장음표시 사용
331쪽
eorpore nimirum versus omnes partes Cum comprehus est in te se dilatare conante, quotidie observamus . a. Deinde conductor , aut corpus quodcumque
aliud non electricum , sed homogeneum electriticetur: in quacumque parte illud contingamus , & rem pari modo explorςmus, aequalem virium intentionem, laintillas aeque vivas , pares iuccussiones , & hujusmodi alia phaenomena observamus : vis igitur seu materia electrica uniform ter distribuitur intra corpora. Λli qua tamen animadvertenda sunt : I. Ita diffunditur uniformiter haec male a , ut atmosphaeram uniformiter intensitate decrescentem componat . 1 Haec electrica corpornm atmosphaera aucta eorum superficie augetur , hoc est , corpora , quae majorem habent si perficiem, at molabaeram etiam electricam habent ampliorem , atque intensiorem 2 lieet aliunde plurimum in m ssa , dc densitate differant. Quare electricitatis intensitas in corporibus communicatione electricis , de quibus modo loquimur, videtur esse proportion lis & materiae electricae accumulationi , seu densitati . & alicui etiam superficierum rationi directae . 3. Crescente etiam corporum longitudine , amplior in iis observatur , atque intensior atmosphaera , eadem vel diversa sit corporum densitas , atque natura. Id saltem in pluribus eorporibus deprehenditur , ut praeter allata experimenta , videre e si apud Becariam a . Nequaquam tamen asserere audeam, duo haec postr ma aut in omnibus corporibus locum habere , aut ineorpore aliquo esse semper atmospheterae intensitatem, aut extensionem in directa latione superficierum , aut longitudinum . In re praesenti experimenta pedetentim semper sequi Oportet. 292. . Si corpora in angulos desinant, aut eorum superficies aeutis cuspidibus terminentur; longe aliter se res habet , ut postea dicemus. Peculiaria ciseca rem hanc phaenomena experimentis passim confise mala probatae propositioni non opponuntur, proprietates vero superius dictas confirmant.
332쪽
193. Materiae electricae morus in corpore non electriaco μι veryns omnes partes , antrorsum scilIcet , retror Ium , ad omnia etiam latera , Iurium , aeouum oec. Conductorem , aut catenam quantumvis Ionsissimam, aut quodcumque aliud corpus communicatione electricum, postquam ssint valde ei ctr ficata , a glo-ho leparemus , & ex quacumque parte disit O , aut alio corpore non electrico , neque separato contingamus ; omnis illico materia erecti ica , qua erant im-hibita , displosa scintilla , emittitur . Materia igitur
electrica per totum illud corpos aequaliter , aut uni formiter distributa , tam motu directo a globo ver fus catenae extremitatem , quam retrogrado ab ex tremitate versus machinam , tam laterali , a centro nimirum versus periphaeriam , quam etiam sursum , aut deorsum effluit; si catenam prope machinam contingis; tota materia retrogreditur, & ex p4rte CO tactus exploditur et si mediam catenam a latere tangas tota materia partim motu directu, parti in latexati ei e tur , & effluit. 294. Proprium scilicet hoc est materiae vi diffusionis praeditae, quae violenter compressa , atque addensata , ex quaeumque parte effluendi via aperiatur , versvs illam confluit, ut in aere observamus . Duo in natura sunt huic proprietati , aut phaenomen O analoga, motus fulminis, & aeris compressio , & elas icit as. Fulgura enim vero non solum quoad vel citatem motus, sed quod etiam directam , retrogradam, & laterales directiones attinet, praedictam ele- Rr citatis proprietatem exhibent. Quam plurima etiam aeris phaenomena fuse a nobis in loco exposita hanc Electri eae materiae indolem omnino reserunt.
