장음표시 사용
171쪽
ferre hoc cognoment una cum anu duerteret offensionem habere apud Patres, sed stit: ui ac Pi cicon*lcira egit in Hii na, coepit in edictis dc Epistolis hoc cogntento paulin uti. ita vicum haec oratio dicta fuerit multo post, ne id quidem excutet M. Tullium. Num igitur eo abstinuit cognomento, quod sui dictum estὶ non a Senatu tributum esset Vix credideri in . quorsum enim tam multa commemorat interim& ad Poni ναum ornandum reser i quae a Senatu decreta nunquam Pompeio fuerat, 376 aliqua etiam denegata certe cum primum exercitum conscripsit,eidemque praefuit contra Carbonem haec a Senatu decreta suerant Pompeio laudando usurpat dc pra, dicat Ciceto. Qi id plura' de primo triumphos ut caetera taceam magna cum Pompeij laude mentionem fecit quem tamen inuitis Patribus gessisse compertum est.
Quin etiam cum Pompeius a Gellio dc Catulo Censoribus Magni nominefuisset appellatus: a Cratacti m Magnus suisset dictus ; erit qui pugnet multo minus id Cic
roni vitio vel tendu m suisse. Sed lateamur id quod est . inuidiosum adhuc erat Patribus cognomentum illudi ac propterea M. Tullius eo libenter abstinuit, nedum ali nae gloriae studeret, non necessariam inuidiam subiret. optimhenim intelligebat P pulum Rom. per se satis Pompeio fauere. ac de illo contra Mithridatem mittendo cupidissime cogitare. Itaque omnino sidi nciendum inuit vi quoad eius fieti pos.set patrum ac Senatus offensionem inuidismque subterfugeret. Et hinc est ut cum cogeret ut Lucullianis repugnare, Hortensioque inprimis Catulaque resistere, tam multis ac magnis laudibus di Lucullum prius de Hortensium de Catulum affecerite nimirum ut in idiam vel minueret vel eleuaret. Denique ea de causa traffuga dictus est M.Tulli iis , Dione teste, quod & Senatus dc Populi gratiam sibi demereri callidE semper niteretur; ac modo huic modo illi fauere meretur. Hac igiturde causa princlarum illud Pompeii cognomentum declinauit interim noster Cicero i quia Popu- oppi suadendo non necessarium,ne dicam otiosum,esset, cum armis etiam Manilia-
dirue I nae legi tuendae paratus esset Senatui esset inuidiosumi ac propterea non temest hic' sibi lap amouetidus esset. Q si Crassias pro concione Pompeium Magni appel-I Dioinine, id pro Rostris t. de ad populum, ut eius sibi gratian pararet. Cum
enim primus dexteram obtulisset Ponat io ut cum illo in gratiam rediret, si quit populum e Rostris appellans me indi Fumfreme. Quirites, reor; dum primas concedaTornpeio,quem vos adhuc imerbem appellare M u. voLinis. En Crassum populi gratiam hinc aucupari ac tempori seruire. Idemque multo magis de Gellio dixerim caenim ea verbapro Rostr s item proferret auaro exutini e Pompei, Nasidormia si
pendia impleuerar, d ia inhumanus habet retu r. inpruitis vero populo ut placerer,dixit. cum enim equitum turmae in soro lustrarentur sub Censoribus illis, ac Pompeius. Consul licet,n . dubitasset stςnatum equum pedes ducere, feci uetanu Catulum sistere, non potuit Gellius no magnopere comm eq. ac talem , tantam Pompedhumanitatem lauanimi demissionem, ob quam etiam populus acclamabat, non demirari ac grato animo excipere. Et o libuit eum Magm cognomento appellare ut ossicium compensaret. Et hinc factum est, ut statim etiam Erostris descenderit, ocpopulum acclamantem secutus, Pompeium honoris cauti domum deduxerit. Ita ut
