장음표시 사용
321쪽
sicutigitur B, C, hoc est,transiuersiari locus in Radio,ad A,Blinnularum distantiam,sce B, C,tabularum,hoc est 3 2oo. ad sinum rectum quesitum. Quo inuento tabula ostendet angulum eidem corresipondentem,ut indicauimus. Quod si tamen in Radio A,B, pinnularum distantia maior esset,quam B, C, hoc est,transuersiarii distantialia Radio tum multiplicabis. 3 oo .per B, C, transiuersiani d stantiam:produetumq; divides per A,B,pinnularum interstitium , ic angulum B Α, C, inuenies:quem aufer ex. o. angulus quaestus innotestet. Huis his aute diuersitatis causa est,quod tabula Peurbachi perpetuo maius latus duorum recto adiacentium statuat. inso partium, non autem simpliciter B, C, relvaniessarii situm in Radio id quod antea diximus doctrinae clarioris Datia. Adde etiam, quod rarius comoda sit operatio,cum prope oculum transiuersarium adducitur ob vilum nonnihil vacillantem, cum limis rem intuemur ocialis. Iam vero quaerat aliquis,unde constet hanc regionum descriptionem firmam esse, ac
nihilsallereἶSane ne hic sim prolixior,ac ne noduiquod dici solet )in scirpo querere videar,una est omnium horum demonstratio ac fundamentum,quartassexti Euclidis cum paucis aliis eo pertinentibus. Cuenim in hac descriptione tria locaeuaecunque adsiumptassierint, quorum duo quantis ex tertio consipici possunt, intactinabimur tribus lineis constitui trigonum rectilineum Deinde cum ex uno trium duo asipicimus reliqua secundum modum dictum innotestet nobis anguia lusinus trianguli similiter exsecundo loco secundus angulus notus erit, ut ammtertio capite demonstratum est,& iam contumatum hoc loco. De tertio nulla nos debet habere sollicitudo,quoniam 3 a primi Euclid probe nobis eum docet.Post haec cum in tabula ad quantauis distantiam collocatis duobus locis producitur linea recta, quibus duae aliae lineae secundum quantitates angulorum inuentas incumbentes adiungantur, illae necessario in Unum punctum concurrent, ut asserit. .primi Eu. eritque trigonum in tabula desicriptum, quod aequos omnino anstulos obtinebit cum trigono,quod exhibent tria loca . Cum enim omne trigonum habeat tres angulos duobus rectis aequales,fit hinc,ut omnium tra-zonorum omnes anguli sint aequales, Vnde percommune axioma. am duo an-ouli unius trigoni fiunt aequales duobus alterius trigoni angulis,ssequitur tertium
anetulum quooue tertio aequalem,in totum trigonum toti trigono a quiangulum. Quare per quartam exti latera rationem seruant. Concludimus ergo tragonum in tabula secundum hoc artificium desicriptum, seruare talem rationem d1- istantiarum materum angulorum, qualem reuera tria loca proposita in tertie superficie ad inuicem habent. Itaque recte collocata sint huiusmodi puncta. Et
alis est de tribus tacta demonstratio, talis quoque reliquorum omnium est. Qiiaelibet enim tria puncta simul constituunt trigonum, quod hactenus rectilineum appellaui,quanquam sciam superficiem terrae curuam esse, atque ideo tirona potius Θherica nominanda fore. Verum tanto interuallo quantum visius in
terra consequi potest, nulla est inter rectilineos Iphamcos triangulos disterenita sieni perceptibilis Ideo intrepide licet secundum praesicriptum modum resonem describere,descriptamque tanqua erisisimam,ac demonstratam habere.
De stellarum distantijs in coelo,& luminatium diametris visiis. CAP. XVI.
