장음표시 사용
91쪽
neamentorum pincturae distinctione; ideoque non nisi mediocris esse debet. Notemus praeterea hos radios magis circa punctum R. dispersum iri,quam jam sparguntur, si punctum Tunde manam;propius oculo adiaceret,ut si esset ita Io, aut longius ab eodem distaret, utri esset in Ir, non mutato interim puricto X, ad cujus distantiam oculi figuram suum commensum habere suppono: Ideoque imaginis hujuxpartem R. obscuriorem adhuc essetit reddituri. Quorum omnium demonstratio nobis aperta erit, quum ulterius progressi videbimus quam figuram corpora pellucida requirant, ad radios ex aliquo puncto delaptos in aliquo quodam post transitum colligendos.
Reliquae autem huius picturae impersectiones in eo sunt , quod semper inversa appareat, hoc est, contrario plane situ quam obtinent corp'ra quae imitatur; & quod praeterea ejus partes aliae magis , aliae minus conmahantur, pro varietate situs & intervalli rerum quisexhibent; eod
seia modo , quo in scenographica tabula fieri soleto Ita illa manscite videmus, T quod ad sinistram, Y quod ad dextram, reddere;&R. quod ad dextram , V quod ad sinistiam. Et praeterea imaginem corporis Vnon plus spatii occupare in R., quam occuparet illa corporis Io , minoris quidem, sed magis propinqui, nec miniis quam illa corporis i I, quod majus, sed longius remotum est , nis Brsan eo. ipso qud magis distincta sit. Et postremo videmus , lineam VXY, quae recta est, exprimi per curvam
Ita eonsiderata hac imagine in oculo mortui vel hominis vel bestiae ,& rationibus perpensis, dubitare non possumus, qui iis milis quaedam ex primatur in membrana interiore oculi viventis hominis, in cujus locumeorpus album R S T Lbstituimus; atque etiam quin longe melius ibidem depingatur, quum spiritibus restrii humores, magis pelluceant,&figuram huic operi debitam,exactorem habeant. Et quod ad bovis oculum attunt, ricetia in eo pupillae figura,qui non rotunda, imaginis perse boni nonnihil obstat. Nec magis ambigere possumus, imagines albo panno in tenebrosi cubi- eulo exceptas, eodem m9do quo in oculi flando formari, &ob easdem ratio, nes. Sed cum mulid maiores & pluribus modis ibi fiant, vana in oculumulta particularia commodius in iis observantur; quorum hic monere an mus est, ut quilibet illa possit experiri, si nondum hactenus experius esto Pi Lmd itaque, si nullum vitrum foramini per quod radii cubiculum illud ingredi debent, apponatur, modὁ ne sit nimis late patens,imagines quidem in panno apparebunt, sed imperfecte amodum,&eonfusae,& tantb magis,quan id latius patuerit foramen. Et quo major erit distantia inter illud & lin reum , eo quoque majores imagines erum; ita ut magnitudiniis illatum G
dem site si ratio ad hoc ritervallum , quae magnitudinis corporum a quibus
92쪽
illae fluunt, Mi spatium ipsa objucta & foramen idem interjacens. Ut si AB C sit objectum , D foramen, E G F imago , quale est AB ad CD, tale
. erit EG ad FD. Post vitrei lente huic sora' mini immisia, obsese
dam diffsntiam determinatam esse, ex quasi objecerimas Fannum, simulacra lucida atque
admodum dist icta ac sulgent; simulac veru