293. Attractionem , & repulsionem corporum a materia electri ea factam quam plurima diversa accidentia comitantur , quae & sunt observatione digna , &ad electricitatis naturam agnoscendum viam sternere possunt. Corpora oris ine electrica ad sese levia corispuscula attrahere , D m supernis notavimus et hujus
333쪽
modi attractiones versus quamcumque trahentis Corporis partesii fio fit; su fit tamen parum fio abiles, cum ad exiguas solum distantias , atque minutissima levissimaque torpuscula extendantur. Λttractionis igitur phaenomena a corpori, electrieis , eum fricame . vel a Mis Hectricis, eum vim accipiunt , ea ita prosequamur . Corporis electraei v. g. globi vi rei frictione facta , e stantes obsetvamus , primo , Ettr -ctionem fieri potissimum versus eam partem , quam fricamus i eum tribum vitreum eonvolvimus, frictione plurimum supra ejus aequatorem fit , atque supra eundem aequatorem maxima vis attia hendi observa intur. Secundo , eo bora attracta breviori , quae fieri postit, via ad electricani corpus feruntur. 296. Corpora solum per communieationem ele-Arica , postquam lane electri filata , ex omni parte , atque ad quaelibet eorum p uncta attrahunt i cum enim nulla in iis frictio locum habeat , & materia πιlectrica per integram 8orum m,stam , aut superficiem diffundatur , nulla eorum pars est , quae non attra bat , & repellκt. observatur nihilominus , vim et Arieam hujusmodi tot potum faelitus , atque maiori intensitate in eorum angulis sese exerere , ab iis omajori cum imbelli erumpere, repellere , attrahere , quam ubi nusiae sunt cuspides , rique anguli . Affir-
mare non ausim, rem in omnibus corporibus nori electrieti eodem modo se habere r est in iis multiplex
substantiae, partiumque diversitas : a puriorique, aut impuriori eorporum subsantia multoties pendet minjor vel minor virium intensitas. 297. 4. Attractioneιε 'rieae sunt reeiproeae, taminque eorpus attrahens versus fit tractum, quam postremum hoc versus primum aleeedere adnititur , & r apse aecurrit , nisi ea usa & impedimento aliquo detineatur. Electri fieato tubo exigua & subtilia folia aurea aereae laminae imposita admoveamos ἰ ad tubum folia volabunt: aurbum solium manu imeamus , nae moveri possit , eique exiguum tubum electri eum filo serieo susp8nsum , & facile olai viam admove: inbum versus immotum sol rum aeeurrete observabis. Auteiam iis electri fieatis, de te limi me v. g. impolitis marium admove: solia electriseata ad marium non elinctii fieatam ieeutrent . Duo aurea Mia , vel globos
est charta in aut ita eonstructos aequalibus filis ita s
334쪽
scletide, est moveri seque facile possint: in eadem altitudine, atque ad 6, aut 7 pollicum distantiam Hl-eEt te constituantur: eorum iam vim electricam com moritea t eos illieo ad sese mutuo . & aequaliter ae- coemere ani inaduet te, . . . 298. TandEm haec, aut similia alia ηst perimεnta in edonibus emporum speeiebul tentemus t Diti ni a codi ta a virtute electrica attrahi comps riviis , si stim-mam estet piaclaust, quae nullum attractioni indicium violit. Atque hinc liquet magnum inter vim eleetri eam , & mastieti eam dii crimen : eum secunda haec ad serrum tantummodo , atque magnetem extendae e. prima vero omnia ex trora , flammi excepta , comprehendat . Ex hilae etiam fusti obseu eum elicitor argumen um ad vim nMgneticam in peculiari partieularum effluvios constituendam e ricet enim quamplurima sint phaenomena & proprietates magneti vetuliares , quarum ea ullam , actionisque Modum non melle comprehendεmus, neque s liquid in vi el88 ti- ea iis analogum r8steriamus p nihilominus eum sumisium dissicultatis caput ipsinimet fit te ctionem , dc Impulsionem spectet utrobique commun8m ; per ejuim dem aut similis naturae causas res est ubique pet ais sejndi , atque explicarida e fi igitur hujusmodi causam in rebus electricis fluent εm materiam esse consat; idem etiam magnetica rudi proprietatum flatuestinctum est principium.
fis . Viribdis electile ἰς gi trahentibus omnia naturaecordi ra subesse experimur e magnum tamen est virium intensitatis , atque facilitatis , quibus corpora attrahuntur, discrimen. Quae circa hoc experientia demonstrat , ad sequentia capita seneratim reii
3Do. t. Ex omnibus eorpri ibus Deilius, promptius, vividius attrahuntur met illa , & in his aurum , gr- .emum , tu prurti : atque hinc ex hisce potissimum me altis levia illa, atque exigua soli a parantur, inqctibus εlectri esse ait fari ionis phaenomena estiberius , atque eontemplemus.
3 m. l. Corpori , quibus hujusvili selia ad eaneri. emnis eaptendum imponi debem, ut tubi, electri fi
335쪽
eat s admoveantur, debent esse non eIectrica , nominat m Vero patinae aereae V. g. , aut argenteae affabre politae, & levigatae . quas ipse manu teneas , atque inferius tubo et tym Maio admoveas . Si liaec varientur ἔ experimenta quidem , dc phaei mena utcumqtae eveniunt , non tamen satis bene procedunt.
