herant 3 cuius dei, nisi quem in psalmo meminerant dixisse fili 0 suo: Sede ad dexteram meam 3 'sed resp0ndit: u0s dieitis, quasi: n0n eg0 atquin c0nfirmauit id se esse, qu0d illi dixerant, dum rursus interr0gant. unde autem pr0babis interr0gatiu0 et n0n et, ip808 00nfirmatiu0 pr0nuntiasse: ergo tu filius dei es, ut, quia 0blique 08 tenderat se per scripturas situm dei intellegendum, sic senserint: 'erg0 tu dei es filius', qu0d ten0n uis aperte dicere 3 atque ita et ill0 'u0s dicitis' c0 firmative resp0ndit, et adeo sic fuit pr0nuntiati 0 eiu8, ut

per8euerauerint in e0, qu0d pr0 nuntiati 0 sapiebat. 42. perductum enim illum ad Pilatum 0nerare c0eperunt, qu0d Se regem

9J Luc. 22, 69. IIJ cf. Dan. 7, 13. 12J cf. Ps. 109, 1. 13i Lue. 22, 70. 16J Ps. 109, 1. Luc. 22, 70. 24J cf. Luc. 23, 1-2.