장음표시 사용
111쪽
assert in medium, qua probat excitorum motu, et sub stantiae separatae sint, eandemq; postmodum in sui obsequium assummiti ut ex his doceat quae circa substantias illas puram sapiunt abstractionem
secundum esse, earundem inquam numerum: sit meque inter eas
immobilitatem, & id genus. Verum id attentat Phy sicus quod diximus, ut inscrior & subseruiens, ad modum quo sensus interior etiam intellectui subministrat, & sensius exicciores interioribus se uiunt. Tertio modo, una scientia potest de his quae alteri conuentutPertractare vi concurrens. Quod quidem dupliciter accidit. Vno modo sic, ut una consideret de no pertinente ad alto ius subiectu, nisi remote, Puta, ut principium remotum vel finem itidem remotum eiusdem: sicut omnis scientia potest aliquid dicere de Deo. EGenim Omnium aliorum quae scientiae proprie speculantur primum est principium dc ultimus sinis. Hoc modo etiam scientia moralis potest aliquid dicere de sub stantia animae, deq; potenti js dc conditionibus eius. Alio modo de pertinente etiam proxime ad 4lterius scientiae eonsiderationem, sed ratione diuersa. Contingit. n. Astrologiam simul ac Physicani eandem inducere conclusionem: sed per diuersa principia seu media singulis coactata. Probant enim atque demonstrant ambo terram esse rotundam. At Phy sica quidem Permedium naturale, Per hoc inquam, ut undecunq; partes illius ut pote graues ex natura quantum Possunt ad centrum tendant: A str Iogia vero Per medium Mathematicum, seu etiam astronomicum, quia verbi gratia passionum aliquae cilestes prius orientalibus qua occidentalibus apparent. inraedam etiam stellae perpetuo sunt in australium prospeetii,quaedam semper occultς; dc econtra septentrionalibus aliae. Horum autem alia non potest assignari causa P ter terrae tumorem omni ex parte congenitum . Sed dc terrae umbra in quovis cili situ fiat eclipsis lunae, rotunda est, dc non alia ex causa nisi quia corpus ipsum teres, quod in messio ponitur, est rotundum. Inter praedictos igitur superioritatis seientiarum modos, quibus unam scientiam contingit ea quae ad aliam spectant aliqualiter declarare, solus ille qui primo loco assignatus est, dignitatem importat; quo etiam modo Theologia de pertinentibus ad omnes se intromittit, ut Pote omnium iudeκ atq; regina: non quidem quae probet omnia principia aliarum, sed quς plurima de Deo, de angelis, de anima, de corporibus coelestibus, de totius etiam orbis fabrica pergrandi, ordineque sapientissimo, de quibus etiam alis Pertractant, superioli lumine cosirmet validius, efficaciusq; deducat omni falsitate detecta. Secundus vero modus imperfectionem imponat,
quo alvae omnes scientit, mento subseritium sacrae Theologi . Si
112쪽
T R Ace enim gratiam natura quam perficiat, pr supponit : in Theol gia naturalem omnem scientiam etiam Pr supponit, quam proprio illustret indito diuino lumine, naturalis nostridumnis defectu totalente. Hoc modo sacra Theologia utitur alijs: ae in sui obsequium demonstrationes naturales assummit plurimas tam circa speculabi. Iia; quam circa moralia: sed ut diximus, quasi iudeκ de domina rquo iure primatus, si quod in alijs inueniat falsum, tollat: si qua vexa, confirmet: si quid incertum de obscurum, conlustret, peruiuq; faciat altiori lumine. Tertius modus,quo ad primum gradum, maiorem tribuit nobilitatem vel certe minorem ipsi scientiet ex Pr Prio obieeto, non autem eκ remoto quolibet a se ente considerato PosIunt