322쪽
Odem prorsus modo quo locorum distantiae circulares in terra accipiuntur, intercapedines quoque stellarum in coelo deprehenduntur. Applicatur enim Radius ad locum sub oculo iam
antea annotatum, adduciturq; Transuersarium aut elongatur in Radio, donec per mediam extremamque pinnulam exacte
stellς conspiciantur duet. quo Acto,locus Trasiuersarii in Radio, partes circuli ostendet,quibus illae duae stellae diltant,vertim hic Transuersarium itaconstitutum esse oportet, tutrinque aequis partibus a Radio extet,quando longiores distantiae capiendae sunt. Quod si quoque per duas extremas pinnulas oporteat sipeculationem fieri,ob longam stellaru distantiam:tum quoq; gradus inuenti in Radio duplandi lunt,Vt in cap. praecede-ti l . Praeterea si parum distent stellae tum fixo Transitersario ad locum suum statum, dimensio fiat per Transuersarisgradus, ut in eodem. 34 capite docuimus. Quis vero situsis huius distantia inuentae, postea explicabimus. In praesentiarum vero de diametro Lunae aut Solis vici, dicendum nobis est. De qua scribit Ptolemaeus libro quinto της μγαλκςjυνταbως, nonnullos conatos fuisse eam capere
δίυ' μετ' iis, hoc est, per aquaticas dimensiones, quas per clepsydras certum estneri solere,hasque merito ne ligendas obseruationes dicit, eo quod non sint exquisitae omni ex parte. Nec plus habet certitudinis artificium, quod apud Macrobium priori libro in stomni u Scipionis Cap. et O. describitur. Nam omnia haae plures habent errorum occasiones . Praesert ergo Ptoleminis Dioptram Hipparchicam,quam X regula. . cubitorii conficiebat cum duobus specillis. Verum huius in locu Radius noster quam optime succedet, utpote quo liceat minimas quoq; magnitudines dimetiri,quemadmodium deficientis Lunae uncias, siue digitos, dc magnas nihilo minus. Ergo accepturus Luna aut Solis diametrum visam, firmet Trasilersarium loco suo stato ac pinnulam extremam eousq; ad mediam adducat per Trasuersarium, quo per latera duarum pinnularu fines magnitudinis visae appareant. Sic enim clarissime ad minutum naesita reperietur magnitudo visa, inter duas pinnulas in Trasuersario notata. De Sole autem neminem latere puto id fieri debere primum eo oriente vel occidente,aut intercedente nubecula trans. parente, quae luminis sipiendorem nonihil hebetet. Hac igitur obseruatione si frequenter usi fuissent, ij qui homo centros nobis in coelo orbes finXerunt,nunquam pro certissima experientia nobis siomnia obtrusissent, ac doctrinam de eclipsium evictis sim calculo confudi sient. Constat enim Solem circa uolstitium aestiuum perpetuo minorem apparere secundum visum, quam alio quovis anni tempore. Circa hybernum vero solstitium maiorem Vtrum vero in eccentro feratur Sol,an in epicyclomon est huius loci disserere. Constat saltem motum eius ad centrum mundi inaequalem apparere, eiusq; magnitudinem visam inaequalem propterdistantiae variationem. Id quod ad eclipsium obseruationem necessarium est cognoscere. Sic nos anno. . sexto Kalend. Nouemb. paulo ante occasium Solis. diametrum ipsius dimensi sumus. Inuenimusq; triginta trium fere minutorum:
