장음표시 사용
581쪽
quod mouetur in sempore, licet medium non resistata respondeo corpus coeleste no habere pro fine quietem, sed mottim, per quem modo secundum partes si in una parte spati, modo in alia ergo cum habeat pro fine motum, non est mutim,si moueatur, etiam medio non-rosistetitia; at grauia,videria, quaecumque mouentur motu recto habent pro fine qui tem in aliquo termino , ergo cum me dium no resistit, statim consequentur suum finem, ter uenient ad iram snum , atque in eo quiescentia Fateor tamen exempIum Coeli, DAngelorum , qui mouentur succelsu , licet medium non resistat, reddere valde probabilem sententiam S.Thomet, commiaem. Sed potest responderi, quod Angeli cum noti mouentur per ac ens simul eum aliquo corpore cura linunt inon 'Ssis it trioueri successili4 , ut plures auctor si ub-
Ad . uxta principia sentientis' quod in vacuo daretus morus ob est e dem proportio velocitatis ad velocitare eiusdem mobilis quq resissentis ad resistentiam , cum non non tota determit tio velocitatis habeatur a resistentia, fit
loti in animitari me Virtutis motiue . Sc
lum igitur est easdem proportio ge arc tionis
582쪽
ltionis veloeitatis debit mobili ad e
locitatem, quae resistentis ad resistentiam E. g pilae plumbes debetur velocitas visex aer retardae istam velocitatem, Si mininuit ex ea unum gradum si aqua resistat duplo plus quam aer , retardabit duplo plus,in imminuet duos gradus, atque adeo pila plumbea in acre descendet velocitate ut quinques, in aqua velocitate, quatuor, in medio resistente duplo plus , quam aqua , velocitate ut duo; in med1 resistente triplo Ius , quam aqua , non poterit omnino moueri quia si aqtia tollit duos ex sex gradibus velocitatis , medium triplis resistentius tollet sex, atque adeo omnino motum impediet; in vacuo idem mobile mouebitur velocitate viseri, quia nihil ex illa imminuetur in medio resistente centuplo minus, quam aer , tolletur centesima pars unius gradus velocitatis, di sic proportionaliter procedendo pergo in vacuo mobile habebit determinationem velocitatis , in pleno semper mouebitur minus, quam in vacuo seruata debita proportione . Ad a. In vacuo interminato non esset
maior ratio, cur corpora mouerentur in
unam potius partem quam in aliam in vacuo terminato maior ratio esset distaria a circumserentia AE a medio . Quia
583쪽
enim grauia non que distarent ab omi, linibus punctis circumse iantis moverea
itur ad medium , leui Tmouerentur adi partem propinquiorem circumferentii. Quo ad motum proiectorum supposita sententia antiquorum, fortasse Aristotelis, quod proiecta separata a proijciente pellantur a medio, non possent moueri in vacuo . Si vero mouentura virtu te impressa proiectis, ut indicat Aristo teles in docent communiteres ecentio res adhuc non possent proijei a corpo reo proij ciente, quia non possent diuelli ab ipso eg sagitta non posset diuelli ab arcu , pila non posset diuelli a bombardat sine novo vacuo posse iat tamen fortasse
proijci ab Angelo . Concedα quod in ivacuo neque posset dari progressus cox-lporum, neqne volatus, neque natatus ex rationibus allatis Addo , quod si cubiculum esset vacuum P aliquis haberet pedes super pauimentiana, non posset alios
eleuare,quia sequeretur nouun vacuum,
neque posset repere,non eleuando pedes, quia pars pauimenti remaneret disconti nuata aritio libet corpore . Posset movere brachia, sed si manus tangeret peerus, vel aliam partem corporis , non posset illam amplius seiungere a tali partαquia
Ad 3. Licet grauitas sit instituta ad
584쪽
De Tempore. 29 motum faciedur in casu naturali, tamen quia eadem esset sufficiens ad effciendum motum in vacuo , posset efficere etiam, motum in vacuo. Ad , Nego,quod motus in vacuo esset velocior quocunque motu naturaliter possibili Existimo enim, quod pila explosa a bombarda moueatur velocius, quam grauia mouerentur in vacuo
Virum tempus sit, o bene definia
ΡRimo videtur tempus non esse , aut vix esse, sed vel esse nihil vel penenirhil, ideoque vix percipi posse a. quia imposibile est aliouid esse, quia const
v , quae non sunt i sed totum tempti sum, atque perpetuum conta ex praeteritis, quae non sunt ampIius,in ex futuris,quae non sunt asimac ergo tempu.
