장음표시 사용
171쪽
Isα O,EIECTIONES SEx TAE. realia, quae virtute divina possint absque ullo subjecto existere, reque vera existant in staris Sacramento , uti asseris. Non est tamen quod Doctores nostri moveantur, donec viderint num sis illa demonstraturus in
tua Physica, cujus nobis spem facis, quamque vixcreduntea nobis adeo clare proposituram , ut ipsa possint, vel debeant amplecti rejectis anti
Octavus scrupulus oritur ex tua responsione ad Quintas obiectiones. Qui fieri possit ut veritates Geometricae, aut Μetaphysicae, quales sunt hic memoratae . sint immutabiles & aeternae, .nec tamen independentes - a Deo.Nam in quo genere causae dependent ab eo' numquid ergo potuitessicere, ut natura trianguli non fuerit φ dc qua ratione, amabo, potuisset ab aeterno facere ut non fuissetverum, bis A esse octo ' aut triangulum non habere tres angulos Vel igitur istae veritates pendent ab intellectu solo, dum haec cogitat, vel 1 rebus existentibus, vel fiunt independentes, cum Deus non videatur essicere potuisse ut ulla ex istis essentiis seu veritatibus non fuerit ab aeterno, Nonus denique scrupulus maxime nos urget, chm ais sensuum operationibus esse dissidendum, &intellectus certitudinem sensuum certit
dine longe majorem esset quid enim,si nulla possit intellectus certitudine gaudere, nisi prius eam a sensibus bene dispositis habeat i si quidem non
potest ille alicujus sensus errorem corrigere, nisi prius alter sensus praedictum emendet errorem. Apparet baculus fractus in aqua ob restacti nem, qui tamen rectus siti quis corrigct illum errorem t an intellectus lnusquam, sed tactus; idemque de reliquis esto sudicium. Itaque si sensus omnes rite dispositosadhibeas , qui semper idem renuncient, maximam omnium certitudinem, cujus homo sit naturaliter capax, assequeris; quae tapenumero te fugiet. si mentis operationi. fidas, quae saepe aberrat in iis,
de quibus ne quidem dubitari posse credob x . .
Haec sunt praecipuὶ quae nobis remoram injiciunt e Quibus etia uti jungas certam rationem, certosque characteres, qui nos certissimos re dant quandonam rem aliquam ita complete absque alia intelligimus, ut
eertum sit unam ab alia ita distingui, ut seorsim possint, saltem Dei vidi. tute, subsisteret hoc est, quomodo possimus certo, clare., distincteque cognoscere illam intellectionis distinctionem non ab ipso fieri intellectu, sed ab ipsis rebus procedere. Enimvero cum immensitatem Dei contem. plamur, non cogitantes de illius justitia; vel clim de illius existentia, non cogitantes de Filio, vel Spiritu Sancto, numquid complete percipimus illam existentiam, vel Deum existcntem bsque illis personis, quas perser que
172쪽
OBIECTIONES SEx TAE. 1 3que possit aliquis infidelis negare, atque negas mentem vel cogitationem de corpore: Quemadmodum igitur malὸ quis concludet Filium & Spiritum Sanctum a Deo Patre essentialiter esse distinctos, aut ab eo separari posse, ita neque tibi concesserit quispiam cogitationem vel mentem humanam a corpore distingui, licEt unum absque alio concipias, &unum de alio perneges, neque putes id fieri per ullam tuae mentis abstrationem. . Quibus sanὸ si satis facias, nil penitus nobis superesse videtur quod The logis nostris displiceat.
Ρauca quadam ab aliis quassa his pub gratar, ut conjunctim ad ipse is
ad proximὸ praecedentia respondeasur, qaiasum ejusdem argumenti. Quidam itaque ex doctissmu ct pers'cacissimo hac tria iligentius explicari volue
l. Quomodo certo sciam me habere claram ideam animae meae.. a. Quomodo certo sciam ideam illam esse prorsus diversam a quacunque alia re. 43. Quomodo certo sciam illam nihil prorsus habere corporeitatis. alii νerὲproposuerum ea qua sequuntur. .