ac eodem momento Lunae diametrum visam accepimus. c. fere minutoru.Atq;
has diametros indubitata experientia constat secundum certas periodos variari. Solis siquidem quantitas minorapparet circa bistitium aestiuum , quo tempore constat illum apogaeum esse Lunae velo miniima apparet diametros, cum infu-
323쪽
beriori parte epicycli versatur, hoc e cum tardissime sitio incedit motu Nec adduci possum, Vestalem credam eccentricum Lunae, quale Ptolemaeus illi adsignatii post eum reliqui fere omnes, dempto Copernico. Qui tanquam alter Ptolemaeus validissimis rationibus hanc Lunae Theotiam veterem impugnauit, novamque mirabili compendio demonstrauit. Quanquam Joannes Regiomontanus siensierit huic rei siubesse errorem aliquem, cap. 24.lib. quinti Epitoliaes, nihil tamen immutare tentauit, per admirationem solum lectorem admonens. Et certe mirari merito oportet,iantos artifices manifeste experientiae contrarias these, admisisse Sequitur enim ex illa communiri veteri Lunae theoria, unam diuiduam aut δυχοτομον, duplo ampliorem debere nobis exhibere diametrum visam quam clim plena est,aut Soli subiecta.cuius tamen experientiam nunquam ies ipsia praebuit cuiquam Nos quoque postquam opernici diuinas lucubrationes vidimus, saepius eam rem Radij adminiculo deprehendimus, &ante quoque quam opemici opus prodijt, non siemel huius rei inquisitionem fecimus admiratione ducti. Sic Anno it a Decembris die decimo quinto si nocte, diametrum Lunce accepimus 3 O tantum minutorum. Quae si antiquae nolirae theoriar non falleret tuisset. O .paulo minus minutorum,hoc est,duplo fere maior. Nam circa proximam terrae circuli partem tunc Luna fuisset versiata, ab ipsi terra centro distans. i'. partib.tantum,qualibus alio tempore. 6 . partib.distat. Vnde dc maior merito apparere secundum optice necessitatem. Hic autem lubet ridere quorundam audaciam,quiritis inuentis fide facimnereant plane Solis aut Lunae magnitudinemsecudum visium variati, nempeillos in homocentris moueri cum asserere studeant, hac experimenta, quae tacite illorum fundamenta ubvertunt, dedo contemnunt. Ne tamen non vidille illa putarentur, causiam quoque aliquam assingunt, aeris sicilicet qui rerum simulacra nobis .dit, inaequalitatem. At qui hanc phantasiam facile euertere volet Radii istificio is Lunae primitin ab inseris emergentis diametrum metiaturcum plenae: in si nis boreali bus vel alio quovis tempore:ac deinde clam coeli culmen sicen deest visium eadem nocte eandem diametrum accipiat. Quam sit nullo minuto aptior dii ferentem videat, credat indubie, densitatem aeris nihil mutare re vera stellarum magnitudines. Quanquam enim phantasiam nobis maioris quantitatis exhibeant luminaria circa Finitore constituta,reuera tamen per instrumenta qua- tumuis magna,nulla percipietur differentia Crassiora enim fiunt in aere densiorirenam limulachra,ideoque maioravidentur,& reuerano evadunt maiora,Vt cinuis pereXperientiam disicere licebit quo nitorem longe maiores apparent,accepH tamen per Radium,non differunt ab ijs
De Eclipsium magnitudine. CAP. XVII.
