Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

91쪽

In secundo capite partium tuternarum, earum prae p aQ. serrum, quast a grustratiouis negotium pertiue ut, structuram describendam sibi sumsit Cl. Auctor. Dixit S WAM MERDAM Ius, inseri vesiculas seminales vasaque deferentia infra fundum vesicae urinariae in intestinum recturn, et in illud aperiri duobus osculis. Haec vero orificia non inuenit RO ES E LIVS,

sed, non sine admiratione, paruam ibidem conspexit papillam carneam. Leui itaque incisura aperuit vesiculam seminalem, inque eam per tubulum aerem immisit, quo facto, elevabatur papilla, tenuemque per viam inuentam transmisit fetam, et in papillam, et per eam in vesiculam seminalem. Papillam hanece penem usie dicendam, Cl. Auctori videtur, idque in primis ex auium analogia declarare studet. Ipse Vero ROES ELIvs Stetur, primum quidem huius papillae inuentorem Riv1NvM suisse, ' se tamen ipsius inuenti prorsus ignarum hanc partem similiter reperisse, laetatur. Obseruauit Cl. Auctor, aerem dissicilius per uterum in tubas propelli; utrum itR-que apertura, qua tubae in eundem hiant, Valuula

claudatur nec ne, singulari studio disquisiuit; illudque orificium oblongum, et una in parte margine circulari ornatum inuenit, altera vero pars incurua antrorsum ferebatur et in acumen abibat; insupervidix, obturari illud tenui membrana, quae Valuulae instar oua e tubis in uterum admittit quidem, reditum vero ipsis praecludit. Huius membranae

S WAM MERDAMIVS nullam fecit mentionem.

Sectio fecunda tabulas quatuor duplicatas, quales supra descripsimus, quatuorque plagulas , et in iis descriptionem ranar arboreae . sistit. Caput primum is eius proprietatibus, coitu et generatione agit. Ranam hanc arboream speciem, a reliquis ranis distinctam, esse ostendit Cl. Auctor, magnitudine nimirum

F s omnibus

92쪽

omnibus ranis nostratibus inferior est, eolor laete viridis in superiori, et albus maximam partem in imferiori superscie, deprehenditur, linea flavescente binas has superficies quasi circumscribente; quiliber digitus globulo carneo instructus est, et inter digitos

pedum saliatorum paruae vel nulla eernitur membrana. Licet vero non nulli aliquot species ranarum arborearum indrgitare videamur , unicam tamen tam tum esse Cl. Auctor docet: col or enim in indiuiduis mutatur, quando cutieulam teneram, mucosiam, deponunt, quod intra quatuordeeim dies ut plurimum fieri CL Auctor obseruauit, ubi viridis color in subfuscum , ex cinereo albescentem et tandem in eoeruleo viridem mutatur; arboreae dicuntur, quoniam Per aestatem in arboribus et frutieetis habitant, cum Praeter ea hyeme in limo abscondantur et verno tempore in aquis degant. Viscido quodam mveo cutis ubique seatet, instar limaeum, ex quo fit, ut faciliunquam aliae ranae, frondibus adhaereant. Vitris ipsi' licet politis, inter experimenta Auctoris agglutinatae fuerunt. De coitu et generratione sequentia propo nuntur. In aquis coeunt, vociferatio masculis propria est, feminae minus clamosae inueniuntur. Masinter vociferandum gulam vesicae instar inflat, qua nota quidem a seminaediffert, licet et praeter ea gula fusca masculos, alba foeminas indicer. In eoitu mas seminae dorso innder, pedibus tamen anticis pectus non

amplectitur, eosdem potius sub alis feminae figit,

et ita eandem firmiter retinet. Coitus in iis, qui citius Congrediuntur, per aliquot dies et noctes, in iis Ver , qui tardius eoniugantur, per viginti quatuor horas saepius tantum durat; citius enim absolui non potest, quam ouula ex ouario in matricem descendant, sub quo motu et femina inquieta sub aquas descendit, et motum validum in abdomine ostendit. Num masculus membro genitali instructus sit, et liquorem quoque emittat, ut in ranis terrestribus, Cl.

