장음표시 사용
591쪽
aut tardior. Motus vesocior est , in quoduni Mansit spatium squale numerabiles sunt pauciores partes. Motus tardior est , in quo dum transit spatium qualenum rabiles sunt plures motus duplo tardior est, in atranseat spatium quale, numerabiles sui duplo plures partes, nam in alio lotu transeuntes patium Filales, ac proinde duplo Ubripio o. e. g. in duo mobilia , utrumque conficiat unum millia sed usum duplo velocius, quam aliumotu duplo tardiori numerabiles ea siquo intellectu centum milli partium, in motu duplo velociori soluquinquaginta milliones tempus igitur
l motus duplo veIocioris est duplo minus,
uuia continet clupi, minorem numeru parti uni numerabit vim tempus motus duplo tardioris est duplo maius , quia continet duplo maiorem numerum par
Patet secundo, quid se momentum . Momentum dicitura moturi ex vocis etymologia significat paruiri motus o Momonium igitur est minima pars ο- tui, que potest sumi ab aliquo intellectu intuitiue numerante summo conaturi aente unum,duo c. iace idem est di- , quod tempus est numerus motus,ac quod sit numerus momeutorum s bi inui
592쪽
cem succedendium , ita ut nullus alterii coexistat, sed unum momentum sit prius, .aliud posterius . Eiqiua intellectus perfectior potest velocius numerare , quam imperfectiori, ideo potest sumere partes minores temporis , ac motus , dicendo υnum, duo c. Ideo momenta respectu intellectus perseetioris sunt minora , quam respectu imperseetoris, Metiam in eodemotu plura momenta numerantur intui, liue ab intellectu perfecto, quam ab imperfecto, supremus Angelus plura momenta numerat in motu primi mobilis quam num crent omnes Angeli inferio-ees . Patet tertio, quamam sit prima mensura temporis . Mensura nihil est aliud, quam quantitas minor , notior , quae finities sumpta adaequat maiorem, ac incit in cognitionem ipsius. Ita longitudi nes mensurari solent palmo , dicendo, quod est longitudo centum palmorum a Palmus enim est quantitas minori, notiori, que centies sumpta adequat magnitudinem centipalmarem . Notat Aristoteles, quod numquocque mensuratur per aliquid eiusdem generis e. g. tempus mensuratur tempore, eo paeto quo dies mensuratur horis, ac dicitur esse spatium
vigintio uatuor horarum Pan mi mensu ratur die longitudo mensuratur longi u-
593쪽
dine numerus nitate; centenarius enim numerus est unitas centies sumpta Asdit Aristoteles, quod in unoqin 'ueae nere dari debet aliqua prima mensura senis non mensuretur alia mensura, sed innotescat per seipsam . alis autem sura est minimum talis generis, quo vel est indiuisibile secudum se, vel quoad cognitionem sensitivam vel inti iriuam nostram , eo quod sumere non possimus aliquid minus illes. Et quidem numeri e seu quantitates diseret irimo mensuran tu unitate, que est in diuisibilis secunduses. Quantitate eontinue utpote diuisebiles in infinitum non mensurantur ali quo secundum se minimo , indivisibi li, sed solum aliquo minimo quoad nos qui non possumus sumere intuitiue alse quid minus . Prima igitur mensura tem,
poris est momentum. am momentum est in in ima pars, quam possumus sime renumerarido . ac dicendo unum &ς Per momenta mensuramus 16gitudinem temporis, ac illud dicimus longum , in
qu numeTamus multa momenta , illud
breue, in quo pauca . Tempus somni vis detur nullum , quia nulla in eo numeramus momenta et tempus ver,doloris solet videri longissimum , quia obit estum dolori serum utpote venem emtismum a cogit nos ad numeranda plurima momu- ta
594쪽
De Tempore. ῖ9ta . Ex eadem etiam ratione tempus iij, ae εdi videtur longum , quia qui nihil aliud agit, computat momenta temporis. E conuerso tempus gaudij, ac negoci videtur breue , quia qui fruitur obiecto iucundo abripitur ab illo, ita ut nillil aliud cogitet , adeoque non numerat momenta temporis a quod valet etiam de eo , qui valde est oecupatus negotijs Ad I. Distinguo maiorem Limpossibile est aliquid esse , quod constat ex ijs . quae non sunt simul, sed sunt succestiue inego; quod constat ex js,qui neque sunt simul, neque succestare, concedo , distinguo eo dem pacto minorem, nego consequentiam . Tempus est ens succeismum , ac proinde conifat ex partibus , qui non sunt fimul , sed successu , ut Aristoteles docet o Metaph. I. Thomas traci primo de Tempore. Ad a Concedo, quod tempus non est motus, neque est spheia coelestis , sed est aliquid consequens motum, ut explicais