Gellius etiam non Senatus sed obici j musa divi populi gratiam colligeret, hoc sibi cognomento Pompeium appellandum iudicarit .a quo tamen M.Tullius, ne non nocessariam inuidiam subiret, abstinendum censuit. Nam quod postrem iuri, nescio quo pacto, in illud inciderit Cicero, ut dixerit Pompeium alienis quoque vitiis m, una esse, nemo dixerit opinoo Aspectasse ut Magni cognomentum introduc mi quo celebraret Pompeium: cum enim declinasset illud reticuissetque semper,nominio exiliter sed turpiter hoc nomine laudaretur ad extrem quid enim erat quod vellati per transennam illud atrii rei dc quod longEdeterius est nomen quod sibi Pompeius egregiis ac praeclarissimis pepererat iactis, ex alienis quoque vitiis derivaret 3 Sed iam Resutationis praecepta prolequamur, sed paucis. Ac primo nihil est quod
dubitemus Narrationem, si usurpetur, non modo confirmationi versi etiam Resutationi accommodandam. cum enim ex iisdem locis res confirmetur di infirmetur, Narratio sic pertexenda est, ut inde aduersarii sententiam refellere aut sestem infirmare, perinde ac nostram confirmare, liceat. Et hinc est ut nihil aliud sit Refutatio quam oratio aduersariae lanaentiae eiusdemque argumentis vel penitus euertendis
172쪽
uti sutem extenuandiis infirmandisque aeeommodata. Qira in re, etsi nihil prohibet
quominus is qui respondet, prius aduersaria diluat argumenta, tum suam confirmetit tentiqm, commodis s tamen agat si suam prius confirmet, tum reseli t aduerti- rami Id enim dc xei naturam postillare. oc commodius ac facilius magnoque cumiorelligentia: st mem*tiae bono, peragi, nemo non videt. Itaque Philusiophi aς Di treii situm demum contraria diluunt argumenta, cum suam opinionem comprin uerint . commoda enim dicendi ratio illa est vi quod proposueris, demonstres prius, sum, siquid tibi obstare videatur, diluas, ut omnibus doctrina sit absoluta nu meris. Qu3nquam non est quod inficiemur in Iudicij s& Concione tum demsi pret stare Connimationem Resuratione anteuertere, cum aduersarius rem altilis confirmaue. at certo certius demonstrasse videatqr. Dum ςnun Auditores hac persuasione occupantur,difficiles tuas audian rationes ut magnopete *stiment, Et ideo prouis dandum est diligenter ut primo quoque t*mpore persuasionem illam s si quom do fieri possit Jex eorum animis euellas, aut saltem magnopere infirmesi cui rei per Mendae omnem mouere lapidem, ac ridiculis etiam agere, necesse est. Alioquin Resuratio commodius postponituriquemadmodum tum hic tum alibi lacit M.Tu, lius Sed illud obsctuandum, ut aduersarii argumenta referas dc paucis de frigidὸ, α
vero non sine contemptu liqn ut ne illa quicquam pertimescere videaris. Sic M. Tullius. Am, νηι digni m esse Pompeium: sed ad i. ramen omnia risvi non oportere . quae ut paucis sic frigide ac tacita quadam irrisione pronunciasse credendum est. de ideo obsole uitiam icta orario, pergit Cicero a quo verba contempsu irem dc irrisione quadam pronunciasse facile est an, madii et Icta. siccum Catulo. Ater vibiιnoia fiat contra exempla araque instituta uvio rum. Contra tamen ardentilis in aduerarias rationes inuehendum, simulque, ubi eas V.ilde labefactaueris. Auditores permovendi non est .praetermittenda occasio. Ita M. 'Tullius cum respondisset Catulo, populum Rom. impellens. Quare inquit in Ddeaune βι prium moenon serenduυ illorum aut boritatem de Cn. Pompe. dignitaeea' bis comprobatam esse. vestrum ab illis de eodem homine uiam , TopuIpιe iem auctoritatem, im
probari. Haec d alia multa noster Authosivi quoniam egregie atisfecerat aduersario. Auditores contra illius sententiam permoveat inflammetque. Sed iam δd Perorati nem, quam sic aggreditur.