QUantumvis apud nos cogitemus, num revera mentis nostrae seu humanae Idola, hoc est cognitio atque perceptio quidpiam corpo- reum in se contineat, asserere non audemus, nulli corpori quocunque velis motu affecto, id quod vocamus cogitationem, ulla ratione convenire. Cum enim cernamus quaedam corpora quae non cogitant, & alia, utpote humana, & sortὸ brutorum, quae cogitant, num id ipse nos sophismatis reos perages, & audaciae nimiae, si propterea c ludamus nulla vesse corpora quae cogitant φ Vix ut dubitemus nos a te continuo deridendos, si primi argumentum illud ex ideis, tam pro mente quam pro Deo, propositum audissemus, illud deinde tua consuisses Analysit qua teipsum praeoccupasse & praevenisse videris, adeo ut jam tuae ipie menti callum obduxiste videaris, quae non sit deinceps libera ut videat singulas, quas in. v ' te
173쪽
te reperis , animae proprietates vel operationes motibus corporeis deis pendere : vel nodum solvas, quo vinculis adamantinis existimas Mn ipsos
detineri, quo minus mentes nostrae corpus omne praetervolent.
Nodus est, nos optime percipere 3 & a facere f. de si aequalia ab aequalibus auferas, adhuc aequalia futura: his & mille aliis convincimur, idemque penes te reperies. Cur similiter non convincimur exi deis tuis, vel nostris, animam hominis esse dillinctam a corpore, & Deum existere' Dices, te non posse nobis hanc veritatem in os, nisi meditemur tecum, ingerere. En septies legimus quae scripsisti, & mentem Angelorum instar pro viribus at . ollimus, necdum tamen persuademur. Neque tamen existimamus te potius dicturum mentes omnes nostras bruto fascino i sectas, & Metaphysicis rebus quibus a 3o annis assueti sumus , prorsus ineptas, quam ut fatearis tuas rationes hactenus ex ideis mentis & Dei haustas non esse tanti ponderis tantarumque virium, ut Pentes hominum doctorum, totis viribus e massa corporea se proripientium, sibi possint atque debeant subjicere. Quin potius arbitramur te prorsus idem fassurum, si meditationes tuas eo relegas animo, quo ad illas ad examen analyticum revocares, si ab iniamico tibi propositae fuissent. Denique quamdiu nescimus quid a corporibus & illorum motibus fieri possit, cum & fatearis nullum omnia scire posse, quae Deus in aliquo subjecto posuit, atque ponere valet, absque ipsius Dei revelatione . qui scire potuisti hanc λ Deo non fuisse positam in quibusdam corporibus vim & proprietatem, ut dubitent, cogitent, &c. Haec sunt sive argumenta, sive mavis praejudicia nostra, quibus si medearis, quantas, Deus immortalisl tibi gratias omnes simul habituri sumus, Vir Clarissime, qui nos ab istis spinis tuam sementem suffocantibus eripueris. Quod faxit Deus opta Mat. cujus uni gloriae cernimus te seliciter tua omnia obstrinxisse.