paululum accedimus ad vitrum, aut ab eodem recedimus, statim ea turbaniam , de minus distincte apparent. Haec autem cistantia dime tienda erit, non secunddin sρatium quos linteum & soramen intercedit, sed secundum illud quod linteum & vitrum : ut quantum hoc vitrum ulterius promoveris, aut introrsum ad te reduxeris, tantum simul & linteum vel adducere vel removere oporteat. Pendetque haec distantia, partim ex figura hujus vitri.& partim ex spatio quod illud & res obiectas interjacet : nam licet e dem loco hae maneant, quo minus superficies vitri erunt incurvatae , eblongilis hoc linteum rem endum ; & eodem vitro manente , accedentibus propius obiectis, paulo magis linteum removendum erit, quam si lorial gili; eadem abestent. Atque L hac disiainia, imaginum Oritur magnitudo, . eodem sere modo quo tum,quum nullum foramini vitrum applicatur. Rettia autem illud soramen majus potest, si vitro inserto obturetur, quam si apertum & vacuum relinquatur; imaginibus ob id non minus distinctis: Et quo erit omajus, ed simulacra nitidiora atque illustriora videbuntur: adeo ut si partem vitri tegas, magis quidem obscura quam antea debeant apparere, sed non idcireo minus spatii in panno occupare. Et quo majora & lucidiora haec simulacra sunt, eo perfectus videntur: adeo quidem ut ii oculum admodunarrofundum struere possemus, cujus pupilla esset valde ampla,& in quo superficies
. si actionem eruientes figuram haberent, quae huse magnitudini rὰponde-
t,ebampliores objectorum corporum imagines in ejus sendo exprimerenis . tur. Et si duas aut plures lentes vitreas parum connexas jungamus, idems rὸ essieient quod una, quae ad eandem crassitiem, quam illae omnes simul sumptae, intumescet; hic enim exigui momenti est superficierum numerus, in quibus resta hones fiunt. Ast Rex certo intervallo haec vitra ab invicem rem veamus, secundum eriget imaginem, quam primum invertit, tertium iterum in vertet, & ita porro. Quorum omnium ratio manifesta est ex iis quae supra audivimus,& quidem majus operae pretium erit,mediocri meditatione illam
inquirenti,quam obitu singula sustu s hic eaurata lesenti. Cri
93쪽
Caeterum eorporum senesacra, non tantum in ima oculi parte formantur, sed ulterius cluoque ad cerebrum penetrant; quod facile intelligem is, si ' cogitemus radios ab object. V in oculum venientes, contigere is puncto R,
extremum alleuius ex eapillamentis nervi Optici, quod oritur e regione perficiei interioris cerebri ,8,s; & venientes ab obiecto X, in puncto S extromitatem alterius cujusdam capillamenti impellere, euius initium est in puncto 8: & delapsos ab objecto Y, aliud in puncto T,quod prorepit e re one cerebri 9, &ita porr5. Et praeterea quum lumen nihil extra motum, aut nisum quemdam ad motum sit, radios illius progressos ab U ad R., vim totum capillamentum R. 7 movendi habere, &conseqtienter regionem cerebri 7; &venientes ab X ad S, totum nervum S 8,& insuper alia ratione movendi,quam movetur R. 7, quum corpora X & V diversimode colorata sint: & ita venientes ab Y punctum s movere. Unde patet insuperficie cerebri interiore, quae
94쪽
66 DIOPTRICES CAP. VI.cavitates illius respicit, denuo quamdam picturam delineari D, latissimilem objectis VXY. Atque inde ulterius hanc promovere possem, ad glan
dulam quanda in exiguam , quae in medio circiter harum cavitatum occurrit, propria tensius communis sedes. Imo praeterea hie ostendere non arduum foret, qi: a r tione interdum per arterias gravidae mulieris transeat, usque ad certum ali quod suetus membrum, quem in utero gestit, &ibi istis malaciae notas inas rimat, quas tantopere docti admirantur.
