장음표시 사용
201쪽
ARTIS INTERIN. SIVE MULOM. 197
postea restringitur. Etenim lioc animalibus Periculosum nimis est, nisi velox medicina subvenerit, cujus necessitatis de experimento Principale remedium est. Bala ustii seminis unciam ex vino austero dabis, caryotas tundis & gallas Syriacas, & exinde datur potio salutaris. Talis quoque subvenit compositio: Cerae uncias et, lardi libram unam, piperis unciam semis piculae semiunciam diligenti DLme tundes, casiae unciam semis trita paria ter consperges, ossas facies, solito more intinges in cera, cum remissa est. Sic quoque digeres stercoris ovis libram, & in aceti &mulsae sextario per cornu dabis. herba r hea restringes, si dederis in vino. spongiam Afra in intinges in pice liquida, post combures , farinamque ejus vino austero defundes, farinae triticeae heminas quatuor commisces& digeres. Nitrum quoque, si potest fieri)virgineum diligentissimo tritum, & in pul-Verem redactum, cum hemina aceti spmiunciam dabis. Pulvis ex pumice datus cum vino in potu mox medetur.
CAP. XUII. Aliis quoque partibus corporis nascuntur aliquando verrucae, & vitium dissormitatis important, hac ratione cu-
202쪽
randae: lino subtili constringentur ipsae ve rucae. Dein causticum crudum imponitur,& sponte decidunt. Ferro etiam praeciduntur, & de cauterio leviter adusta sanantur.
CAP. XVIII. Interdum jumentis misera fit coxa, cui de venis femoris sanguis emi titur, & in vase diligenter excipitur. admi cetur etiam pulvis sulphuris, nitri baccarum lauri, simul tritis, & contra pilos diutissime perfricatur , & per triduum sic permanere permittitur. Aqua etiam, in qua verbenae coctae sunt tepida ter in die lamentabis: p des, quos sanos habet, glante ferreo, vel si defuerit , spartea calceabis, cui lemniscos subjicies, & addita fasciola diligentissime colligabis , & suppositiciam facies parti illi, quae
misera est, ut planas ungulas possit ponere. Synchrisma etiam perungues in sole, & non minus, quam unam horam contra pilum diligentissime confricabis. Si ejusmodi cura tardaverit, contra coxae commissuram quatuor foraminibus causere pertunde, & pannos vel lemniscos ex aceto & oleo sub cute per soramina traice per triduum, post traumatico illinitos pannos, diebus novem per eadem foramina traicies, vel calida verbena-
203쪽
ARTIS VETERIN. SIVE MVLOM. 199
Cea utaris, & sic lemniscos subjicias. Ut decimo quoque die lemniscos educes & incretas locum, ut cutis ad pulpas adhaereat. Cum cicatrices se clauserint, causticum imponunt. Hac ratione emota vel laesa coxa sanabitur. Sed si coxam ejecerit emoveri,
que, quod a mulo medicis dicitur filius lassisse, certior & facilior curatio inventa docetur, & probata. Nam dudum claudum animal in sole ponunt, vino & oleo calefacto calefaciunt ipsum, hoc est, juncturas coxae diutissime confricant, donec sudet; tunc animal capistro trahunt, & seri sim currunt, alius lorum vel funes tenens laxos sequitur, &subito, dum animal currit, recta ad se coxam ipse cum impetu trahit. si sonueris, scias loco suo redisse, paululumqtie cessabis, post sens m deambulando tentabis. Si ad locum suum redierit, retractos pedes ponit, di minus claudicat, ulterius animal non conveXabis, sed triduum fomentabis calida verbena- Cea, post causticum induces. O'od si prima die junctura componi non potest, secunda die simili ratione coxam saepius trahis, donec revertatur ad locum. Quidquid autem vexatum vel emotum fuerit, vel ictu rotae,
aut quocunque alio casu in prioribus vel
204쪽
posterioribus partibus vel articulis, vel genibus, hoc anacollima constringit & consolidat. Bulbos rusos triginta, cochleas vivas triginta, ana gallici libram 1, plantaginis viridis manum plenam diligentissime contundis& misces, additis tribus ovis, cum stupa
imponis, & colligas, laxata constringet &tumefacta sedabit.