riucundissima quoque est de luminariu defectibus pertractatio, quae sola veros homines in ut admirationem pertrahere potest,quaeque sola Astronomiae fidem firmat apud rudiore populum. Verum hic 'de lituri deliquiis nihil docebimus. Est enim hum rei pertracta- tio apud Clau. Ptolemaeum ac in tabulis Peurbacliij, alijsque multis,omnium autent emendatis,ime apudCopenu . Qui sita obsiemata cum prio- iij rum
324쪽
xum traditis conserens,ex longiori elapsis pacto multa emendauit,quae prio ibob angustiam temporis percipi no poterant. Ade Ut nunc non paru fallant calculationes ex Alphonsiliis tabulis,aut Peurbachi factae, cum in tempore deliquii, tu in magnitudine quoq; Si placet igitur experiri cui magis fidendumst in eclipsi,
magnitudine,dimetire qua diligentissime Lunae aut Phoebi diametrum, aut ante deliquiu paulum aut phst,no enim mutatur ad sensium in. 6.aut 34. horis. Deinde ipsius Solis aut Luna deliquii tempor ispius quoq; per Radiu luminaris restantem partem lucida dimetire, per transuersum a medio sinu ad opposita peri pheriam, no aute ab uno cornu ad alterum. Si igitur has inuetas magnitudines ad inuicem cora tuleris facile tibi unciae siue digiti dericientis Lunae aut Solis appare bunt, cum, suerit integrudeliquiM. Subducenim minuta partis clarat per Radium inuenta cum maxima ruerit eclipsis, hinima pars restans, ex totius dia metri quantitate inuenta. Residuu multiplica per 3 2. uncias totius diametri:
productu ninc numeruper eande diametrum partiare,prodibut unci deficientis Solis aut Lunς quod si quicquam post diuisitonu reliquii ruerit, illud per6o. multiplicatum &per eande diametrum diuisium, minuta unciarum ostendet. Exempli gratia. In Eclipsi Solis proxime elapia, de qua Cap. imentionem feci, Solis diametria deprehendi. o. iminutoru Magnitudo autem eius per medium sta num accepta cum maximu apparuit deliquiu, visi
est per Radium. o. minutoru Subducam igitur 3 .eX. 3 3 restant i a minuta, resipondentia parti Solis obseuratae. Dica ergo cum diameter Solis est 3 3. partiis, tum pars deficies est 3 2.partiu, quanta erit eadem pars in tenebris deliteicens ,si tantia i a partium ruerit eiusdem Solis diametros. Nihil enim aliud sunt in eclipsi, unciae, puncta, siue digit ,
quam duode ima partes diametri Solis aut Lunae. Duca ergo i 2. m. i 2 sien que 3 .hunc numerum diuidam per 3 1 ac prodeunt. 4. Vnciae siue triens totius: restant aute. 2o.quae multiplicata per co .eriaciunt. 1 2 oo. haec diui pereandem diametrum. s. fere minuta, siue bessem, hoc est, duos trientes unius unciae faciunt. Sic operaberis in reliquis omnibus. Inuenies enim quanta pars Solis aut Lunae fuerit obsistrata. Ex his aute opossem latis explicare Corriguntur enim motus Lunaevi Solis,quos certos habe- ite ad commune quoq sium Reipub. spectare Videtur. Cogno sicuntur quoque ex ijside, Solis Lunaeq. magnitudines ad terra &distatiae hinc in coetu certi sis imisus monstrationibus innotesciit. Sic Sole aequare terrae magnitudine centies sexagies&bis fere costat:Luna vero superaria terra quadragies ter, exii de rationibus
colligitur,& Sole Lunae globia cotinere septies millies fere comprobatu est. Haec incredibilia videturi, qui Mathematicis demostrationibus iasi adsueuertat, earum vim ignorant. Sed praetero positum ista Si cuilibet huius rei demonstratione videre,is legat quintu Claud Ptol. lib. aut alium quemcunque Nobis hoc loci
satis est Radii uberrimum usum ostendine.
325쪽
De Solis deliquij dimensione alia. CAP. XVIII.