LIces autem haec pictura, sic transmissa in cerebrum, semper aliquid simi
litudinis ex objectis, a quibus venit, retineat ; non tamen ob id credendum est, ut supra quoque monuimus, hanc similitudinem esse quae facit ut illa sentiamus; quasi denuo alii quidam oculi in cerebro nostro serent, quibus illam eontemplari possem. Sed potius motus esse ii qu bus haee piaura componitur, qui immediatὸ in animam nostram agentes, quatenus illaeorpori unita est, a natura instituti sunt, ad sensus tales in ea excitandos. Quod latius hic exponere libet. Omnes qualitates, quas in visus obiectis percipimus,ad sex primarias reduci queunt, ad lumen scit Met, colorem, situm,distantiam,magnitudinem,&figuram. Et primo quantum ad lumen & colorem, quae sola proprie ad sensum visionis pertinent, cogitandum illam animae nostrae naturam esse, ut per vim motuum, qui in illa cerebri regione occurrum, unde tenuia nervorum opticorum illa oriuntur , luminis sensum percipiat: per eorumdem autem motuum diversitatem, sensum coloris. c. admodum per motus nervorum, auribus respondentium, sonos dignoscit; & ex motibus nervorum linguae, varios sapores; lcin universum, ex motu nervorum totius corporis moderato, quamdam titillationem sentit; & dolorem, ex violento; quum interea in his omnibus similitudine nulla opus sit, inter ideas, quas illa percipit,&motus qui earum sunt causae. Atque his sacile adhibebimus fidem, modo notemus, quibus oculus vulnere laeditur , videli, se infinitas ignium & fulgurum vibrationes cernere, licet oculos clausos habeant, aut in conclavi obscuro commorentur ;ut ita hie sensus non alii rei sit imputandus, quam agitationis vehementiae, quae capillamenta exigua nervi optici instar violenti luminis cujusdam movet. Et eadem agitatio aures seriens, sonum quemdam efficere posset; aut
alias partes c ,rporis. dolorem.
Hoc etiam in se confirmatur, quod si aliquando Solem seu lumen aliud valde fulgidum obstinati contuemur, illa impresso cium aliquanto post in culis
95쪽
eulis duret , adeo ut licet postea claudamur, varios tamen eolores nobis videamur videre, mutantes & transeuiues ad invicem, prout paulatim evanescunt , hoe enim non aliunde procedit, nisi quod capillamenta nervi optici insolito is, ita. . motu concussa & agitata,non tam subito residant, quam alias. Sed agitatio qua adhuc post oculos clauios palpitant,&quasi contremiscunt,quum non satis valida sit , ad reddendum tam illustre lumen, quam fuit illud a quo venit, colores minus intensos & velut dilutos repraesentat. Et tu colotes paulatim expallescendo mutantur; quod satis docet, illorum naturam tantum in motus diversitate consistere, neque aliam esse quam supra posuimus. Ipsum etiam postremo ex eo manifestum sit, quddispe in pellucidis cor- v. poribus hi colores appareant, ubi certum est nihil esse quod eos producere possit, extra diversos illos modos quibus radii luminis adnaittulitur: ut quum in nubibus Iris apparet, di magis adhuc, quum simile aliquid in vitro cernimus, jus superficies in varias hisas poliba est. εω-
Hic vero operie pretium est curiosius advertere , in quo consistat quantitas luminis quod videtur hoc est, impetus quo singula nervi optici capillamenta moventur; non enim semper aequalis est lumis quod exorieres emanat: sed vel pro ratione distantiae corporum, vel magnitudinis pupillae variat; vel pro ratione spatii, quod ex sin gulis corporum punctis manantes radii in oculi Ludo occupant. Sic constat, exempli gratia,
punctum X plures radios ad oculum B missu rum quam nunc mittat, si pupilla F F pateret usque ad G ; & illud totidem mittere in hunc oculum B, qui mimis ab ipso distat, & cujus pupilla valde angusta est, quot in oculum Α, cujus quidem pupilla multό major est, sed quod etiam multo magis ab ipsa distat. Et quamvis non plures ex diversis punctis V X Y simul spectatis oculum A ingrediantur, quam oculum B, quia tamen in eius lando non nisi per spatium TR. extenduntur,quod minus est spatio H I,per quod in lando oculi B sparguntur, majori vi agere debent in singulas extremitates nervi optici quasibi contingunt, quam in illas oeuli B. Quod ad
calculum revocare minime arduum est. Nam
Rexempli gratia, spatium HI quadruplum sit spatii T R, & extremitates quatuor capillamen-
96쪽
