장음표시 사용
371쪽
VI detur quod Ide e non dentur, vell
ii dantur, dentur solum in artifice l creato, imperfecto non autem in Deo, l a. quia Idea est timilitudo, quam respi-Iciens artifex imitatur; sed solus artifex l imperfectus indiget his similitudinibus , atque exemplaribus ad imitandum e g. lqm adhuc est imperfectus in arte scri-lbendi, & discit scribere , indiget exemplari magistri, ad quod respiciens ope iretur, illud inutando a Pictores etiam imperfecti imitantur exemplaria pictorum perfectorum, idemque dic descet teris; qui vero sunt perfecti in artibus, nullis indigent exemplaribus, qua imbrentur, sed potius ipsi constituunt exemplaria imitanda ab artincibus impersectis Pergo Deus, qui est artifex pretstantissimus, tersectissimus , nullam in opere suo imitatura deam, sed ipse condit Ideam, exempla absolutillimum , quod inritentur ab artifices a. lde et ponulitur solum ad hoc,ut per ipsas,
372쪽
ipsas , tanquam per imagines in similitudines cognoscantur ab artifice res ficiendite. g. Idea domus , aut templi qui vocatur modulus, ponitur sokim aihoc, ut per ipsam tanquam per imaginem, .smilitudinem Architectus cognoscat, habeat ob oculos domum aut templum faciendum sed Deus cognoscit omnes res faciendas in se ipsis non per imagines, ae similitudines ergo respectu Dei non dantur Idear.3. Si mus operaretur ex Idea scunci res diuersas, deberet habere diuersas Ideas rerum; e.g.sicut homo inerra
equo, sic Idea hominis differre debere ab Idea equi sed repugnat divine si vplicitati, ac persectioni, quod Dens habeat diuersas Iduas, sicut repugnat,qtio habeat diuersas artes, ac diuersas sciertias ergo Deus non operatur ex Iceaq. Non potest explicari virum des obiectum ipsum prout cognitum , docet Scotus cum Scotistis , quos sequitur Arriaga disp. 8 phy secl. 8 an petius dea si cognitio , ut cum homilii allegantibus S. Thomam docet uariu disp. et Metaphy seci. I. Ex una partvidetur , quod Idea si obiectum e. quod cum artifex facit domum imitarulam domum idealem, quam habet i
mente, ipsa domus cognita sit Idea Ealia
373쪽
tionem ordinare ea, quae sunt unum per accidens , e. g. mitest ordinare fossionem sepulcri inuentionem thesaurici ambulationem Socratis, sic oruscationem lCoeli & sicut potest iis simul cognoscere, se potest haec intendere δε causa re per se, eo pacto , quo quis potet fodere sepulcrum ad inueniendum thesaurum ergo effectus fortuiti in casuales , qui iunt solum unum per accidens, non pollunt reduci tanquam in causam per se in Coelum, quod est agens mere natura ile, sed debent reduci ad at quem inteli ctiam & quia intellectus perfectior essentialiter est magis ord nativus , quam mi-lnus nerfectus ide quidam effectus , qsunt fortuiti respectu causarum in intel-lle tuum inferiorum, reducuntur tanquam in causam per se, & quasi fatalem ad Diuinum intellectuma ergo Ala Divinia prouidentia est causa quasi fatalis interedens , ve permittens ex persectissima lprevisione omnes effectus.
Colligit s. Thomas , quod potest ali
quis esse fortunatus, vel infortunatus existione causae superioris, cum a tali cau-lsa inclinatur ad actionem,ex qua fortuito consequitur aliquod bonum et e g. si quis iter faciens ex actione solis nimis
ealefacientis inclinatur ad ingrediendami peluncam, ut vitet aestum, cibi inuenit
374쪽
De Fortuna , fato. o 3 thesaurum, est fortunatus ex impressione corporis coelestis. Si ab Angelo, vel a
Deo inclinetur ad eligendum utiles, euius causam ignorat, est sortunatus ex illuminatione Angelica , vel inspiratione Diuina . Diuerso tamen modo inclina. ltur nostra voluntas ad electiones a Coelo, Angelis, ac Deo. 1 a Coelo inclinatur Elum in directe alterando torispus, eum Coeium utpote materiale , non posse directe agere in animam spiritu a. lem, illam inclinando ad election mi Ab
Angelo inclinatur per solam illumina. tionem, quia Angelus potast quidem instruere is illuminare inrelIectum, non autem immediate mouere voluntatem a.
