장음표시 사용
81쪽
vim esse percipio per quam seipsum producat, sive conservet, recte concludo existentiam necessariam, de qua sola hic est quaestio, non magis ad
naturam corporis, quantumvis summe persecti, pertinere, quam ad naturam montis pertinet ut vallem non habeat; vel ad naturam trianguli ut angulos habeat majores duobus rectis. Nunc autem si quaeramus non de corpore, sed de re, qualiscunque tandem illa sit, quae habeat omnes eas persectiones quae simul esse possunt, an existentia inter illas sit numeranda. Prima quidem fronte dubitabimus ; quia cum mens nostra quae sinita est non soleat illas nisi separatas considerare, non statim fortasse advertet quam necessario inter se conjunctae sint. Atqui si attente examinemus an enti summὶ potenti competat existentia, & qualis, poterimus clare& distincte percipere,primo illi saltem competere possibilem existentiam, quemadmodum reliquis omnibus aliis rebus, quarum distincta idea in nobis est, etiam iis quae per figmentum intellectus componuntur. Deinis de quia cogitare non possumus ejus existentiam esse possibilem, quin simul etiam ad immensam ejus potentiam attendentes agnoscamus illud propria sua vi posse existere, hinc concludemus ipsum revera existere, atque ab aeterno extitisse; est enim lumine naturali notissimum id quod propria sua vi potest existere , semper existere: Atque ita intelligemus existentiam necessariam in idea entis summe potentis contineri, non per figmentum intellectus, sed quia pertinet ad veram & immutabilem naturam talis entis, ut existat: nec non etiam facise percipiemus illud ens summe potens non posse non habere in se omnes alias persectiones quae in idea Dei continentur, adeo ut illae absque ullo figmento intellectus, &ex natura sua simul junctae sint, atque in Deo et utant. Quae sand omnia manifesta sunt diligenter attendenti; nec differunt ab iis quae jam ante scripseram, nisi tantum in modo explicationis, quem de industria mutavi, ut ingeniorum diversitati servirem. Neque illa dissitebor hoc argu mentum tale esse, ut qui non omnium quae ad qus probationem faciunt recordabuntur, facile illud pro sophismate sint habituri, & ideo me initio nonnihil dubitasse an illo uti deberem, ne sorte iis qui ipsum non caperent occasionem darem de reliquis etiam dissidendi. Sed quia duae tantum sunt viae per quas possit probari Deum esse, una nempe per effectus,& altera per ipsam eius essentiam, sive naturam; prioremque in meditatione tertia pro viribus explanavi: non credidi alteram esse postea praetermittendam.
Quantum attinet ad distinctionem formalem quam doctissimus The logus affert ex Scoto, breviter dico illam non differre a modali, nec se
82쪽
AD PRIMA s OBIECTIONES. 6 3 extendere nisi ad entia incompleta, quae a completis accurate distinΣi; &sussicere quidem ut unum ab alio distinete & seorsim concipiatur per
abstractionem intellectus rem in adaequale concipientis; non autem ita distincte, & seorsim, ut unumquodque tanquam ens per se, R ab omni alio diversum intelligamus, sed ad hoc omnino requiri distiniationem realem. Ita, exempli causa, inter motum & figuram ejusdem corporis, distinctio est sormalis , postumque optime motum intelligere absque s-gura, Sc figuram absque motu, & utrumque abstrahendo a corpore: sed non possum tamen complete intelligere motum absque re in qua sit m tus, nec figuram etiam absque re in qua sit figura; nec denique singere motum esse in re, in qua figura esse non possit, vel figuram na re motus incapaci; Nec eodem modo justitiam absque justo, vel misericordiam absque misericorde intelligo; nec fingere licet illum eundem qui est justus, non posse esse miserisordem. Atqui complete intelligo quid sit corpus , putando tantum illud esse extensum , fguratum, mobile, Sc. deque illo negando ea omnia quae ad mentis naturam pertinent; & vice versa intelligo mentem esse rem compictam; quae dubitat, quae intelligit, quae vult &c. quamvis negem in ea quicquam esse ex iis quae in corporis idea continentur. Quod omnino fieri non posset, nisi inter men em &corpus esset distinctio realis. Haec sunt, viri clarissimi, quae ad amici vestri perossiciosas ingeniosissimasque animadversiones habui respondenda, quibus si nondum ipsi satisfeci, rogo ut eorum quae vel desiderantur vel errata sunt admoneat:
quod si ab ipso per vos impetrem in magni beneficii partem ponam.
