Quaestionum philosophicarum Syluestri Mauri Soc. Iesu liber primus quintus. .. Liber tertius. Continens Quaestiones physicas de ente naturali in communi, eius principijs, causis, & proprietatibus

341쪽

propinquiora, deinde remotiora , remotissimum fine est ultimum, e g.aegrotiis primo intendit recuperationem sani. tatis tanquam finem , deinde eligitis dia usque ad primum medium remotissimum a fine quod debet ponere hic, naiie Ordo exectitionis est ordo aetuli, quibus media , iunis executioni mandantur. In hoc ordine finis est ultimus, medium remotissimum a fine est primum; e g. aegrotus incipit a medio distantisistino a fino,quod est aduocatio medici, deinde ponit ordinatim alia , Malia media usque ad ultimum , quod causa recuperationem sanitatis , qua post cessat a med ijs,4 fruitur, ac gaudet sanitate recupetata minc est axioma commune a quod primum in inientiori est trimum m executione a 4 quod est Itimuim in intentιone est primum in exectitione.

Hoc posito, dico quod omnia, ad quae

mouet ordinatim finis cognitus, inci

piendo a complacentia in intentione finis usque ad gaudium , fruitionem, de fine iam possessi sunt effectus causae

finalis.

Probatur primo , quia causalitas finis

est motio ergo omne , ad quae finis mo uet , causantii a fine; sed finis cognitus mouet ad totam seriem ordinatam actuuinclusorum in duplici ordine executio-l

342쪽

nis intentionisa ergo omnes tales actus iunt , effectus finis. Secundo pro hatur , quia sinis est cuius gratia, hoc est propter cuius bonitatem cognitam cael inra fiunt sed omnia haec fiunt propter bonitatem suam , propter bonitatem senis eligimus mediaci propter eandem mnem ipsum ponimus executive per me

dies, laudemus de fiae obtento ergo omnia ista sunt effectus cause finalis Videri possunt Suarius disp. 3. met-fect 3. sasque a. a. Is cap. Quo ad quintum de agentibus, quae

operantur propter finem, dico cum Ari-uotele a Phys rex. 73. seqq.i cum

S. Thoma I. a. quaestio ar a. Omnia

agentia agunt propter nem. Ratio eliquia, s actio agentis non derigeretur ad aliquem finem, effectum determinatum, agentia non magis producerent nueffectum, quam alium e g. spirauitas lapidis non dirigeretur ad aliquem locum, finem determinatum, non magis lapi

moueretur deorsum, quam sursum.

pliciter tamen potest aliquid rende , ac dirigi ad finem. Primo , ut se ipsum Q dinans,, dirigens ad bonum, finem praecognitum. Ita homo tendit aes bonum,in finem tanquam ordinans , ac di rigens se ipsum ad bonum,in finem, cum lcognoscat,4 finem ipsum,in media,quael

343쪽

ad finem eondu cunt,in mutuam propor

tionem inter finem in medii, ideoque dirigit se per media proportionata ad finem . Secundo potest aliquid tendere adfinem, si e ut motum , ac directum ad finem ab alio, eo pacto quo sagitta mouetur ad scopum, ut directa a sagittario. Hoc pacto ratione carentia mouentur ad bonum in finem , tanquam mora, ac directa a Deo per inclinatione naturales e. g. lapis mouetur deorsum ut directus ad centrum per inclinationem naturalem suae grauitatis Bruta etiam

mouentur ad bonum sensibile apprehem sum per naturales instinctus, quia curri non cognoscant proportionem mediorirum ad finem, non possunt se ipsa per ele ctione mediorum ad finem dirigere,& o dinare Deus non solum operatur pro pter sinem, sed operatur ut dirigens omnia ad suos fines particulares per incti nationes rebus impressas i etiam ad finem.uniuersalem. bonum commune omnium rerum, quod bonum est ipse Deus, cum omnia propter sc ipsum t/nquam propter ultimum finem Deus operetur m Hac est, ut operatio Diuina sit quodammodo circularis. Motus enim

circularis est, in quo idem est princi-lpium , di finis eo quod ita egrediatura praucipio, ut egrediendo,, progre

