장음표시 사용
311쪽
ga , aut Catena metallica; sequentia observantur: I. Si hujusmodi conductor non sit Ibyaratus ; vim electri eam globi extinguit , seu recipit, nullum tamen electri ei tatis effectum prodet . a. Si cum tellure omnino non communicet ; globum electricitate sua non spoliat e ipseque conductor eandem virtutem a quirit , levia corpuscula attrahit , repellit , digitique extremitate attactus scintillat. 3. Quod si conductorem ita electrificatum homo terrae insistens, aut Catena ad terram usque pertingens tangat, ita ut aliqua tandem ratione conductor eum terra communi-eet ; tota illico ejus electricitas disparet , & extinguitur, etsi interim globus rapidissime volvatur et tum solummodo apparitura , cum, communicatione interrupta , globi frictio continuetur. q. Si tamen hor. o, aut quodcumque aliud corpus non electricum, condum
florem tangens fit etiam ipse separatus; tum non solum electricitatem conductori non adimit, sed fit e iam ipse electricus , & vulgaria electricitatis phaeri mena edetr idque pariter fiet, etsi plures sint homines conductorem tangentes, dummodo sint omnes separati . Hoc seeundum dupli ei modo fieri potest , vel enim singuli conductorem tangunt, vel manibus se se
prehendentes continuam componunt catenam , yri
musque tantum conductorem tangit . s. si huiusce conductoris non electrici extremitati corpus aliquoὸ electricum v. gr. Vitrum, sulphur &e. appendatur, ita ut conductor maneat separatus; conductor quidem fiet electricus . & phaenomena electricitatis edet; nihil tamen hujusmodi in appenso corpore Observabitur. 6. Quod si conductorem seu eorpus non Hectricum non manu, sed vitro aut alio corpore electrico tangas; nihil de conductoris electricitate dissipabitur, aut vitro communicabitur.
as . Licet ad aliquos naturalis Electricismi efectus nulla requiratur excitatio: ad Electricismum tamen amtifcialem , ct praecipua etiam naturalis pbaenomena hahenda excisatione opus est. Propositio experimentis plane constat e Succinum& Electrum natura atque ingenio suo . nullaque prae raratione, aut arte praevia ad sese levia corpuscula
312쪽
attrahunt. Hujusmodi tamen effectus sunt tenuiss- mi , & pauci stimi. Omnia alia Electricitatis phaen O
mena umquam obtinemus, nisi corpora ipsa arte , a' liquo nimirum ex supradictis modis tr ZRemus , ut huculque explicavimus . Et hinc licet corpora pluri mum materiae electricae in sese habeant , quamdiu illa non excitetur, nullos effectus producunt . Quae inta ac propositione dicimus , iis non opponuntur , quae superius deduximus.
asI. Ratio Electri titatem excitandi multiplex est ,
atque pro corporum varietate diversa . I. Communius corpora origine electrica frictione excitantur, hu tui modi lunt vitrum , pix , sulphuri, relint &c. 2. Aliqua sunt , ad quorum eiectricitatem excitandam
non iusticit sola frictio , sed aliquam calefactionem
praecedere opus est , qualiae lunt marmora , dentes , oc plurimae animi lium partes, atque exuviae. 3. Sinta fusione electrificatus sulphur: contactu tandem electrica fiunt omnia corpora origine non electrica .