3Q3. 3 Corpuscula , seu aurea haec folia ad experiendum adhibenda , minuta esse debent , levissima , atque 3 circiter pedes supra terram elevata : neqME . inter illa dc tubum electricum corpus aliquod non electricum esse debet, vel in patina elevari, quod minus a tubo d fiet, quam praedicta folia . Aliter omnis pene vis electrica ad interpositum , seu minus diis stans illud coiptis non electricum derivaretur.
3O3. Attractionem electricam sequitur , dc aequat RepuIpio ab eadem electricitate , atque in iisdem corpusculis peracta: atque hoc alterum est singularis lectricitatis proprietas, cuius natura , dc peculiaria
phaenomena ad sequentia capita eXperimentis comperta reducuntur.
Io . I. Minuta illa & levia corpuscula, aurea folia dcc. quae ad corpora electrica attrahuntur , eledrificato tubo superius v. g. ad justam distantiam admoveamus ; si electricitas sit jam satis enicax , dc intensa , vix folia ad tubum avolantia illum tangunt , cum illico resiliunt , ct repelluntur . Si electricitas sit intensissima ; folia ad tubum avolantia , ne ad iis us quidem contactum perveniunt, sed a duorum vel trium pollicum distantia illico repelluntur :1upra tubum si illuc repellantur manent in aere suspensa , quoad aliquantillo temporis elapso, iterum
verius tubum praecipitantur , unde iterum repelluntur: eaqDe repulsionis , suspensionis , & attradisonis continuata vicissit udo tamdiu tenet, quamdiu experimentum prosequi velimus .gos a. Si solia a tubo repulsa in eorpus aliquod non electricum cadant , aut impingant , cui scilicet acquisi: tam electricitatem communicare possint ; tum vero illico ac in corpus impegere , ad rubum revolant , ab eo similiter repellenda. Et hinc s1 supra patinam metallicam solia illa aurea tubo inferius ad
336쪽
manoea fissilia ipsa ultro citroque celerrime vibrata,ec dudierum quoddam spectaculum exhibentia non lice jucunditate observabis . 3ω. 3. Folia ipsa, aut alia similia corpuscula, dumi repelluntur, alia etiam corpuscula attrahuit, si per
eoram viciniam transeant e contra tamen in attra
ctione, leu dum ad rubum electricum praecipitantur: qciod scilicet in primo vim etiam ipsa h beant ele. Et ricam a rubo , quem fugiunt , commun catam: in secundo , ut illam acquirant , ad tribum advolent . Quod si is, quo utimur , tubus sit solummodo com municatione electriciis , eamque , dum folia repulla in aere manent suspensa , digito contingamus et ulico solia ad tubum praecipitantur , non amplius ab illo avolatura , quoad nova tubo communicetur electri.
3O7. q. Quoniam attractio & repulsio sunt vires contrariar, ad Oppositos terminos tendunt , atque ab una ad aliam iit transitus; in hujusmodi transitu erit earum virium aequilibrium , iactum igitur fuit perie taliam ad hujusmodi aequilibrium assequendum , dcc mrpusculum in aere suspensum detinendum. Ferrege Iaminae hori Zontali, sericis funiculis suspensae , separatae, dc mediocriter electrificatae folium aureum quadratum tenuissimum , dc exiguum inferius admove tiar , donec ad Iaminam ferream advolet. Cum abit.' Ia post contactum vibretur , ct postea iterum, et e ctricitate amissa , attrahatur ; manum repulso solio inferius objiciendo remque in diversis distantiis tentando , ad id perventum est, ut solium inter manum, re laminam ferream conservaretur suspensum , Oppo sitosque angulos, manui unum , laminae alterum op
proinde electrificatis corpora admoveas electrica , aut non electrica , quorum tamen electricitas excitata ,
aut communicata , minor sit ,& remissior, quam ita Ia est tubi, a quo folia vim suam aceeperunt; solia ad huiusmodi corpora attrahentur ; nequaquam tamen, si oblata corpora parem, atque tubus, electricitatem habeant. Similiter loco tubi repellentis alium substitue: si tuborum electricitates sine aequales ; solia a primo repulsa perinde a secundo repulsa esse pergent ἐ
337쪽
3os. 6. Eidem electrico tubo quam plurima aurea soli a. movemus , 34 tu una oni' --xςr aecurrunt rtiost colatilctum tamen non ilum a Iub O , ted 4 se io- is mutuo repelluntur , ct subiunt , ut eo magis sese sus ant , dc repellant , quo inteosor fuerit electricitas , & ipsa longius repetiantur. Idem observa.