sentent iaudo , v ementis, inque eomprobo et deinde re hortor , κν
φιν rario, D perorationem, quoniam Resutationis munus expleuit egregiis. Ostendit: in qua nos tria de more docebimus, oc cum Cicerone, stren es perorabimus. Primo enim perorationem ipam diligenter explic
pimus uniuersim tum perorationis vim ac praecepta reseremus dem tram mucleabimus: ad extremum in hae ip Maniliana peroratione qua
egreεiε praecepta illa sese offerant, demonstrabimus. Atque ut ad Primu m aggrediat, seruandum est tria praestare M. ilium in hac peroratione tprimo enim fit se conuertit ad Manilium, eumque cohortatur ut constanter legem illam tueatur. deinde suspicionem depellit qua quis praetexeret ipsum M. Tullium gratiae de propriae utilitati ac dignitati seruire interim. postremo docet se quicquid Aagit,id totum Reipublicae emia agere dc ut eius aluti e Blatae dignitatLPrincipio igitur QManilium appellativi eum,quoniam eius legem iam apud populum Rom. hementer defenderat, confirmet in sententia, atque ad eandem legem tuendam incendat. Ac prWecto eum magna exim illa inter Patres coorta esset perturbatio,
173쪽
is, ut eum cohorriretur, & in susceptaHitentia confiimaret, ne imis illius aerati
nem clasereret. Et idcirco eius siue voluntatem, siue sententiam siue legem prici dx comprobati tum eundem hortatur ut aut re Populia Rom.nianeat in scii. tentia ubistite ait tbπe, scilicet eodem tempore tum sibi autho populi Rom. gratiam voluntatemque conciliet,dum tantum eius tribuit authorit ei: tum populus Romanus intelligat, sibi, quoniam eius legis author haberetur, eam legem omnino tuendam,ac Manilio opem latendam rium Manilius ipseanimadue tat quale&quantum sibi patrocinium adesset .acmpteream insem hortatur ut ne cuiusquam vim aut minas pertimescat: authore enim populo Rom. 6c patron erat sanε me quod expertus quoque fuerat9 cur metum deponeret, ac vim mi seque nonpertimesceret.
PRimam in resariso animi conctantia que arbitramdeinde eum tantam mulatitudinem, cum tanto Eudo adesse videa-us , quantam non iteram in eodem
homine praeficiendo vissimus, quides aia ἀπιδε rea ι de per odi facultato dubitemas et Vm Manilium appellans arbitrari se ait sitis animi & eonstantiae in ibio esse,apposith illum laudat;ut scilicet in t eroganda bono dcc statili animo perseueret: vel si Oth nutet, reuocet animum & ad constantiam redeat . dentque iis quos cohortamur, Iaude animum addi non est quod dubitemus. Atque huc etiam mirifies pertinet totius populi Rom. quod prolixe commemorat, studium: in hoc enim maximE perficiendae rei spes collocatur. Atque hic non ab re suetit obseruasse illud λ- ωn valere insis, quemadmodum passim valet aut douo, sed aias sua
utracto tempore unquam. si enim de multitudine loqueretur quae in Pompeio praemciendo suum studium anteacto tempore declarasset, recte dici posset tantam fuissis illam multitudinem quantam iterum hoc est rursus aut secundo insanis est: sed cum loquatur de multitudine quae in praesens audieruit M. ilium, ueram,aιὰν v Ieat necesse est: significat enim nunquam alias, seu anteacto tempore, tantam multitudinem visam esse, aut tantum studium erga Pompeium enituisse. ac pr' terea videtur Cicero incith in memoriam Manilio reuocare ii nte illam populi freque tiam,qua Gabinius legem rogauerat ac persuaserat aut quoniam praesens frequentia maior esset, ac maius populi Rom.studium ostenderet, manimo esset,atque opi, mum ipse quoque speraret exitum.