Um auctorem rerum omnium V. C. adversus novos gigantes asserendum, illiusque demonstrandam existentiam adeo feliciter aggressus fueris, ut deinceps probi sperare queant nullum este futurum qui post tuarum meditationum atten tam lectionem non fateatur esse numen aeternum, a quo singula pendeant, te monitum atque rogatum voluimus, ut quibusdam locis inserius notatis tanta luce affulgeas, nil ut supersit in opere tuo quod non
clare, si fieri potest, demonstretur. Cum autem a plui ibus annis tuum
83쪽
animum ita continuis meditationibus exercueris, ut quae reliquis dubia perobscuraque videntur certissima tibi sint, eaque forte claro mentis intuitu, veluti prima praecipuaque naturae lumina percipias, ea solum hic advertemus quibus operae pretium est te clarius latiusque explicandis atque demon strandis incumbere: quibus peractis vix est qui possit negare tuas rationes, quas ad majorem Dei Gloriam, & omnium mortalium ingentem fructum inchoasti, vim habere demonstrationum. .lΜPRIΜis, memineris te non actu quidem, & revera, sed tantum animi fictione corporum omnium phantasmata pro viribus rejecisse, ut te solam rem cogitantem esse concluderes, ne postea sorte concludi posse
credas te revera nil esse praeter mentem, aut cogitationem, vel rem cogita tem ; quod circa duas primas meditationes solum animadvertimus, in quibus clare ostendis saltem te esse qui cogitas certum esse. sed tantisper hic subsistamus; hactenus agnoscis te esse rem cogitantem , sed quid sit res illa cogitans nescis: quid enim si fuerit corpus, quod variis motibus& occursibus illud faciat quod vocamus cogitationem l licet enim existimes te corpus omne repulisse, in eo decipi potuisti quod teipsum minimὸ rejeceris qui sis corpus. Quomodo enim domonstras corpus non posse cogitare t vel motus corporeos non esse ipsam cogitationem η sed & t tum tui corporis systema, quod rejecisse putas, vel aliquae partes illius puta cerebri, possunt concurrere ad formandos illos motus quos appellamus cogitationes. Sum, inquis, res cogitans; sed qui scis num sis motus
SECUNDO, ex idea summi entis, quam a te minime produci posse contendis, audes concludere necessitatem existentiae summi entis, a quo solo possit esse illa idea, quae tuae menti obversetur. Α t vero in nobis ipsis sufficiens reperimus sundamentum, cui solum innixi praedictam ideam formare possumus, licet ens summum non existeret, aut illud existere nesciremus, & ne quidem de eo existente cogitaremus; nunquid enim video me cogitantem gradum aliquem habere persectionis' Igitur & aliquos praeter me habere similem gradum, unde iundamentum habeo jusibet numeri cogitandi, atque adeo gradum perfectionis alteri &alteri gradui superextruendi usque in infinitum; quemadmodum etiamsi unicus gradus lucis aut coloris existeret, novos semper gradus in infinitum
usque fingere & addere possum. Cur simili ratione alicui gradui Entis quem in me percipio, non possim addere quemlibet alium gradum, &ex omnibus addi possibilibus ideam entis persecti sormare ' Sed inquis, effectus nullum gradum perfectionis seu realitatis potest habere, qui
84쪽
non praecesserit in causa; Verum spraeterquam quod videmus muscas, &alia animalia, vel etiam plantas produci a sole, pluvia, & terra , in quibus non est vita, quae nobilior est quolibet gradu mere corporco, unde fit ut effectus aliquam realitatem habeat a causa, quae tamen non sit in causa) illa idea nil est aliud quam ens rationis, quod mente tua cogitante non est nobilius. Praeterea nisi doctos inter nutritus esses, sed solus in deserto quopiam tota vita degisses, unde scis tibi illam ideam adsuturam εquam ex praeconceptis animi meditationibus, libris, mutuis amicorum sermonibus &c. non a sola tua meme, aut a summo ente existente la ausisti.. Itaque clarius probandum est istam ideam tibi adesse non possie, si