Cum de naturali electricitate loquimur , non illam hic intelligimus , quam in atmosphaera , & in er illam atque tellurem existere , in loco demonstramus, sed de electro tantum, & iis corporibus origine seu matura electricis, a quibus aliquos edi effectus citra talium artis adjutorium, hac propositione demonstra
232. Corpora origine electilea materiae electricie re sistant, eamque ab aliis non accipiunt, neque transmiι- tunt corpora vero non electrica hujusmodi materiae non opponuntur , eam in Ie ab altis corpor ιbus facile recipiunν , transmittunt, suntque proinde com nicarione electrica . Propositionem allata experimenta , & mille aliae ejusdem generis observationes omnibus notissimae demonstrant , licet alioqui videri posset incredibilis . Corpora non electrica globum tangentia, si cum terra communicent , illum electricitate spoliant; si eum tellure non comunicent ; fiunt electrica . de phaenomena electricitatis perinde edunt , atque. globus ipse: electricitatem etiam aliis quibuseumque corporibus
non electricis, quibus eum comunicent, iacillime, α
313쪽
x et transmittunt , ac in te ipsis produnt , aut:an filiari Asores henditur: in quocumque igitur casta V sum est hii ius modi corpora mater ae eiectricae impe
esse, eam in se recipere, pe que psae mora electricitatem in alia trant initi I. Secunda propositionis pars Iisdem experimentis
ronstat Corpora electrrca globum aut conductorem et aerifieatum undecumque di quomodocumque tano entia.neque ulla in se ipsis electricitatis indicta , aut phaenomena edunt, neque globi aut . conductoris
virtutem minuunt , neque tandem per Ipsa vis Ele- Reios aliis cujusvis generis corporIbus , quae Contin-quentem conductoris partem communicetur I satis Deitur constat secund1 propositionis pars, Et hine universa , quae tractamus, corpora di
ei e e possunt, & sunt electrica , d verso tamen mo
AO hoc'est, origine aut commvnrcasIone. Quae Origine non sunt electrica , communicatione eam vim ae. . -ω strentam veI retinent , vel trant mIttunt, oc
ratione vim electricam non accipiunt , ea sunt origi 2 ZDctrica . In Irioribus nullus contactus communi fiat sed sola fractio aut calefactio Virtutem excitat. Nihilominus Nomina communi er recepta retinebImus,
cum ea ad electricitatem originis referantur .re . Ad corpora electricitata resistentia spectat e .c. et Luculentissimis id experimentis condat , Tuber us jam fuit indicatum. Nisi ita eliet, electri e iras in globo frictione excitata aut conductori commii nicata istico dissiparetur , di disparet et , perinde rue e tinguitur , cum globum , aut condiactorem tarpore Uectram eum terrR communicantπ contid in imus t ab omni enim parte & machinam , & suom dc conductorem aer circumambit , & tans'. aer igitur medio contactu materiam e ctricam nomo ei it illiusque proinde diffusioni , transivissioni, α dimationi opp8nitur. ΙIujus resistentiae causa mate via electrica qκeitata, aut acquisita in globo & co I ductore supra utrumque densatur , accumulatur, , peculiarem componis atmosphaeram magis , vel mi
314쪽
nus densam , atque capacem pro ratione is ctionis , α aliarum cautarum , ac conditionum , a quibus earum virium,excitatio, atque communicatio pendeti. Ali is experimentis statim adducendis eadem veritas conficinabitur . Aerem tamen intelligimus siccum , ecserenum di si enim sit humidus , copiosisque vaporibus refertus , qualis pluvio tempore , & humidis spirantibus ventis existit; tum Vero ratione aquearum particularum , quae magnam aereae maiiae partem com
ponunt, & sunt corpus non electricum , materia i psaelectrica per aerem diffundi, dispergi, dissiparique potest , id quod ipsis mei experimentis innititur . Atque huic etiam causae reserendum est , quod humido aere experimenta electrica male procedant: excitata selli e et electricitas facile per aerem dissipatur , neque ma teria electrica eam in globo, aut conductore densita --tem acquirit, quae ad Phaenomena edenda necessaria existit. 136. Corpora igitur non electrica duplici.modo possunt esse separata ; primo , si aere omni eκ parte circumdarentur e nullique , praeter aerem , inniterentur corpori r secundo, si corporibus electricis cujuscumque speciei Omni ex parte contingantur . Prior modus nubibus convenit, estque nobis in telluris superne te impossibilis: secundo ad corpora separanda , & experimenta instituendum utimur. 237. Animadversione dignum est , corporum electri corum resistentiae , qua materiae electricae dissipationem impediunt, Omnia experimenta electrica deberi: nullum phaenomenon electricum haberemus, si materia electrica eadem facilitate , di proportione , qua globi frictione excitatur, per φerem aut alia circum posita corpora dissiparetur , ut visitur . cum conductor non electricus globum tangens , dc materiae electricae non resistens cum tellure communicat.