344쪽

diendo semper moueatur versus idem prii captum; sed Deus es prin aprum, finis Hipha. Omega omnium operum suorum,cum omnia ita procedant a Deo; sicut a principio , ut ad Deum tenuant, tanuuam ad ultimum finem , ergo om

ni operatio Diuina est quodammodo circularis , ideoque est operatio pur&cta , quia solus motus circularis usi Pe sectus. Ad i. Finis, cuius gratia operamur,ex doctrina Aristotelis secundo de an Ima,

tex. 3I S. Thomae secundae in ramis quaest triplex est finis cui tim qui, Ἀ-nis quo Finis cui eit id, cui inadire volumus bonum finis qui est bonum, quod volumus; filias . .. est posse iii boni, e .gicum Peramur propter beatitudinem fi

ni cu , sumus OS, quia nobis volumusi bonum Matitud: nis finis qui est Deus quia Deus est nostra beatitudo , seu bo- inuin potens nos beatificare δε alias e lil finis quo es ipsa posse illo Dei sumnuio ni quae posse uis est visio Dei, vel amor,

iuxta varias sententias Theologo I .l Veium igitur est, quod omnia facimus pIopter nos ipsos in alnicos ut finem cui i verum ei etiam , quod omnia facimus propter bonum , felicitatem vi fi-lηςm qu i di verum est quod omnia ope. ramur propter possessione ιου boni ut fi

345쪽

. De Causa Maii. a i nem quo . Sicut autem,ut diximus agen-lites de unione licet anima perficiat cor

lius, tonita Vnaone distincta tamen cor

lpus praecipue perficitur per animam, nione communicatam sic licet Deus beatificet ut visus tamen praecipue bea tificans,in satians beatum Deus es non visi , ita ut beatus beatificetur ut quod per Deum tanquam per bonum posses-isum M per visionem solum , tanquam per possestionem boni , , t quo . Rursus appetitus finis, eo beatitudinis fertur induti sibiliter in finem cui , qui , quo, Cum enim volumus beatitudi iacm,

volumus illam ut nos beatificantem .sed beatitudo beatificat, ut bonum possessumta nobis tanquam a fine cui ergo tendimus indivisibiliter in nos ut finem cui in beatitudinem v nem qui, & in posse Disionem , ut em O. Praecipuus inter fines est sinis otii, qui terminat amorem

amicitiae. Secundus est finis qui , quia , licet ametur , ut bonum alterius, atque adeo per amorem concupiscentiae, tamen amatur ut prscipuuum honum alterius.

Tertius est finis quo possesso enim boni est bona in quantum id quod possidetur

ei bonum.

Ad a. nais eui potest esse, cognoscivi existens, si mi cum quis appetit licitatem sibi, α amicis existentibus potest

346쪽

De Causa Matι. a. t tuendi finem c viri est bonitas homi Angeli, quae eis realis, licet quia i arginatur ut possibilem aliquem, qui simul sit homo, inngelus, constituat sibi pro sine hominem Angelum impossbilem. Similiter cum aliquis habe pro Me qui,vel

quo cognitionem comprehensillam Deis motivum illam desiderandi est bonitast cognitionis compramensiuae, quam Deus habet de se ipso, quae est realis , licet quia imaginatur cognitionem creatam posse esse comprehensivam Dei, appetati illam. Matio est, quia impossibile sem per est quaedam simultas, vel identitas li predicatorum incompossibilium , esti aliquid relativum; sed simu has inciden-

stitas utpote relativa non est amabilis, ni in si propter bonitatem absistulam rerum squarum est simultas is identitas , quae honitas absoluta est possibilis in realici ergo impossibile no est amabile nisi pro lpter bonitatem absolutam , & realem quam imaginamur in impossibili. inclad argumentum: eausa finalis est causa malis impossi bile non est eausa realis ergo impossibile non est causa finalis; distinguo maiorem causa finalis semper

est causa realis secundum bonitar m a prehensam is primo mouentem conce in

loci secundum id in quo apprehenditur bonitas , negoci distingno minorem im-

Polli i

347쪽

postibile non est causa realis secundum bonitatem apprehensam , primo mouentem , nego , secundum id, in quo apprehenditur bonitas i co cedo minorem, distinguo consequens ergo impossibile non it causa finalis per bonitate apprehensam , negQ consequentiam ter id, in quo apprehenditur bonitas, conceis do consequentiam . Cum at quis amat hominem Angelum bonitas realis nil, ingeli apprehensa in homine Angelo est causa finalis mouens ad ama- dum hominem Angelum impossbilem, Sconstituendum finem cuti et

