Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

71쪽

loco esse dicatur. Spectator enim imagines suis oeuli S contemplatur, anima non aliis oculis, sed modo nobis incognito eas percipit. Neque vero sine exemplo est comparatio eo usque extensia, neque innocuus est hic error. Quod enim magna contentione agitata sit controuersia, cur obiecta ereffa videantur, imaginibus in oculo in uersis exsistentibus, id sistum in causa fuit, quia animam, ut spectatorem, imagines contemplari creditum est, a qua cogitatione si animus abducatur, nihil amplius mirandi inerit pere ptioni erectorum obiectorum, licet imagines inuersae sint- Imaginis enim conditiones cum animi perceptionibus , vinculo nobis inexplicabili, connectuntur, ut non magiS quaerendum videatur, cur inuersa imagine obiecti sensatio nobis erecta sit, quam cursacellari sapor dulcis esse sentiatur. nvFFONIVS Vero pseudoparadoxota hoc tanti fecit, ut intulerit ex eo reuera infantibus inuersa obiecta videri, et nOS eorum verum situm usu demum dignoscere, Tom. ΙΙΙ. Historia nat Hralis, ab HALLE RO propter ea in notis, versioni germanicae huius libri adiectis, refutatus. Deinde hypothesis illa phaenomena explicandi data est a KRu GERO in physica, et a MYLIO

in den philosophischen Naurichte i , quam ingeniosam

praedi eat KAEsΥNERus, sed ea nos indigere non putar, eum tune demum paradoxon explicatu dignum Oecurrat, cum leges quaedam perceptisnum aliis, aeque ae priores, experientia cognitis contradicere videntur, quale quid est visio simplex per oculos

Part. V. uo. t. Tractatio de auro Rhmensi a satio' p. 4sI. quae ex SCHOEPFLINI Alsatia illustrata, Celtica, Romana, Franci ea, Colmar. ITSI sel. edita, pag. S9. seqq. destinata est. Huic ex eodem libro additur

enumeratio fossilium in spatia reperiundorum.

72쪽

chiae Braudenburgicar, Auctore Cl. GLEDIT SCH. ex actis acad. reg. Berolin. an IT 8. p. 32. translata.'P. 6Oq. M. S. D. S. H. H O P P II notia dipochstudriacorum

omptomata explicandi methodus. Duplici ratione omnia, quae hypochondriacis accidunt, symptomata hactenus explicata fuiste, Auctor primum monet; dum alii ab obstructione sanguinis , in infimi ventris

vasculis oborta, spasticorum motuum genesin deriuant, alii vero ad irregularem sanguinis motum indeque factas congestiones attendunt. Ex his vero

causis plurima quidem, haud vero omnia stirapto-inata explicari polle, contendit, hinc aliam et uniuersale in magis causam in suo corpore, eodem morbo laborante, se inuenisse assirmat. Non nulla itaque sympto mara, quae ipse expertuS fuit, et quae temsiones spasticosque motus tunc temporis adesse, d clarant, recenset, quae vero Omnia disparuere, quando vel particularis vel uniuersalis sudor ea sequeb tur. Existimat ergo Cl. Auctor tensiones spasmo que a densis atque crassioribus factis humoribus orbginem duxisse, iterumque euanuisse, quando sudor accessit. Crassi autem humores generantur a disiciliori et impedita sanguinis per abdomen circulatione. Quinam vero sint illi humores, qui in primis in hoc morbo spissiorem naturam receperunt, alia occasione se declaraturum esse, spondet. Nonne a crassiori humore obstructio ΘP-6IO. No. . De dulcis flucri praeparatione ex daum, o s f pGrimentorum, quae Cl. MARGGRAP de facta r*, m pisu is iudi genis praeparando, communicauit,

' cons commenta nota. Vol. I. Part. I. P. Iz9.

73쪽

sCΗOBERVS relationem exhiber. Eiusmodi extractum in Thuringia sequenti conficitur modo: Dauci radices depuratae atque concisae alieno, aqua repleto, immittuntur, coquunturque tam diu, uSque dum molliores fiant, quo facto exprimuntur; succus sic expressus denuo coquitur, et ad iustam consistentiam inspissatur. Vtuntur eo incolae in cibis, ubi alias saccharum, vel si xupus, vel mel adhiberi solet, etiam in tussi infamiam, phthisi, vermibusque utilis

censetur.

V. s. Legitur reces' comm utar. si ad IN V. '- p. tropol. Loui. XI, atque in additis animaduersionibus ea, quae minus recte dicta sunt, emendantur, alia vero illustrantur.

XIII. oeconomi Fb -phsicalisibe Abhandiungen. Drit ter I eic Leipes, bo C. L. Iacobi, INa. D

Oeconomico physicae dissertationes. Pars III.

