장음표시 사용
241쪽
illarum principium , causa. Deus e enim habet intelligeres,i vellesadaequa' te a seipso , excludendo quodlibet aliud a quo accipiat,in habet per identitatem, qui est perfectissimus modus habendi. At natura caeata solum inadetquate habet a se , hoc est concurrente alia causa ita enim homo mouet seipsum, ut etiam moveatur ab alio , saltem a Deo primo mo
tore; habet motum, operationes immanentes non per identitatem , sed per inhaerentiam , qui est imperfectus modus habendi. Proportionaliter in Angelis datur natura communiter non proprie , quia datur principium , ut se moueant motu mere intelligibili , non autem sensibili Aristoteles autem no mine nature intestigit principium motus sensibilis, ideoque primo de partibus
animalium cap. I. docet animam rati
nalem esse naturam solum in quantum lest principium motus vegetatiui , sensiti-lui in loco motiui , qui motus , unet
sensibiles δε recipiuntur in materia ;inquantum vero est principium intelligendi non esse naturam . Ad et Dum dicitur, quod natura est principium motus,& quietis non est sen-lsus quod sit principium motus,in qui e itis in quocunque subiecto , in quomcunque ente naturali , sed quod in albi quibus i
242쪽
k 3 quinio XII. quibus est principium triusque in aliis
est principium solius motus . In ijs, quae possunt remoueri ab acti persecto , di fine suae substantiae, natura est principiumotus, per quem acquirat achim perfectum , inem in cum illum acquisivo rit est principium quietis. Ex g quia gravia , aeuia remoueri possunt a perfectione essendi in loco proprio , natu ra est principium , ut per motum De collocent in loco proprio , e. g. in centro , quod est locus proprius grauium , vel inlcircumferentia Caeli lunaris , quae est lolcus proprius leuium . in eo quiescant. E conuerso in iis qnae non possunt re imoueri ab aciu perfecto is a fine suae substantia cuiuimodi est C dum , quod nequit remoueri a loco debito , nec a debitis qualitatibus natura est principiu,
ut perpetuo moueatur motu circulari ,
quo diffnndat in corpora inferiora suam perfectionem per actiones, Minfluentiam, ideoque est principium solius motus , non quietis . In nullo natura
est principium solius quietis , quia quies est priuatio motus in subiecto mobili ergo subiecitum incapax quietis proprio
dictes. In definitione igitur natur c puta , Ur qua dicitur esse principium motus, 'tricis , non sumitur pro particula di funditiva, mel, ut quidam diciat,
243쪽
I sed sumitur copulative citae tamen, venatura non in omnibus entibus naturalibus sit principium motus, quietis sed in corporibus inferioribus sit prin-lcipium utriusque , in corporibus caelestibus sit principium solius motus, ut bene explicat Zabarella. Ad Primo die quod , si corpus
omnino immobila , Se immutabile esset possibile , ac daretur . proprie non esset corpus Physicum, naturales, sed solum corpus mathematicum . Corpus enim Physicum is naturale est, quod habet in se principium morus corpus mathematicum est, quod habet trina in
Secundo respondeo , quod repugnat corpus , subitantia immobilis in immutabilis , excepto Deo . Ratio est immutabilitas est proprietas entis perta dii, mittabilitas est proprietas entis imperfecti Ens enim eo ipso quod est pe fectum δε habet totum esse in orantia perfectionem, imo est totum esse in tota persectio , non potest moueri, neque motu perfectivo, quo acquirat esse, de
perfectionem qua caret , cum sit totum esse,in tota perfectio , neque motu deterioratus , quo amittat perfectione',
quam habet, cum eo ipso , quod rem HI
neat id quod est, si totum esita, te lsectio, cl
244쪽
fectio . Ita Deus eum sit omnis sciemtia totius scibilis non potest moueri asciendum nouum scibiles eum sit immestas existens in omni loco non potest moveri ad nouum locum c. E conuerso, eo ipso , quod ens sit imperfectum di habeat esse determinatum is limitatatum moueri potest ad aliud esse , quperficiaturi, rursus amittendo illud e se potest deterior arici eo ipso quod in tellectus imperseetiis non fit seientia re illis stibilis, potest moveri ad sciendum nouum scibile eo ipso quod corpus no' sit in omni loco potest moueri ad Iocumlh in quo non est. Ipsa enim imperfectiqessendi in elinat, stimuIat ad aequire