Ad 3 optima est definitio temporis
qua dicitur tanti nertis moliasseeundum prωs, reposterius. Dum opponitur obscuritas , respondeo ex doctrina tradita
quaestione 3 de motu definitionen esse l/x-m , quia explicat in declarat naeu-jram temporis, Iicet dissicile formetur, inlr o quan s
595쪽
uantum conceptus clari , ae definitivi ilii ficiles, a paucis formantur, sicuti,auci clare cognoscunt naturam rerum si resertim valde obscurarum , cuiusmodi si natura temporis. Dum opponitur secundo, quia numeus partium pilorum, ac posteriorum in noui non distinguitur ab ipso motu sed empus est talis numerus ergo tempusion distinguitur a motu . Respondeo ne Iando maiorem Puto enim eumdem ni mero motum posse eue, cloeiorem , minus durare, vel tard orem, pius durare; sed si sit velocior , erunt in eo numerabilia pauciora momenta, si tardius
plura Dergo in motu numerus momentorum,per quod constituitur tempus,& du ratio motus, distinguitur a motu , teκ-plicabitur etiam quaestione sequenti. Dum opponitur tertio, quia si v ve
siquiescerent, adhuc daretur tempus tergo tempus non est numerus motus rer
citati,quod si ita uniueis quis scerent, vel quasi quiescerent , ut nihil preteria et, nihil adueniret, non esset tempus, quod includit preteritionem preeteriti,&aduentum futuri, sed esset semper flans, immobiliter fixa pre sentia ternitatis. Idoh, quia ante creationem mundi erat solus Deus, in quo nihil preterit, nihil
596쪽
De Tempore . . At aduenit, non erat tempus fluens.sed a ter-lnieas stans ergo tempus est numerus u ' lationum, secundum prius, di posterius Dum opponitur quarto, ac queritur svirum tempus sit numerus cuiuscumque motus, vel solum si numerus motus pri mi mobilis: respondeo tempus esse nu
merum motus , quo enixantur omnes motus, tamquam prima, vi certissima mensura ex natura rei is quia in negali motus mensurantur motu primi mo-b.lis, ideo proprie tempus est numerusJ motus, quo mouetur primum mobile .. .Explicatura nam in unoquoque Senere primum est mensura caterorum;sed primus ommum motuum est motus piimi mobilis, a quo pendent ali motus tam coelestos , tum inferiores ergo motus primi mobilis est mensura.omnium alio rum motuum, praesertim cum habeat
omnes conditiones mensurae. Mensura enim omnium motum debet esse aliquis motus unus, aes impleX, continuus, ande'
sciens, perpetuus, notissimus omnibus gentibus, Muniformis; sed motus primi mobilis ut pote. circularis. m. v nus, ac simplexu sicut enim nulla linea est magis una, ac simplex, quam circularis a cunia, neque componatur ex principio, fine, &medio,isicut rectat& eodem modo secundum ouxnes astes se habeat ad cetrum,
597쪽
se nullus motus est simplicior circulari. Motus etia primi mobilis est indeficiens,
continitus, ac perpetuus , eum motus re
et utpote terminati sint finiti racior perpetur. Praeterea motus coeli esti l stimus omnibus gentibus,, maxime uniformis, cum primum mobile eadem semper velocitate moueatur; ergo motus coeli habet omnes eonditiones mensurae. Ex alia parte dictae conditiones non conueniunt ulli alteri motui. Nam motus recti , ad quos etiam reducuntur aliquo pacto alteratio m. sint terminati atque adeδ habent prineipium, Inem, ωὐ non habent tantam nitatem , ae simplicitatem, quantam motus circularis;
eo ipso, qtiod habent principium ,