174쪽
V Enim quidem est neminem posse esse certum se cogitare, nec se
existere, nisi sciat quid sit cogitatio, & quid existentia ; Non
quod ad hoc requiratur scientia reflexa, vel per demonstrationem acquisita , & multo miniis scientia scientiae reflexae , per quam sciat se scire, iterumque se scire se scire, atque ita in infinitum, qualis de nulla unquam re haberi potest: Sed omnino sufficit ut id sciat co- nitione illa interna, quae reflexam semper antecedit, & quae omnibus ominibus de cogitatione & existentia ita innata est , ut quamvis sortὸ praejudiciis obruti, & ad verba magis, qii im ad verborum significationes attenti fingere possimus, nos illam non habere, non possimus tamen rein vera non habere. Cum itaque quis advertit se cogitare, atque indὶ sequi se existere, quamvis sorte nηnquam antea quaesiverit quid sit cogitatio, nec quid existentia , non potest tamen non utramque satὶs nosse, ut sibi in hac parte satisfaciat.1. Nec etiam fieri potest, cum quis advertit se cogitare, intelligitque quid sit moveri, ut putet se decipi, seque non cogitare, sed tantum moverit Clim enim pland aliam habeat ideam sive notionem cogitationis, quam motus corporei, necesse est ut unum tanquam ab alio diversum intelligat; etsi propter consuetudinem plures diversas proprietates, & inter quas nulla connexio cognoscitur, uni & idem subjecto tribuendi, fieri possit ut dubitet, vel etiam ut affirmet, se esse unum & cundem, qui cogitat, & qui loco movetur. Notandumque est duobus modis ea, qu rum diversas habemus ideas, pro una & eadem re sumi posse; nempe vel unitate & identitate naturae , vel tarithm unitate compositionis. Ita, exempli causa , non eandem quidem habemus ideam figurae &motus: ut neque eandem habemus intellectionis & volitionis neque otiam ossium & camis, neque cogitationis S rei extensae: Atqui nihilominus clare percipimus illi eidem substa tiae, cui competit ut sit figq-rsta , competere etiam ut possit moveri , adeo ut figuratum & mobile sit unum, & idem unitate naturae ; Itemque rem intelligentem, dc
175쪽
volentem esse etiam unam & eandem unitate naturae: Non autem idem percipimus de re, quam consideramus sub serma ossis, dedere, quam consideramus sub forma carnis, nec idcirco possumus illas pro una & eadem re sumere unitate naturae, sed tantum unitate compositionis, quatenus scilicet unum & idem est animal quod habet offa & carnes. Jam verbquaestio est an rem cogitantem & rem extensam perspiciamus esse unam' di eandem unitate naturae, ita scilicet ut inter cogitationem & extensionem, aliquam talem assinitatem sive connexionem inveniamus, qualem inter figuram & motum, vel intellectionem & volitionem advertimus, an potius dicantur tantum esse unum & idem unitate compositionis, quatenus in eodem homine reperiuntur, ut ossa & carnes in eodem animali, quod ultimum assirmo , quia distinctionem sive diversitatem omnim dam inter naturam rei extensae, & rei cogitantis, non minus quam inter ossa & carnes, animadverto. Quia vero etiam auctoritate IlIc certatur, ne sortὸ ipsa veritati praej dicet, ad id quod additur, neminem adhuc meam demonstrationem animo complecti patκisse, cogor respondere, quamvis nondum a multis fuerit examinata , nonnullos tamen esse qui se illam intelligere assirment; & quemadmodum unus testis, qui, postquam in Americam navigavit, ait se vidisse Antipodas, majorem meretur fidem, quam mille alii qui negarunt illos esse, propter hoc solum quod ignorarent: Ita etiam apud eos qui rati num momenta, ut par est, examinant, pluris facienda est auctoritas unius dicentis se aliquam demonstrationem rem intelligere, quam mille alio. rum, qui eandem a nemine posse intelligi nulla adjundia ratione assitis mant: Etsi enim ipsi non intelligant, hoc non impedit quo minus ab aliis possit intelligi; & quia hoc ex illo concludentes ostendunt se non
satis accurate ratiocinari, non valde magnam fidem merentur. Ad id denique quod quaeritur, an ea qua utor Ana si instin omnes mea materia siubtilis ita secuerim, ut certiu=m , Pirisque attentismu, atque, ut parant , satis perupicacibua osten im posim repugnare cogitationes in motru corpo- . reos resunt, hoc est, ut interpretor, cogitationes & motus corporeos esse
unum & idem di respondeo inihi quidem esse certissimum, sed non ideo. *ondere aliis, quantumvis attentis , & suo judicio perspicacibus idem posse persuaderi,saltem quandiu non ad res pure intelligibiles, sed tantum ad imaginabiles attentionem suam convertent, ut apparet illos seeisse, quidistinctionem cogitationis a motu per dissectionem alicujus materiae seb. tilis intelligendam esse finxerunt:Nam ex eo tantum intelligitur quod notiones rei cogitantis, & rei extensae, sive mobilis, sint plane diversae, atque
176쪽
REsPoNsIONES SEXTAE. IIIa se mutuo independentes: repugnetque ut illae res quae a nobis tanquam diversae N independentes clarὸ intelliguntur, separatim , saltim a Deo. poni non possint: adeo ut quotiescunque illas in uno & eodem subjecto
reperimus, ut cogitationem & motum corporeum in eodem homine, non debeamus idcirco existimare ipsas ibi esse unum & idem unitate naturae, sed tantum unitate compositionis.