Ex illa, quae aduersariorum Oeconomicorum, quae a lib. Barone PE TR o DE HOHENTHAL publicae exponuntut luci, tertio tomo addita est, praefatione e0gnouimuS, haS quoque dissertationes oeconomico physicas ab iisdem auctoribus elaborari, et, duce etiam eodem, evulgari. Causa vero, cur hae ab illis separatae, et in singulari libro exhibitae fuerinsiea est, quod in priori mere oeςonomica, et ita nudae experientiae, in posteriori vero rationes, et ita Physica potius, proponi debeant. Hanc etiam sibi datam xegulam hactenus secutum fuisse editorem, priores duae, a nobis alibi indicatae, huius libri partes satis comprobarunt; nunC vero eo magis mira-

74쪽

mur, in hae tertia parte eius modi contineri disser. tali ODOS, quae omnino meliori iure ad aduersaria oeconomica amandari debeant. Hine etiam est, cur modo breuissimis contenta huius indicemus. LeSitur itaque p. SI3, M. i. Tractaria de Lupulo. Describit primo Cl. Auctor, quem MOELLERVM esse coniicimus , totius plantae habitum. Ex qua descriptis ne noramus, caulium medullam , ratione proportionis habita, maximum occupare spatium, la leumque, qui gustu dulcis est, continere si tecum; cylindrum vero, medullam continentem, ibi, ubi nodus adest, minorem longe fieri atque arctiorem; hancque coarctatiOnem a gemmis, hoc in loco haerentibus, dependere. Comprimunt enim gemmae sua extensione medullo. sis fibras, a latere excurrentes, et, dum proprias medullares fibras adponunt increscuntque, ipsa diameter imminuitur. Dein Auctor monet, fructuum squamis puluerem luteum adhaerere, qui sorte ex ipsis squamis transsudat, et a quo in primis illa vis, dum cereuisiae gratum saporem conciliat et acescentiam coercet, dependet. Si vero coni persectam adepti sunt maturitatem, aperiuntur squamae, magisque a se inuicem recedunt, atque puluerem dimittunt. Hinc etiam ante persectam maturitatem

coni decerpendi sunt, ideoque rarissime ex semine propagatur lupulus. His aliisque, quae ad structaram plantae enodandam spectant, praemistis, nune ipsam lupuli culturam, eamque Variam, describit,

Omniaque, ad eam pertinentia, oeconomice recenset. Praeter ea usum, quem planta et in medicina

et' omnis enim, quatenus physica est, tractatio secum dum ea conscripta esse videtur principia, quae MORI LER Us de Vegetatione et structura plantarum in pri

ma harum distertationum parte proposuit, ita, ut illa, quae ibi generaliter ille exhibuit, nunc modo ad individuum applicata legantur.

75쪽

et in domestica re habet, paucis commemorat, morbosque, lupulum corrumpentes, examinat No. a. De morbis boum theorctico practica disiquisitio. p.6O MContagiosorum, qui animalibus brutis atque in primis bobus frequenter accidunt, morborum ortum, causas, remedia alia iust generatim, ex illo in primis, quem TENTOR de hoc morborum genere, conscripsit libro, repetie anonyrnus Auctor, speciatim deinde, eodem duce, VarioS m0rbos considerat, et ea omnia collecta ex aliorum scriptis recenset, quae hactenus de hisce morbis relata fuerunt, non nulla addens, quae ipse obseruaVir. Alictorem huius relationis non medicinae studiosum fuisse, ex eo statim liquet, quod camph0ram inter eg medicamenta re- P. 627 tulerit, quge ex regno minerali desumuntur.

emomico plasica tractatio is fermentatione. Oeconomica est, neutiquam Vero physica; recensentur enim in ea modo illa, quae ad vini atque cereuitiae praeparationem ac fermentationem pertinent in causas vero ipsius sermentati0nis non inquiritur

Vorrede D. CHRISTOPH IACOB TRE ,

Hoc est: ELISABETHAE BLACK NELL collemo stimpium, quae in pharmacopoliis ad medicum

76쪽

usum asseruantur, quarum descriptio et vires ex anglico idiomate in latinum conuersae sistuntur, figurae emendantur, floris fructusque partium repraesentatione augentUr, et probatis bolanicorum nominibus illustrantur. Centuria I. cum praefat. D. CHRlST. I A C. ΥRE . Excudit figuras, pinxit atque in aes

incidit Nicolaus Friderisus Usenberger.