scio Populi Rom. atque hac posectate narra is, quicquidauthoritate, Iiae, constanti 'sem, id omne ad hanc rem conficiendam tibi is Populo Rom. Quaro defero a Anilium confirmarat tum a propria ipsius Manilii persona, tum a
persona Populi Rom. dncto argumentor supererat igitur ut ad illuderiam atque etiam confirmandum a sua M.Tullius persona praese tim cum Praetor est et) argumentum desumeret. Id quod facit in praesentia, idque tam exaggerate sui satis constat, tam grauiter, tam in eloquentia ut nihil illustrius,nihil persectius excogitari possit. qui. bus verbis quae Manilio pollicetur, iisdem omnia Populo Rom. pollicetur ac desert.
ac scite: si quidem currentes hortari, nunquam obfuit emper prosuit quidem certe. T Dcnique
174쪽
P uJue eum praetoriae potes itis quam gerebat, menti arrem fecisset, eandemque
populi Rom, ire ficium appellans, populi Rom. beneuolentiam captasset, par erat,t eiusdena fluctum populo Rom. deferret: praesertim cum ab initio illud Armas sci, secura tutum ut qualitum sibi honoris&ad agendum facultatis populi Rom. a qlboruate aut ex quotidiana dicendi exercitatione accellisset,iis ostenderet qui se rum rerum fructus tribuendus esset ac referendus. Iam vero, quoniam non deerant
cui suspicarentur iactarentque M. Tullium Manilianam legem suadendam suscipera xt Pompeio dc amicis gratificarem si priesidiaque sibi dc adiumenta paniret vel aduersus pericula vel ad honores, idcirco sergit. -
I EJρην ei omnes deos, ct eos nυxim , qui huic loco, temptique praesident, qui
onmium mentes eorum, qui ad Rempublicam adeunt, maximὸ perspicior , me soc neque rogatu facere cuiusquam; neque quo Cn. Pompeν gratiam mihi ρ banc ca fam concitiari putem: neque quo mihi ex cuiusquam ampluudine , aut 'aesia periotis, aut Miumenta honoribus quaram. aut quidem de cau sa appositeque Deos obtestatur atque illos maxime qui loco illi ae templo praesidere crederentur. ut quod persuadere omnibus cuperet, credibilius ac testantius redderetur. Qua in re orator noster atque I hiloimus iure iis Philoisphis omnibus a teponatur qui vel diuinum haud agnoscerent numen vel si agnosce rent de illius prouidentia dubitarent, vel no eo illam adducerent aut concederent sigillatim cuiusque mentem Num insi esse perspectam rita ut Ciceronis sententia cum Christiana veritate mirificeconsentiat. &quanquam si uuis de Numine quale quale illud diceret, sciscitatus esset ex M.Tullio, non facilε nobiscum Philosophatus esset , praesertim dum ipse Deorum introducit multitudinem , nos unica statuimus Numen, aliqua tamen ex parte excusaristotest quod Ethnicus esset miser. ac patriam legem sequeretur: ita ut facile Iouem,Castorem,& commentitios huiuDiboci Deos quibus λri templa dicata erant, intelligeret in praesentia .etsi,ubi data opera de Deorum agit natura, sortasse non tam Popularibus istis Dijs, quam beatis quibusdam mentibus excellentissimum Numinis nomen tribuat. Sed quicquid sit, his obtestatis , astirmat se ad Manilianam legem confirmandam nec cuiusquam rogatu deuenisse, nec ut Cn. Pompeii gratiam ac voluntatem sibi conciliaret. nee ut ex cuiu uam amplitudine praesidia in periculis vel adiumenta adho res compararet. Quae sine , quod pertinet ad Pompeij gratiam , an verEomnino pronunciarit,ac propterea num castEDeos quales quales ij essen0o
