장음표시 사용
81쪽
Atque etiam potest contigere ut radii incurventur, licet unum tantummodo corpus pellucidum pemvent, quemadmodum interdum pilae motus incurvescit, quoniam illa tuo pondere horsum sertur & aliorsum, per vim qua vibratur, aut ob multas alias causas. Nam confidenter tres illas comparationes quibus usi sumus, tam idoneas profiteri ausim, ut singula quae in iis notantur, commode ad similia quaedam ad lumen pertinentia, referri possint. Nobis autem illa tantum explicare animus suit, quae praesenti argumento maxime inserviunt. Neque vos diuitiis hie morabor, ubi monuero, curvas superficies comportara pellucidorum, radios per singula pia neu transeuntes,eodem modo detorquere,quo planae, in iisdem punctis illas contingentes, detorquerent.1Sic ex. gr. res actio radiorum A B, A C, A D, qui venientes a lumine A, incidunt
in erficiem sibbam globi crystallini B C D, eodem modo consderari de-
bent, ac si A B incideret in se perficiem planam E B F, & A C, in G H C, & A
D, ID &ita alii. Unde patet hos radios diversimode vel eolligi vel dispergi posse, prout a superficiebus diversimode curvatis excipiuntur. Sed jam tempus est delineationem structurae oculi ordiri,ut intelligamus,quomodo radii illam ingressi disponantui ad sensum visionis essiciendum.
De Oculo. SI qua arre posset oculus ita secari, plano per mediam pupillam transeunte, L
ut nullus ex eo liquor essiveret,nec ulla pars loco moveretur, talis eius sectio appareret, qualem haec figuratoaesentat. ABC B est membrana ..ia satis crassa& dura, componens quoddam veluti vas, receptaculum omnium partium interiorum. D E F est membranula tenuior, intra priorem aulaei ---- instar expansa. Z H nervus vulgd opticus dictus, ingenti numero parvorum capillamentorum compositus, quorum extrem per totum spatium GHIdi Lianduntur; ubi innumeris exiguis venis atque arteriis mixta, speciem quan-
82쪽
dam carnis tenerrimae componunt, quae tertiae membranulae instar totum in terius secundae sundum tegit. Κ.L,M,
tres sunt ii luores valde pellucidi, totas has tuniculaς distendentes , figura q
singulos Iuc delineatos videmus. Et experientia me docuit, medium L,
qui Ct1stillinus humor dicitur, praeter
propter eamdem resta sonem produc
re quam vitrum aut Cimallus, &duos reliquos paulo minorem , sere qualem aqua communis, unde sit ut facilius meis dius quam reliqui duo, & adhuc facilius hi quam aer luminis radios admittant. In priori membrana pars BCB pellucida est.& magis gibba quam residuum. In altera superficies interior partis EF, fundum oculi respiciens, tota obscura & nigra est, habetque in medio anterioris partis rotundum foramen .exiguum, sortis respicientibus nigerrimum apparens, quod pupillam appel
Non autem semper eadem magnitudine patet hie hiatus Sed E Fpars secundae membranulae in qua est, liberrime innatans liquidissimo. humori Κ, speciem exigui musculi habet, qui diducitur , aut contrahi, prout objecta , quae contuemur vel propius vel longius absunt, vel magis aut minus illuminantur, vel prout magis aut miniis curiosὲ illaeontemplari animus est. Et fidem huic rei pueri oeulus euivis dubitanti astruete poterit. Nam si iussoris ut vicinum aliquod objectum a tente respiciat, videbis aliquanto arctilis pupillam ejus contrahi, quams aliud multo remotius & non maiori luce illustratum ipsi respiciendum proponas. Et deinde si feceris ut i rem obiectum in quod respicit . nune minori , nune majori luce refulgeat, clausis scilicet vel apertis senestris e ubiculi in quo erit, animadvertes , pupillam fieri eo angustiorem , quo majori luce perstringetur. Αc denique si ad eamdem lucem , idem eorpus ex eodem loco iste inspiciat, minori ambitu patebit eius
pupilla , dum conabitur accurate minutistaras illius partes agnoste' te, quam dum quasi aliud agens vagis oculis integrum apprehendet. IV. . Et observandum,hunc motum voluntarium esse diuendum,licet ut pluria nobis ignorantibus peragatur ἱ neque enim ob hoc miniis dependet, aut minus sequitur ex voluntate quam hahemus bene videndi. Quemad-
83쪽