CAp. XIX. Si jumento laccae enatae su rint in gambis, his agnoscitur signis. Dextra ac sinistra ad similitudinem vesicae inflabitur cutis. Curandum est autem hac ratione, qua segnia in genibus diximus oportere curari. Est & alia medicina. Lentes, quae supra aquam natant, colligis & contundis, additaque voteri axungia colligabis. Vitium exsiccare perhibetur. Si gamba vel armus aliquo loco ex ictu aliquo tumere coeperit, crotam Cimoliam & rubricam & aceto acerrimo miscebis & oblinis. De gambos. CAP. XX. Si gambosum factum suerit animal, & recens passio est, de tibia sanguinem emittito, lanam succidam circumligato.
Cave ne fomentis aut cauterio tangas, utrumque enim in tali curatione conir rium est.
205쪽
Nalagma cruda uteris, tertio die semper solvisci curas. Cum videris animal profecisse, causticum inducis. Si quod jumentum coxam fregerit aut supragambam , scias non posse curari, quia partes istae ligaturas tenere non possunt.
De his, quae laeduntur a rotis.
CAP. XXI. Si jumentum aut rotae, aut axis ictu fuerit elisum, 1n recenti lanam succidam ex aceto & oleo colligabis per triduum, post ficus duplices, & nitrum pariter tritum imponito, die tertio solvito ac renovato. Si nihil prosecerit malagma tetrapha maci imponito per triduum. Si & ipsa ta daverit, imponito malagmam, quae dicitur meliacinus, usque dum sanetur. De Armatico, id quod coxam subito trahit. CAP. XXII. Syrmaticum jumentum his agnoscitur signis. Prodiens de equili, vel doIoco, ubi steterit, coxam trahit & transve sam ungulam inflexis coronis terrae superimponens ostendit, & Syrmaticum a tragoedorum palliis, quae trahuntur, dicitur. Sed quamvis alienata horum vel emota coxa videatur, si super ipsum pedem cessim repellantur, continue emendabitur gresius, & sino claudicatione rectus incedet. Et hac autem
206쪽
ratione contingit, si commissuram vertibuli, ex corruptione corporis, vel perfrictione natus humor intraverit, tunc se desundit ad nervos, & eos reddit immobiles, & velut alienatos, quae hac ratione curantur: Sanguis ei de subgamba detrahitur copiosus, in quo admisces sal, sulphur, marinas cochleas, mannam thuris, sectam, nitrum, baccas lauri, aequis ponderibus, contusa omnia atque eribrata, vino quoque veteri & oleo miscebis cum sanguine ipsius: qua unctione praeparata post inflationem illinis . coxas calida, in qua verbenae decoctae sunt, interposito triduo diutissime confovebis, post unctionem
renovabis. si ex hoc plenam non receperit sanitatem, vulnus uris cauterio in ipso ve' tibulo. Similiter sciaticis fieri consuevit Quaecunque aut de oZoenis caeterisque vitiis articulorum, vel de ungulis primorum pedum nunc dicta sunt, scias etiam in posterioribus debere servari.
CAP. XXIII. Alienatum morbum auctores vocaverunt, quoties haec signa procedunt. Patentes oculos animal habet, nec
sentit hominis adventum, quibus & labra &ipsa orificia intumescunt, quasi ab aliqua be-
207쪽
stiola contacta. Quem morbum alii auctores
orabum nuncupaverunt. Est autem nequissima passio. primo, quod pestifero transitu contagionem spargit in plurimos: deinde, quod imperitos decipit specie sanitatis. Nam resecta & bene curata animalia ex hac passione
subito inflata moriuntur. Alienatus autem vocatur, quod eripit animalibus sensum, Malleus, quod pestilentia internecivum contagium facit. Plerumque autem viscera interius vermibus consumit. Quorum morsu pertuso aqualiculo animalia su cata, subito moriuntur , sed si velocior medicina succurrat, hac ratione salvantur: de cervice sanguinem detrahis, potionem componis hujusmodi: Gallici lib. unam, hysopi libram 1, abrotant libram semis, aristologiae rotundae lib. semis, mannae succari uncias 3, trixaginis uncias 3. quae omnia contundito & cernito , ex aqua mulsa copiose decoques, & animal
aegrotum diebus plurimis potionabis. Sodquia plerumque hujus aegritudinis pestilen-stia transit in proximos, holum gregem si inciderit, ut singulas heminas singulis degeras, potionare te convenit, frequentissimis etiam suffumigationibus, stagnare pariter & curare, sicut in malleo superius constat expositum.