torum millium nervi optici contineat, T R eontinebit tantum mille, & Onsequenter singula capillamentorum in parte ima oculi Α, millesima roboris parte movebuntur, quod omnes radii uniti habent,& in fundo oeuli B, quarta tantum millesimae. Observandum etiam paries corporum, quae contemplamur, non dignosci posse, nisi quatenus colore quodammodo disseruntii&horum colorum di- stinctam perceptionem non pendere tantum ex eo,quod omnes radii a singulis Orporum punctis venientes, in fundo oculi in totidem aliis circiter coeant; vel ex eo quia nulli alii aliunde effusi ad eadem plincla admittantur: sed etiam ex multitudine capillamentorum nervi optici, quorum extremitates continent ut in illo spatio quod imago in oculi fando occupat. Si enim exempli gratia, objectum VXY ex decem partium millibus componatur, quae aptae sint ad radios tot diversis modis in sendum oculi RST mittendos, Sceons quenter ad repraesentanda dciri κmpore decem colorum millia, anima tamen ad summum mille tantum discernet, si fingamus mille tantum capillamenta nervi optici exstire in spatio R S T; etenim tune decem particulae obisai agentes simul in singula capillamentorum, uno duntaxat modo ex denis mixto & confuso, illa movere possunt: Unde fit ut illud spatium quod ab uno quolibet ex his capillamentis occupatur, non nisi pro uno putam debeat limberi. Atque hoe est quod essicit ut pratum infinita colorum varietate distin chum procul inspicientibus totum album aut caeruleum videatur: Et generatim ut omnia eo ora remota, minas distincti appareant quam propinqua Denique etiam, ut, quo latius ejusdem corporis simulacrum in oculi lando diducere possimus, eo distinetius videri queat. Quodnotatum magno usui postea erit.
Situm cia est, legionem inqxia sngulae obiecti partes respectu corporis
nostri locatae sunt quod attinet, illum non aliter oculorum ministeriodo prehendimus quam manuum; ¬itia illius ex nulla imagine pendet, nec ex ulla amone ab objectis veniente, sed ex solo situ exiguarum partium cer bri , e quibus nervi ex pullulant. Hic enim situs, mutato situ membrorum quibus illi nervi inseruntur, aliquantulum varians a natura ita institutus est, ut non tantum animam certam facere possit, in qua regione singillae partes co .poriscui inest, aliarum respectu existasit ; sed insuper essicere ut attentionem inde ad omnia loca transferre queat, quae in lineis rectis occurrunt, quas
imaginari possumus ab extremitatibus singularum ex his partibus in in Mnitum productas. Ut eum caecus ille, de quo iam saepe mentio facta manum suam A versiis E, vel alteram mauum C etiam versus E obveri ut,
97쪽
tit, nervi huic manui inserti, mutationem quamdam in chrebro illius essiciunt, per quam anima cognoscit non tantum locum A vel C, sed di omnia reliqua quae occurrunt in hinea rem A E , vel C E, imo ulterius progressa , usq; ad objecta B & D, loca etiam ubi illa exulant, determinat; incerta interea . vel saltem non attendens, ubi iuraque manus existat. Atque ita quoses oculus aut caput nostrum huc vel illuc inflectitur, mens nostra ejus rei admonetur a mutatione, quam nervi musculis,huius motus ministris, intuerentes, in cerebro nostro e ciuiu.
Exempli gratia cogitandum in oculo RS T, situm capillamenti nervi optici, quod est in puncto R, vel S, vel T, respondere ad alium quemdam partis seerebri I, vel 8, vel 9, qui facit ut anima singula loca cognoscat, quae jacent in rem,aut quasj recta linea RV, vel S X, vel T Y. Ut ita mirari non debeamus, corpora in naturali situ videri, quamvis imago in oculo delineata contrarium habeat. Quemadmodum caecus noster limul objectu'3B, quod est ad dextram ope manus sinistrae, SD quod ad sinistram ope manus dextrae animadvertit. Et quemadmodum ille idem non judicat corpus duplex esse, is licet duabus manibus illud tangat, se etiam oculi nostri dum ambo versus eundem locum aciem suam dirigunt, nonnis unicum objectum menti debent exhibere, quamvis in unoquoque eorum peculiaris ejus imago forme
Perceptio distantiae non magis quam situs ab ullis imaginibus pendet I ri L sed primo a figura totius oculi: etenim, ut jam diximus, alia requiritur ad percipienda ea quae propinqua, quam ad ea quae procul abductar &dum illam pro ratione objecti mutamus, simul quaedam cerebri nostri pars variat, ita a natura instituta, ut animam dehae distantiacertam reddat.