A solo Deo inclinatur mouendo volu tatem, quia solus Deus ut pote Dominus potest mouere volutatem prout orluerit.
Dico quinto datur fatum in sensu, in quo definitur a Boetio lib. q. de conso.
latione inberens rebus mobilibus dio iis , per quam prouidentia suis quaeque nectit ordinibus. Probatur , quia fatum , ut no
men sonat, est dispositio omnium rerum ab aeterno dicta, praeloquuta ab aliquo stipremo intellet tu; sed vene datur dispositio certa omnium rerum ab sterno di-eta in praeloquuta a Diuino intellectu φω Diuina prouidentia cutica dispo-P ne n
375쪽
nente, &conectente certis ordinibus; ergo datur fatum 4 bene definitur definitione Boetii: qui negat fatum in 'hoe sensu , negat Diuinam prouidetiam, ut de Tullio reteri S. Augustinus ibo. de Civitate cap. 9. Quia tamen ei reti ei Priscillianistae, Mali nomine fati intellexerui dispositionem omnium rerum, 8e euentum necessario consequentem ad impressionem Coeli, dispositionem stellariim, sub qua quisque natus est, ideo Doctores sacri uti recusarunt hoc nomine. Vnde S. Gregorius dixit, abs ta elium mentotis , visatum esse aliquid credant. Et S. Augustinus lib. s. de Ciuitate o. o. Si propterea quisquam res humana aio ribaerit, quia ipsam Des,otan tarem , vel tentiam fati nomine appellat ssententiam teneat linguam corrigat. Videri potest S. Thomas 3 contra gentes
cap γ' ως 3. prima parte disp. 1o6. Ad I. Dichim est , quod nihil est fomtuitu, vel casuale respectu Dei, sed mul ta sunt fortuita, casu alia respectu causarum secundarum,etiam respectu Coeli,d Angelorum . Verum igitur est Aristotetis dictitis: bi tilium fortuna partim est intestictus. Ideo diuinus intellectus quia est perfectissimus omnia pretii det, nihil operatur ex portuna , sed omnia ex prouidentiaci intellectus An-
376쪽
ne, non prquidendo quosdam euentus potest quedam operari ex fortuna; multo plura operatur ex fortuna intellectu humanu , quia plura accidunt tali in piet visa. ex hominibus,qui minus sun intelligentes,ac pie uidentes,plura agunex fortuna, iAd et Distinguo maiorem, quod nor est fortuitum respectu ordi ntis, nequi est fortuitum respectu ordinati habentialium finem manifestum, ego non ha bentis alium finem manifestum,transeat distinguo eodem pacto minorem,& neg consequentiam . Sagitta dum mouetu non habet alium finem manifestum
quam finem sagittaris, ideo finis sagittari non potest esse fortuitus sagitis . Ategula decidens deorsum ex tecto,in occidens hominem,habet alium finem manifestum, quam occisionem , qui finis escentrum, ideo occisio est fortuita casualis respectu tegulet. Explicatur exemplo . Si quis mittat seruum ad fodiendus in loco, ubi frit thesaurum lateres, nommanifestans seruo, quod thesaurus latea; si talis fosso facta a seruo sit facta adcilium finem mane festum quam inuenticnem thesauri , e. g. ad plantationem alboris, inuentio thesauri esset fortuit
377쪽
346 qu estio XVII. nem manifestum; sed solum appareae ciquod fodit propter finem , quem domi
nus intendit, non erit fortuita inuentio
thesauri. Si in casu nostro . Ad i. Distinguo maiorem effectus
qui oriuntur necessario ex combinatione camarum combinatarum per se,non sunt fortuiti, concedo maiorem , combinata rum mere per accidens, sed raro nego
maiorem distinguo eodem pacto minorem; is ego consequentiam . Ista com binatio, quod nune tegula decidat, Petrus transeat, est combinatio mere per accidens , quae non potest per se intendi ab alia causa, quam ab intellectu . Ideo, licet ex hac combinatione necessario sequatur mors Petri , tamen talis mors est fortuita, & casualis , non quidem respe l
etu combinationis , sed resperi tegule
decidentis. egula enim sciat per acci ldens coniungitur cum transitu Petri, ita per accidens is casu aliter causa moretem Petri. Non solum igitur effectus sunt fortuiti di casuales , secundum opinionem , in quantum nos illos praeuidere non pbssumus , sed etiam secundum veritatem , in quantum oriuntur per accidens, uaro ex combinationibus accidentalibus . Idem die ad alias fimiles instantias Ad 4. Dichim ei in definitione for