Vm Lunae corpus desium ac minime transiparens sit, fit interim ut inferiori loco delata Lun recti ime interponat te inter o tutu nostru Sc Solem, adimatq.nobis tanti luminis asipectum. Atque hanc obiectiori clipsim dicimus,sive deliquiu alia tame ratione quam Lu:1ar. Illa etenim vere lumine priuatur mutuato,interposita terra inter Solem apsam. Sol autentio ita
a dicitur deficere,cum tantu obiectio sit ipsius Lunae ante sipe fui iti u . Huius aute deliquis dimenso nihil differt ab illa qua iamiam diximus, nisi quod medio claroq die per Radium hic parum efficere potes, non admittentibus oculis nostris tanti luminis plendore. Verum enimuero si nullae ruerint nurbes quae placabiliores reddant radios Solis, neq; prope Finitore Sol costiterit, ubi se spectabile r ebet, extat alius modus multo omnium facillimus accertissimus. Cud nox admoniait Erasi Reinholdus in Commetariis in Pellinachii Theoricas. Intra parietes ergo Vsipiam clausis omnibus fere senestris admittitur Solis radius per angustu foram rotudia,Excipiturq radius hic in tabella plana. Vbi certe qua-mmSo defecerit,ad Vnguem licet videre absiq; vita intuitus molestia clam persecte atque si in coelo coram adesses. Si quis igitur carbone notaret in tabula Solis schema,eius diametrumox aut ante deliquiu aut post in eade tabella aequalitera foramine per quod Radius admittitur remota exciperet, ducta deinde diametro diuidat ipsam circino in i et aequas partes, qua primu videbit uncia Solis deficietis.Verum hoc omnino scire necessariu est,cotratio modo apparere defectuiquin tabula per radios Solis, qua in coelo cotingit: hoc est,si inccelo superior pars deliquium patiatur, in radij apparebit inferior deficere, Vt ratio exigit optica. sic nos exacte Anno i .Louant eclipsim solis obseruauim uenimusq;
defit re paulo plus qua dextante,hoc est is uncias siue digitos vino: in loquuturauitq mediu deliquisnono Kalen. Februarias hora. 8. minutis. q. plus min aliae meadualdie
326쪽
munes tabulae superiorem designent. Per huiusmodi ergo obseruationes solis Luna ac aliarum stellarum motus & regionum longitudines corrigi possunt. Equod de Luna diximus, absque arithmetico etiam calculo fieri potest. Cognit: enim per Radium diametro Lunae, & quantitate desicientis,ut diximus, ducam lineam rectam in plana superficie.In ea primum circino ad arbitrium distento de.
pingam tot puncta quot habet minuta Lunae diameter. Deinde numerabo partis deficientis quantitatem per easdem particulas Iam si totam lineam in ra partei diuisero, facile apparebunt uncia deficientis Lunet,ut in Capite. I.schemasiola
De longitud me&latitudine Planetarum Gometarum per Radium Globum.
Ocuit Claudius Ptol. principio quinti libri magnae compositionis,instrumentum astrolabum ut vocat)ex armil. lis eu orbibus compositu per quod locastellarum secundum longitudinem & latitudinem Zodiaci investigantur. Extat quoqtie Torquet compositio antiqua in eundemvstim inuenta. Quae sane instrumenta ut commodissit namni nobilissima, ita raro exquisita fiunt. Aut enim asetifices ingenio aut diligentia delinquunt, aut inter Vtenis dum varias habent errandi occasiones. Oportet enim multa cum in fabrica tum
inviti obseruare, adeo ut difficile fuerit omnia bene administrare. Qualia sint, Eleuationis poli cognitio, Meridiani situs, Collocatio instrumenti ad Finitoris aequidistantiam , Equatoris odiaciq; recta adinvicem & Finitorem inclinatio. aliaque quae recensere longum magis est quam utile. Adeo ut eadem loca stellarum per idem instrumentum eundemque artificem diuersis tantum vicibus obseruata,dimidio nonnunquam gradu disisideant,ut videre est in Io. de monte Regio obsieruatis. Per Radium autem facile absq; magna erroris occasione ista
nunt. Itaque ante onmia Solis Lunae: motus nobis proponamus emendatos per eclipsum,ut Ptol. docuit, obsieruationes. Deinde ex his firmamenti stellas fingamus bene in globo satis magno collocatas. Sed Sc postea modum corrigendi fixarum stellarum loca docebimus. Tum dimensiirus alicuius Planetae aut Cometes