3. Quod hic de Platonicis, eorumque sectatoribus affertur, jam ab universa Ecclesia Catholica, vulgo omnibus Philosophis explosum est :Concilium autem Lateranen se conclusit quidem Angelos pingi posse ,
non autem ideo concellit esse corporeos: & quamvis revera corporei cr dercntur, non certe magis in ipsis, quam in hominibus, mentes a corporibus inseparabiles possent intelligi; Nec quoque si fingeretur animam
humanam esse ex traduce. ideo concludi posset esse corpoream, sed tan- . tum ut corpus nascitur a corpore parentum , ita ipsam ab eorum anima . proficisci. Quantum ad canes & simias, etsi concederem in iis esse cogitationem , non inde ullo modo sequeretur mentem humanam a corpore non distingui, sed contra potius in aliis quoque animalibus mentes a corporibus esse distinctas: quod illi ipsi Platonici, quorum auctoritasanox laudabatur, post Pythagoricos censuerunt, ut ex eorum metempsychosi x manifestumest. At vero nullam plane in brutis esse cogitationem non modb dixi, ut hic assumitur, sed etiam firmissimis rationibus, &quae a nemine hactenus fuerunt resutatae, probavi: Atqui revera illi qui assirmant canes scire se vigilando currere, imb9homniando latrare , tanquam si in ipsorum cordibus versarentur, id dicunt, de non probant. Et si enim addantsi non credere operationes belluarum absque sensu, vita is anima lioc est, ut interpretor, absque cogitatione, nequeeni in id vulgo vocatur vita, nec anima corporea, nec sensus organicus brutis a me denegatur) ope Mechaniaca posse explicari, quin illud γ ι δύναmν, ct risu dignum quolibet pignore certare
velint, id pro ratione haberi non debet: idemque de qualibet alia re quantumvis vera dici posset: quin & pignoribus certari non solet, nisi ubi rationes desunt ad probandum ; & cum olim eodem sere modo viri magni Antipodas irriserint, non statim pro falso habendum puto quidquia ab aliquibus irridetur. Quod denique subjungitur, non deseptines, qui hominem ipsum, etiam absiluesensu, o intellectu, dicturi simi ct omnia possescere benescio elateriarum
Mechanicorum, absque ulla mente , si tandem simia , canis, ct elephra hocce modo suis omnibus operationibus fungi queant, non sane etiam ratio est qua quicquam probetur, nisi sorte quosdam homines tam consuR omnia. nc,
177쪽
118 REI PONSIONES SEXTAE.pere, & anticipatis opinionibus verborenus intellectis adeo tenaciter adhaerererat, potius quam illas mutent, de se ipsis id negent, quod non pos sunt non semper apud se experiri: Nam sine fieri non potest quin semper apud nosmetipsos experiamur nos cogitare, nec proinde ex eo quod . ostendatur bruta animantia omnibus suis operationibus absque ulla cogitatione iungi posse, quisquam concludet se ipsum ergo etiam non cogitare,nisi qui cum prius sibi persuaserit se non aliter operari qu m bruta, propter hoc scilicet, quod illis cogitationem tribuerit, ideo pertinaciter