218. Agente machina, globum superius manu contingat homo aliquis cum aliis corporibus non electricis omnino non communicans e sequentia observamus:
I. Hujusce hominis corpus fit i ii ico electricum, levia corpuscula ad 6. aut 3. pedum distantiam attrahit , aut repellit. a. Cum ad hominem prope accedimus, V quem
315쪽
quemdam percipimus odorem, qui urinae phosphorum
referte videtur e eumque odorem non tantum versus omnes partes emittit hominis corpus, verum etiam quaecumque corpora non electrica ipse manu teneat,
v. gr. serrum de a Iia hujusmodi praedictum odorem exhalant . Quin imo serrum seorsim ex globi contactu electri fieatum eundem odorem spirat. 39. 3. Quaecumque corpora non electrica cum Dra dicio homine communicenx , dummodo sint separa a , vim electricam una cum homine pariter acquirent , eademque electricitatis phaenomena edente pone V. g. longam hominum seriem te se manibus prehenderetium, & supra singulas sulphuris massas stantium , ordine post primum disponi . qui solus globum aut conductorem tangat, seu manu etiam cst tenam teneat, quae e sericis eordis suspensa in longissimum tractum hori Eontis extendatur , semper a corporibus non electricis cum terra communicantibus separata. In utrinque casu relata phaenomena observabis: Illud praei rea notatu dignum animadvertimus , quod catena , hominum series, aut alia corpora ab hominis contactu electrificata ejus virtutem, & intentitatem non minuant . quantumvis magis semper. & magis eorum longitudo crescat. Quin imo praedictorum corporum, catenae scilicet, hominum seriei &e. longitudine crescente . vividior tam in homine ipso , quam in aliis observatur virtus , & virtutis phaenomena , quantum Vis caerera omnia sint paria: quo quidem non minus admiratione dignum est hoc alterum , quod scilicet vis electrica in tota catena, tubo , aut serie hominum dispareat & dissipetur illico ac allus terrae insistens digito eorum alterum contingat, aut qua Umque alia ratione vel unius cum tellure fiat communicatio r ita ut eodem temporis puncto tota virtus tam hominis , aut annuli attacti, quam alterius cri-jus eumque vel remotissimi dissipetur . Quod si homo, qui solus globum tangit , a contactu desistat . reliquis , ut prius , manentibus ἰ tota hominum series , catena &c. per aliquid temporis aequisitam virtutem ervat, quae tamen paulatim semper languescit, quo ad penitus dissipetur, & evanescat . In hac virium conservatione , aut amissone non leve inter diversa corpora discrimen observatur; animantia enim citi vim amittunt, quam capaciores ferret tubi r omnia
316쪽
tamen in eo conveniunt, quod separaιIone interrupta
26o. q. Μachina agente, ec catena, aut hominum serie electrificata , alius solo instilens , ac proinde non electrificatus manum paulatim ad catenam, se a potius ad alterius e serie hominis faciem admoveat,
fluidum subtilissimum a facie sese contra manum diseiundens , dc ipsam lenissime , quasi tenuissimus ventulus vellicans , tactu ipso sentiet r. magis accedente manu , major erit halitus sese diffundentis sensus :digito denique ad aliquam faciei partem , labrum v. gr. accedente, & digitus , dc labrum in tenebris luminosa apparebunt , tandemque fere jam tangente digito, vivida quaedam, & clara e proximiori faciei parte scintilla cum fremitu in digitum erumpit , dc emittitur: ex qua dc in digito, dc facie dolor enascitur. Scintillae vivacitas, magnitudo, dc ortus inde doloris sensus ab electricitatis intensione dependet e aliquando est vividisIimus , aliquando remissus: erumpit scintilla, quamcumque hominis, aut vestis illius partem contingas.