enim summa queque ab infimis etiam scientijs consider xi. Quantum vero ad secundum gradum, neque maiorem, neque minorem in una quam in alia perfectionem importat. Comparantur enim hoc modo scienti ut conformes in uno obiecto, sed materialiter tantum: quo modo ab obiecto non habet per se scient μι nobilitatem . Si tamen ad inuicem comparentur quo ad principia , tunc illa nobilior est inter eas, quς ex simplicioribus & altioribus Procedit principijs circa idem quod ambo probare intendui. Sicut de hac supra inducta conclusione, cp terra rotunda sit, nobiliorem Astrologus habet scientiam quam habeat naturalis. Leges ciuiles seu etiam eamniea. quaestiones Theologeses, qualis en etiam
ista de Bribus, per se non posse decidere. cap. CV M situr scientia legum sit in dictis omnibus modis insertoe
sacra 1heologi tiqui etiam scienti et formaliter plusquam genere distinguuntur, ut supra diffuse deductium est, alia quoque ratione formali de quidem ignobiliori illa procedat, naturali inquam
lamine, vel hominum authoritate: cum econtra Theologia per diuinum lumen, & per authoritatem Dei reuelantis cuncta consi metr sequi turma nifeste iuxta predicta, et non possit iuris qui uq; Peritia de quς stionibus pertinentibus ad sacram Theologiam te intromittere, nasi sorte ut ancilla subseruiens domini λς. quo modo non illa imam, sed omnes alie scientiς eidem ministrant. Dicitur enim de diu: na sapietia, quς sacra Theologia est, Prouerbiorum. 8.et misit ancillas suas, idest alias scientias, vocarer scilicet homines, eosquae introducere ad arcem, idest ad culmen, robur de persectionε sapientiae: in quo culmine sola residet, quasi arcem ipsam in altissi-xtio postam inhabitans. omnes autem vel mediocriter prudentes optime vinxerim quam indignum esset, quantaque Poena soret a
113쪽
cilla digna, si se vellet opponere dominae suae: si illam auderet a 'guere in his quae ad dominam spectant, Sc ad dominium: quorum etiam notitiam an recte fiant vel ne, non ni si doceatur a domina potest haberer neque ad ipsam ancillam pertinent quoquo modo, nisi quatenus obsequitur dominae sui. Nominus indignu est, nimiumque execrabile, ut purus legista in his quae spectant ad sacram Theologiam sic se immisceat, ut eorum oppositu tenere vel defensare con tendat,quae per sacros Theologos eκ fonte sacrarum litterarum lucidissimaeque doctrinae sanctorum Doctorum determinatur. Et hoc utique fatentur sapientes legistae. Licet igitur contingat quandoq; de eisdem ambo disserere : in his tamen quae sunt propria Theol giae, debent ciuiles quin etiain canonicae leges illi d eferrer dc in omnibus magis acquieicere,quam ipsa Theologia, non obstante sua superioritate debeat ut legistarum nonnulli putare possent deferre legibus quantum ad ea quae sunt eis propria . Quod non est usquequaque verum : immo in talibus etia in potest sacra Theologia se
iudicem censoremque constituere, ut eκ propriis an vera, seu b
na sint, beneque sancita disquirat de iudicet . Et si quid in eis inusnerit veritati consonum dc iustitiae cognatum, approbet Sc confirmet: si quid autem oppositum dc contrarium his occurrat, reprobet atque damnet. Sicut rite reprobat usuras: quas tamen leges humanae non ut restitutioni obnoκias admittiit. Cum ergo articulus hic