non existat summum ens; quod ubi praestiteris, manus omnes damus. Quod autem illa idea veniat ab anticipatis notionibus, inde constare videtur, quod Canadenses, Hurones, dc reliqui sylvestres homines nullam prae se ferant hujuscemodi ideam quam etiam efformare possis ex praeia via rerum corporalium inspectione, adeo ut nil idea tua praeter mundum hunc corporeum reserat, qui persectionem omnimodam a te cogitabilem complectatur; ut nondum quidpiam concludas praeter Ens corporeum
persectissimum, nisi quidpiam aliud addas quod ad incorporeum seu spia
rituale nos evehat; Vis addamus te angeli mile quqmadmodum & entis persectissimi mare ideam , sed illa idea non esticietur. in te ab angeri, quo tamen est impersectior. Sed nec ideam habes Dei, quemadmodum nec numeri infiniti, aut infinitae lineae; quam si possis habere, est tamen numerus ille impossibilis. Adde ideam illam unitatis & simplicitatis
unius persectionis quae omnes alias complectatur, fieri tantummodo ab operatione intellectus ratiocinantis, eo modo quo fiunt unitates universales, quae non sunt in re, sed tantum in intellectu, ut constat ex unitate generica, transcendentali, &c.. T E RTIo, cum nondum certus sis de illa Dei existentia, neque tamente de ulla re certum esse, vel elare & distincte aliquid te cognostere posse dicas, nisi prius certo & clare Deum noveris existere, sequitur te nondum clare & distincte scire quod sis res cogitans, cum ex te illa cognitio pendeat a clara Dei existentis cognitione, quam nondum probasti locis illis, ubi concludis te clare nosse quod sis. Adde Atheum clare & distincte cognoscere trianguli tres angulos aequales esse duobus rectis; quamvis tantum absit ut supponat existentiam Dei, quam plane negat, ex eo quod si existeret, inquit, esset summum ens, summumque bonum, hoc est
infinitum; at infinitum in omni genere persectionis excludit quodlibet aliud, nempe quodlibet ens, & bonum, imo & quodlibet non ens, & ma-
85쪽
Ium, cum tamen plura, entia, bona, non entia, mala sint; cui ob setioni te satisfacere debere judicamus, ne quid impiis supersit quod ob
Qυ ARTO , Deum negas posse mentiri, aut decipere, clim tamen non delint Scholastici qui illuci assirment, ut Gabriel, Arminensis,&sii, qui putant Deum absoluta potestate mentiri, hoc est contra suam mentem,&contra id quod deerevit, aliquid hominibus significare, ut eum absque eonditione dixit Ninivitis per Prophetam , adhuc quadraginta diri ct Niηipe sub pertetur: &' clim alia multa dixit quae tamen minime contigerunt, quod verba illa menti suae aut decreto suo respondere noluerit. Quod si Pharaonem induravit &obcaecavit, in Prophetas mendaeti s ritum immitit, unde habes nos ab eo decipi non posset Nunquid
Deus potest erga homines gerere, ut medicus circa aegros, & pater elata filiolos, quos uterque tam saepe decipiunt, idque opienter,-N cum
utilitate P si enim Deus puram nobis ostenderet veritatem, quis eam ominlius, quae mentis acies sustinere valeat tin Quanquam non est necessarium Deum fingere deceptorem, ut in iis
mulate clare & distinctδ n e putas decipiaris, eum deceptionis istius eatisi in te possit esse, licti de ea nequidem cogites; quid enim si tua natura sit ejuscemodi ut semper decipiatur, vel saltem saepe. saepiusἰ sed unde habes quod in iis quae clare & distinctὶ putas te cognoscere, certum sit te neque decipi, neque posse decipi/ quoties enim quempiam experti sumus deceptum fuissem iis quae sese clarius se scire credebat i hoc igitur principium claris Et distinctae cognitionis ita clarE & distine E debet eriplicari , ut nullus probae mentis possit unquam decipi in iis quae se clarδ&distinctὸ scire enediderit, alioqui nullum adhue certitudinis gradum penes homines, seu apud te, possibilem cernimus.