finem non sunt perpetui: nec idem motus rectus potest esse notus omnibus gentibus . Demum non sunt uniformes. Nam motus recti naturales ivne velociores in fines, quam in principio a motus recti vioIehi sunt velociores in principio quam in fines ergo solus motus primi mobilis est mensura omnium motuum Ideo omnes refites mensurant motus, ac d rationes per horas, si es , annos, di se cilla'. Dies autem est vh Deirculatio primi mobilis hora est vigessima quarta pars circulationis ci Si igitur eoelum quiescerer, non daretur proprie tempus, hoe
598쪽
o De Tempore. 3 3 est numerus motus ex natura sua mensuirantis omnes alios motus, sed daretultempus minus proprie , hoc est numerulmotu non habentis ex natura sua rationem prima mensurae . Tempus propriua est unicum, est numerus mensurans in trinsece motum coelestem in men iurans
extrinsece cateros motus . Tempus m proprium, ac mensulans intrinsece unu quemaue motum est multiplex, Nam
motiis lapidis descendentis mensuratur ititrinsece momentis in ipso numerabilisbus atque idem dic de caeteris motabus Ad q. In quo quaeritur,virum tempus sit numerus motus existentis in amma avel extra animam .d co , quod tempus proprium, S ex natura rei habens ratio'nem primae mensurae est numerus motus coelestis existentis extra animam et mutata es autem existentes in anima habent hunc numerum , seu tempus intrinsecum quod proprie non est tempus. Hoc tempus intrinsecum immediate numeramus , dum non aduertimus immediate mutati me exteriores mutationes interiores animae causantur aliquo pacto a motu Coeli, ideo tunc ninmeramus etiam motam coeli , tamquam
effectium in sua causa sicut quando aliqtris
pungitur ab aliquo exteriori, dum numerat is, quod patitur inaransece an ta- - ctu,
599쪽
numerat etiam consequenter causam iotrinsecam 'r' Ad.3. Sieut esse in loco proprie non
est tantum habere presentiam ad locum,lted etiam est meis surari a loco,cum quae ldam dependentia a corpore locante, in quo sensu corpora sunt in Coelo tamqua in loeo , sic esse proprie in tempore non est solum habere presentiam ad tempus , sed est mensurari tempore, cum quadam dependentia a primo motu ,- quia sola corpora corruptibilia dependent a motu coeli, ideo proprie sola corpora corruptibillia sunt in tempore, &. absoIute dicu-tur temporalia, quia transeunt cum transim temporis . Deus proprie non est in
tempore, sed est praesens tempori per sua
infinitam, Temper manentem, ae fixam letiernitatem: Definitur autem eternitas a Boetio inter nahili Oit.e, tota αι, σpossessis , quia nimi rum in eue diluino non est numerus priorum, ac poste triorurn, pnotereuntium, Miniuenientiu
sae fluentium. sed est unitas semper, neris tui nihil aduenit,ex qua nihil protericlideoquo in esse Diuino penitus immobili non est preteritum, vel futurum,t si hi finiris presens tempora vero me- sue teliint, Ma diueniuhe Extra, Deum circa j Divinam sem e nranen em semitatem, se practis , quo dum ciliculas mouetur,
600쪽
omnes lineae ducis centro ad circunγferentiam , mouentur extra centrum, circa centrum fixum, immobile. An geli,4 corpora incorruptibilia proprieaon sunt in tempore , sed in Quo, drno nsunt temporalia, sed aetii terna, quia non dependent in sua duratione a motu coelesti, neque patiuntur aliquid , quo senescant, veterascant. properent ad m- teratum . in autem auiternum quod durat per durationem independeretia a motu coellam, ac proinde non senescit, ne ii
veterascit . Aeuum est duratio independens cinctu coelesti, ac proinde non in ducens inueterationem, vel senectutem.
Ad 6. Tempus est eausa generationis is corruptioni , non per se, sed solua l
rei accidens eg tempu dicitur causa, lot nascatur frementum, non quia tempus 3 roducat frumentum, sed quia Soes,terra,lementi cilia causae producunt frumen ium in tempore dicitur etiam causa lnortis, non quia tempus causet mortem led quia morbi, vel aliae causae contraria s orrumpunt calorem vitaleua,in humi tum radicate, & sic causant mortem , lorruptionem in tempore. Notat Aristo-eles, quod potius tempus dicitur causa orruptioni , quam generationis, qui a ausa corruptionis solet esse immanise M. E. g. Quando res veterascunt, ac