26 I. Machina , & globo vitreo exposita ratione dispositis, ferreum filum, cujus diameter erat quadrans lineae , duo mille hexapedas longum ope sericarum chordarum hori Eon taliter suspensum sui re alia ejus extremitas globum sere contingit , ad alteram globus plumbeus suspenditur, ita ut & filum ferreum,
ec globus plumbeus cum corporibus electricis non Communicent. Hisce ita constitutis, atque machina agente , observamus sequentia . 262. r. Eodem mei sensibili temporis momento, quo Electrie itas filo ferreo fuit communicata, globus plumbeus ad duo mille hexapedas a machina locatus levia corpuscula attrahebat , aut repellebat , scintillas
Emittebat, cum a corpore aliquo non electrico tangebatur: atque hujusmodi effectus eadem intensitate , vivacitate , & tempore a globo plumbeo edebant uxovel ad dictam distantiam de extremitatem fili, vel ad ejus medium. vel prope globum, vel quacumque alia in parte ex filo suspenderetur. Σεῖ. a. Cum loeo globi plumbei corpora non et
317쪽
Erica adhibemus , caeteris, eodem modo peractis , relata phaenomena eodem moto eduntur et nisi quod eorum intensitas , atque vivacitas pro corporum diver-
itate est etiam plane diversa : alia scilicet , ut di- cimus, facilius, promptius, & magis vivi de electricitatem acquirunt, & phaenomena edunt, quam alia. 264. 3. Si loeo ferrei fili conductorem alium non electricum V. gr. lineam chordam adhibeamus res perinde lethabent, si electriticationis facilitatem excipias r longe enim facilius per metalla , quam per linum , & alia hujusmodi corpora electricitas recipitur , transmittitur , & communicatur . - 263. q. Cum , remoto plumbeo globo , corpus quod cumque aliud electricum in ejus locum substituimus ;quantumvis conductor sit maxime electrificatus , nul lum in substituto eorpore electricitatis indicium , aut phaenomenon deprehendes . Similiter si conductorem non electricum tollamus, & alio electrico v. gr. ferico rem tentemus , vel conductorem quidem ferreum k adhibeamus, illum tamen funiculis non iericis , ut fieri solet, sed lineis suspendamus ἡ in utroque Casu, quantumvis adnitamur , ut electricitatem , praedictaque ejus phaenomena excitemus , nihil obtinebimus . In primo electricitati resistit conductor electricus; in secundo etsi conductor sit corpus non electricum , non est tamen ab aliis non electricis Ieparatum. 266. 3. Et si electricitas tam in conductore , quam in appenso plumbo sit intensissima ; vix homo terrae insistens plumbum , aut conductorem in quacumque allius parte digito contingit, tota illico electricitas,
fic phaenomena disparent , atque evanescunt .' iterum
tamen deprehenduntur, si digitum amoveat, & ma China, ut prius, agere pergat. F c tamen hominem esse Ivaratum ; quantumvis appensum plumbum , aut conduriorem tangat, nihil de electricitate , observatisque ejus phaenomens decedet , imo & homo ipse electri fieabitur, eademque in ipso phaenomena depre
hendentur .. 267. 6. Filum serreum ita dispositum fuit, ut primum quidem a 'globo per mille hexapedas recta hori-EOnt aliter distenderetur, inde duplici angulo facto iterum ad globum dirigeretur, priori ductui parat Ie-lum, atque ab eo decem pedes dissitum , eoque pacto quamdam rectanguli speciem referret . utraque extrem
318쪽
mitas a globo aliquot pedes erat leparata , earum qile uni plumbum appenditur, alteri Vis electrica a globo communicatur ope exiguae catenae deparatae , tu prast lobum innixae , quae ab eo electricitatrio accipiens per aliud sui extremum , conductori pro libito applicandum , admovendum , aut removendum , Vim ele Et ricam illi communicat. Eodem autem temporis momento , quo exigua illa catena jam electrificata primo conductoris extremo applicatur , electricitas inoppolita extremitate, & puambeo globo animadvertitur omniaque illic phaenomelia supradicta eduntur, ita ut nulla hactenus diligentia aliquod tem
potis dii crimen observari potuerit : eodem enim momento , quo catena conductoris e X tremo applicatur .
scintillam e globo plumbeo educimus, aut bracteae
aureae attrahuntur. &,repelluntur.
168. 7. A conductore ita disposito, dc electrificato
caten ξm remove r vim electricam I. aut 6. minutis retinebit: vix tamen ac catenam leparasti , pr: mam
conductoris extremitatem tangeri; illico emissa icintilla . & in tota catena, & in Opposita extremitate, atque in appenso plumbeo globoielectricitas omnis evanescit. Haec quidem , ut postea explicabimus, non obscuram referunt fulguris & fulminis ideam. 169. 8. Ferreum filum hactenus descrip rum aliqua in parte ita secetur , ut extrema divisionis puncta iminus, quam pedem a se invicem removeantur e a-eente machina , atque electricitate conductori applicata , & communicata , observamus, materiam electricam cum impetu sese ab uno ad aliud fili extremum per medium aerem projicere , & in phimbeo globo extremo conductoris puncto appenso eadem, ac prius , electricitatis phaenomena , atque indiciae edere. Materiae electricae transitum ab uno ad aliud filiis rementum non impediunt aut ventus valid illi mus ope follium excitatus , aut corpora electrica Inter utrumque segmentum da alopera interposita . impediunt tamen, & penitus sistunt corpora non ele ctrica , & Omnia generatim corpora madefacta . Sed
si resecta segmenta medio alio filo inflexo , & per
mediam aquam transeunte committebantur , atque continuabantur; electricitas filo ipso per mediam a- qtiam promptissime pertransibat. Hot etiam notatu dignum observatur , quod tumus quantumvis spitius
319쪽
nulli impedimento erat, flamma tamen interposita , illico 1istebat materia , e jusque ii uxus impediebatur.