his phφ iumensn , si ferrςae laminae , seu conductoris
extremitati quemdgm a pendat a Sentqorun i illorum libere pendentium penni ei limn , aut pulveres etiam laminae d ipsius extremitatem impon4s . Electrici tate enim laminae terreae communicat η , indutissima pulveris grana vibr latur, a lamina ferrea , dae a sese mutua recedendo . Omnia eῖ iam penni et it i hia seseeκ pandvne , singula a singulis repulsa . Eun,demmee essedum mutuas p rticularum repulsionis in corporibus etiam ii quid i 3 observamus , quantumvis uti ido tum corporum partes senio tuo relictae sibi mutuo adhaereant.
Ab lusce experimentis plursma deducuntde
do fusius explicanda . t. Patet discruneo inter cotoorgorisme , ct corpora communications tantum electri eas quod prima ex ς a soIum parte ggant,per illam acci y ant. yx illaque emittant electricam in teri m. in qua ilican Iur : dum intςrim omnes eluidem corporis partes sere
nullum electricitatis indietum edunt. Longe aliter se ies habet in corporibus communie tione eantum ele tricis satis ςi , materiam ςlectricam ex una tantum parte applicari , ut per omnem illico eorporis mas iam a qualiter distribu tur . Posterioris ratia vi-ήetur essa , praeter com gressonis , re dilatationi materi. elestricK virtvxem i qui id corpora oon et dric so e veluti proprium emi dem materiae recept sulum , non ita vero eqrpora origine elestri ea , Qt plurimi Physici suspicantur . di primus asseruit mas-bn, Drri iacile recipi ni , facileque et id in amittant si a nulla impediantur resstentia e dum e contrariueorpora ori sine e Iectrica , re vitrum Ruminatim, nuntolum matqriri ele4ricae resist ane , sed ehae etiεm 4-hia corporibus numquam communicent ; nisi eum aliun
338쪽
li unda circa te ipsa recipiunt . Hactenus saltem ni il-Im arte potuit consequi , ut g vitro eletiricitatem e- Iiceremus, nili eam aliunde accipetret . Primum vexo praeter modo die eo est , qu0d ςum corporη inrigine e lactric3 v. 4r. vitrum materiam intra se g.
Latera etiam non delabitur, neqRe prpisae ςirca glorium in atmosphaeram compoditur . Eη propriςt ii laus igitur materiae electricae experimento cQmperti . in eas noto corporum electri eorum a nun ς ledrisisHiserimine phaenomenon deicendit . Hinc etiam eo motabilis alia eorum corporum disse redita, quod sese Iicet ςorpora communicatione electricq semel 4e axeingantur corpore nou electrico , neqsse s parat', ominnem electricitatem , exstiola scintilla , gum tunt et non
vero corpora origine electrica. Id vgto Diterius cun- firmat quod sis perius di 3 imus , materi qm electris in intra corpora non electrica suere , son vero circa illa per eorum atmosphaerat, di aerem quibrari. 3 II. I. In corporibus communicatione plecti ici ν ': νhaec Versus omnes partet sequ*liter agi x , distribuitiar, est unditur δ cuius iei cauta ex hacten ut di is
3oz. 3. Quod flamma a mqteria electris a non gl- trahatur , neque repellatur , ex peculiari ejus partitam statu provenit. Flamma sunt par xiculae corporum , quae inflammantur, inter se divisae , & peculiari motu agitataeis Dum in corporibus quiescebant, nullam componebant flammam r omnes δ' tem hujys. modi particulae , dum flamma non sunt, hoc est .etam morum , atque statum non habent, attraho tur : Si igitur lolummodo non attrahuntur , post.