Auctor

93쪽

Auctor obseruare haud potuit; in seminis vero τι dit, alias in tra biliorium, alias et in primis eaS, quae

iusto citius a masculis relictae fuerunt, intra quadraginta tandem horaS ouula emisisse. Quam vellemusnOS Omnem ouuli mutationem ab emissione usque ad incrementum in perfectam ranam, quam Auctor studiosius quam in ranis terrestribus, describi repetere posse, cum certo persuasi simus, generintionis negotium in genere inde, ut ex obseruationibbus, cum ouo incubato institim&, egregie declarari, cum tamen dicta sine iconibus intelligi vix possini cuncta omittimuS. Unicum tamen phaen0mensa commemorandum esse duximus, scilicet oua, a s minae tardius emissa , mutationem quandam ut in

foecundis incepisse, sed corpuscula fungo simili' non Vero gyri os produxisse, et paulo post periisse.

Ex hac obseruatione, quam summa cum cura instibtuit CL Auctor, concludit, suis animalium pluS T dimentorum foetus inesse, quam quidem non nulli eredant, praesertim, cum et in musculorum atque cochlearum, verae tantum coeuntium, ouariis ipso iam autumno conchas domosque spe boni microst pii detexerit. Iis tamen non eontradieit , qui forte haec oua minuru foecunda cum molis comparare vellent. Ranam marem sollem siue cauum aereum sub gula habere, quod vociferanda extendit, supra m nuimus , nunc tantum addimus ad radicem linguaE

proxime ad maxillas duo, utrinque posita, deprehendi orificia , per quae aer intrata Ranae tamen non nisi quarro post natiuitarem anno clamare incipiunt, gula tunc etiam fusca fit, quo tempore illast ad negotium

generationis, aptae evadunt. Alterum eaput structurae internae deelarandae destinatum erat, quoniam Vero partes internae eum rana terrestri in pluribus Conuenis Ibat, PaucaS tantum, ad tabulam quartam spectantes obseruationes adiecit CL A uictor, quae t

anen sine iconis consideratione vix perspici postunt. In

94쪽

In fine tractationis huius historiam ranae viridis aquaticae promittit, quam avide expectamuS, cum ex has enus propositis et accuratas esse Cl. Auctoris obseruationes, et leones summa cum cura elaboratas, eolligamuS. Praeter haec iam indicata conchbliorum etiam historia a pictore, non minus claro, REGES FUSSIO, nouo opere persectior redditur. Prodierunt enim

hactenus tabulae sex, in quibus sexaginta septem conchyliorum species, duplici ut plurimum facie, eleganter ac nitidissime viuis coloribus repraesentantur. De hoc vero, ut et sequentibus, cum explicatio adhuc deficiat, alio tempore sermonem instituemus. Itaque modo adhuc monemus, ad regnum minerale sequens, cuius triginta vidimus tabulas, pertinere opus:

Lapides ex celeberrimorum virorum sententia diluvii uniuersalis testes, quos in ordines ac species distribuit, suis coloribus exprimit, aerique incissis in lucem mittit et alia naturae

miranda addit GEORG. OLFFG. KNOR R. Noribergae. 17SO. sol. reg. Omnem vero naturalem his oriae ambitum complec itur illud opus, quod idem Cl. KNOR Reuulgare coepit hoc titulo :

Deliciae naturae selectae, oder aufertesienes Naturalien-Cabinet, ruelches aus den dro Reichen der Natur tauget, Uasvoncuriosen Lict- habem

95쪽

Huius autem operis quatuor modo prostant tabulae, quarum priores tres Varia lapidosa marina corpora atque conchylia, quarta vero non nullas

papilionum species, nitide depictas, sistunt.