e herbario, quod artificiosissima semina, infelicis

ν medici, angli, Doctoris a LACKWELL, Vidua, duobus voluminibus, anglico sermone conscriptis,an. 1739- Londini in lucem edidit, cur nunc mone mus quaedam, vix esse existimamus; illud enim opus, non solum caro pretio redimendum, sed et hinc inde mancum minusque absolutum, Utile tamen esse, nouimus omnes. Atque hinc est, cur publicae utilitati inseruiendi studio permotus, suum huius operis exemplar, vivis coloribus illustratum, dexterrimo EIS EN BERGRRo, pictori apud Noribergenses celeberrimo, eum in finem traderet lil. TRE NIVS,

ut pro diminuendo pretio illud partitis vicibus et praenumerationis ope denuo in publicum ederet; quod propositum cum ipsi arriserit, programmate

quodam d. Ia Mart. an. I7 T. idem enunciauit, et huc usque exequi continuauit, ita, ut nune tandem, licet prima tabularum centuria diu iam absoluta esset, praefatione, catalogisque d. I. Iun. an. ITI2. absolUtis,

prima huius herbarii pars persecta existat. Quid

vero ad emendationem huius Operis TRE IUS con

tulerit, ipsa praefatio docet. Nempe: ubi Blackwellianum opus latino nomine illud, quod in Germaniae pharmacopoliis usu receptum est, non indicat, idem adposuit, germanica vero nomina plerUmque emendauit, illudque etiam circa nomina alia-xum linguarum obseruauit: BlackWellianum exemplar

77쪽

plar praemittit nomina latina officinalia et anglicana, dein sequitur descriptio ipsius plantae, eiusque viruum medicarum, tandemque tractationem claudum nomina aliarum linguarum; in hac autem noua eius editione omnia haec nomina primo loco Occcaerunt, et dein reliquae annotationes ex anglico idiomate et in latinum et in germanicum tranSlatae: Cum nomen latinum in exemplo Blackwelliano illud tantum indicet, quod in officinis pharmaceuticis usitatum est, hoc vero post ea saepius mutatum fuerit, eorum ingratiam, qui de his etiam certiores fieri cupiunt, e dem qu0que ex praestantissimis auctoribus indicauiri, et ordine quidem chronologico, quo eorum Auctores se inuicem exceperunt, ita tamen limitato, ut eo in casu, quando sequentium quidam nomen alicuius antecedentis seruauit, huic statim ille adiungeretur:

In illo porro opere speciei depictae nomina specifica nunquam indicantur; haec vero sigillatim addidit Ill. Aucator, eo ordine, ut illa primo loco posita sint,

quae nunc ad normam operum systematicorum excluduntur, deinde vero sequantur emendata, omnia

autem utriusque huius distinctionis iterum temporis ordine, quo proposita fuerunt: Quando imago quaedam apposita aliam speciem vel varietatem repraesentat, huius quoque nomina specifica, sed si paratim, indicauit. Blachwellianas leones aliquando, non vero semper naturae respondere, accuratior inquisitio Cl. TREwIvM docuit, hinc quoties occasio Permittebat, exemplar naturale eum imagine contulit, et, ubi necessarium videbatur, ramum reeens

depictum Blaeli ellianae figurae iunxit, vel imaginem plane nouam substituit, et huic ramum modo Blackwellianae figurae addidit. Quoniam etiam minoreS et separatae leones florum, fructuum, seminumque in ipso opere neutiquam veram conformae tionem repraesentant, eos quiden EIS EN BERSERVS

absque mutatione adposuit, simul vero studuit, eas

78쪽

idem partes, quoties ipsi possibile fuit, accuratius

et secundum earunx analysin depingere, sigillatimque staminum et pistillorum numerum ac conformationem indicare. Quicquid autem imaginum ratione murat dum, emendandum et augendum, quidque

praeter ea gd illustrationem huius vel illius speciei addendum, necessarium vel utile vi su in fuit, id omne in notis subiune is declarauit Cl. TRE VIus. Loquidem tempore , cum huncce laborem ipse susciperet, hasce additiones amplificare haud voluit; quare priorum plagularum expositio reliquis multo breui0r

est, sensim vero ad plura attexenda excitatus, ampliorem explicationem adiecit. Cum itaque in hacrioua editione multa unius speciei latina nomina indicata, saepiusque ex aliis linguis plura ddita sint, cuilibet centuriae peculiarem addidit indicem siphabeti cum , qx quibui deinde alius uniuersalis confici poterit suo tempore. Cum haec quoque Blachwellian i herbarii editio ad finem perducta erit, tum ille non sol am species, quae aliquando loco illarum, quae in hoc depti ae sunt, in nostris pharma uti eis ossicini S prostant, Verum etiam aliae multae ossicinales

plantae, in hac collectione plane omissae, in supplemento quodam delineatae et expliparae aecedent: porPO. etiam, Venenatarum stirpium cognitio utilis cum sit ac necessaria, eae imaginum quoque repraesentati em atque descrip ionem merentur . Ea Uero ratione, qVa excusium antea fuit, nunc etiam recusem, emendatum modo et auisum, exhibetur totum OPUS, unde haec editio eum etiam praestat Usum, ut, ubi Blaeti vellianum opus citatur, hoc tostrum eius loco inseruire queat, quare vel ipsae erucae, aliaque insecta, in teudum adpicta, hau domis si sunt , licet imperfecta plerumque exhibeantUri Hae itaque forma apparuit prima huius collectionis

centuria, quam reliquae ea em, imo maiori cura elaboratae, sequentur. Cum enim Ill. TREWΙΟ,

