장음표시 사용
351쪽
33a uasti XVII. mi, sensus est, propter cuius bonitatem cognitam fiunt e tera distincta abesse intentionali , quod habet in cogni tione in quia esse reale finis dictinguitur ab esse intelationali, quod habet in is eoenitione , ideo potest finis secundit inesse reale comprehendi in effectibus e pressis per lyim se
Rimo videtur,quod in rebus rilo pacto detur fortuna,& casus ut quidam dixerui citati ab Abberto a. phys tex. Io. Nam si daretur fortuna aut casus , darentur aliqui effectus casualesaac fortuitnsedis 6 datura neq; dari possunt;ergo ec Ρrobatur minor nam quod euehat secudum praeordi, natione alicuius gubernantis,' non est sh-rtuitum. neque casuale;sed omites effectus eueniunt secundu praordinationem Dei supremi gubernantiaergo. Et confirmatur, quia ex Aristotele ubi est multum inieb
352쪽
' De Fo itinariae acto. 333 intellectus, ibi estiarum fortunae,& ubi multum est fortuna pariam est intellectus; sed in mundo datvr diuinus intellectus omnia disponens pramidens, praeordinans ergo in mundo nihil est: sextunae, vel easus, cum, nihil posse en gere prantisonem , iraeordinationem intellectus infiniti. a. Neque etiam potest dici dari esse-dus fortuitos ac castales, non quidem
respectu Dei, sed respectu causarum s cundarum', ita ut respectu sodientis ii agro sit fortuita inuentio thesauri, reti pectu tegulae decidentis ex tecto si casualis occidio hominis transeuntis per viam . Nam effectus, qui non est fortuistus neque casualis respectu principalis ordinantis, neque potest esse fortuitus ac casualis respectu ordinati e g quan'
do sagittarius, dirigit sagittam ad hominem occidendum , quia occisio qminis non est fortuita respes sagitta iis, necie fortuita respectu sagitta , sed Deus
praeordinauit fossionem agri ad inuen'tionem thesauri , casum teguis ad occi sonem transeuntis, ergo sicli isti effectus non sunt fortuiti neque casuales respectu Dei ordinantis, ita non possunt esse fore tuiti, neque casuales respectu causarum secundarum , quae ordinantur
3 Essectus, qui oriuntur necessario
353쪽
ex combinatione suarum causarum , non sunt fortuiti , neque casuales sed omnescirectus , exceptis actibus formaliter liberis, oriuntur necessario ex combinditione suarum causarum proximarum , e. g. ex eo , quod tegula cadat, Petrus transeat , sequitur necessario quod Petrus occidatur a tegula ; ergo nullusetfectus potest esse casualis Ad summum igitur possunt esse et fictus fortuit , ac casu aIes secundum opinionem, cum eueniunt ea, quae praeuideri non poterahi a nobis, Vtpote non penetrantibus combinationem, virtutem causarum ' portuna, casus si darentur essehi causa per accidens essectuum,qui sequutur noli semper, neque ut plurimum sed raro, praeter intentionem agentiunia sed neque hoc videtur substitere: nam studenti aleis ex fine victoriae, victoria accidit secundum fitentionem, & tamen est effectus sortuitus ergo non suffcienter explicatur fortuna, casus,i ipso-ium causalitas ' s. Fortuna, casus debent versari circa contingenties; sed hon potest explicariauete nam contingentia detur in rebus, an solum in iis , quae pende iit ex libero arbitrio , ah etiam in effectibus naturalibus: ergo non potest explicari fortuna, &casus'. '
354쪽
De Fortuna, facto. o. Neque etiam potest explicari , an
monstra sint effectus casuales . Ex unias parte videntur casuales , quia nascuntur praeter intentionem naturae Ex alia parte videntur esseetus naturales sicut alii essectus, cum dentur causet certari ac de terminate, propter quas nascuntur mon