de secta strigum, an inquam detur de facto, an de possibili: an haeresim sapiant, vel non sapiant manifeste, quae de tali secta narrantur, ad sola spectet Theologiam, neque enim possunt ista cognosci nisi ipsa docente: neque de talibus in iure quoquo modo tractatur nisi. uatenus ex illius fonte assumpta,eide Theologic iure subseruiunt: equitur quod valde praesumptuosum fuit a quoquam legista certamen assumere contra Dominos Inquisitores in hoc articulo. quando quidem sint regulariter Theologi profundissimi, dc ex sacris litteris, dc sanctorum doctrina quicquid circa hoc determinant, inui cte deducant. Sic isitur ex fundatissima ista ratione clarissime patet Aduersarium, qui hoc attentare praesumpsit, acri reprehensione dignum esse, utpote qui naturali etia dc morali imprudentia multum in hoc aberrauerit. Et quia prirmissa nostra deductio super ratione scientiae, formatique scientiarum dilanctione processit: ex ratione autem dc quid ditate rei sua quoque excellentia tam in se quam per comparationem ad alia primitus oriatur, seu a priori principio ii notescat,ideo per posteriora, Puta signa, effectus: vel etiam Per humanas authoritates confirmationem non eκigit. Quod si sorte Aduersatius iudicet esse faciliores rationes inducendas, dc per auth
114쪽
. multos legi stas vel apud se terminis de sententi js videatur procede- mei sic eκtimo satisfaciedum, ut commoneam, quod cum Praemisi. sa deductio, quam fecimus, eκ rationibus, proprietatibus, Obiectis,sormalique scientiarum distinctione procedar, quibus ignotis nequaqua in sciri possit quomodo una scientia ad aliam comparetur, lime: Praesumptionem suam Perpendat, ut illam audeat quaestionem dia
scutere, de illa se intromittere contra Theologos, cinis etiam termiatos atque sententias. quae ad illius qu estionis determinationem ne- cellariae sunt, haudquaquain intelligat. Verumtamen, ut omnibus
satisfiat: haec ipsa quae postulat inferemus, non solutis dqui eius ineptas probationes ad oppositum factas consutabimus, verum etiam cum primo nunc inducemus quas assere ille rationes pro nostra c5clusione: non quidem quia eas quatenus pendet eκ allegatis ab eo, magni faciamus r sed ut omnes cognoscant solutiones, quas ad eas. adhibet, nullius esse roboris vel momenti. Prima igitur ratio ab eo Pro conclusione nostra proposita, quam etiam postmodum sicut &alias, soluere nititur, talis est.
. t D ratisses pro te clusione principali recitara, firmantur ι Cap. VLΤΗ pQ L si sunt proprie tractatores diuinarum scripturaru ,
ct in e s exponendis Pontificibus praeponuntur. distin. io. c. i. ε' HNemo autem debet se immiscere de pertinentibus ad alium .i Con- fulta diu alia. C. de testa. dc in l. culpa.T de re. iudi. Papa etiam non
se debet immiscere nego ijs secularibus, sed secularis princeps. nec econuerso &c. io. dinin. cap. quoniam. & ibi glo. dicit quod non sunt allegandae leges ubi est canon. Et est bonus teX. ad hoc in authentica Quomodo oportet episco. in principio. & gl. ibi in verbo. conserens, &c. Respondet autem ad hanc rationem , quod aliud Sotiuis est quaerere,an Imperator possit se intromittere in causis spirituali- -- bus, quod prohibent illa iura: & aliud an leges possint allegari ad quaestiones Theologalis: quod probatum est, inquit, esse utile &novanum: luod etiam obseruant Praedicatores,&bene. Sed contra. unguis. Si no possunt leges ciuiles,qui ab Imperatoribus emanarunt in cau f, spiritualibus allegari, vel se intromittere, ut probatu est per Praedicta iura, cum ipsum crimen ii resis inter spiritualia computetur,mon poterunt leges de eo se intromittere. Ergo in quaestione ista an .