XXIV.

h. e.

x R I collecIio nouorum et memorabilium itinerum, pcrmare et terram fusi ptortem. Mettius G IPSO et I 7SI. 8. mai. c. f. Haec collectio Variarum regionum, prouinciarum et insularum dissitarum memorabilia, ex variis exteris scriptoribus desumta et in linguam ge manicam tranStata, in tribus tomis continet. In sequentibuS vero tomis, a quarto ad reliquos usque, quOS nunc allegabimus, Cl. GMELINI iter, per

Sibiriam descriptum, deprehendimus; cum qua itineris descriptione nouus liber nunc traditur, in quo hic vir indefessus, dierum rationem habens, in diario quasi regiones, loca, urbes, Oppida, Pago , P puri Sa

96쪽

las, incolas, mores notauit et dirissima sata, quae inhoe itinere molestissimo inter barbaras et in Conditas gentes ipse eiusque secti pertulerunt, attente descripsit. Neutiquam tamen praetermittere voluit ea, quae adstientiae et historiae naturalis cognitionem pertinere videbantur , et ideo pauca in huius itineris deseriptione inter alias res, scitu non adeo dignas, passim interspersa tradidit. Quae, ut uno intuitu quasi perlustrari possint, hic collecta et annotata proponimUS, ne rerum naturalium curios longa, et ob leuiora sa pe momenta adducta , non semper et ubique grata lectione omnes librorum paginas euoluere cogantur.

nomur primus itineris s M E L r N I , qui in collectio.

ne quartus est, praeter alia ea continet his foriae naturalis momenta, quae anno 1 T33 usque ad annum

173s. ab urbe Petropoli ad urbem Sele insh et circa P. o. regiones et fines chinenses deprehensa fuerunt. Est oppidum, Bala Gua dictum, ubi salium fontes multi inueniuntur, qui tam copioso sale scatent, ut semper in pluribus quam quinquaginta officinis sal culinare

p. s . coqui et pstrari pollit. simas est acidiusculi potus genus , apud Russi e populos usitanim, quod paratur, dum farina vel panis non fermentatus cum aqua im- ο8. passatur et terii calore fermentatur. In ossicinis me. tallicis irginiensibus, haud ita pridem exstructis, mine. rae cupri et serri tractantur. Schamns te etiam nonnulli furni inueniuntur, in quibus minerae variae ex 'sedinis, prope riuum Sobi Mim deductae, coquuntur. In urbe, Catha, ruburg dicta, ossetnarum metallicarum status ita comparatus est, ut vix emendari posse videariir et omnino operariorum diligentia laudari mereatur, idque eo magis, quod nec pecuniae usitatae nec victus inopiam patiantur. Ipsorum metalli colarum sanitati nos0comio quoque prospectum est, in quod omnes aegroti deferuntur, sustentantur et an edico chirurgo constituto curantur. Est etiam in

97쪽

hae urbe collegium, cum praeside constiturum, quod omnibus ossicinis metallicis sibi riacis praeest. Ab p. ii si hac urbe ad quinquaginta milliariorum rusticorum 'distantias sitae sunt cupri f0dinae purision ses, quae

scalis commodioribus exstructae sunt, quam nostras germanicae. Licet vero montes harum fodinarum

non adeo compacti sint, ope tamen pulueris pyxii frangi debent. Minexae, quae pyriticae indolis sunt,

non in venis decurrunt, sed hinc illinc coaceruatae in terra nigra aluminosa deteguntur, quarum centenarius unus libras circiter tres metalli continet. Sunt