Qui υτο, si nunquam aberrat voluntas, aut peccat, cum sequitur claram & distinctam mentis sitae cognitionem, seque periculo exponat si conceptus intellectiis sectetur minime clarum x distinctum k vide quid
inde sequatur, nempe Turcam, aut alium quemlibet, non solum non peccare quod non amplectatur religionem Christianam, sed etiam peccare si amplectitur, quippe cujus veritatem neque clare neque distincte cognoscat. Imo si haec tua regula vera sit, nil fere licebit amplecti voluntati,cum nil fere cognoscamus ea claritate & distinctione quam requiris ad certitudinem nulli dubio obnoxiam. Vide igitur ut cum veritati cupias patrocinari , nimium probes; & evertas, non aedifices.s Ex To , ubi respondes Theologo , videris aberrare in conclusione, quam
86쪽
SECuNDAE OBIECTIONES. 67 quam ita proponis , quod clare &distincte intelligimus pertinere ad alicujus rei veram & immutabilem naturam, &c. Id de ea re cum veritate
assirmari potes h. sed spostquam satis accurate investigavimus quid sit
Deus) clare & distincte intelligimus ad ejus naturam pertinere ut existat; oporteret concludere, ergo spostquam satis accurate investigavimus quid sit Deus) cum veritate possumus assirmare ad naturam Dei pertinere ut existat. Unde non sequitur, Deum revera existere, sed tantum existere. debere, si illius natura sit possibilis, seu non repugnet; hoc est, non potest concipi Dei natura seu essentia absque existentia, adeo ut, si sit, revera existat; quod ad illud argumentum rcvocatur, quod alii hisce verbis asserunt; si non implicet Deum esse, certum est illum existere, at non implicat illum existerer sed de minori laboratur, quae est, sed non implicat, de qua veritate adversarii vel se dubitare aiunt, vel illam negant. Praeterea, clausula illa tuae rationis, ubi satis clare O distinetie vi restigavimiuquid pu Deae supponitur tanquam Vera, quod nondum omnes credunt, cum & ipse fatearis te solum inadaequale ens infinitum attingere; Idem
que plane dicendum de quolibet illius attributo, cum enim quidquid est in Deo, si prorsus infinitum, quis nisi inadaequatissime, ut ita loquamur, vel aliquantisper Dei quidpiam mente potest attingere quomodo igitur
satis clare & distincte invelligasti quid sit Deus lSEPTIMo, nequidem verbulum de mentis humanae facis immorta litate , quam tamen maxime probare atque demonstrare debueras adversus illos homines immortalitate indignos, quippe qui eam pernegant, &forte oderunt. Sed necdum videris satis probasse distinctionem illius ab omni corpore, uti jam prima animadversione diximus; cui jam addimus, non ex illa distinctione a corpore sequi videri illam esse incorruptibilem seu immortalem; quid enim si illius natura duratione vitae corporeae limitata sit, & Deus tantumdem ei virium & existentiae solummodo dederit, ut cum vita corporea desinatἶ
Haec sunt Vir Clarissime quae abs te desideramus illustrari, ut tua rum subtilissimarum, do, ut existimamus, verarum meditationum lectio singulis utilissima sit. Quamobrem suerit operaepretium si ad tuarum solationum calcem quibusdam definitionibus, postulatis, & axiomatibus
praemissis rem totam more geometrico, in quo tantopere versatus es, concludas, ut unico velut intuitu lectoris cujuscunque animum inpleas,
ac ipso numine divino persundas.