haeretica sit strigum secta vel ne, an detur vel dari possit per diaboli malitiam Deo permittente , non potest ipse determinare per leges com a Theologos. Sed debet earum determinationibus Potius a
115쪽
ros F. B ARTos . DE P R AE E Mi Na in s A Tullo. quiescere. QSaestiones etiam Theologales practicae, sunt causae spi-: rituales: ergo si de causis spiritualibus non habent se leges intromi tere, ut Probatum est Per teκ. illos: neque de istis se poterum irrito mittere. Ergo multo minus de speculati uis, cuiusmodi sunt quaestiones praedictae. Posse tamen sacram Theologiam tanquam aliarum scientiarum dominam in sui obsequium etiam leges assumere, supin Probatum est. Et sic utuntur eis praedicatores, sicut Sc omnem aliam scientiam sibi subseruire faciunt, ut omnes homines Christo lucris ciant. Vnde Apostolus inducit in veritatis a se praedicatae confirmationem, ethnicorum etiam Poetarum dicta. Sed ex hoc non instim. gitur, sed probatur, quod peritia legum sit inferior sacra Theologia, ct consequenter quod non possit allegari lex ad decidendas qirae stiones theologales, Praecipue contra ipsos theologos, ubi diuina pertractant, di sibi propria, sacrasque litteras ad suum propositum interpretantur. Secunda ratio veritati fauens talis est. Theologia est dignior & superior, dis . ι o. c.leges. c. certum. cap. susciPltlS.Immo scientia legum subi jcitur ethicae, ut Patet per gi. in prooemio. decreti. Ethica autem longe inferior est theologia, immo est religi sis etiam interdictum legum studiu in .c. non magno. c.super specula. extra ne cle. vel inona. ergo &c. Respondet autem Aduersarius, quod cum per alias scientias possint ineologalia declarari, multo
magis per leses. Et quod Christus es usus an suis eXemplis rebus seri sibi ibus ad declarationem diuinorum, , c quod Plutosophus primo rhy si coru dicit, quod innata est nobis via eκ imperfectioribus &e. Nec relisiosis est interdictum legum studium, nisi ut non impedian tur a studio theologiae. Sed contra, quia ex bis omnibus habetur Propositum . videlicet, quod scientia legum est inferior dc impers e tor: dc quod non nisi ut inferior &ancilla potest in obsequium assumi sacrae Theologiae. Sicut & exemplas iasibilia ad declaranda diuina . Nunquid igitur poterunt legistae, eX proprias quaestionestheologales dςciderAt Hoc enim ex prae massis non potest inseret, quod magis possint quam rustici vel pueri, qui circa sensibilia proprio versantur studio. Et si leges sunt impedimenta sublimioris sti dii, utpote ad statum sublimiorem S perfectiorem proprie pertinentis, qualis est status religiosorum: quomodo audebunt secreta stir dij illius velle penetrare, aut etiam euertere, ut Hi Aduersarius
116쪽
etiam solutionem inutilem esse, manifestatur : simulae osten-- . - . ditur, quomodo peritia legum, scientia merito dici posui. cap. VII. i , TE Rri A ratio talis est. Petitia legum non est scientia, cum no r causetur per demonstrationem, eo quod non habeant modum ' arguendi legist , sed innatantur tantum authoritatibus legum, vel canonum, vel doctorum, di non per causam Procedant,vel rationem. Scire autem eli rem per causam cognoscere,primo Posteriorii. Renuunt etiam subtilitates, ct procedunt simpliciter di pure ipsae leges.c.dilecti filii. extra deludi. R espondit autem Aduersarius, φ S.Iuiis ...i inmo est scientia. di probar, quia in Pluribus textabus quos & alle- ι .gaiὶ vocatur scientia. Laborat etiam probare, sed inaniter, quod sit cognitio, & quod non sit habitus factiuus: ere quo etia infert, quod sit scientificus & per demonstrationem acquintus, eo quod distinguat equum ab iniquo. Dicit etiam, quod leges habent rationes de causas tam in dubitando per rationem non rectam, qua in decidendo Per rectam .Et pro his allegat multa &α Addit, quod non solum est scientia practica, sed etiam speculativa. quia, inquit, non potest nisi per subtilem indagationem & speculationem soluere nodos, quaestiones & controuersias, quae nunquam contigerunt, sicut opor κtet ut faciat. Et procedit per rationes, illasque innititur. Et addit, Qquia scietia iuris est simul practica & speculativa, licet habeat quod sit ad usum: non tamen est indignior his quae non sunt ad usum: de quibus loquitur Aristoteles in prooemio Metaphy. quia intendit de his quae sunt solum ad usum. Alio quinitheologia & medicina, quas
theologi S medici summe extollunt, no essent nobiliores: cum sint etiam ad usum, ut patet. Procedit etiam per rationes nouas, dc Persmilitudines eX cogitatas: unde patet, quod.est speculativa. Dicit etiam,quod est certissima scientia: quia habet finem, quem aliae, inquit, non habent, urin prooemio Digestorum, col. Pen. &ideo nobilior, per Philosophum in prooemio de Anima. Quod etiam pa- tet ab effectu: quia facit homines nobiles, ut habetur in. l. a. -- de eXcusatio.tuto.&e. Et sunt in multis priuilegiati, ut Probatur, Scc. Εκ quo etia non omnes periti in iure possunt ueri doctores iuris isce. Puta, Iudaei. Sunt etiam doctores iuris,magnifici viti: quia versantur circa diuina: circa commune bonum ciuitatis, & sc appellat tales Philosophus in quarto Ethicorum , dc tex. in Prima constitutio. C.