dam per motum nouam persectionem , Sed omne ens reatum est niperfectum ergo omne ens creatum est mobiles,
mutabile ira fit corpus est in loco ' terminato , finito , potest moue i
ad alium locuna , in quo non est, vel secundum totum, vel secundum partes, accidit in motu circulari, quo cae Ium
mouetur in seipso ad acquirendum nouum loeum , non quidem secundum totum , essecundum partes . Pars en qu erat in oriente, per motum ponitur
245쪽
pro essentia accidentali , non utei proprie sumpta . Aecidentia igitur proprie non sunt natura , nec habent naturam , qua constituantur, sed sunt naturalia , vel supernaturalia vel violenti, vel neutra , vel respectu agentis , via respectu subiecti , ut explicabitur in responsione ad sextum. Ad 3. Nego sequelam, quod artes e tiam actius, ac versantes circa opera'
tiones immanentes essent natura . Et
primo de medicina patet, quia non est per se principium medicandi medi eum , sed solum medicandi infit munis. Qui aia ltamen accidit medicum aliquando esse finfirmum , ideo per accidens medicatur medicum. Hinc medicina non est per se ars activa , quia non per se ordinatur ad medicationem immanentem an medico Artes etiam per se activi, ut saltatoria non sunt natura, quia non sunt
substantia eius 'ut habet principium-lut moueatur sed sunt eius accidentiatar, neque sunt primo in habente artem ta quam constituentes illiim in suo esse, sed adueniunt secundario subiecto iam con stituto in suo primo esse per formam substantialem δε ex eadem ratione etiali abitus virtutum, di vitiorum non sunt natura , sed qualitates, quibus natura bene, vel male se habet. Dicunturta
246쪽
re in alteram naturam, quia ita incidinamur ad operandum secundum bitus, sicut inclinamur ad opera secundum naturam . Ponit autem stoteles a Phys quaedam discrimdistinguendam formam, qui est n- - Arma artis. Primum eli: Res in quantum constituuntur per formam, quae sanatura habent impetum, de incit natisi, ut moueantur quibusdam motibus, velloealibus, vel alterativis, vel augmen
tur per formam artis non habent imp. tum, Winclinationem, ut moueantu ullo motu E. g. statua marmorea E quantum marmorea , per formam a moris habet impetum , ut moueatur deorsum , ut si calefiat redueat se ad pristinam frigiditatem c. At in quantum per formam statua est futua , non habet imperum Minclinationem, ut mutet ivlla mutatione. Animal paruum, cim perfectum habet impetum, ad hoc 3
crescat, augmcntetur, uerueniae ad latum perficium Ddomus parva, imperfecta non habet impetum, ut cre scat, augeatur,4 perficiatur, sed avgeri debetae perfici ab extrinseco agen te . Seeundo res in quantum constituun-
Itur per formam artificialem non generael
247쪽
De natEri. 33 sibi similes, sed solum in quantum con stituuntur per formam naturalem. Ita lectus ligneus si defodiatur in terram sita, ut putrescat, generabis aliud lignueiusdem speciei sed non generabit aliulectum. Similiter medicus non genera medicum, sed hominem , habituatus habitu virtutis , aut viti , non genera ha bituatum , sed hominem , tua humani eas est natura medici , vel habituati, non autem ars medicandi vel ullus alius ha
Ad 6. In definitione natur ly principium causa intelligitur de principio
siue activo siue passivo, inclinato tamen ad hoc ut moueatur uno potius motu, quam alio , vel a seipso, vel ab alio mo uente . Datur igitur in C loci natura is, quia Caelum per suam formam est tancipium inclinatum actuali inclinatione ad hoc , ut moueatur circlitariter ab intelligentia in motus circularis est maxime naturalis Carles, cum sit secundum'
eius inclinationem , .nullo pacto et
violentus , utpote perpetuus, nullum vero violentu in sit perpetuum . Mat Erra secundum se prsci se est natura solum inpotentia , ut Aristoteles docet , quia secundum se praecise non est inclinata ad unum potius motum , quam alium Q io denim potest constitui, vel non constituit
248쪽
learo,est natura earnis solum potentachi per forma vero carnis eo stitui istinatura, quia costituitur ad unumotum quam alium . Non tamen sequitur quod omnes motus sint natist m.