aro. Materia electrica est maseria fuidissima , arque subtilissima : vijqtie electraca aliud non es , quam Bu-jusmodi materia exeitata σ in motu posita. i Utraque propositionis pars ab experimentis jam eκ positis manifeste deducitur , & aliis phaenomenis
inferius proponendis ulterius confirmabitur . interia, quae per densissima corpora, qualia sunt metalla Uer. gra I. aurum, terrum &c. permeat, ab aqua &quamplurimis aliis corporibus tum solidis , tum etiam fluidis non detinetur, sed per illa omnia liberrime, ct citissime movetur, quae tamquam halitus , & tenuissima aura sufflat ; per omnes nostrorum Corpinrum reconditiores sinus , Osia , nervos , musculos
pertransit , lucet tandem , & niammam componi; , atque mille alia hujusmodi phaenomena edit , quae non nisi a subtilissima substantia produci possunt, est proculdubio materia subtilissima , ct fluidissima et auram enim, flammam, lucem esse materiam fluidissimam, & subtilissimam i certum est apud omnes. Propositionem luculentius etiam vel ad evidentiam ab iis experimentis demonii ramus , ex quibus constat, materiam electricam non super solidorum corporum superficiem fluere, sed per intimam eorum massam . atque soliditatem permeare . Haec alia est Uuritas ,& electrici fluidi proprietas ab experimentis confirmata, ut sequenti propositione probabimus. 27 I. Secunda ejusdem propositionis pars aeque evidens est. Etenim nullum omnino corpus in alia a sere potest, nisi per verum motum. Neque vim materialem concipimus , quin corpus motum Concipia mus , neque motum corpus intelligimus , quin vim
materialem intel liga mus . Quamdiu icilie et corpus aliquod omnesque eius partes omnino quiescunt , nihil ab illo emeitur. Iplamet ratio electricitatem in corporibus excitandi , ipsi met ejusdem essectus , atque characteres luculenter demonstrant , nihil hic
apparere , nisi fluidissimam & subtilissimam mat
riam in motu politam. Praeterea vero secunda haec propositionis pars , quae a nemine in dubium vertitur a Diuiti eo by Coosl
320쪽
tue , ex e etiam demonstratur , quod iuxta experimenta inferius referenda nulla omnino electrica phaenomena a corpore quocumque origine, aut communicatione electrico edantur , quin ab eo subtilissimae materiae effluvia , torrentes , scintillae , aut penni- et Ili erumpant, aut in illud confluant; neque vi eis. 1im materia illa e corpora uno in aliud effluat . quin electrica edantur signa , phae mena, & effe
Materia electrica, ejusque actio velocissime per Iovissima spatia transmittiιur: atque per intimam δε- ferentium corporum massam π solidisatem transcurrit,
ct permeat. Prima propositionis pars ab est perimento I. I. E. 3. q. s. 6. luculentissime constat r ex ijs enim demonstratur, sehsibusque ipsis Observamus , eam esse materiae electricae velocitatem , t alique celeritate per longissiarum spatium transmitti , atque ab uno ad aliud extremum pereurrere , ut nullum Omnin temporis discrimen , aut durationem distinguere possimus, dum ab uno conductoris extremo ad oppositum per ε. mille hexapedas transmittitur ; quantumvis maxima diligentia ad hanc velocitatem , audmotum distinguendum adhiberetur , experimentum que ejus rei gratia potissici, um institueretur. Μulta in re praeienti notanda sunt ad materiae electricae proprietates , atque naturam , sit fieri possit , magis
a 73. Primum: Ex hoe & aliis quamplurimis expe-ximentis edocemur , hujusmodi electricitatis per conductores , & qmecumque corpora non electrica transmissionem esse verum ejusdem materiae motum , ne uuaquam vero actionis, aut virium solummodo disefusionem . Ex repentina illa electri ei tatis transmissi ne dubium oriebatur, materia ne ipsa transferretur , an potius ad instar soni, luminis, aut virium elasti
carum per continuam materiam transmitteretur actio. Sed experimenta dubium omne tollunt e scintillae enim , quas e conductore displodimus , luminosique illi pennicilli qui a globo in catenam, seu con ductorem , a conductoreque ipso perenniter erumpunt s