7. Videtur quod ex una parte fatu nsit ponendum . Nam dicit Sanctus Augustinus lib. quinto de Cinitate ρι- ά fando dictum intelligimus, idest a loquendo, vi ea fato fleri dicantiar. qu. ab aliquo de termin tesunt ante praeloquuta sed omnia , quae eueniunt ita eveniunt, ut sint a Deo determinante ab aeterno praeloqua ta, ac dicta sibi ipsi i ergo datur fatum , omnia fato eueniunt, fatoque subdu tur ideoque fatum definitur a Boetio lib. q. de consolatione inhaerens restiἔ-bilibui dispositio per quam prouidentia sur quaeque nectu ordinum . Ex alia parte videtur non dari fatum a quia &Gr gorius dicit, ab DdMelium mentibu , totum esse aliquia dicant. a. quia si daretur fatum omma euenirent ex necesIitate fatalici ergo nihil esset fortuitum, casua' te, contingens, aut liberum 3 fatum ne
que potest esse in craturis,neque in Deo Non in Deo , quia definitur disposim minhaerens ebias mobilibtis. Non in ereaturis,1 quia
355쪽
1 336 . . quaesti XVII llat quia ex S. Augustino lib. s. de ei ubi
state cap. 8. ω9. M. Dei voluntas, Ur sis ljai nomine appeιlatum, sed volucitas, & potestas Dei non est in creaturis ergo Intum non eli in creaturis a. quia fatum ex suo coceptu est causa uniuersalis omnium, quae eueniunt: sed nihil existens in creatura est causa uniuersalis omniu, qui euenuint , ergo fatum non existit in creaturis . . quia fatum debet esse aliquid immobile sed quae dantur in creaturis uucta sunt mobilia in mouentur cum ipsis creaturis , ut a. top. cap. do cet Aristoteles ergo fatum non existit
in creaturis Demum datur unicum f. tum , sed si fatum esset in creaturis, darentur tot fata , quot creaturae; ergo fatum non datur in creaturis.
Respondeo , ac dico primori dantur fortuna, casus, iunt causae per acc dens effectuum, qui sequuntur raro, praeter praeuisionem atque intentionem fundatam in probabili praeuisiones, ex ipsarum operationibus,habentibus alium finem e g. cum quis occiditur a tegula decidente ex tecto, casu est eausa mo iis, quia tegula decidens per aceidens
i qq. 4ς casu aliter , causa mortem o
quae raro sequitur ex tegula decident ρ, praeter intentionem δε praeuisionem,
cum talis descensus non habeat pro fines
356쪽
De Fortuni, ata. 33 . occisionem transeuntis, sed habeat pro fine centrum. Cum quis fodiens agrum inuenit thesaurum causa inuentionis dicitur fortuna. Ex eadem ratione, cum
quis ludens aleis consequitur victoriam, fortuna est causa victoriae, quia illa sequitur per accidens,in ita, ut non possit intendi ex probabili previsione. Idem dic de pluribus alijs. Quia vero constat
inductione multos effectus raris sequi ex causis per accidens modo explicato , vocari fortuit,s, ac casuales, constat dari fortunam, castim, lene esse defi- inita, Et confirmari potest ex Scriptura Ecclesiastis non , ubi habetur. Via nee υHocium esse uestim , c. sed temptis , a tametae in omnibus . Confirmatur etiam quia ex tradita definitione bene explis
cantur , quae commnniter dicuntur fortuna, casu . Dicuntur esse causae cecae, Ut ne ratione, quia essectus earum, utpote raro sequentes non prini identur per discursum rationis . Dicuntur inhabiles in causando, quia cum prodii cant effectus raro, quo pacto sint stabiles in producendo similes effectus 3 Diruntur cause fallaces propter suam instabilitatem . Dicuntii in determinatae a quia eadem causa, que per accidens pro-iucit uniam effectum,potest etiam produ-:ere effectram contrarium ridem ludus Tomo III. P qui
357쪽
qui peraeeidens causae victoriam, paulo post per accidens causa laeturam. Dico secundo: fortuna proprie dictita, dissere a casu tanquam species a genere, in serius a superiores Fortuna quippe est causa per accidens etfectuum spectantium ad
agentia, quae perantur ex electione , Erpr
prie possunt esse fortunata , vel infortunata. Casus est causa per accidens effectuum Detinqne. Probatur ex sensu communi. Nam sola agentia electiva dicuntur foris
tu nata,vel infortunata; ergo fortuna proprie est causa per accidens effectuum, ut spectantium ad agentia eleetiva. Dico tertio Domnes effectus, qui sunt fortuiti,, casuales respecti causarum inferiorum, reducuntur ad aliquam eausam superiorem, praeuidentem, ordinaniatem , intendentem , vel permittentem tales effectus, respecti cuius non sunt fortuiti, neque casuales, sed quodammodo fatales, tanquam , fati, ac praeloquutia tali causa Probatur,quia quod est sortuitum renpectu alicuius causa inferioris, sape non est fortuitum respectu causa superioris , sed est ab illa praeordinatum e. si quis mittat seruit ad agrum fodiendu in loco, in quo scit thesaurum Iatere, n6 manifestans serui, quod thesaurus lateat in eo loco, inuentio thesauri erit fortuita rec