208쪽
Quibus usque adeo mutanda sunt pascua, his si sieri potest in alias transmittenda sint regiones. Nam qua transeunt in lanis & in ipso anhelitu inficiunt universa. Velocius autem curabuntur, si separata fuerint atque
CAP. XXIV. Roborosa passio dicitur, quae animal rigidum facit ad similitudinem Iigni: cujus haec sunt signa. Totum corpus adstrictum, extensae sunt nares, di aures rigidae, immobilis cervix, os constrictum, caput extensum, colligati armi vel crura, pedes etiam constricti, ut nulla commissura sectatur: cujus caput si erigere volueris, non poteris: oculi praecluduntur, spina prae- rigida, & ideo distendit & erigit caudam, ut eam flectere atque movere non possit, dura ilia, adstricti sunt renes: cubare penitus lnon potest.' Contingit autem haec passio ex inimia perfrictione, vel spasmo nervorum, vel ltremore, unde & fetanici dicti sunt. Ple- lrumque in hanc valetudinem incidunt, qui cum ab igne castrati fuerint, negliguntur, &4nambulantes frigore laeduntur. Quorum nervi recenti dolore & frigore compellente, O spasmum patiuntur, & obdurescunt in ro-
209쪽
bur. r diverso etiam altius, quam eXpedit, in pedibus usta jumenta, vel quocunque alio
loco, contactis nervis patiuntur spasmum, &robur incurrunt. LX nimia qu0que Pruina,
vel si in nimio frigore sudabunt, vel e calidis stabulis producuntur in frigus, fieri adsolenuxoborosi. Sed si a posteriore parte fuerint
comprehensi, ut m0rbus desinat in lumbos, opisthotonici sunt, calefactionibus tamen unguentisque curantur. Si quos vero robur a priore parte c0mprehenderit, ita ut os aperire non possint, desperanda sunt, quia constrictis dentibus fame perire coguntur. Qua autem eX toto corpore aequaliter periclitantur, ita, ut ex aliqua parte OS valeant aperire, tam diu unctionibus calidissimis perfricanda sunt, donec sudent, coopertaque sagis copiosissime, loco calido statuuntur, ignisque juxta ea fieri consuevit sine fumo, ut amplius
sudent. Surculos quoque laureos validiores in os eorum inter malas mittito, ut rodendo eos exagitent maxillas & calefiant. Fabas quoque solidas, cum baccis lauri mixtas, jejuno dabis. Aquam quoque calidam offeres ad potandum. Ventrem ipsis cum mulsa calida, admixto castoreo, clystere purgabis: ῆleum quoque Optimum cum sacco pluanao
210쪽
mixtum per narem sinistram defundis, ho deum emolitum cum furfuribus admixtum dabis ad substantiam, donec sanetur. At
quanti dixerunt oportere eos aere cRndenti,
in arena fluviali vel maritima colligatos obrui , ita, ut caput eorum exstet & nares, &tam diu detineri, donec sudent. Sed ex supra scripta cura saepe plures constat esse s natos. Quod si ex hac re non prosecerint, ures eis cervicem, dextera sinistraque decussatim, saccellationem ex furfuribus supra totum tergum calidam imponis per tria duum. & hac unctione quotidie uteris in sole, si caluerit, vel in calidissimo loco. Cerae libram, afroniti libram, resinae terebi tinae selibram, galbani libram, castorei selibram, opopanacis libram, piperis unciam, medullae cervinae uncias duas, olei veteris uncias duas & semis, vini veteris optimi. quantum opus fuerit, admisces & uteris.
Praesens tamen experimento remedium est,
si picem liquidam cum oleo & vino veteri decoquis, calentique medicamine jumentum perungis. Ex qua unctione & auriculas cum oleo tepefacto oportet infundi, ut sanitas
matura proveniat. Sed ut venae eorum calefiant intrinsecus, & conceptum frigus eX-