장음표시 사용
361쪽
ltionem ordinare ea , qnae sunt unum per accidens, e g. potest ordinare follionem sepulcri, inuentionem thesaurici ambulationem Socratis,in coruscationem
l Coeli, iucue potest et simul cogno .lscere, he potest haec intendere in causo ire per se, eo pacto , quo quis potest fo-ldere sepulcrum ad inueniendum thesau-trum ergo effectus fortuiti in casuales iqui uni sol tu unum per acciden S, noni possunt reduci tanquam in causam e se lin Coelum, quod est agens mere natura-llse, sed debent reduci ad at quem intelle-lletium & quia intellectus perseetior essen-ltral Her et magis ord nativus , quam mi
inus perseetiis , id eis quidam effectus , quil sunt fortuiti respectu causarum in intel-- lectuum inferiorum,reducuntur tanquam in caulam per se, & quasi fatalem ad Diuinum intellectum i ergo via Diuina prouidentia est causa quasi fata lis inten dens, ve permittens ex perfectissima previsione omnes effectus.
Colligit s. Thomas , quod potest ali
quis eue fortunatus, vel infortunatus ex lactione causae saperioris , cum a tali causa inclinatur ad actionem,ex qua fortui. to consequitur aliquod bonum et e g. si quis iter faciens ex actione solis nimis lcalefacientis inclinatur ad ingrediendami speluncam, ut vite aestum, ibi inuenit the l
362쪽
thesaurum, est fortunatus ex impressione corporis coelestis . Si ab Angelo, vel a Deo inclinetur ad eligendum utile, cuius causam ignorat, est fortunatus ex illuminatione Angelica , vel inspiratione Diuini Diuerso tamen modo inclina, tu nostra voluntas ad electiones a Coelo, Angelis, ac Deo. Nan a Coelo inclinatur oram in directe alterando eorpus, eum Coelum utpote materiales, non possit directe agere in animam spiritualem, illam inclinando ad electionem. Ab Angelo inclinatur per solam illii mina. tionem, quia Angelus potast quidem instruere is illuminare inrelIelium, non
autem immediate mouere voluntatem .
A solo Deo inclinatur mouendo volu tatem, quia solus Deus ut pote Dominus potest mouere volutatem prout vo
Dico quinto datur fatum in sensu, in
quo definitur a Boetio lib. q. de conso. latione inberens rebus mobilibus dispositio ,
per quam prouidentia sui qmeque nectit ori. dinibus. Probatur quia fatum , ut nomen sonat, est dispositio omnium rerum ab aeterno dicam, praeloquuta ab aliquo supremo intellectu sed vete datur dispo sitio certa omnium rerum ab sterno dicita in praeloquuta a Diuino intellei iii,&a Diuina prouidentia cutica dispois P ne n
363쪽
nente, &eonectente certis ordinibus tergo datur fatum 4 bene definitur de-lfinitione Boetij qui negat fatum in hoe sensu , negat Diuinam prouidetiam, ut de Tullio reteri S. Augustinus ii s. de Ciuitate cap. 9. Quia tamen Hereti ei Priscillianistae in ali nomine fati intellexerui dispositionem omnium rerum, 8e euentum necessario consequentem ad
impressionem Coeli, dispositionem stellarum, sub qua quisque natus est, ideo Doctores acri uti recusarunt hoc nomine. Vnde S. Gregorius dixit, ab elium mentibus,, atum esse aliquid er dant Et S. Augustinus lib. s. de Ciuitate a. Si propterea quisquam res humana ato ribuerit, quia ipsam Dri,ottin talem , et potentiam fati nomine appem , sententiam teneat linguam corrigat. Vi-ideri potest S. Thomas 3 contra gentes cap γ' ωρῖ. prima parte disp. 1o6. Ad L Dictum est , quod nihil est o tuitu, vel casuale respectu Dei, sed mul
ta sunt fortuita, sicasu alia respectu causarum secunda rutinetiam respectu Coeli, Angelorum . Verum igitur est Aristotelis dictum : bi multum fortunae partim os inteliactus . Ideo diuinus intellinctus quia est perfectissimus , omnia , pretii det, nihil operatur ex ortuna, sed omnia ex proii identia ; intellectus An-
364쪽
gelicus in quantum deficit a perfectione, non pretii idendo quosdam euentus, potest quedam operari ex fortuna multo plura operatur ex fortuna intellectus humanus, quia plura accidunt illi impie uisa,4 ex hominibus,qui minus sunt intelligentes, ac priuidentes,plura agunt