358쪽
pectu serui , sed respectu Domini non cierit fortuita, sed praeordinata cintenta; lsed Diiuna prouidentia condens , ordinans,ac disponens mundum praevidit,or-ldinauit, intendit, vel permisi omnes effectus, qui sequunturii ergo omnes est ictus, qui sunt fortuiti,in casuales respe-lctu causarum inferiorum , respecti Di luinae prouidentiae non sunt fortuiti , ne-lque casualis , sed quodammodo fatales utanquam a Deo fati,ac praeloquuti Licet lautem nihil sit praeter Diuinam praeui-lsionem, tamen quedam sunt praeter Diui-lnam Intentionem, respecti eoru Deus lest causa solum per accidens . Huiusmodi sunt peccata , quorum Deus non est causa per se, ut constat ex Concilio Tri-ldentino, quia peccata non intendit, licet peccatam sequatur ea sualiter, ac fortuito re spectu Dei, quia Deus previdit pec. cata sequutura ex libero arbitrio . Rese pectu aliorum effectuum Deus est causa per se, quia omnes alios effectus ytpote bonos Deus intendit , ita tamen , ut aliqquos intendat primo , nulla facta svppositione , alios intendat solum secundario , ex suppositione peccati e g. Deus diuerso modo intendit salutem S. Petri, ac damnationem Iudae; nam salutem S. Petri intendit primo, per se,&l dedit S. Petro gratiam, auxilia,ve peri
359쪽
illa saluareturi, at damnationem Iudς non intendit primo, ac per se, immo potius primo in per se intendit salutem Iudae, ideoque dedit illi auxilia sussicientia , ut saluaretur , sed ex suppositione peccati, impenitentiae finalis Iudae volui eius
Dico quarto: plures effectus sunt foris tuiti,4 casuales etiam respectu Caeli, Angelorum, ideoque causa quasi fatalis omnium effectuum non est Caelum , nec
dispositio sederum , neque Angeli custodientes inferiora, sed sola Diuina proluidentia
Probatur', quia Daemon e g. dum instigauit Iudaeos ad mortem Christi , ex qua contra eius intentionem sequuta est redemptio generis humani, ac destructio diabolici regni, fuit causa fortuita redemptionis, ideoque facta redemptione, ser&agnouit infortunium suum; similiterdum primos parentes impulit ad peccatum, fuit causa fortuita Incarnationis; uniuersim tentans praedestinatos est ipsis
causa fortuita coronae , quam consequun-
'tur ex victoria tentationum, Diuina prouidentia ita res ordinante , ut Daemon respecti Christi predestinatorum sit semper infortunatissimus , dum ex fine nocendi per accidens maxime illis pro-lldest, & causat maxima bona , quae pro-l
360쪽
pter inuidiam sunt maxima Damonis infortunia . E conuerso Angeli boni possunt diei infortunati in custodia sibi commitarum , dum ex fine iuuandi per accidens nocent, ter custodiam, serilluminationem , qua illis suadent, ut vi-ltent malum is faciant bonum , causant illis per accidens, & fortuito malum non praeuisum grauioris damnationis, poeni maioris, quam merentur per contemptum, abusum Angeliearum illuminationum . C Ium etiam cum tonat, e gpotest casualiter causa resalutem sternam alicuius,si salubri terrore concussus confiteatur peccata sua,&paul/post moriens consequatur saIutem potest etiam peraceidens causare alios effectus bonos,aut
Addit optime I. Thomas . contra 3 gentes cap. a.&prima parte quaest. Dor. art. I. quod haec est differentia inter in ellectum, & causas naturales, quod actiolaturae ordinatur ad unum, ideoque nullum principium natiirale potest esse caua per se alicuius effectus, qui sit unum nere per accidens e g. non potest dari rausa naturalis per se, ut quis fodiens se-uilcrum inueniat thesaurum , vel quod mbulante Socrate, coruscet, quia tales metus sunt uniim mere per accidens in