IIIo P TR ICES CAP. IV. ssmodum labiorum&linguae motus, pronunciatiorii inserviens, voluntarius dicitur, quoniam loquendi voluntatem sequitur; licet saepesinae ignoremus , qualem siligula literaerequirant. E N, EN sunt pIurima tua menta nigra, undiquaque amplexa humorem L, & orta ex membrana secunda, inde ubi tertia terminatur,quae speciem perexiguorum tendinum prae se ferunt, & eorum ope hic humor, pro intentione, qua visus noster in res propinquas aut longὰ dissitas sertur, mox in majorem gibblim curvatus, mox magis in planum porrectus, totam oculi figuram non- nillil immutat. Quod etiam experientia constat; Nam si intentius contem. planti turrim aut montem procul rc motum, scriptum aliquod ante oculos prope apponatur, nullam literam nisi confuse dignoscere poterit, antequam eorum figura paululiun fuerit immutata. Denique oo sunt sex aut septem musculi extrinsecus oculo assxi,quorum ope quaquaversum moveri potest, &serie etiam pressus aut revulsus quoad figuram immutari. Plura circa hanc materiam notari solent,& Anatomicorum libros augere, quae de industria hieomitto; quoniam iam dicta sussicere arbitror, ad explicandum quidquid facit ad nostrum argumentum; & quia reliqua quae ad hoc non juvarent,ab iis quae iuvare possunt animadvertendis cogitationes nostias avocarent.
CAPUT QUARTUM. De Sensibus in genere.
C Serum hic quaedam de sensibus in genere subiungenda sunt,ut felicius
deinceps visionis explicatio procedat. Omnibus jam constat animam esse, quae sentit, non corpus: Videmus enim quoties illa vel exstasi, vel alta contemplatione distracta, velut extra corpus ponitur, hoc totum torpi dum sine sensu stupere, quaecunaue etiam objecta admoveantur. Nec magis obscurum est, illam non proprie sentire quatenus est in organis senseum exteriorum , sed quatenus in cerebro, ubi illam Acultatem exercet, quam nuncupant sensum communem. Sic vulnera &morbi quae cerebrum laedunt, in universum omnes sensus tollunt, quum corpus interea nihilominus assim turnia. Scimus etiam illam impressionem qua obiecta partes corporis extemas assiciunt,non nisi per interpositos nervos usque ad animam pervenire. Nam varia sunt affectuum genera, quae licet unico tantummodo nervo noxia sint omnem sensum illarum partium comoris tollunt. per quas male affecti nervi rami sparguntur; integro interea sensu reliquarum. Ut autem ubertus cognoscamus qua ratione anima in cerebro residens, per nervos interiectos impressionem corporum externorum recipiat, tria in sis distinguenda occurrunt i primd membranulae quibus involvinitur, ex cere brum
84쪽
brum cireumdantibus tunicis ortae , quae multis ramis in modum tubul tum distusae , aliae alio per totum corpus sparguntur, eodem modo qua arteriae & venae. Deinde substatuta illorum interior , quae in tenuissima' taedam v cluti capillamenta divisa , per tubulorum illorum longitudines, a cerebro uir de descen iit, usque ad numbrorum extrema. 4 ribus a aliae rei, porrigitur; adeo ut in singulis tubis ni illa hiliusmodi capillamenta , non dependemia ab invicem , imaginari debeamus. Post en id spiri usa limales qui iustar venti, aut aeris subtilissim . ex ventriculis seu caxis cerebri progressi, per eosdem tubos ad musculos evehuntur. Farentur auidem Medici & Analom ci , haec tria in nervis reperiti et usum autem eorundem a nemine bene disti irinum novi. Q ium enim viderent , non ta. itum sensui, sed & motui membrorum nervos intervite.& eontingere interdum paralyses , quae sensu integro rcmanente, motum tollerent, mo o duo eorum genera seceriint , quorum is iterum soli in tui, alterum solis sensibus assig iarunt, modo se utiendi facultatem iam elimbranulis collocarunt,& moventi vim in substantia interiore; quibus cun - is tam ratio, quam experien: ia reclamat. Quis enim nervum alitu mnotavit unquam motui inservientem , qui non simul alicui siti Una insi viret Et quomodo si ex membranis defendeat sensus, diversie objeci rum impressiones per eas ta cerebrum penetrarent Evitandarum itaque harum dissicultatum causa, credendum est,ssiritus per nervos in musculos dilaisos , eorumque mox hunc mox illum, magis aut miniis instantes , prout larg lis aut sari ius a cerebro subministrantur, motum omnium membrorum et licere : & capillamenta exit 'a ex quibus interior nervorum substantia componitur, sensibus lase , ire. Et quoniam hoc loco non necessarium de motu loqui , nobis sussi it advertere , exigua illa capillamenta , innatis tubulis , ut diximus, & assiduo spiri uum asilii xu expansis inclusa , non collidi, neque s bi inviccni obst re, at a te ad extrianitates omnium membrorum porrigi, q iae aliquo mo fose in re possint; adeo ut si levissime tantum pars illorum impellatur, cui adhaeret ali litis vervorum, eodem etiam momento, illa cereb: i pars moveatur . ex qua nervus ille descendit, quemas modii in si alterum extremum restis distensae tangas , alterum etiam ipso momento commovetur. 3inum autem haee capillamenta, tubulis ita circumdata procurraiit, quos
spisitus semper paululum inflant & distendunt , nullo negotio iliteli gimus , licti essent multo tenuiora quam bombycum fila , & imbecilliora
quam aranearum , tamen a capite ad remoti inima membra sine ullo ruptionis periculo posse descendere ; neque diversos membrorum situs motum illorum immedire.