locum secundum longitudinem &latitudinem eclipticae vi sic agata Cons yderet diligenter duas stellas fixa cum planeta trigonum qualemcunq; facientes, quod siet, si steli cum planeta aut Comete per ordine in una recta linea secundu visium non constiterint. Accipiat deinde per Radium distantiam Planetae ab utraq; stella. notetq; simul inquam partem coeli vergat planetae situs ab ipsis stellis. His notatis accipiatur exaequatore aut Zodiaco in globo descriptis altera distantiarum inuentarum per circinum, fixo altero crure circini in loco stelaea qua distantia accepta est, fiat obscura circinatio in globi stuperficie Deinde per alteram distantiam ex alteriusqtioque stellia loco fiat siecitnda circinatio. Atq hae circinationes
esse intersecabunt diuobus punctis, in quoru altero necesse est locum esse Planetae,
327쪽
aut Cometae,ile quo facta est inquisitio. Verum vec illotiam loco Vero respondeat, cile vissis attiadicabit. Iam vero facile suerit longitudinem ac latitudinem
eiusdem metiri,demissis ex polo Zodiaci quadrante circuli, qui se fine longitudinem notabit, latitudinem vero locus Planetae in ipsi quadrante designabit. Quod si quoque duae stelia fixae in rectium cum Planeta suerint constitutae, iam ficilior erit operatio.opus est enim tantum una distantia ab altera illarunt: deinde applicato quadrante circulari per duas stellas conspectas numeretur in quadrante distantia illa inuenta a stella cui Planetam comparauimus statim absque circino locus Ρlanetes manifestus erit sic quoqHe totum Cometes tractum depingere licebiti si praecipuum eius caput per modiuasisignatum in globo depinxerimus,& deinde comae extremum simili ratione. Aut per aliam viam solo capite Cometes in globo collocato Cape per Radium totam eius logitudinem pergradus, deinde quadratem circularem in Globo sic compone,ut una parte per Solis locum illius diei transeat,altera parte per Cometes locum signatum. EXtendetur enim coma secundum quadrantis latus ab ipsi capite ad tantam logitudine quantam inuenisti per Radium in aduersiam a Sole partem. Quod si quadrans noniu secerit semicirculo opus erit. Hoc enim iam inde ab anno Cy et a nobis iugiter obseruatum est, quod cauda siue coma semper rectisisima proiiciatur in contrariam Solis partem. Quod etiam diligenter a Petro Apiano annotatum est, &primo in lucem emissum. Quanqua etiam verisimile est vetustissimos quosda idem sciuisse ac obseruas A. Scribit enim Aristoteles, Hippocrate Chium cum Aeschylo filio opinatos fuisse,comam Cometes aliud nihil esse praeter radiorum solis refractionem quanda,ac ob id eos reprehendit Aristoteles. Verum enimuero quam recte hoc agat,non admodum faciledixero. Certe plurimum errarunt,qubd Cois metem ex stellis erraticis unam cum Pythagoreis sensierint. De coma vero non male mihi dixisse visi lunt. Quia iam octo Cometas obseruauimus & semper caudas eorum quam rectissime a Sole in contrariam partem extensas vidimus, quemadmodu diligentisisime ab Apiano annotatum est. An autem per refractionem an alia ratione huiusimodi coma in longum proiectio fiat, non est auius locidisserere:fatis nobis visim est pro huius loci tractatione modum ostendisse, qub Coinetarum loca inuestigentur facile quouis die, ac sic quoque motus illorum varii notentur Mouentur enim praeter motu illum uniuersialem, qui ab ortu est in occastim, etiam suis propriis motibus,sed extraneis alis in consequentiasignorum, alii in praecedentia, nonnulli in latitudinem. Vidimus unum anno. 3 33. in Iulio,ab Hirci Hydere secundum viae lacteae ductum, motum per Casilopei e sy-dus hoc est,simul in praecedentia signoru longe in Boream Haec de Cometis sussiciant. Vno exemplo breui praxim ostenda, descripto schemate in plano Pridie Kalend. Noueb.ho. .pomeridiana, anno. .quo tempore hec cosicripsimus,uila est Martis stella haud longe supra duas stellas fulgentiores, qua sunt in cauda constellationis Capricorni. Distabat ab occidentaliori. 7. minuti statum, ab orientali ri i gradu,&.6 minutis Acceptis ergo per circinum distantiis inuentis ad gradus eclipticae duco duas circinationes, alteram secundu semidiametrum. ;7 ninutorum ex stella priori in globi superficie,alteram maiorem ex stella posteriori. Concurrunt ergo istae duobus locis, altero supra stellas, altero infra.