ct in prooemio Insti. Vnde eorum etiam scientia Potest dici diuina. iEt sunt oPrima reiPa. ministri pro coservivido ct tuendo uniuersali o a bono,
117쪽
bono dcc. Vnde versantur in curijs principum ut assessores. Et Oidam ex eis recepti sunt a summis Pontificibus ad osculum oris, cum alii recipiantur ad oscula pedum. Sunt etiam admirabiles di et i ta leges, quia in eis nihil inuenitur supersuum aut geminuin , nishil diminutum &c. Multa alia dicit atque multiplicat inutiliter tutiam plurima eorum infra tangetur in argumentis pro sua opinis tinducendis atque soluendis. Addit etiam, quod licet Legittae
Canon istae non habeant modum arguendi dialecticorum, natient tamen proprium, qui etiam bonus est. Unaquaeque enim Icientia habet Proprium modum loquendi. 38.dist. c. loquutio. & hoc secun
dum subiectam materiam, dc ideo bene, secundum Philosophum
I. Ethicorum. Nec dignum est ut cauones constringantur regulis Iogicalibus. quia non verbis, sed rebus imponii tur leges.I. 2. C. co m. de leg. Nec inconuenit procedere Per authoritates, minime legum,' Quia Ieκ continet rationem non minus quam dicta Philosophorum, - Quibus philosophantes auditis acquiescunt. Fit haec etiam causa bre' ditatis, quia gaudent breuitate Moderni &c. Et quod dicuntur leges
subtilitates non amare,non est verum absolute: cum subtiliter o a Eient de interpretatione iurium: vel de enucleatione quae itionum ad veritatem eliciendam e sed est Verum, quod eas non amanta
quantum tendunt ad decipiendum . Sed solutio lita Parum prodest Et primo quidem dicendum est, quod rationem illam non al-μαλ sumerent sacri Theologi contra Dominos legistas. Neque enim decet patres grauissimos, alioruin velle gloriam verbis deprimere, led Dotius ampliare, dummodo veritas utcunque salvetur. Concedimus igitur legum peritiam esse scientiam, & nobilissimam in genere scientiarum moralium: immo esse etiam in tali genere sapienti εc valde utilem dc necessariam rei Pub. etiam. totius orbis: ita quoa i
sine illa periret paκ & tranquillitas humanae vitae. Subtilia quoque per testes determinari & per Dominos legistas penetrari, ac diluc dari scimus. licet etiam consulto deuitent in iudicijs Persaepe supel- suas, ac deceptorias subtilitates. Vnam quamque etiam scientiam habere proprias difficultates Sc subtilitate Proprios terminos, m dosque loquendi proprios, decere non inficimus. Verum quia Aduersarius hoc argumentum induxit ad probandum principale propositum suum, ut videlicet eκ nobilitate legum per hanc in in s lutionem inducta, latenter arguat, quod possint etiam quaestiones Theolostales decidere: dc praecipue contra Theologos: ideo exam nabimus dicta eius per singula, ut ostendamus quod ex eis non P
test haberi quod ipse intendit . Et primo cum Drobat peritiam legia
118쪽
. Π TR A c sexus p R M v s. t rogre intendit verum sit, ut supra etiam gratis concessimus: secundum aliquem sensum, non est tamen haec eius probatio bona. Nam qui