87쪽
' Responsio ad Secundas Objemones.
LEgi perlibenter animadversiones quas in exiguum meum de prima Philosophia scriptum secistis, & vestram erga me benevolentiam, simulque erga Deum pietatem, ejusque gloriae promovendae curam ex iis ognoicor nec possum non gaudere; non modo quia meas rationes vestro
examine dignas judicastis, sed etiam quia nihil in ipsis proponitis ad quod
non mihi videar satis commodὸ posse respondere. ΙΜ PRIMIs, admonetis ut meminerim me non actu, ct reνera, μου tantum anim fictione corporum phantasimata reiecisse, ut me rem cogitantem esse coneluderem, ne μνιὸ putem inde sequi me reνera nihiι esprater mentem. Cujus rei satis memorem me fuisseJam testatus sum in secunda Μeditatione his verbis; Fortassis vero contingit ut hac ipso, qua sic puppono nibii esse, quia1xibi sunt ignota, in rei tamen νeritate non disserant ab eo me quem Mνi: nescio; de hac re iam non disputo, ctc. quibus expressὸ lectorem monere volui, me nondum ibi quaerere an mens a corpore esset distincta, sed examinare tantum eas ejus proprietates quarum certam 3c evidentem cognitionem
habere possum. Et quia multas ibi animadverti, non queo sine dissimctione admittere id quod postea subiungitis, me tamen nescire quid fit res cogitans: Etsi enim fatear me nondum scivisse an illa res cogitans esset idem quod corpus, an quid diversum, non ideo fateor me illam non novisse; quis enim ullam unquam rem ita novit ut sciret nihil plane aliud imea esse quam id ipsum quod cognoscebat' sed quo plura de aliqua re percipimus, eo melius dicimurillam nosset ita magis novimus illos homines quibus diu conviximus, quὶm eos quorum tantum faciem vidimus, aut nomen audivimus, etsi etiam hi non planε dicantur esse ignoti. Quo sensu existimo me demonstrasse mentem sine iis quae corpori tribui solent consideratam esse notiorem quam corpus sine mente spectatum, quod solum ibi intendebam. Sed video quid innuatis, nempe cum sex tantum Μeditationes de prima Philosophia scripserim, miraturos esse lectores quod nihil nisi istud quod jamjam dixi, in duabus primis concludatur, illasque idcirco nimis jejunas, & luce publica indignas judicaturos. Quibus tantum respondeo
me non vereri, ne qui reliqua quae scripsi cum judicio legerint, occasionem habeant suspicandi materiam mihi desuisse; valde autem rationi conissentaneum visum esse ut ea quae singularem attentionem desiderant & separatim ab aliis sunt consideranda, in singulas Meditationes referrem.