quam in flammam abierunt , id te tum a statu inpflammationis pendet. Dieine poterat , dammam nota attrahi, quia eius partes conti suo semper motu diis fluunt, atque dissipantur '
339쪽
Εκ perimenta propolita rem remon lirant . Corpora Ie via vix electra eam armosphaeram attingunt , atqtae ingrediuntur , attrahi incipiunt e lentius tamen oc re- mus, quam cum intra eamdem atmosphaeram altius fuerint immersa ; quo magis ad electri sicaecim
corpus admoVentur , magis etiam augetur attractionis intensitas: interim tamen dum attrahuntur , α ad corpus accedunt , electricieantur , & vim aequirunt: quamdiu igitur ad contactum non perveniunt; augetur ut plurimum eorum electricitas , eum ejus intensitas uniformiter usque ad eorpus electrificatum major semper existati cum ad contactum pervenire, ad summam electricitatis intensionem accedunt ; tum vero ob peculiarem ejus materiae indolem , tendentem semper ad aequilibrium , & aequalem diffusionem, vim electricam aeque intensam aecipiunt, atque in attrahente corpore existite illa igitur materia in attracto corpore aequ2 densa , & accumulata aequales
habet vires , imo dc atmosphaeram , aut , si mavis ,
vortieem circa se ipsum aequis viribus sese expandenistem , atque corpus attrahens . Cum igitur corpora attracta tum solum repellantur, eum ad contactum
pervenere , aut prope contactum si electricitas sit maxime intensa ) ; usque ad contactum autem semper attrahantur , manifestum est , levia eorpora attrahi , donec aequirant aequalem electricitatem , seu
atmosphaerae densitatem . 3r . Attractio igitur corporum ex eorum insequalitate virium, seu densitatum materiae electricae, aut Vorticum tum intra ipsa corpora , tum circum ipsa existentium provenit. Quamdiu. enim attrahuntur corpora ; virium inteissitates non habent aequales ;cum primum materia electrica ad aequalem in utril-que virium , dc atmosphaerae intensitatem pervenit sillico se fugiunt eorpora: inaequalitas igitur virium in attractionem influit. 333. Rursus ex eodem principio, atque e Xyer me to sequitur, vim diffusionis in hoc etiam ejus mate- Tiae phaenomenon maκime influerer ex ea enim virtute oritur aequalis illa ejusdem materiae per duo praefata corpora , attrahens scilicet , dc attractum distributio ; cum igitur uniformis haec , atque sequalis distributio , seu aequalitas virium ad corporum T pulsionem requiratur; tamdiuque sese attrahant com
340쪽
pora, quamdia ad eam virium aequalitatem non perveniant ; consequens est , utriusque phaenomeni strincipium, & causam este vim illam distusionis materiae electricae. De his tamen iterum redibit sermo.
Ubi est inaequaliιas virium , seu densitatum ma aeriae electricae in duobus corporibus , illic es attractio; tibi vero vires fuerint aequales , illic repulso .
Est dicere, tamdiu corpora sese mutuo attrahent, quamdiu inter illa siit inaequalitas virium , seu densitatum materiae electri eae ; tamdiu vero teste repellent , quamdiu aequalem habuerint electricitatis intensionem . Propositio ex modo dictis fere jam domonstrata est e ulterius tamen experimento v & ratione eonfirmatur. Et quidem, quod secundam par rem attinet, cum materiae electricae particulae vim
habeant, qua sese mutuo ad aequilibrium componere adnituntur , & per corpora uniformitor distribuun-star ; consequens est , ut sese mutuo , & aequaliterxe pellant; imo mutua haec , atque aequalis earum re ivulsio est eius diffusionis, atque distributionis causa:
missi sese repellerent, in compressionis statu permane xent. Pone igitur duo levia eorpora aequalem habere electricitatem, atque ad mutuum contactum perve nisse e cum atmosphaeras , aut vortices electricos .habeant aeque intentos , & sese mutuo repellentes , at terum ab altero necessario fugient . Sed eκ perimentis , quae ultimo retulimus , ad evidentiam demonstratur , corpora aequaliter electrica sese mutuo repellere , quoad extra suarummet viriumlatmosphae
ras detrudantur . Cum experimenta rem eamdem in omni corporum genere demonstrent; cum non modo
solida, sed etiam liuida , .non modo corpora electrica , sed etiam non electrica , imo & electricitas ipsa, seu particulae electricae, dummodo libere moveri pose sint, sese expandant , sugiant , repellant, cum aequa Iem electricitatis intensionem habent: satis ab experimentis demonstrata est secunda propositionis pars. 3II. Primam similiter phaenomena , & experientiae vincunt. Equidem corpora electriticata , & virium atmosphaeris praedita ad sese attrahunt chrpora quae cumque non electrificata, di ab iis vicissim attrahun--nt. Pbil. Tom. V. Y tur,