negaret eam esse scientiam, diceret consequenter contrarium, asterentes legum authores aut sectatores Legi stas, non in hoc loqui, vel affirmare illud quasi scientes, sed ut opinantes. Vnde non haberet intentum nisi opinative: immo supponeret, quod habet probarer quem probandi modum dialectici derident, ct bene. Ossicium aut eius erat, ex ipsius scientiae ratione demonstrare, si poterat vel sciebat, legum cogi utionem esse scientiam, & non perdicta legum vel legistarum. verum ad rem ipsam descendendo dicimus, et nomen in scientiae duobus modis sumitur. Vno modo communiter Pro quacunque notitia scibilium : &sic omnium legum peritia potest diciscientia . Alio modo pro certa notitia, vel ex ipsis terminis, vel eκ causa, vel ex necessario effectu aliquo demonstrative acquisita. Et hoc modo licet multarum legum notitia sit scientia: non tamen omnium, quia non illarum quae eri mera voluntate dependet humana. Ea enim quae perleges tali modo determinantur, contingentia quida in sunt, & varietati subiecta: Sc sicut statuta sunt, possunt etiam immutari: & eorum contraria, lege sanciri. inio ad morales autem
regulas vel conclusiones, quae eX ratione virtutum vel vitioru Pro- .cedunt, est secundum se scientia nobilis : non autem in intellectu multorum moderni temporis, qui nullam causam dictorum sciem. tisce aut demonstrative cognoscunt: sed soli authocitati maiorum innituntur, ut patet ex modo eorum disserendi: qui probationis modus non nisi opinionem & omnium infirmam aggenerare patet secundum Boetium, & nullo modo scientiam . Non sequitur autem sest cognitio. ergo scientia: est habitus non factivus. ergo scientia: distinguli equum ab iniquo. ergo scientia. ergo per causam . ergo demonstrative. Risum sapientibus prouocant istae probationes de
ronchum in earum authoritatem: apud me vero etiam compassionem, eo et dum nititur probare legistas esse scientes, probat soliunse nescientem.Tantam enim vim obtinent illae probationes, quantam hae vel his similes. Homo vivit. ergo est aquila: currit. ergo est equus . A communiori enim ad minus commune, fallaκ &nulla est affirmativa probatio : pro ut scientiarum omnium lucerna Logica docet. Cum etiam dicit leges habere suas rationes & causas, verum est circa multa moralia, ut dictum est, non autem in omnibus. Nam in pluribus pro ratione satisfacit legislatoris voluntas ere probabili mota ratione, quae etiam quandoq, non est emcaκ aut bona: ct ob hoc potest facile mutari. De ratione vero scientiae, immutabilitas est tam φα Parte conclusionum scibilium, quam etiam rationu.
119쪽
rro F.3ARV s . D E P R AE EMINEN. s A. Tu Eo. Sed harum etiam rationum plurimae, non omnium cogunt intellectum & mentem: eo m nonnulli vim earum Plenius non apprehen dant. Horum autem fenus est orbis. Inueniuntur etiam saepius allegationes pro contingentibus ad oppositum, eo et multis modis . Possint contingentia contingere bene vel male secundum accidentia. Vnde talium non sunt Proprie demonstrationes, prout de demonstratione loquuntur Analyctici: licet sint demostrationes, id- est ostensiones probabiles S persuasuae. Verum, quia non principaliter contingentia pertractant leges , sed necessarias regulas s
per immobili rationis rectitudine fundatas : necesIarias etiam con- .clusiones uniuersales, tametsi circa singularia dirigenda deducunt, quo ad principaliora, quae sunt apta vitam hominum regulare, & , non solum opinative procedunt, verum etiam necessarijs rationibus, prout rerum natura latitur: ideo Q sit etiam in se proprie scien- tia legum peritia, non est absolute negandum. Cum his tamen omnibus quae dicta sunt, qualitercunque legum Peritia sit scientia, no . sequitur Q sit praestantior sacra Theologia: vel l possit ad eius quiniones decidendas attingere.