At quia ad oculum apparuit Mars stuperior stellis, facile sicietur, viro in loco po- nenda
328쪽
nenda sit Martis stella Visius: est Mars indecima sexta parte Aquari secundum
viam eclipticam , cu triente, illatitudo eius austrina apparuit unius gradus semissis.Atque sic tabula communes in Martis loco plus duobus gradibus a Grant.Obseruauimus eundem quoque Martem aliis variis temporibus,&aliquando a calculo communi Ephemeridum inuenimus illum abesse plus tribus gradibus. Hos ergo errores intolerabiles, qui ex Alphonsilio calculo nobis pullulant, licebit secundum artificium Ptolemaei corrigere, ut proxime fecit immen labore Copernicus. Hic autem nolo omittere commoditatem istius operationis in plano,quando distantiae stellarum ultra .aut 3 gradus non se extendunt. Hoc enim certisisimo constat,quod exiguae magnorum circidorum in sphaera partes,arectis lineisad senium non disicrepent. Quamobrem cum omnes distantiaci .gradus non superant,licebit pulcheriimam in plano demonstratione essicere, 'nos in exemplo praetcripto, primit eclipticet duos gradus desicripsimus, quos in sua immuta seruimus: deinde duas fixas stellas seruuidio longitudinem niuia cuiusqua
329쪽
citiusque locauimus simul &latitudinem. Longitudinem perpendicula lex eclipticae loco designauimus, qua latitudinem numerauimus secundum eosdem duos gradus eclipticae ad arbitrium designatos. Post haec martis stellam collocauimus,ac deinde reliqua perfecimus aeque fere iuste ac in phaerica superficie,ut videre ieet in schemate apposito.
De eadem longitudine&latitudine stellarum per Radium
tabulas rectarum in circulo mearum, siue sinuum C A P. XX.
oniam vero id quod modo diximus, plurimum adfert co- modi rebus Astronomicis, pauciso commodum est in globi stuperficie haec dimetiri, ac raro in plano id liceat praestare, ob
sphaericorum lectilineornm triangulorum natura diuersitatem,potissimum quando Vltra .aut . partes latera triangulorum extendunturidemum quia multisarridet magis calculus, quam illa quae per instrumenta sit dimensio, maxime in iis quae ad omnium motuu emendatione spectant,no potui omittere. quin illam quam in Sphaerae superficie ac nonnunquam in plano quoque docui stellarum commensiurationem,eX triangulorum quoque phamcorum scientia assumptis tamen experientiis necessariis edocerem. Hoc autem quo commodius fiat, eodeexemplo utar,quod in praecedenti adductum est capite . Ad cuius similitudinem licebit alia quoque examinare,ac formare,mutatis quidem nonnunquam sormis triangulorum accirculorum,attamensub eandem cadentibus demonstrationem. Sint ergo in schemate apposito A, B, duae stellia fixa constellationis Capricor ni,prope caudae ortum constitutae: quarum A, prior sit,apud Ptolomaeum secesi ma quarta syderis, ,vero posterior Ptolemaeo vicesima quinta in ordine. Sit que D ,E,eclipticae via portiuncula.Punctus Vero H,polus Zodiaci Austrinus .Ex
olo duo quadrantes H,D, H,E,intelligantur procedere per stellas praedictas. Ut igitur D,E,disserentia longitudinis duarum stellarum in zodiaco,quam in-
aeni per diligentem oblemationem gradus,nius&43 min. Sit etiam A, C,ditandia stellet Martis a priori fixarum, quam inueni. 7. minutorum. B, C, Veroii stantia eiusdem a posteHori inuenta est per Radium. 1 gra.& 6. min. Latitudo quoque prioris stella D, A, ex Ptolemaeo accipitur .gra. co .mi Latitudo po- terioris Austrina vi& illa prior B, E, ex Ptolemaeo quoque habetur et gra. Ex ais itaque thesibus Iubet indagare per triangulorum sphaericorum scientiam,Martis Iongitudinem &latitudinem. Primum igitur concipio triangulum sphaericum A,H,B cuius duo latera nota fiunt.Nam Α, H, residuum est ipsius D, A, te quadrante:hoc est,t .gra. Lo .min. H, B, Vero PS .gra ablato sicilicet E, B, de quadrante. Angulus vero A,H,B,notus est:quia ipsum determinat D, E, differentia longitudinis duarum fixarum .Ergo pervicesimam octauam quarti Io.de Monte Regio de triangul .aut per 33 Copemici,latus A,B, Cognoscetur. 3 gra. feremi quemadmodum per experientiam quoque Radu adminiculo didicimus.