Ad a. Distinguo maiorem, quod non est fortuitum respectes ,rdi nantis, neque est fortuitum respeetia ordinati habentis alium finem manifestum , nego S non habentis alium finem manifestum,transeat, distinguo eodem pacto minorem, nego consequentiam . Sagitta dum mouetur non habet alium finem manifestuiro,
quam finem sagittarii, ideo finis sagittari non potest esse fortuitus sagitis . At
tegula decidens deorsum ex tecto, Moccidens hominem ,habet alium finem manifestum, quam occisionem , qui finis est centrum, ideo occisio est fortuita δε casualis respectu tegule . Explicatur exemplo . Si quis mittat seruum ad fodiendum in loco, ubi stit thesaurum lateres, no manifestans seruo, quod thesaurus lateat si talis fossio facta a seruo sit facta ad alium finem mane festum , quam inuentio nem thesauri , e. g. ad plantationem arboris , inuentio thesauri esset fortuit respectu serui; at si non habeat alium fi P nem
365쪽
aem manifestum; sed solum appareat, tuo fodit propter finem, quem domi aus intendit, non erit fortuita inuentio hesauri. Si in casu nostro Ad 3. Distinguo maioremn effectus
tui oriuntur necessario ex combinatione auiarum combinatarum per se,non sunt fortuiti, concedo maiorem combinatarum mere per accidens, sed raro nego maiorem distinguo eodem pacto mino-lrem; is ego consequentiam . Ista combinatio, quod nune tegula decidat, Petrus transeat , est combinatio mere per accidens , quae non potest per se intendi ab alia causa, quam ab intellectu . Ideo, licet ex hac combinatione nec euario sequatur mors Petri , tamen talis mors est fortuita, & casualis , non quidem rc spectu combinationis , sed respectu tegule decidentis Tegula enim sculper accidens coniungitur cum transit Petri, ita per accidens is casu aliter causa moretem Petri. Non solum igitur effectus sunt fortuiti, 'in casuales, secundum opinionem , in quantum nos illos praeui de re non possumus, sed etiam secundum veritatem , in quantum oriuntur per acqeidens, raro ex combinationibus accidentalibus . Idem die ad alias fimiles
Dicium est in definitione For-
366쪽
De Forttini, ta fato. 3q7 itunae , quod est causa esset tus non intenticum probabili praeuisione . Victoria igitur in ludo alearum est fortuita, quia licet intendatur , tamen non intenditur cum probabili praeuisione M uniuersim effectus eo magis est fortuitu , quo minus est praeuisus. Ad s. Fortuna versatur circa contingentia. Dico autem , quod datur duplex contingentia . Prima fundatur in causae perfectiones secunda in causa imperfectione . Contingentia fundata in causae
imperseetione est, perquam effectus ideo potest esse, quia causa potest libere se determinare ad effectium ponendum , vel no. ponendum, prout voluerit. Contingen-ltia landata in causa imperfectione est , per quam effectus ideo potest esse,i non esse , quia licet causa illum intendat, Onetur produceres, Taetae quantum p te ad producendum , tamen potest ab eius productione in aliquo casu raro impediri. E. g. est contingens, quod homo non generet hominem, sed monstrum ,
quia potest homo in aliquo casu impedis
ri raro a generatione hominis , ac deteris minari ad generationem monstri , licet intendat producere hominem . Contingentia primi generis datur solum in effectibus liberis, Tolet vocari contingentia ad utrumlibet , quia causa potest et bl
367쪽
ere effectum, vel eius negationem proum,ibuerit . Contingentia secundi generis latur etiam in effectibus naturalibus resiliectu causarum naturalium, monui- ,erarum . Et licet Coelum naturaliter raoueatur circulariter,is ignis naturalier moueat ut ursum tamen quod Coelum moueatur circulariter, non est con
ingens, sed necessarium, quia Cielum si causa ita persecti, ut non possi natui aliter impediri, ne circulariter mouea- iir; at quod ignis sursum ascenda est contingens, quia ignis est causa ascendendi ita imperfecta , ut possi impediri
ab ascens . Fortuna in casus versantur circa contingentia in sunt causa eorum, quae raro contingunt.