Ob eruantum praeterea . animam nullis imaginibus ab obiectis ad cerebrum nivisis egere ut semiat, con. ra quam communiter Philosos hi nostii Tisitig Dy
85쪽
nostri statuunt aut ad minimum, longe alites iurum imaginum naturam concipieridam esse quam vulgo fit. Mum e.tim eirea eas uit con siderent, praeter similitudinem earum cum obiectisque repraeselliant, non possunt explicare , qua ratione ab objectis sermari queant, de recipi ab organis sensuum exteriorum , & demum nervis ad cerebrum transvehi. Nee alia causa ima nes istas sitae re eos impulit, nisi Pod viderent mentem nostram es aciter pictura excitari ad apprehendendum obici tum iulud, quod exhibet: ex hoc enim judicarunt, illam eodem modo excitandam, ad apprehendenda ea quae sensus movent, perexiguas quasdam imagines in capite nostro delineatas. Sed nobis contra est advertendum, multa praeter imagines esse, quae cogitationis excitant; ut exempli gratia i verba& signa, nullo modo similia iis quae signincant. Et Iic. eoncedere posisimus ut quantum fieri potest, receptam opinionem sequamur objecta
quae setitimus, vere in cerebro nostro a lumbrari, ad minimum notandum erit, numquam imaginem omnino similem esse obiecto quod repraesentat; nam aliis nullum inter hoc & illam discrimen seret; sed rudem sim, litudinem sussicere: & saepe etiam persectionem imaginiuri in hoc contistere, ut non assimilentur quantum possent. Raemadmodum videmus ic nes illas quae a typographis in libris excuduntur, etsi nihil extra paulum ait,menti chartae huc illuc ingestum hab ant, sylvas , urbes , homines. dispositas acies & tempestates nobis repraesentare : & tamen ex innumeris qualitatibus horum objectorum , quas cogitationi Rostrae exhibent, nullam esse praeter figuram , cujus rς vera similitudinem reserant. Atque etiam hane smilitudinem valde esse imperfectam , cum in superficie plana eorpora diversimode sur*entia aut sebsidentia exhibeant; & secundum tegulas scenographiae, melius sepe circulos repraesentem per ellipses, quam per alios circulos; & quadrata per rhombos, quam per alia quadrata , de ita de exteris, adeo ut saepius ad abolutam imaginis persectionem ,& adumbrationem objecti accuratam, dis ilitudo in imagine requiratur. Eodem igitur modo imagines in cerebro nostro sermatae , considerandae sunt,& notandum tantummodo quaeri, qua ratione animam ni veant. - α ad pereipiendas diversas illas qualitates objeuorum E quibus manant, non autem quomodo ipsae iis smile sint. Ut quum caecus noster varia corpora baculo filo impellit, certum est ea nullas imagines ad cerebrum illius itere; sed tantum diversimodc movendo bacul , pro variis qualitatibus, quae in iis sunt, eadem opera manus etiam nervos diversimode movere, de deinceps loca cerebri, unde ii descendunt: cujus rei occasione mens totidem diversas qualitates in his corporibus dignoscit, quot varietates deprehendit in eo motu, qui ab iis in cerebro excitatur.
87쪽
De Imaginibus quae formantur in fundo oculi.