adhaerebit istis verbis, homines & bruta eodem modo operantur, ut cum . illi ostendetur bruta non cogitare, malit se etiam illa sua, cujus non potest non esse sibi conscius, cogitatione exuere,' qu m mutare opinionem quod ipse, eodem modo ac bruta, operetur: Cujus tamen generis hominum multos esse non mihi facit E persuadeo: Sed sane multo plures, &majori cum ratione invenientur , qui si concedatur cogitationem a motu corporeo non dissuri, eandem illam in brutis, atque in nobis esse c ten- 'dent, quoniam omnes motus corporeos in illis, quemadmodum in nobis animadvertent, addentesque disserentiam, qua es tantum sicundumpim ct minus, non mutare essentιam, quamvis sorte minus rationis esse putent in bellu is quam in nobis, mentes tamen esse in ipsis ejusdem plane species cum nostris optimo jure concludent. 4. Quantum ad scientiam Athei, facilὸ est demonstrare illam non esse immutabilem ,& certam, ut enim jam anth dixi, quo minus potentem originis suae auctorem assignabit, tanto majorem habebit occasionem dubitandi an sorte tam impersectae sit naturae, ut fallatur etiam in iis quae sibi quam evidentissima apparebunt, illoque dubio liberari nunquam poterit , nisi a vero & fallere nescio Deo se creatum esse prius agnoscat. . Quod autem repugnet homines a Deo decipi, clare demonstratur ex eo quod forma deceptionis sit non ens, in quod non potest serri summum ens. Et in hoc omnes Theologi consentiunt, omnisque fidei Christianae certitudo ex hoc pendet. Cur enim revelatisa Deo crederemus, simos interdum ab ipso decipi arbitraremur φ Et quamvis vulgo Theologi affirment damnatos igne inserni torqueri, non ideo tamen consent ipsos decipi per falsam ideam ignis torquentis mi a Deo inditam , sed potius ab
igne vere torqueri, quia ut vi revIis hominis incorporem spiritus tenetur na-
ruraliter in corpore , sic facile per divinam potentiam teneri potes post mortem corporeo igne, o c. Vide Mag. lib. 4 se-. dist. 44. Quantum autem ad loca Scripturae , rion existimo meum esse ad ipsa respondere , nisi siquando videantur adversari alicui opinioni quae mihi sit peculiaris; cum
178쪽
enim tantum afferuntur in illas quae apud omnes Christianos sunt vulgares, quales sunt eae quae hic impugnantur, nempe quod aliquid sciri pollit, & quod animae humanae non sint similes iisjumentorum, ves erer crimen arrosantiae ii non mallem responsionibu ab aliis jam inventis
contentus este, quam novas excogitare, quia nunquam me Thecllogicis studiis immiscui, nisi in quantum ad pi ivatam meam institutionem con- ferebant, nec tantum in me divinae gratiae experior, ut ad illa sacra me vocatum putem. Itaque profiteor me nihil in posterum de talibus responsurum; sed nondum id servabo hac vice, ne forte aliquibus occasionem praebeam existimandi me ideo tacere, quod loca proposita non satis commode possim explicare. In primis igitur aio locum D. Pauli I ad Corinth. cap. 8. vers. 2, debere tantum intelligi de scientia, quae non est cum cha ritate conjuncta, hoc est , de scientia Atticorum; quia quisquis Deum , ut par est, novit , non potest ipsum non diligere , nec charitatem non habere. Hocque probatur ex verbis proxime praecedentibus, scutura ιη flat, charitas vero ad uat. de ex proxime seqvcntibus: οι quis autem diligit De ι, hic nempe Deus) cognitus est ab eo. Ita enim non vult Apostolus
nullam plane scientiam haberi posse , quia satetur disgcntes Deum ipsum cognoscere..hoc est, de ipso habere icientiam; sed ait tantiis eos qui
non habent charitatem, nec proinde satis Deum norunt, etsi sorte in caeteris rebus aliquid se scire existiment, nondum tamen cognoscere quemadmodum oporteat scire, quia nempe incipiendum cst a Dei cognitione, ac deinde aliarum omnium rerum cognitiones huic uni sunt subordinandae, quod ii eis Meditationibus explicui: atque ideo hic ipse locus,qui