et ibidem ossicinae, in quibus cuprum contunditur coquiturque. Sisertim sic; ossicinae ferrariae anno p. II173 . exstructae sunt, ut minerae ferri, quae circa hanc viciniam copiosissime effodiuntur , tractari possint. Prope flumen Kamenka situm est oppidum p. 12 P.Mmenrhie, ubi ossicina ferraria antiquissima esst, et in qua ferrum totius Sibi riae optimum, nempe fibrosum et molle coquitur, ideoque ad tormenta conficienda aptissimum habetur. Huius ferri minerae prope Ramenha et Pinar esiodiuntur. In urbe Toboias p. 1 8. lues venerea frequentissima est, idque eo magis, quod auxiliis aptis et medicis peritis destituti sint incolae. Habent tamen quaedam remedia. Ad gonorrhoeam curandam vitriolum adhibent, et luem ipsam per sali

uationem, dato arsenico et mercurio sublimato excitatam, curant. Pellunt vero etiam eandem inunctione, ad quam unguentum ex axungia porci et mercu

rio vivo paratum, adhibent. Circa Sob testincta o. r8 . Meps et Irtisib lacus multi salini inueniuntur, quorum aqua sapore amaro gaudet. Sal ipsum solutum

et crystallisatione depuratum cum sale mirabili GLAWBERI conuenire dicitur, et ideo loco salis anglici ea inartici a metallicolis ad aluum purgandam assumitur. Sunt circa eadem haec loca et Lamuschema aereps in Alocis aquosis et paludosis insecta illa, quae LIN- μNAEus in Fauna Suecita numero IIIC, III 8 sub nomine

98쪽

mine culicis nigri, alis aqueis , pedibus nigris, annulo albo, nec non sub nomine culicis cineret, abdomine annulis fuseis octo, adduxit, quaeque hominibus et

animalibus, ibi commorantibUS, magnam creant mole

P. 226. stiam. Non procul a Iamustactoa lacus salinus cele bris reperitur, Lamysicos dictus, quem Auctor ipse naturae miraculum appellat. Magnitudo eius quoad peripheriam nouem milliaria russica comprehendit et figurae subrotundae est. Aqua ipsa admodum salsa, sole splendente, colorem rubicundum refert. Littora

et fundus huius lacus sale copioso albidissimo, crystallos cubicas repraesentante, ita abundant, ut multae naues eodem onustari possint, intra sex vero dies eadem iterum proueniat copia. Indoles eius optima p. 2Ia. et ad carnes condiendas aptissima inuenitur. In regionibus circa Se alat animal vivit quadrupes, Sala dictum, quod damae simile esse videtur, exceptiS ramen cornubuS, quae non uti in danais in sine retrorsum incuruata sunt, sed recta excurrunt. Differt plane a capra moschisera, quae in prouinciairkutZkiensi etiam Salga dicitur. Notandum est, quod in huius animalis vivi panniculo adiposse magna copia vermium alborum, longitudine fere unius digiti et

in utraque extremitate acutorum, sedeant. Ipsius

caro licet ideo magis nauseola sit, ab incolis tamen P. 222. magna cum Voluptate comeditur. Crescit in hortisse allatensibus melonum species, quae cucumeres haἰ- muckiensera dicuntur. Hae, si maturae sunt, Odorem et saporem melonum gratum habent; Videantur de his ipsis AMMANNI stirpium rariorum in imperio ruthenico sponte prouenientium icones et descriptio- P. z 7 nes. Petropol. ITR9. p. 8, 9. Ad Pi ob stlia mons situs est, in quo quinque metalli dinae reperiuntur, in quibus iminerae non adeo profunde, attamen satis P. zSq. copiose effodiuntur. Prope flumen Obi et montem Rot 'Manhagora anno ITay fodinae metallicae detectae, et ex consilio Cl. DLMI EDOWsequentibus anniS,