378쪽
De Fortuna, Ursito. 3q7mnae , quod est causa effectus non intenticum probabili praeuisione . Victoria igitur in ludo alearum est fortuita , quia licet intendatur , tamen non intenditur cum probabili praeuisione M uniuersim effectus eo magis est fortuitus , quo mi nus est praeuisus . . Ad s. Fortuna versatur circa contingentia. Dico autem , quod datur duplex contingentia . Prima fundatur in causiae persectione et secunda in causa imperfectione . Contingentia fundata in causae impersectione est, perquam flectus ideo
potest esse, quia causa potest libere se determinare ad effectum ponendum , vel no ponendum, prout voluerit. Contingen-ltia landata in causae imperfectione est , per quam effectus id eis potest esse,i non esse , quia licet causa illum intendat, conetur producere, Taciat quantum p te ad producendum, tamen potest ab eius productione in aliquo casu raro impediri. E. g. est contingens, quod homo non generet hominem, sed monstrua ,
quia potest homo in aliquo casu impediri raro a generatione hominis, ac deteris minari ad generationem monstri , licet intendat producere hominem . Contingentia primi generis datur solum in effectibus liberis, Iolet vocari contingen-ltia ad utrumlibet, quia causa potes et bl
379쪽
ere errectum, vel eius negationem prout ibuerit . Contingentia secundi generis latur etiam in effectibus naturalibus res, ectu causarum naturalium, e non Iiserarum . Et licet Coelum naturaliter aroueatur circulariter ωignis naturalier moueatur sursum , tamen quod Coelum moueatur circulariter, non est con- ingens , sed necessarium, quia Caelu is causa ita perfecta , ut non possit naturaliter impediri, ne circulariter mouea
tur; at quod ignis sursum ascenda est contingens , quia ignis est causa ascendendi ita imperfecta , ut possit impediris
ab ascens . Fortuna casus versantur circa contingentia in sunt causa eorum,
Ad 6. De monstris dici, quod mon
stra solent esse esse chis casuales, quia causae naturales dum impediuntur per acci dens ab effectibus per se,producunt mota stra non plerumque, sed raro . Dum op
ponitur dantur causa certae, laetermis natae monstrorum ergo monstra sunt essestus naturalec distinguo antecedens; dantur causa certae,quae consistunt in accidentali combinatione, concedo anteceldens. dantur causae certar, quae sunt entia per se nego antecedens;& nego consequentiari. Cauta monstronim solentesi: combinationes per accident, ideo -
380쪽
t De Fortaena, errato. Sq' que monstra raro nascuntur,i sunt eas suasi . Potest autem monstrum definiri lex Aristotele r. phys tex. 162. Peccatum naturae agentis propter aliquem nem , quo frustratur P aliquo principio eorrupto , vel confuso, seu vitium naturae deficientis a Mesuo ob aliouod impedimentum Hrar conting ni: ex eodε Aristotele lib.de generatione animalium , Oblso reis ter eius naturam , in yi, quae non semper, sed vi linrimum agunt eodem modo CausPmonstr lium solent esse primo materiae redundantia, vel defectus. Ita aliquando nascitur homo cum tribus brachiis ex rediindantia materiae; alius cum unico brachio propter materiae defectum . Secun da confusio , permixtio seminum a Tertia vitilina virtutis formatium vicum eX parente claudo nascitur filius claudias Quarta excessus , aut defectus calorisci vel frigoris , in congiuum tem lperamentum . Quinto peruersitas loci, in quo foetus concipitur, alia hui'ismodi.
Ad 7. Iam dictum est, quod qui Η - retici abusi sunt nomine fati ad significandam necessitatem inductam in euen.
tus a syderum dispositione , ideo secim'-ldum doctrinam Sanctorum Augustini, Gregori fatum non est absolute concedendum, sed cum addito expriment quod a imittitur , in quantum est series