a. Vel te mlpus est motus prima sphte rae, seu Coela supremi , ut dixerunt quis dam ex antiquis , vel est ipsa sphaera suprema non potest esse motus, seu circu- Tomo III. Z Iatio
585쪽
s Io uaestis XXXI. latio sphaerae supremi, quia si plures est
sent Coeli, essent plures motus. tament non essent plura tempora , nec potest enelipla sphaera suprema , ut ali ex antiquisl censuerunt, quia partes sphaerae suprematrimiti sunt , partes temporis non simul
3. Si dicatur cum Aristotele, quod
'empus est timertis mortissecundum prιus , I posterius , primo haec definitio est o curisfima . Secundo nuuterus motu fecundum prius in posterius nihil aliudandem est,qua numerus partium prioria, ic posteriorum in moturi sed numerus artium priorum, ac posteriorum in mo-u non distingestur a motu ergo tempusi 5 distinguitur a motu, quod es falsum, contra Aristotelem . Tertio etiamsit uersa quiescerent , ac nullus daretur notusa adhuc claretur lepus,i posset di-:i, quanto tempore res quiescerent e Illo empus potest dari sine motu, adeoq,non st numerus motus. Quarto vel tempus si numerus cuiuscunque motus , vel est umerus solius motus primi mobilis sevupremae phoerae , si est numerus cuius
umque motus ergo tot sunt tempora a luot motir . Si est numerus motus prista mobilis ; ergo primum mobilata iniesceret is moueretur rota figuli lon daretur tempus , quod est falsum t
586쪽
De Tempore. II nam vere rota figali moueretur in tem l pore in posset dici, quanto tempor εfuisset mota ' Si tempus non est motus, sed aliquid consequens ad motum, seu mutationem, vel est aliquid consequens ad mutationem , quae datur extra ammam, vel est aliquid consequens mutationem , quae a tur in anima, intellectu nostro . Non
potest dici , quod sit aliquid consequens
ad mutationem,qu. datur extra animam.
cum enim quis manet in tenebris,mnon cognoscit ullam mutationem ex te i orem,sed solum aduertit in se mutationem, iuccessione cogitationum, adhuc
percipit nuxum temporis. Neque potest dici , quod sit aliquid consequens muta tionem cogitationum factam in intolle ctu δε in anima , alioquin nemine cogi
tante, non daretur tempus, nec temporis
fluxus, quod est absurdum l . Si tempus est numerus motus a non potest explicari,'tua sit esse in tempore, vel in numero motus utrum ea solum L, quae mouentur, sint in tempore, an etiam qua quiescunt virum sola corpora sint in tempore, an etiam substantiae spirituales,nimirum Deus, Angeli sint in tem
o. Neque potest explicari, quo pacto:empus sit causa generationis in corrudi et prio
587쪽
ptionis rerum, ex quo ortum habuit fabula , quod Saturnus , graece Chronos quod significat tempus, filios, quos generabat,comederet quod I viem , hoc est Coelum a Saturno generatum, quia pro ductum in tempore, deuorare non potve rit, quia Coelum utpote incorruptibile non consumitur a tempore quod Iupiter Saturnum serreis vinculis ligauerit,quia tempus , seu numerus motus coelestis alligatus est Coelo, quod Iupiter,alligato Saturno, tres eiusdem ntios, lunonem, hoc est aerem , Neptunum , hoc est a. lquam, Plutonem, hoc est terram seruauerit,ne a Saturno consumerenturi Coe lumnamque conseruat tria haec elementa .
aquam aerem,ac terram, ne totaliter con
sumantur a tempore , ex quibus dein d alia corpora per mixtionem generantur. Respondeo,ac dico primo ex confeDilsione Aristotelis, SS Augustini , ac Thin me, tempus esse dissicillimum intellecti:
unde S. Augustinus lib. o. confessionum cap. Is dicit, .ud est ergo tempuri Si nemo ex me quae ι scio si quaerenti explicare selim, nescio . Et S.Thomas traci primo de tempore addit difficultatem intelligendi tempus non solum oriri ex defectu vim tutis intellectivae in nobis, sed etiam ex defectu intelligibilitatis in ipso tempore.