88쪽
a D S E Ciu NDAS OBIECTIONES. 69Cnm itaque nihil magis conducat ad firmam rerum cognitionem asi quendam quam ut prius de rebus omnibus praesertim corporeis dubitare assuescamus, etsi libros ea de re complures ab Academicis S Scepticis scriptos dudum vidissem , istamque crambem non sine fastidio recoquerem, non potui tamen non integram Meditationem ipsi dare: vellemque ut lectores non modo breve illud tempus quod ad ipsam evolvendam requiritur, sed menses aliquot, vel saltem hebdomadas in iis de quibus tractat considerandis impenderent, antequam ad reliqua progrederentur: ita enim haud dubie ex ipsis longe majorem fructum capere possent. Deinde quia nullas antehac ideas eorum quae ad mentem pertincnt habuimus nisi plane confusas, de cum rerum sensibilium ideis permixtas, haecque prima &praecipua ratio fuit cur nulla ex iis quae de anima & Deo dicebantur, satis clarὸ potuerint intelligi, magnum me operae pretium facturum esse putavi, si docerem quo pacto proprietates, seu qualitates mentis aqualitatibus corporis sint dignoscendae: quamvis enim jam ante dictum sit a multis, ad res Metaphysicas intelligendas mentem a sensibus esse abducendam, nemo tamen adhuc, quod sciam, qua ratione id fieri possit ostenderat: vera autem via, & meo judicio unica ad id praestandum in secunda mea Meditatione continetur, sed quae talis est ut non sit satis ipsam semel perspexisse; diu terenda est & repetenda, ut totius vitaeconis suetudo res intellectuales cum corporeis confundeudi contraria paucorum saltem dierum consuetudine easdem distinguendi deleatur. Quae
causa justissima fuisse mihi videtur,cur de nulla aliare in secunda ista Meditatione tractarim. Praeterea vero hic quaeritis, quomodo demonstrem corpus non posse
cogitare: Sed ignoscite si respondeam nondum me locum dedisse huic quaestioni, cum de ipsa primum egerim in sexta Meditatione his verbis:
Satu est quodpsim unam rem absique altera clare o distincte intelligere uι cer- έus sim unam ab altera esse diversam isc. Et paulo post, quamvis habeam corpus quod mihi valde arcte coriandam est, quia tamen ex una parte claram ct distinctam habeo ideam mei ipsius , quateηus sum res cogitans, non extensa; ct ex alia parte distinctam ideam corporis quatenia es res exsensa, non cogitans, cerrum est me thoc est mentem) a corpore meo revera se distinctum, o absique
illo posse existere. Quibus facilὸ adjungitur, omne id quod potest cogitare smens, fre vocatur mense sed cum mens ct corpus realiter distinguantur , Durulum corpus es mens, ergo nullum corpus potes cogitare.
Nec sane hic video quid negare possitis; anne sussicere quod unam rem absque altera clarὸ intelligamus ut agnoscamus illa realiter distinguit
89쪽
go REspo Ns Io Date ergo certius aliquod signum distinctionis realis: nam confido nullum dari posse: quid enim dicetis' an realiter illa distingui quorum
utrumlibet absque alio potest existeret Sed rursus quaeram, unde cognoscatis unam rem absque alia esse posset Ut enim sit signum distinctionis, debet cognosci. Forte dicetis hoc haberi a sentibus, quia unam rem absente alia videtis, aut tangitis, &c. sed sensuum fides incertior est quam intellectus; & multis modis fieri potest ut una & eadem res sub variis formis, aut pluribus in locis, aut modis appareat, atque ita pro duabus sumatur. Et denique si recordemini eorum quae in fine secundae meditationis de cera dicti sunt, advertetis nequidem ipse corpora proprid sensupercipi, sed solo intellectu, adeo ut non aliud sit unam rem absque alia sentire, quam habere ideam unius rei, & intelligere istam ideam non eandem esse cum idea alterius. Non autem hoc aliunde potest intelligi quam ex eo quod una absque altera percipiatur; nec potest certo intelligi nisi utriusque rei idea sit clara & distincta di atque istud signum realis distinctionis ad meum debet reduci, ut sit certum. Si qui autem negent se habere distinctas ideas mentis & corporis, nihil possum amplius quam illos rogare ut ad ea quae in hac secunda mediistatione continentur, satὶs attendant; & sciant opinionem quam habent, si sorte habent, quod partes cecebri concurrant ad formandas cogitationes, non ortam esse ab ulla positi va ratione, sed tantum ex eo quod nunquam experti sint se corpore caruisse, ac non raro ab ipso in operationibus suis fuerint impediti; eodem modo ac si quis ex eo quod ab infantia compedibus vinctus semper suisset, existimaret illas compedes esse partem sui corporis, ipsisque sibi opus esse ad ambulandum. SECUN no, cum dicitis in nobis ipsin susciens reperiri fundamentum ad ideam Dei formandam , nihil a mea opinione diversum affertis: ipse enim
expressὸ dixi ad finem tertiae meditationis, hanc ideam mihi esse iuuatam,fra Non aliunde quam a me se mihi advenire.' Concedo etiam iptam posse formari, licet eas summum cxistere nesciremus: sed non si revera non existeret; nam contr1 monui omnem vim argumenti in eo esse quud fieri non post ut facultas ideam istam formandi in me sit nisii a Deo sim creatus.