contra me afferebatur, meam hac de re opinionem tam aperte confirmat,
ut non putem ipsum ab iis qui a me dissentiunt posse recte explicari. Quod si quis contendat pronomen hiι non referri ad Deum, sed ad hominem qui a Deo cognoicatur & approbetur; alius Apostolus , nempe
D. Ioannes epist. I. cap. 2, meae explicationi prorsus favet, nam Vers. 2haec habet. ιη - scimin quoniana cognorιmus eum , ut mirndata eIud oberramus. cap. 6. vers. 7. quι diMu, ex Deo nasus est, ct cog s it Deum.
Nec dispar ratio est de losis Ecclesiastae: Notandum enim Salomonem in illo libro non quidem agere personam impiorum, sed suam tantum, quatenus scilicet, cum peccator & a Deo aversus ante suisset, ibi pinnitentiam agens, ait a se quidem , humana tantum utente sapientia, ct illam ad Deum non reserente, nihil inveniri potuisse quod sane sati faceret, sive in quo non esset vanitas. Ideoque hinc inde variis in locis monet oportere converti ad Deum, ut expresse in cap. o. vers. b. . Aita
179쪽
16o REsPONSIONES SEXT AE. scito quod pro omnibus bis adducet te Deus in iudicium, & in sequentibus, usique ad libri finem. Specialiter autem in cap. 8. vers decimo septimo, haec verba, hi intellexi quod ommum operum Dei nullam possit homo invenire rationem, eorum quasi ni sub sola, ctc. non intelligenda sunt de quovis homine, sed de eo quem descripsi in versu praecedenti: o homo qui diebus o noctibus somnum non capiι oculis. Tanquam si vellet ibi Propheta monere, illos qui nimis assidui sunt in studiis, non aptos esse ad assequendam veritatem; hocque prosecto non facile ii, quibus sum notus, de me dictum esse existimabunt. Sed praecipue attendendum est ad haec verba qua
fiunt pub sole, saepius enim repetuntur in illo libro, & semper designant
res naturales, ad exclusionem earum subordinationis ad Deum, quia nempe clim Deus sit supra omnia, non continetur inter ea quae sunt sub sole i Adeo ut loci citati verus sensus sit, hominem non posse res natura Ies recte scire, quandiu Deum non cognoscit, ut ego etiam assirmavi. Denique in cap. s. vers. 29, manifestum est non dici, eundem esse interitum hominis oe iumeηtarum, neque etiam hominem nihil amplius habere j menta , nisi tantum ratione corporis r nam ibi fit tantum mentio eorum
quae pertinent d corpus; & statim postea subiungitur seorsim de anima, Quis norit si stiritus filiorum Adam ascendia bur flum ct spiritus jumentorum δε-
se dat deorsum t Hoc est, an humanae animae beatituane coelesti seuuturae sint, quis hoc novit per humanas rationes, & quandiu ad Deum se
non convertit ῆ Certe humanam animam non esse corpoream naturali
ratione probare conatus sum; sed an sursum sit adscensura, sola fide cognosci posse concedo. ' . 6. Quantum ad arbitrii libertatem, longὰ alia ejus ratio est in Deo, quam in nobis; repugpat enim Dei voluntatem non filisse ab aeterno indifferentem ad omnia quae facta sunt, aut unquam fient, quia nullum
bonum, vel verum, nullumve credendum, vel faciendum, vel omittendum fingi potest, cujus ideam intellectu divino prius suerit, quam eius