ossicinis

99쪽

ossicinis' ibidem exstruit is, magis magisque excμἰtae fuerunt. Hae tandem anno IT3 . ad eam exereuexunt persectionem , ut pro maximis et optimis omnium ossicinarum metallicarum, quae in Europa inueni utitur, habeantur; minerae enim ibidem repertae non solum cuprum , sed etiam argentum et aurum cψntinenti Ad has ossicinas etiam aliae ex monte serpentino, prope ossicinas k0lywaenses sito, adducuntur minerae , quae cupri et argenti ditissimae sunt, et etiam aurum in venis aeque ac granulatum etiamellatum habent. Eo igitur feliciores progressus fieri possunt, quoniam metalla fere omnia in superficie haerent, nec multis laboribus et machinis exstructis effodi possunt. Circa pagum xalti p. a 3. A deserta loca varia deprehenduntur, quae perpetuo fumant, ac si incensa fuissent. Solum ibidem

turiaceum et muscosum, vel ex negligentia vel a fulmine accensum fuit, et quoniam non exstinguitur, per annos flammam alit et fumati Sunt et in aliis

eius modi regionibus similia loea, antea paludosa,

nunc vero arida et sicca, quae eadem ratione aedeia saper longum tempus flammam alunt et sumstnt. Vr- p. π3.bi Rusuetzh vicini incolae spiritum vini eulgarem destillare solent. Ad hane destillationem adhibent vas ferreum, tripodi impositum, operculo ligneo tectum, quod e latere foramen habet, e quo per canalem ligneum spiritus essivit. Ipse hic spiritus ex

lacte equino, in vasis coriaceis antea fermentato, paseratur. Ingratus est odor, vires tamen validae, non adeo inebriat, nec caput grauati Mons ignivomus p. 28O.

ad ripam Abasicheusta iacere, dicitur, quoniam semper fumus ex eodem ascendit. Hune fumum Auctor ipse obseruauit eiusque odorem ingratum percepit, originem vero, accuratiore disquisitione instituta, non ex ipso monte ignivomo, sed ex terra resinosa, in superficie tantum haerente et ardente, derivati Circa Vflkemschu , ubi natio tartariea habitat, etiam p. Toni. L. Parr IL ia vario.

100쪽

variolae grassari solent. Nullo vero certo tempore, nec quouis anno, sed intra decennium interdum accedunt. Quando autem semel inuaserunt homines, P. 3 3. per unum, duos et tres annos saeuiunt. Ienisecenserieientiam rei herbariae medicae amant et colunt. Est planta quaedam, anacampseros purpurea dicta, inter illos notissima. Hanc in minores partes discindunt, cum aqua in vase infundunt, ad fermentationem reponunt, et exinde aquam destillant, quam magni fa- P. 3U. ciunt eique egregias virtuteS attribuunt. Magnum in Sibi ria frigus, quod historici varii annotarunt, auctor noster quoque obseruauit et pertulit. Anno

173 . medio decembris aer serenus erat et tamen congelatus quasi, uti nebulosus apparebat, ita, ut fumum

ex caminis ascendentem deprimeret et aues ex aere

mortuae deciderent. Eo tempore, qui in hypocaustis calefactis commorabantur, homines, capitis dolore affligebantur, n0n a sulphure, ut Avictor putat, ex carbonibus exhalante, sed ex vaporibus, a calore expansis. Per liena semper circa solem partielii ethalones conspiciebantur. In thermometro saliren-heltiano mercurius ad IaO. gradus plus descendebat, p. 368. JURm unquam Obseruatum fuit. In locis, circa sumen Irti sibi Bucoturnia, Ob, Amur et Leus sitis, versus Xam chatha et vicinas insulas, ovium ferarum genus , Argali mongolensibus diffiim, inuenitur. Sunt haec animalia valde alacria et robusta, ut a decem viris vix domari queant. Quoad habitum externum caput, collum, pedes et caudam ad genus ceruinum referri postunt. Eius modi animalis triennis altitudo erat unius et semis, longitudo vero unius et trium quartarum ulnae russicae; supra oculos prope aureS cornua excrescunt, retrorsum et antrortum flexa,

primo aspera, deinde ad finem laeuia. Magna sunt haec, cornua, ad Originem pugni crassitiem habent, longitudine duarum ulnarum pondere triginta et quadraginta librarum et in his omnis animalis vis latere