588쪽
minimam 'abent intelligibilitatem ilsed materia prima , quae secundum se lnon est actu tempns, Malia succes sua, quae non possunt existere actu secundum se tota, sed solum secundumsaliquid indivisibile sui , nimirum secundum praesens, seu Aunc, minimam habentientitatem ergo minimam habent intesti gibilitatem, ac proinde dissicillime intelliguntur . .
Seeundo dico eum Aristotele, S. An- sine motu, sina aliqua mutatione. Vel enim ait S Augustinus cap. Iq.lib. II CO- fessionum post verba citataci Fidentert men dicostare me,quod si nihil praeter iret non esset praeterisum temptisust niti adinnire non essetfuturum umptis ' si nihil issis, muta, csset praesem τι as Tempus igitur inclu' di mutationem , qua aliquid, quod non erat praeteritum euadat praeteritum, ali-j quid, quod erat futurum, adueniat,in fiat praesens, aliquid,quod erat prefcns, de-. sinat esse presens , euadat praeteritum Tertio dido cum ijsdem tempus non lpotest esse motus localis , neque motus alae rationis sic de aeteris motibus Probatur ex ratione Aristotelis , I. Augustini, quia smnes isti motus en isurantur,ac durant tempore Pergo distin-i
589쪽
absoluit suamonem , in ab oriensis laeto,durat spatio vigintiqirae tuor horarum posset tamen eandem cidiculationem perficere per motum duplo velociorem, qui proinde duraret solun spatio duodecim horarum Pergo aliud est motus , aliud est tempus quo durat mo tu . De hoc tempore, quo menntur etiam motus primi mobilis, rimus quid sit. In idem recidie a Aristotelis, quod motus est velox, tardus , dieitur autem tardus ex eo, quod multo tempore parum ransieram iij dicitur velox ex eo, quod paruo tempore multum transit spatij perro tempus quo mensuratur tarditas, aut vel citas motus,quod tempus , est ardum, neque velox sed longum , aut breue , distinguitur a motu in arto dico eum Aristoteles tempust numerus motus seeundum prius , i posterius Sensus est; numerus partiueontradistinetarum priorum, ac posterio motu per numerarionem intuitiuam.
suppono tanqualesse notum intes lectum finitum finito rem pore non numerare successive nisi finitu,
ac determinarum numerum e. g. meus
intellectus dicendo successiue intra seis l
590쪽
De Tempore . 33υnum , duo , Iria α spatio unius hories, etiamsi adhibeat ibium conatum , non poterit ian merare nisi millionem ess at vero non poterit etiam summo conatu eodem temporis spatio numerare numerum maiorem , .g.centum millionum, Idem dic proportionaliter de quocunque alio intellecti . Perfectior enim equali tempore poterit numerare maiorem numerum, quam imperfectior, sed tamen finitum, ac determinatum . Et confirmamri potest exemplo virtutis motiuet finit C. Nam potest certo tempore per curvere
solum spatium , seu quantitatem continuam, finitam, & celetam ; ergo intellectus finitus finito tempore potest solum pei currere numerum, seu quantitatem discretam finitam, isertam Hoc posito, dico , quod tempus nihil est aliud, quam numerus partium motus, iquet dum transeunt , possunt numerari luccessive, Mantuitiuo ab aliquo intellecti nu inerante quantum potest , vel ab .lute, vel cum certo conatu χ.g. tempus, iquo durat una circulatio Solis est nil merus partium motus, qii et positi ni nume irari ab Intelligentia motrice di cente Pisum, duo c. seu numeret conatu sum mo, seu numeret conatu certo, ac deteris minat .