Tribus ergo lateribus trianguli A, B, H, cognitis, habebitur anguli B, A, H,
quantitas per 3 . elusidem Ioan de onte Regio, aut per 3 L. Copemici,
qui compendiosior his in rebus est. Inveni igitur angulum illum . r.
330쪽
gra cum sextante fere. Sec db proponius triangulum sphaericu A,B, C, ius iam omnia latera nota sint, ut diximus. Ergo pidiccta problemata, gulus C, A,B, notus euadet,graduuscilicet. , . Sta 6. min. Hc duos anguloscolligo in unum, sic cognostitur angulus C, A, H, graduum 3 23 et imin.Tertio propositum est triangulu spharicum QA, H, cuius angulus C, A, H, arcognitus est: duovero latera A, C, A, Eiam nota sitiat, ut diximus. Ideoq; per et Io.de Monte Regio latus H, addisicen graduum 8 8 minutorum 2 o. Hanc igiti circuli partem, auferimus ex quadiante cliculi H, C relinquitur latitudo Martis C, unius gradus & 3 0. quasi minutor, Qualto, datis tribus lateribus trianguli siphaal A, H, C, non poterit nos latere anguli A, H, C, per 34. Io. de Monte regio,aut Copernici atque hunc angulum segmeni Zodiaci D, G,definit.Inueni igitur A, H, angulum O. minutorum. Ac tanta est Ecdiaci particula D, G, Si nunc ut nos sellegmus stellis fixa, prioris longitudo est i graduum, o. minutorum Aquarijsub eclipti a via, sequitur per additione O mnutorum, Martis locus in zodiacori 6.gn
et r. min.sere Aquari cum latitudine i gradus. 3, .min. fere Austr. Qui idei ex Alsonsinis tabulis 1 3. gradus 3 8 .minut. Aquaris occupare colligitur Atysic Radij adminiculo errorem duoru graduum: quadrantis gradus inuenimuadeo ut non immerito Martissiydus inobsieruabile dixerit Plin. Venim potest hiusmodi obseruationibus error iste in Marte, ac in omnibus quoq; aliis corrii stellis. Tantii desint nunc Alfonsi, qui Mathematicari ei ex animo faueant.
De stellarum fixarum emendatione. CAP. XXI.
Ostit ergo ratio praestripta emendatam coeli stellati sive sem:
nienti delcriptionem: led nullas adhuc vidimus tabulas sat correctas,ex quibus illam perficere liceat. Quae enim a Ptolimaeo nobis per manus traditae sunt, pluribus in locis emend: tione egent,ob errores qui multitudinescriptorum, diutinitate temporis paulatim irrepserunt. Aliae vero ad imitatu nem Ptolemaen facta,sive ab Alfonsio, siue ab aliis, ob easidei causis non paucos habent errores. Quamobrem hortatos cuperem Matheis
cultores, ut pro virili quisque in huic parti honestissimae aliquando aliquat impet