Nec urget id quod dicitis de muscis . plantis, &c. ut probetis aliquem gradum persectionis esse posse in effectu qui non praecessit in causa. Ce tum enim est vel nullam esse persectionem in animalibus ratione carentibus, quae non etiam sit in corporibus non animatis; vel si quae sit, illam ipsis aliunde advenire; nec solem: & pluviam, & terram esse ipsorum causas adaequatas; essetque a ratione valde alienum si quis ex eo solo quod
90쪽
non agnoscat causim ullam quae ad generationem muscae concurrat, habeatque tot gradus persectionis quod habet musca, cum interim non sit certus nullam esse praeter illas quas agnoscit, occasionem inde sumeret dubitandi de re, quae, ut paulo post fusius dicam, ipso naturali lumine manifesta est. Quibus addo, istud de muscis, cum a rerum materialium consideratione sit desumptum, non posse veniri in mentem iis qui meditationes meas sequuti cogitationem a rebus sentibilibus avocabunt ut ordine philois
Non magis urget quod ideam Dei, quae in nobis est, ens rationis apia pelletis, neque enim hoc eo sensu verum est quo per em rationu intelligitur id quod non est , sed eo tantum quo omnis operatio intellectus em ιonu, hoc est, ens ratione prosectum; atque etiam totus hic mundusens rationis divinae, hoc est ens per simplicem actum mentis divinae creatum, dici potest. Jamque fatis variis in locis inculcavi, me agere tantum de persectione sive realitate ideae objectiva, quae non minus quam artificium objecti vum quod est in idea machinae alicujus valde ingeniose exis cogitatae, causim exigit in qua revera contineatur illud omne quod in ipsa continetur tantum objective.
Nec sane video quid addi possit ut clarius appareat ideam istam mihi adesse non posse nisi existat summum ens , praeterquam ex parte lectoris; ita scilicet ut ad ea quae jam scripsi diligentius attendendo liberet se praejudiciis, quibus sorte lumen ejus naturale obruitur, & primis notionibus, quibus nihil evidentius aut verius esse potest , potius quam opinionibus obscuris & salsis, sed longo usu menti infixis, credere assuescat. Quod enim nihil sit in effectu quod non vel simili vel eminentiori aliquo modo praeextiterit in cause, prima notio est, qua nulla clarior habetur; haecque vulgaris, a nihilo nihil st, ab eo non dissert; quia si concedatur aliquid esse in effectu quod non fuerit in cause, concedendum etiam est hoc aliquid a nihilo factum esse; nec patet cur nihil non possit esse rei causi, nisi ex eo quod in tali causa non esset idem quod in effectu.
Prima etiam notio est, omnem realitatem, sive persectionem quae tantum est objective in ideis, vel formaliter vel eminenter esse debere in earum causis; & huic soli innixa est omnis opinio quam de rerum extra mentem nostram positarum existentia unquam habuimus: unde enim
suspicati suimus illas existere, nisi ex eo solo quod ipserum ideae pet sensus ad mentem nostram pervenirent ἰQuod autem aliqua idea sit in nobis entis summe potentis, & persecti.