Ad 3. Iam dicium est etiam De unia operari propter finem . Et quidem omnia operatur propter se ipsum tanquam propter ultimum finem cui totius gloriae& propter creaturas rationales tanquam propter finem cui receptiuum totius tilitatis. Cum enim Deus sit persectius, mus, op atur non ut ex suis operationibus acquirat ullum emolumentum, sed solum, ut creaturis rationalibus manasa stet suam perfectionem. Haec autem ma

nas statio et Tumma gloria Dei, Tumma persectio , itilitas nostic, ita ut idem sit Deum summe glorificari , ac creaturas rationales summe beatificari , quia summa glorificatio Dei est quod videatur Diuina perfectio . Videri auten

348쪽

De Caussa nil. diuinam perseetionem est summa beatitudo videntis . Dum opponitur in Ope rante propter finem volitio operadi causatur amne ; ergo c. dictinguo malo

rem , in operante propter finem , ut moto , concedo pure mouente, lagen te , ego concedo minorem , is ego

consequentiam , Dupliciter aliquid agit propter finemo primo ira , ut non solum

moueat, sed moueatur ad finem: secundo, ut pure moueat, &iuiae agat propter finem . Enipei ne issimum,& continens in se omnem persectionem non potest operari propter finem ita ut moueatur

ad sinem , quia cum ipsum sit suus finis utpote summum bonum , non potest ullo pacto moueri ad Finem S um igitur

operatur propter finem ut mouens alia ad finem . At cremura utpote imperfecte op rantur propi finem tanquam lmote ad fit m . Hinc est , ut in creaturis volitio operandi propter finem cause tur a causa finali, quia dum volunt operari mouentur a bono in fine ad volendum operari , ideoque causatur volitio operandi . E conuerso primus motor immobilis ita operatur propter finem, ut non moueatura fine ad volendum operarri, alioquin mouere motus, non esset immobilis Pergo volitio operandi nota causatur a fine sed sicut est a se,i non i

349쪽

causatur ab alio in senere caustis, isa est propter se, non causatur alio bono in sine in genere eauia filis,sed est eausata in omnia igitur emit motum, ut operationes externas, quibus moueat creaturas adem, ideoque essicit operationes extenas causatas a fine,quia finis nonsa actus volendi,sed est causa solum randi. - τε Ad A. Iam explicatum est, quo bruta,& res insensatae ita operentur ppter finem, ut moueantur ad finem momotore, non autem ut se moueant, agant ad finem. . : -d Ad s. Dicium est, quod virtu bboea, quod est bonum cognitum vinusiusativa, qtιο est cognitio . Illud enim esse,per quod bonum mouet, non est pura conditio, sed est virtus orsum; sed honum mouet per esse intentionales, ergo cognitio,in esse intentionale non est sui ra conditio, sed est virtus in quo Ideo

cognitio boni non se habet, sicut propin-lquitas ignis ad patium,quia esse,per quod lignis calefacit, non est propinquitas, sed esse calidia ergo propinquitas est pura

conditio, non autem virtus - - , at esse , per quod movet bonum , est esse in intentionale cognitionii ergo cognitio est virtus, quo,non autem pura coditio

350쪽

tas , qua finis causat effectus quem mi

est motio, qua mouet ad amorem, seu ta lis motio sit actio distmcta ab ipso actu amoris, seu non adeoque caustulas, qua finis causa primum e tactiim, hoc est amorem sui, pre: cedit aliqualiter amorem p cedentia reali , vel rationis , t

dolet Soncinas' at causalitas qua finis causa effectus consequentes amorem test motio consequens amorem 3 e. .' aealitas, qua finis musa electionem medio. lrum est motio, qua finis amatus mouet ad electionem mediorum, si per hoc conciliatur sentet a communis cum opi nione Soncinatis

Ado Concedo , quod ieiis musti

finalis sine omnia ea, ad quae mouet finis cognitus. Dum opponitur ergo Anisecundum esse intentionale causa seipsum secundum esse .reale concedo finis eausa se ipsit seeundum idem qne, ne go . Finis, exiliens intentionaliter incognitione , di amore causat se ipsum s eundum esse reale. e. g. sanitas e cognita ab e groto causa existentiam realem sanitatὶs in aegroto . neque in hoc est vi Ium absurdum. Dum ver dicitur causam finalem esse, cuius gr/tia caetera

fiunt,