testetur, non facile aut confirmare ausim aut refellere. Illud tantum monuerim Q. Fratrem in F libiti quem scripsit de petitione Conlulatus,
Ciceroni in memo riam reuocare , circumspiciendum esse nedum Pompeii gloriam tanto studio augere niteretur , apud' multbs offenderet. denique ut Cn. Pompeium sibi as . . A iungeret curasse Marcum, non inficiatur Quintus . tametsi deinde Pompeius sere immomor beneficii visus est , dum maluit M. Tullium exulem adiuuare
. uidere. Sed ut visit recte su
175쪽
periesia facto , τι Mminem prauare oparui, rn centiarem e X μα-srha nostes ainum me πι--,-ηρ--hretico, sed eadem nostra Miariri imarisisu vita, si vestra να-a freti consequis r. Est enim innocentia in primis defugienda sunt pericula: atque hoc
maxime praestare hominem oportet. tametsi enim horresta praesidia reliqua non sunt spemenda, innocentia tamen innocentiaeque studio se quisque in primis munire debet. neque vero malus honorum aestimatorcensendus est noster Author,dum ait non ab uno in peium intelligit) neque ex eo loco, ex rostris inquam ubi scilicet Populi Rom. saluti ac dignitati studendum, non beneuolentiaac studium au μα- dum; sed laboriosissima ratione vitae, qua scilicet innocentes tueretur, actum in f ro tum in Curia, quasi in specula quadam, pro reipublicae silute versaretur honores
esse parandos, atque eos etiam tum demum, cum Populi Rom. voluntas accederet, quemadmodum accesserat in Praetura. '
QVamurem in bis causa mihi sesceptum est mirites s id omne Re pMblicae erasa sescepisse confirma.
Vm tu M. illi nec cuiusiauam rogatu nec Pompeii causa hoc munus obieri neque praesidii aut diumenti ullius gratia, quorsum tam gra-δ-uedicendi onus suscepisti praesertim vero quia Catuli Hortensi alimrumque multorum ac Lucullianorum inprimis inuidiam subeasn i cesse est. Ergo se id omne reipublicae causa suscepisse asti imat. quae r n tio Senatore atque Oratore grauissimo digna est, cui sine dubio om-- nia ad reipublicae salutem sunt reserenda: pro qua etiam mors oppetenda illa erit aliquando.
Atetur M. ilius multasse interim simultates suscepisse partim o scuras, fortasse propter eos qui Pompeio inuiderent; partim apertas, sorsitan propter Hortensium & Catulum ac sectatores quibus aperte resistebat: Deila etiam propter Lucullianos qui dictitarent Pompeium Luculligloriae inuidere, propterea moliti ut illi ex Mithridatico triumphum praeriperet. Sed curdicit mihi non necessarias quia has simultates non propriae tutelae ac sui ipsiuseausa fascipiebat , sed tantum re, publicae gratia. cur Populo Rom. non inutiles λ quia fore sperabat ut si Pompeius contra Mithridatem mitteretur, Populi Rom. gloria cum vini alibus, sociis, fortunisqueciuium de amicorum defenderetur, simulque Maniliana lege constituta, eiusdem Populi Romauthoritas ac dignitas conseruaretur.