MAitiresia itaque videmus,non opus eisse ad sititientum, ut anima Conis itempletur ullas imagines, quae reddant id ipsum quod lentitur. Sed G, ,. . hoc interim non impedit,quominus objecta cluet contuemur satis per se in oeuli lando repraesentent: ut ingeniose a quibusdam explicatum est, per comparationem eam quae in cubiculo apparent, si lumini inde excluso, non nisi unicus aditus conceditur per exiguum soramen vitrea lente clausum,& albo panno ad debitum intervallum radii ingressi excipiantur. Nam oculi viee hoe conclave fungi aiunt, foramen pupillae , vitium crystallini humoris. seu potius omnium illarum oculi partium, quae restactionem aliquam effieiunt, & pannum, ejus tuiticulae interioris, retinae dictae, quam extremitates nervi optici componunt. Omnia tamen magis explorata & certa erunt, si evulsum recens desun. n. hi hominis, aut, si illius copia non sit, bovis vel alterius magni alicujus animalis oculum ita secemus, ut ablata ea parte trium ejus membranarum quae cerebro obversa est, satis magna parriuamoris M appareat nuda, nec tamen ille humor essendatur, sed contineatur charta, vel ovi putamine, vel alia qua vis materia alba & tam tenui, ut quamvis non sit pellucida,omnem tamen luminis transitum non excludat, qualis hie exhibetur versus TSR; huneque
oeulum Bramini asseris ad id si sti, quale est Z L sic immittamus, ut eius pars anterior BCD, respiciat aream varia objecta Sole illustrata, ut V X Ysi stinentem: posterior autem ubi est corpus album R. S T, respiciat conclave ituerius P, quod, totum tenebrosum, nullum lumen recipere debet, setaeter illud. quod intra per oculum, cujus omnes partes a C ad S sunt pellucidae. Hoc enim ita parato, si respiciamus in corpus album R. ST, non sine voluptate.& sorsan etiam admiratione picturam quandam in eo videbimus, omnia o
lecta extra cubiculum ad VXY posita, scite satis imitantem: Modo tamen omnia se administrentur, ut iste oculus naturalem suam & objectorum distantiae debitam figuram mm proxime retineat; nam si paulo magis prem tur q*am illa requirit, statim consistor imago apparebit. taque lue observandum paulo validius illum esse comprimendum &λguram ejus reddendam oblongiorem , si objecta appareant ex propinquo quam si magis removeanti se Sed hujus imaginis talineatio uberius explicanda est: nam eadem opera multa discemus, quae ad visionem pertinent.
Primo igitur advertamus, ex singulis punctis obiectorum UXY, tot ra- dios penetrantes ad corpus album R S T, in oculum manare,quot pupillae hia- --
tus recipere potest, & omnes ex eodem punctorii gressos, pernicastio super'
89쪽
DIOPTRICES CAP. V ' 61ries BCD , ras , &436, ea ratione4ncurvari, ut iterum praeter propter in eodem puncto concurrere possint , secundum ea quae tam de refractionumquam de trium humorum KLM natura diximus. Et quidem ut imago, . . qua hic a mus, omnibus numeris absoluta sit, ea trium harum super- perlicierumngura requirinar, quae omnes raruos ex eodem puncto deiapsos , quantum fieri potest in eodem puncto corporis albi R S T recolligat. Ut hic videamus radios venientes ex puncto X , congregari omnes ptincto S, ex V, in , &eat Y in T. Et praeterea, nullum radium veni.
re ad S, nisi ex punti X ; nec ullum fere ad R, nisi ex puncto U; nec ad T, i is
ex puncto Y; & ita de reliquis. με- tu Quibus Maimadversis,si recordemur eorum quae generatim supra audivi- . mus de coloribus &lumine, atque etiam in particulari de corporibus albis , ..u ., --- facile intelligemus, quam ob causam inclusi cubiculo P ,& oculorum acuem in corpus album R. ST diligentes; eisgiem obiectorum V X Y ibi videamus. Nam primo certum est, lumen choc est , actionem, qua Sol aut f aliud corpus luminosum, materiam quandam suesilissiniam quae in omnibus pellucidis corporibus reperitur, propellit missum ad R., ab objecto V; quod rubrima exempli gratias agamus sid est, ita dispostum, ut ejus occasone huius materiae subtilis particulae, praeter motum rectum assumant etiam circularem circa proprium centrum ; inter quem & rectum ea proportio sit, quae requiritur ad sensem rubri coloris emciendum, cum corpori albo in R. occurrat id est, ejuscemodi corpori, ut quaquaversum matariamissam sit,ilem, modo quo movetur non mutato, repellat, inde ad oculos nostros resilire per poros hujus corporis, quod in eam rem tenue & lumini non plane impervium admovimus, & ita emcere ut punctum R. rubri coloris videatur. Eodemque modo lumen recti ina ad S, ab objecto X, quod luteum est sappono, &ad T, ab Tquod suppono caeruleum, & inde ad oculos nostros Nprovectum, S luteo, &T caeruleo colore tinctum debet exhibere, & sic tria puncta RS T, cum eundem inter se ordinem,eundemque colorem retineant, quem tria altera V XY, iis exacti similia sunt. is Hujus autem picturae persectio ex tribus mixime dependet: nempe M.