Motus enim , qui simpliciter seire 'ira
natura misi contra inclinationem a-
teri ut actuar , fune simplieiter &actu violenti, licet possit dici quo sit naturales materi in potentia, inquantum possent esse secundum inclinati' immateriae si haberet aliam formam Md
hoc significat quod sint violenti u-te , lachici sint naturales solum conditionale in potentia Sed pestula loelis , ut explicetur quid sit naturales, supernaturale, violentum , ter entrum . Possunt haec considerari vel respectu agentis , vel respectu subie-im . Naturale subiecto est quod est se-ςundum eius naturam, cinclinationem; violentum subiecto est quod est contra eius naturam , inclinationem derivatam a natura , seu ut definitur ex Aristotele tertio Eth. cap. I. Violentum est quod procedit ab extrinseco agente nullam inα- conserente pias , intelligendo nullam vim conferent pasti , ut significet renitente posse per inclinationem contrariam, Ut ex
plicat Scotus, quem alii sequuntur. Violentum agenti non datur, quia eo ipso quod a
249쪽
quod agens agat , actio procedit ab intrinseco tum quia omne agens agit secundum inclinationem, cum ipsa actio sit melinatio ad effectum . Neutrum iubi cto est , quod neque est secundum naturam ,& inclinationem subiecti. Neutrum respectu agentis non datur , quia 'omnis actio est secundam inclinationem agentis . Superiraturale est, quod e sit 1upra naturam omnium subiectorum , ea gentium , tum creatorum a tum etiam soatas e creabilium . Quare non suffieit, ad supernaturale , quod sit supra natura agentium , ideoque dcfinitur a Nazian-Zeno , quod est imp βHiis per naruram, Deo autem Olenri possibile . Exemplis res explicabitur. Est igni naturale sursum ferrieris Cetti lunatis circumferentiam concauam, quia talis motus est iuxta ignis halu ramis inclinationem in conuerso est igni vio-entum moueri deorsum versus centrum, quia est contra eius naturam , contra inclinationem leuitatis a natura deriva-ltam . Agenti tamen propellenti ignem deorsum est naturalis talis propulsio, cust secundum eius inclinationem , ossa cto , quo calefactio violenta quae a tienti est naturalis,m secundum incli- irationem ignis calefacientis'. Ad violentum porro susticit, ut sit contra incli
250쪽
nationem absolutam natur , in quantu Iest natura particularis , licet sit iuxta in-lclinationem quasi conditionatam eiusde, lin quantum est pars natur uniuersalis Fline Deus potest inferre creaturis violentiam, ut docet Durandus in secundo dist. et s. qui st-φ alijque communiter o tralaticos negantes . Ita si Deus calefaciat aquam , talis calefactio erit aquae violenta, quia est contra inclinationem absolutam aquae , in quantum est natura particularis , lure sit aliqualiter iuxt , quamdam inclinationem quasi conditionatam , qua inclinatur ad obediendum Deo , si velle illam calefacere bis qua inelinatur ad hoc , ut eaIefiat , si postule id ordo uniuersi , qui inclinatio cO- uenit aquq in quantum est pars naturae
uniuersalis Motus neuter in sententia multorum est, quo ignis constitutus in circunferentia concaua Coeli unaris rapitur a Coelo Iunari motu circulari , quia talis est motus , nec est secundum naturam,&leuitatem ignis, cum per ithim nor astendat , nec est contra eius naturam as& leuitatem , cum neque descenda , sed feratur in gyrum retinens eandem diis stantiam a centro . Sed ego censeo tale motum esse naturalem igni . Est enim istiuxta naturam ignis, ut coniungaturi corpo