Iegum scientia practica esl, o ulla modo proprie speculati . cap. VIII. ΡRoa ARE etiam Q scientia legum sit speculatiua,quia per spe
culationem soluit nodos, cte. praetendit magnam ignorantiam, quid nominis scientiae speculativae, quae sic dicitur, non quia speci1 ἰletur hoc enim omnibus scientijs commune est, unde omnes essent.
speculativae sed quia snis eius proprius est se speculari veritatem,
mistam speculationem ad opus sub electione cadens no ordinat ex . sua natura, ut patet Per Philosophum tertio de Anima.&primo'. Metaphysicae. Vnde cum leges suapte natura ordinentur ad hominum opera regulanda, patet Q non speculativa, sed practica tantuest eorum scientia. Fatuum eii autem dicere,qi una scientia natur -
Ii lumine acquisita, sit simul practica & speculativa simpliciter . Et
sequitur hoc ex praedicta nominis scientiae speculatiuae ignorantia. Proprium est enim nostrae sacrae Theologiae simul esse practicam . secundum aliquid, & secundum aliquid speculariuam, licet principaliter speculativa sit. Medicinam autem smul esse practicam ct speculatiuam si concedatur, in binas quoq; scientias Partiri concedendum est. Sed melius dicendum est, φ unica sit, de eadem simpliciter practica, quia finis eius est opus. Quia tamen circa obiectum operabile modo speculativo in aliqua sui parte procedit: pro illa
parte potest dici speculatiua , seu theorica , sed non simpliciter, ciι hanc
120쪽
Aeet et vita hane speculationem etiam tandem in opus ordinent, de extendat. Et quod hic homo se commentatorem & expositorem dictora Aristotelis faciat, gratum equidem haberemus, si non contra intentionem Aristotelas, ct contra omnes expositores eius, dc quod magis compatiendum est si non stulte loqueretur. Video nunc non solii Corvum velle se Pavonum pennis regere, sed Coruinis velle Pationes ornare. Rideret Aristoteles si audiret quempiam proloquem tem, quod aliqua detur scientia, quae simul practica sit re speculatiaua simpliciter, vel etiam pro parte dc parte, cum hos sciendi modos genetice, & non solo numero vel specie dii linctos pronunciet. Itae tamen habitus, qui practicus est eκ obiecto dc fine, potest denominari theoricus: eκ eo quod actualiter coli derationem circa causas obiecti non ordinat ad opus. Licet eX sua natura, virtualiterque, talem semper ordinem teneat. Procedere rursus per nouas rationes dc similitudines eκcogitatas, no arguit processum illum esse speculati uricum possit hoc inueniri, saepiusque occurrat circa practica dc operabilia. Quod si ex hoc etiam duplici nobilitatis munere velit inse re, quod illis scientij quae speculativae duntaκat esse conuincuntur,
haec sit nobiliori iam praestantior apud illum euadet, quam prima Philosophia. Hanc enim esse tantum speculativam accuratius ipso Philosophus probat in Prooe. Metaph. Ipsa quoque Medicina,ω-cundum istum,erit nobilior quam sit Meraph ysica . quod quid ine me derisibile,ipsi quoque medici sciunt atque fatentur. Quod etiadicit eam esse certissimam dc nobilissimam, quia certissimas causas habet & demonstrationes: de Quia habet finem,quem aliae non ha. bent, forte quicquam nerui haberet, si probaret finem illum, vel cette causas, nobiliores esse aliorum finibus atque causis: de in proposito, quam sit finis proprius & proximus sacrae ThcoloFiae, Dei inquam visio per eissentiam ab hominibus acquirenda. Sed credo et isthaec probare velle, prae pudore non attentabit. Sed neque verum est, quod peritia iuris uniuersaliter sit de certis: & consequenter et quo ad omnia quae cosiderat, sit certissima. dc si quo ad aliqua: non tamen certior puris speculativis, ut supra probatum est. Quanto nus igitur erit certior quam sit sacra Theologia, quae utrunciuebabitum sub certissimo lumine diuinae reuelationis comprehendit Esscacior est enim diuina authoritas omnibus nedum authoritatiabus, verum etiam rationibus Sc demonstrationibus humanis. In ci ius etiam finein proprium , in aeternam inquam beatitudinem, in quantum practica est, finaliter ordinatur, tanquam in omnium sim tuum nobilissimum, non solum legum omnium, verum etiana omnium aliarum scientiarum Proximus omnis finis. Vnde Patet sinducta