79쪽

eiusmodi opera molienti, eae tantummodo vacent horae, quas eruditi, aliis laboribus defatigati, quieti destinant, et eiusmodi conatus propter ea tantum fO-ueat, ut Opportuna artificum illorum occasione gaudens, publicae utilitati studeat, nullunaque in hisce lucrum quaerat, coeptum quondam opus aliis perficiendum lubens tradit. Hanc ergo ob causam , et ut omnia impedimenta remouerentur, diu in votis habuit, ut huius quoque operis expediendi curam alius in se susciperet, quod etiam nunc contigit, dum CL noster LuDw1G1vs hoc munus beneuolein se suscepit, ita, ut sua sub directione omnia Ordine coepto continuentur, celeriusque elaborentur, id quod explicationes ad centuriam secundam perti nenteS, cuius iam tabulae 83 prostant, propediem edendae, satis probant. Haec de opere ipso annotasse sufficiat: supersunt adhuc nonnulla, de eatalogis additis monenda. Necessariuna enim duxit sit. Auctor, eorum opera, quibus in expositione usus suit, titulis suis indicare, eademque, variarum editionum, ab ipso collectarum, breui recensione illustrare, hinc prior enatus fuit catalogus. Huic alium catalogum eorum herbariorum, quae mox post typographicae artis inuentionem excusa, saepistimeque recusa sunt, subiunxit, praesertim cum non sol tam haec Opera, verum etiam plurimas eorum editiones ipsa eius, sat ampla, librorum collectio contineat, ideoque ipsi occasionem praebeat, accuratiorem de iisdem relationem et comparationem suppeditandi,

quam quidem huc usque ab aliis illud factum esse deprehendimus. Apparatus quoque plurium antiquo rum herbariorum, a Germanis elaboratorum, ques 1 in sua etiam collectione asseruat, ipsum excitauit, ut de his ad annum isso usque breuem recensionem conficeret, eamque cum variis editionibus, quae ipsi ad manus erant, facta collatione illustraret, idesquo indicaret, quantum renouata stirpium colluitio germanis

80쪽

manis debeat. Ne autem auxilia, ab exteris, eodem temporis decursu praestita, silentio penitus praeteriret, consilium tandem cepit haec pariter enumerandi. Huius utriusque catalogi, Blackwelliano

herbario adnexi, pauca exempla, amicorum causa,

quibus ipsum herbarium ad manus non est, sigillatim excudenda sequenti titulo curauit: Lἱbrorum bo- anicorum catalogi duo, quorum prior utiores quosdam, posterior Ptorosque cutiqMor ad suuum Tio usqw excusos, ad ductum propriae colle tionis breuiter recenseri conseriyti s D. CHRIST. IACOu TRE . Noris. Na. fol. In his itaque I Opera omnia, quae germani in herbariae rei emolumentum ad annum ISSO usque publicarunt, conquisiuit enumerauitque, quot quot vel ab eo collecta reperire, vel ab aliis annotata obseruare potuit. 2 In exterorum Operibus, ne praeter necessitatem nimis prolixus esset, ea silentio praeteriit, quorum nullam editionem possidet, barbarorum quoque plura consulto omisit, quia in his nil, nisi nuda simplicium nomina, reperiuntur. 3) Edi'tioneS Operum varias quotquot earum ipse possidet, addidit, notauitque sedulo, num inter se disterant,

an conueniant, ut igitur unus quiSque certior fieret, num illa, quam possidet, auctior aut emendatior prostet y quam etiam ob causam eas interdum adiecit,

quae post terminum praefixum in publicum pro die runt. q) Vt ordinem chronologicum prosequi p0ssset, primam semper omnium operum editionem, ex

aliis nominatis auctoribus indicare studuit, ubi eius collectio deficiebat. s) Omnium editionum, quas ipse possidet, titulos integros exscripsit, quia plexumque de pretio , quo editionis tempore erant, restantur, atque breuis recensionis vices praestant,

nec non de editionum differentiis curiosos reddunt certiores; et quia etiam non nulli molem libri siue Paginarum numerum cuiusuis libri desiderant, illum etiam fideliter indieauit. Praeter