voluntas se determinarit ad essiciendum ut id tale esset: Neque hic loquor de prioritate temporis, sed ne quidem prius sust ordine, vel natura, vel ratione ratiocinata, ut vocant, ita scilicet ut ista boni idea impulerit Deum ad unum potitis quam aliud eligendum. Nempe, exempli causa, non ideo voluit mundum creare in tempore, quia vidit melius sic fore, quam si creasset ab aeterno: nec voluit tres angulos trianguli aequales esse duobus rectis, quia cognovit aliter fieri non posse, &c. Sed contra, quia voluit mundum creare in tempore, ideo sic melius est, quam si creatus suisset ab aeternor & quia voluit tres angulos trianguli necessario aequales
180쪽
R E spous Io NE s SEXTA. esse duobus rectis, idcirco jam hoc verum est , & fieri aliter non potest, atque ita de reliquis. Nec obstat quod dici possit merita sanctorum esse
causam cur vitam aeternam consequantur, neque enim ita ejus sunt causa
ut Deum determinent ad aliquid volendum, sed tantum sunt causa effectus, cujus Deus voluit ab aeterno ut causa essent. Et ita summa indisserentia in Deo summum est ejus omnipotentiae argumentum. Sed quantum ad hominem, cum naturam Omnis boni & veri jam a Deo dete minc tam inveniat, nec in aliud ejus voluntas serri possit, evidens est ipsum eo libentius, ac proinde etiam liberius, bonum & verum amplecti, qud illud clarius videt, nunquamque esse indisserentem . nisi quando quidnam sit melius aut verius ignorat, vel certe quando tam perspicue non videt, quin de eo possit dubitare: Atque ita longe alia indifferentia humanae libertari convenit quum divinae. Neque hic resert quod essentiae rerum dicantur tae indivisibiles: nam primo,nulla essentia potest univo-ch Deo & creaturae convenire: ac denique indifferentia non pertinet adessentiam humanae libertatis, cum non modo simus liberi, quando ignorantia recti nos reddit indifferentes, sed maxime etiam quando clara perceptio ad aliquid prosequendum impellit. 7. Non aliter concipio superficiem , a qua sensus nostros assici puto, quam ab omnibus Mathematicis vel Philosophis concipi let vel saltem debet illa, quam a corpore distinguunt, & omni profunditate carere supponunt. Sed duobus modis superficiei nomen apud Mathematicos usurpatur; nempe vel pro corpore, ad cujus solam longitudinem & latitudinem attenditur. quodque nulla cum prosunditate spectatur, etsi non negetur ipsum aliquam habere; Vel tantum pro corporis modo, quando scilicet omnis ei prosunditas dcnegatur. Et idcirco ad vitandam ambiguitatem, dixi me loqui de ea superficie, quae cum sit tantum modus, non potest esse pars corporis, eorpus enim est substantia, & modus non potest
esse pars substantiae. Sed non negavi esse corporis extremum, qui ne contra, maxime proprid vocari potest extremitas tam corporis contenti, quam continentis, eo sensu quo dicuntur ea corpora esse contigua, quorum extremitates sunt simul. Nam sine cum duo corpora se mutud tangunt , una & eadem est utriusque extremitas, quae neutrius pars est, sed utriusque idem modus, qui ctiam potest manere, quamvis ista corpora tollantur, modo tantum alia, quae sint ejusdem accurate magnitudinis
S sgum, in ipsorum loca succedant. Quin & locus ille, qui ab A ristotelicis dicitur esse superficies corporis ambientis, non potest intelligi esse . lia superficies, quim haec, quae non est substantia, sed modus. Neque