Ad 6. De monstris dico, quod mon stra solent esse effectiis casuales, quia causae naturales dum impediuntur per acci dens ab effectibus per se,producunt mota stra non plerumque, sed raro . Dum opponitur dantur causa certae, laeter mi inatae monstrorum ergo monstra sunt selfectus naturalec distinguo antecedens;
dantur causae certae,quae consistunt in accidentali combinatione, concedo antecedens. dantur causa certae , quae sunt en tia per se nego antecedesis;&iC IO Onsequentiam . Cauta monstrorum solentesie combinationes per acciden , ideo
368쪽
que monstra raro nascuntur in sunt casualia . Potest autem monstrum definiri ex Aristotele et phys tex. 152. Peccatum naturae agentis propter aliquem em , quo frustraturi, aliquo principis eorrupto , vel confuso, seu stitim attirae deficientis fine suo ob aliquod impedimentum 'rar contingeni & ex eode Aristotele lib.de generatione animaliumci blasio rei praereretiar naturam , in iis, quae non semper, sed vi plurrimum agunt eodem modo Causi mohstro tum solent esse primo materia redundantia, vel defectus. Ita aliquando nascitur homo cum tribus brach ijs eX redundantia materiar; alius cum unico bra chio propter materiae defectum . Secun da confusio is permixtio seminu Tertia vitilina virtutis formativae, ut cum e X parente claudo nascitur filius claudus Quarta excessus , aut defectus canoris 4 vel frigoris , incongruum temperamentum . Quinto peruersitas loci, in quo foetus concipitur, alia huiusmodi.
Ad 7. Iam dietium est, quod quia q- retici abusi sunt nomine fati ad significandam necessitatem inductava in euentus a syderum dispositione , ideo securi, dum doctrinam Sanctorum Augustini, Gregori fatum non est absolute concedendum, sed cum addito expriment
quod admittitur , in quantum est series
369쪽
3so uaestio XVII. c. dispositio rerum a diuina prouidentiali ducta , ter hoc pate ad primanu d
biectionem ex Auctoritate . Grego-lis . Ad secundam ex eo, quod omnIa ueniunt necessitate fatali, adeoque nihil st contingens, vel liberum, neque for-uitum distinguo antecedensi omnia ,
ueniunt necessitate fatali, quae sit nece Clita consequens ex suppositione, tim-lyedibilis, concedo ; ex necessitate fatali lintecedenti,4 in impedibili,nego, ne-lζo consequentiam. Sicut dictum est in llogica in Quaest de futuris contingentibus Diuina scientia, irouidentia non Itollit libertatem ,4 contingentiam ei&-lcauum, quia non inducIt necessitatem an ltecedentem , sed consequentem inlpedibilem a causis secundis. Ex eademiratione non tollit fortunam i casuum, le g. contingens est, & casuale, quod o mo aliquando generet monstrum, qui lDiuina prouidentia disponit , ut homolita generet hominem plerumque , ve ali-l
quando possit impediri a generatione h lminis, ac determinari ad generandu monstrum. Dum opponitur, quia fatum neque potest esse in craturis, neque ita Deo, dico, iiod fatum potest umidu pliciter, passive in active Fatum passiue est dispositio, ac series rertim dici; Sc praeloquuta, a Diuina prouidentia :ia a
370쪽
l fatum active est ipsa prauoquutio , qua lprouidentia dicit ae decernit dispositio-l
nem rerum . Fatum passue est in creaturis , ut patet, ideoque definitur a Boetio Q sttis inhaemens rebus mobilibtis italis autem dispositio aliquo pacto est immobilis, in quantum non potest dimoueri ab ordine dicto a Diuina prouidentia, iuxta illud Verba mea non praeteribuno, licet sit mobilis, in quantum hoc ipsum est disctnm praedefinitum a provide'tia 3, quod res se habeant nunc uno modo ,
nunc altero, adeoque moueantur Fatum
active est In Deo, cum se ipsa preloquutio, ac predefinitio, vel permissio , quae is Diuiua Prouidentia cuncta disponit abeterno & de hoc fato activo loquitur Augustinus dicens, fatum posse vocari Dei voluntatem, ac potentiam. Hoc fatum activum est unicum est uniuersalis causa omnium rerum . Fatum vero passuum est multiplex, causatum, curn dispositio inherens rebus mobilibus sit multiplex, causata ideoque dixit Poeta te ruanta trahunt o loquens de inul