Et hoc ut plurimum nobis insciis accidit; eodem plane modo quo corpus Au aliquod manu complexi,stringerues, ad illius figuram di gnitudinem hanc
apxamus,atque ita illud cognoscimus, licet ulterea non sit opus,ut qua ratione --- manus nostra movetur aut disponitur advertamus.
Distantiam p terea distimus, per mutuam quamdam eonspirationem eculorum. Ut enim caecus noster duo bacilla tenens A E - E,de quorum μα longitudine incertus, solumque intervallum manuum Α&C, cum magnitudine angulorum ACE, & C AE exploratum habens, inde, ut ex Geometria qua iam omnibus innata, scire potest ubi sit punctum E. Sic quum austri oculi R. S T & r s t ainbo, vertuntur ad X , magnitudo lineae S s. '' -
98쪽
servist, ηεν &angulorum X Ss&XsS,certos nos reddunt ubi sit punctum X. Et Llem alterutrius possumiis indagare, loco illuni movendo, ut si versus X illum semper diligentes, primbinanaus in puncto S,&statim pdst in punctos, hoe sufficiet ut magnitudo lineae Ss, &duorum angulorum X Ss&XsS nostrae imaginationi simul Oeeurrant, At distantiam puncti X nos edoceant: idque per actionem mentis, quaelicA simplex judicium esse videatur, ratiocinationem tamen quamdam involutam habet, similem illi, qua Geometrae per duas stitiones diversias,loea inaccessa dimetiuntur. m. Alio adhuemodo distantias noscimus, per distinctionem sciscet aut confusonem figurarum.&simul per vehementiam luminis aut debilitatem: Sico U.ω - dum fixo obtutu inspicimus X adii venientes ab objectis io 8c ia, non ita exacte coeunt in pundis R&T, quamm si haec obiecta in V&Y posita forent: Vade illa vel longius remota, vel propitis addum colligimus quam in X.
99쪽
Praeterea ex eo quod lumen ex objecto io ad oculum nostrum defluens longe vehementius est, quis si idem objectum ad Y remotum foret magis illud esse propinquum dijudicamus: & quum hoc quod sipargit objectum i 2 debilius titit, quam si foret ad Y, ultetitis illud remot una esse hiae discimus. Denique cum jam aliunde praenovimus qualis sit magnitudo alicujus corporis , vel eius stus, vel quam disti niti si ejus figura & quam vividi colores,vel tantum qualis sit vis luminis ex eo emissii,postumus hac praecognitione uti, non quidem proprie ad videndam, sed tamen ad visu percipiendam ejus distantiam. Ut i; corpus aliquod oculis familiare, procul contueamur, melius de distantia judicabimus, quam si magnitudo illius minus cognita foret. Et s ultra nemus obumbratum, rupem Soli expositam videamus doliis hujus ins r. re: ν- sylvae situs illam non procul abesse dictabit. Et si duas naves, majorem alte- τ' '
ram,alteram minorem vela facientes contemplemur,hac ratione inaequaliter remotas ut aequalis magnitudinis videantur, ex dissetentia figurarum, col rum, &luminis quod ad oculos nostros mittent, utra remotior sit adverte
Modum autem quo magni iuginem fle figuram objectorumvidemus,non Topus est verbosius explicare, quum tota illo eontineatur, quo distantiam & situm partium cernimus. 