ex eo quod per hiatum pupillae plures radii a singulis corporum punctis intrent, quemadmodum hie X B i S, XC rue S, X D-S , & quotquot
praeterea inter eos possumus imaginari, ed veniunt ex solo puncto X. Deinde ex eo quδd hi radii sic in oculo restingantur, ut ex diversis punctis digressi. praeter propter in totidem aliis corporis albi R. S T, reddantur. Postremb ex eo quod cum capillamenta exigua EN, & superficies interior membranul. x EF, sint nigra, itemque cubiculum P sit omni ex parte clausum&obscurum, nullumque aliunde lumen eo accedat, quod actionemra
90쪽
ci ' DID PTRICES CAP. V. diorum promanantium ab objectis V X Y turbare possit. Nam si ea pupil-pillae aiigum seret, ut unoSsolummodo radios ex singulis objecti pinnisa .ciperet, atque remitteret ad singula puncta corporis RST, non sitis virium in iis esset, ut inde in cubiculum P ad oculum no strum deferrentur. Pupillaveris laxiore existente, siquidem nulla in oculo retractio fieret, radii a singulis punctis objecti eo venientes,per totum spatium R S T spargerentur; adeo ut ex. gr. tria puncta VXY, tres radios mitterent ad R.,qui una itide ad oculumnositum retilientes, punctum illud R. mixto quodam colore ex navo, rubro caeruleo, exhiberem,atque simile punctis S & T,ad quae itidem puncta V X Ysingulos radios mitterent. v Π. Idem quoque propemodum e veniret, si refractio quae fit in oculo, major aut minor seret, quam magnitudo illius requirit. Maior enim,radios ema- .nantes ab X, antequam progrediantur, ad S colligeret, velut in puncto M. Contra vero minor non nisi illud praetervectos cogeret, ex. gr. vernis P; atque ita tangerent corpus album RST in plurimis pusias, ad qua eodem modo alii radii ex aliis objecti partibus ferrentur. Postremo nisi corpora EN, E R nigra forent, hoc est, ita comparata, ut lumen exceptum non remittant, sed extinguant, radii a corpore albo RST, ed reflexi,inde reverti possent, qui ve- venirent a T versus S & R; qui ab R, versus T & S: & qui ab S, versus R dc Ti&hoc modo alter alterius actionem turbaret; quod etiam sacerent radii resilientes ex cubiculo, ad R S T, si alio lumine illustraretur, quam illo quo O cta VXY eb mittunt..iit. Sed cognitis iis quae ad huius picturae persectionem conserunt,operae pretium etiam in ejus de sectus intueri. Horum primus & maximus est, nulla ratione oculum, qualemcumque figuram haberat, radios omnes ex diversis punctis missos, in totidem aliis colligere posse, sed multum agete si tantummodo omnes ab uno puncto venientes, velut ab X, in alio quodam sistat,velut a* . -- in S, quod medium est posterioris oculi panis ii quod cum fit, non nisi pauci qui veniunt ex puncto V, coire possunt accurate in puncto R, aut ex Yι--- accurate in T,8c reliqui necessatibnonnihil inde abscedunt, ut postmodum, . - explicabimus. Atque hine extremitates hujus imaginis, nunquam tam distincte quam medium apparent; quemadmodum satis notarunt, qui circas ins Optica commentati sunt. Hoc enim est quod dixerunt, visionem potiss-ι mum fieri seeundum axem , hoc est secundum lineam rectam, per centrum
- - ή O crystallini humoris & pupillae protensis, qualis hic est linea X K L S, axis usionis iis dicta.
-d dicit. , visionem fieri per axem.
X. Hic autem observemus,qudnuior pupillae hiatus est,ia magis radios venientes, exempli gratia expuncto V,circa punctum R dispergi.&ita quantum m --. haec laxitas colorum vim & nitorem intendit, tantum detrahit ex accurata li-