'Magnitudinem videlicet a stimamus,ex cognitione in Q η-stu opinione quam de distantia habemus, eum magnitudine imaginum in oculi lando formatarum, comparata, & non absilute per imaginum magnitu- --ν. dinem. Ut clarum fit inde,quod, licet exempli gratia, centies illae majores sint, quum objecta valde propinqua sunt, quam cum decuplo magis remove tur,non tamen ob id centies majora nobis appareant,sed propemodum aequalia, citique si distantia non decipiamur. Manifestuna etiam est,figuram disen asci, per cognitionem seu opinionem quam de situ diversarum paritum comporis habemus, non per similitudinem imaginum quae in oculo pinguntur; nam hae plerumque rhombo vel ellipsi constant quum luadrata & circulos nobis exhibent. Ne autem vel minimum dubium relinquatur, quin viso hoc modo quo diximus fiat, rationes praeterea hic intuebimur, ob quas intςrdum nos soleat filletc. Primo, quia mens est quae videt, non oculus,idque cerebrio magis immediate quam oculi, inde fit ut phrenetici & dormientes, varias aliquando species videant,aut sibi videre videantur,quae oculis propterea nono jiciunturi atque hoc evenit , si vapores cerebrum pulsantes partes illius, quae visoni inserviunt, eodem modo dissenatit quo ipsis mediante oculo dispon rent objecti externa,si adessent. Deinde, quia impressiones extrinsecus venientes ad sensum communem perhuermedios nervos transeunt, si horum sit percaus in litam detor- - .sta
100쪽
- - - qtieatur, obiecti alibi qtrain ubi sunt repraesentare potest. Ut si oeultis istsua spolite dispositus ad respiciendum versus X, cogatur adigito N sese obver I ui. si tete versus M, partes cerebri undet lai nervi prorepunt, non eodem plane modo v ' disponentur, ac disponerentur, si oculus ille a propriis musculis eo deseca tetur, nee tamen etiam eodem ac si revera versus X respiceret, sed medio quo-Vid. Fig, dammodo,tanquam si respiceret Y, atque ita hujus oculi ope objectum M apparebit ed loci, ubi estΥ,&Υ ubi cst &X, ubi est V,& quoniam haee eadem objecta eodem tempore in veris locis videbuntur ope alterius oculi R. S T, duplicata apparebunt. Eodem modo quo globulus G. duobus digitis D & A decussatis attrectatu initar d orum sentitur. Etenim dum lii digiti se mutuo ita decussatos retinent, musculi eos diducere nituntur, A in C,&Din F,unde fit ut partes cerebri,ex quibus nerviliis musculis inservientes originem ducunt, disponantur eo modo, qui requiritui ut iidem digi: i A in B & Din E esse,ac consequenter duos ibi globulos H & I tangere videantur.
Praeterea quoniam sumus assueti iudicare,actiones a quibus visus noster movetur, ex iis locis venire versiis quae debemus obtutum dirigere, ut illas percipiamus; quoties accidit ut aliunde procedant sicillime .. 4-- sellunt. Ita qui oculos nava bile suffuses habent, aut per vitium savum .im v dent, aut in cubiculo degunt, quod nullum lumen nisi per ejusmodi vitra recipit, flavo colore omnia corpora quae cernunt insecta putant. Et ille qui in ei νι-- biculo tenebroso, 'quod supra descripsimus corpus album R. ST intuetur, illi tribuit colores, qui sunt objectorum V XY, quoniam in illud solum aciem suam intendit. Et oculi Α, Β, C, D, E, F, videntes objecta, T,U,X,Y,Z,& p transversa vitra N, O, P. & in peculis Ἐζ,S, illa indicant esse in punctis G, PM,K,L,M; & VA, minora, π X,' maiora quam revera sunt: Vel etiam X, γ, minora & simul inversa, quum scilicet longius ab oculis C F post a. sunt: his vitris &speculis radios ab objectis venien es ita detorquentibus, ut ab his oculis distincte nequeant videri nisi ita dispositis ac si puncta G, H,I, K, L M, intueri vellent, ut facile cognoscent ii qui satis ad haec attendent. Et -- - eidem opera videbunt, quantum in Catoptricis majores nostri aberrarint, quoties in speculis concavis & conveXis locum imaginum determinare conati