176쪽
Ciscitari potui cti quispiam eur eiushaodi simultates Q stiperet, seque
inuidia sit biiceret, cum catere illa posset. An non M. Tulli caeteri id faciunt, seque a bonini periculo rutos praestant 3 Ergo M. Tullius ut 38s huic etiam percunctationi satisfaciati, gratussimis verbis profitetur se, quoniam eo honore, Plaeturastilicet Vrbana ; ornatus esset a populo Rom. ac magnis beneficiis assectus, aedilis quoque suerat: & in ea ipsa praetura fuit ma in Populi Rom. neuolentiam, 'dum ter suffragia promtulisser, ins=Krtias erato decretiisse Populi Rom.voluntatem,ac Reipublicae dignitatem, necnosociorum Probi inciartimque salirtem, propriis commodis, prout oportebat ac nuci uella decebat, suasaiae rationibus omnibus anteferre. ubi Reipublicae dignitatem statim post Populi voluntatem commemorat cui seruire decreuisset, ut ne populi v liintatem iniquam esse quis crederet sed aequissimam, cum Reipublicae dignitatem
contineret p latas: pert net cui on significat cu fallite Fn ureia e . Ita quidem quod
tota oratione contenderat hic etsi id riuina itque aliis verbis, sigialseat gloriae populi Romani, vectigalibus, saluti iociorum , sotti inae multoriam ciuium,quae omnia Mithridatico hoc bello ageremur, optimo consuli ac prouideri. Haec sunt quae habet in
potirema hac palle siue in peroratione. ' in . iNunc lithet perorationi S praecepta breuiter explicare cademque in Maniliana Obsemare prout recepi, ac paucis interpositis finem dicendi iacere. 1 Perorationem Graeci ..tλογον vocant ac sine dubio a praecipuo siue non postremo perorationis munere, quod cit breuis dictorum enumeratio: alioquin alia praestarestilet multa & varia. quin enumeratione carem quoque potest peroratio, quemadmodum cum alibi saepe tum in hac Maniliana licet animaduerterer ut proptereac modi iis a Latinis petoratio appelletur postremalim qua Cofirmationi ac Refutationi pars subiici quaeque claudi sistet oratio. atque hac etiam de causa Conclusio perantolaomasiam crediderim a Cicerone appellatur. sed mitso nomine. illud certu est, perorationem orationi commode & opportune conchi dendae intientam esse ; ita ut proprium illius mulius si opportunum orationi finem tanquam colophonem imponere. Vt enim Opportune praestat oratione ni exordiri, ita eandem commodE &Oppomine concludamus oportet ac peroremus. quanquant enim &peroratione,&ersordio carere potest oratio nihil enim prohibet quina reipsa incipias, seu a Narratione aut Confirmatione: vel Confit mationi aut Resutationi nil plane subiicias id
tamen a bono Oratore apud grauem con Icilium frigide& indecore, ac natura ipsa quodammodo repugnante, neri videatur. Itaque deprehendas quidem apud Poetas &Historicos, quoniam angustis uti solent concionibus saepe, vel Exordium vel perorationem vel utrunque a dice atibus praetermitti: in proprio certe orat pili curriculo ab oratoribus ipss, vel ab Isocrate, Demosthene, M.Tullio, raro admodam omittantur. Tibi igitur in Oratoria Palaestra explorandum est quid tuae orationi opportunE concludendae sit accommodatiam, ut inde perorandi occasionem ac locum arripias. Et si enim quaedam in primis orationi concludendae idonea videri solent, qtis etiam tum ab Aristotele atque aliis obseruanti ir,tum a bonis Oratoribus passim teruntur, facile tamen continnere potest ut praeter isthaec aliud quippiam orationiseeliciter concludendae sese obiiciat. id quod in Maniliana licet animaduertere, in cuius peroratione sit spicionem quandam diluit M.Tullius, quam de se emanasse antis In aduerterat. Vt enim maius haberet pondus oratio, eiusmodi suspicio, postquam caetera praestiterat luculente, depellenda omnino erat. quod persecit etiam egregiE. ita ut millum perorationi certius praeceptum ac documctum praescribi possit quam
ut concludendi opportunitas captetur, atque ijs elane peroretur quae tunc planE in finem
177쪽
finein commodE cadant. Tametsi non est quod inficiemur ea quae ab Aristotele or
tioni concludendae siue Epilogo tribuuntur, pleraque atque freque ter in perorati nem Deliciter cadere. Q iocirca lubet haec percensere,&quam in Maniliana Ot tione eniteant obseruare. Ergo illud primum in peroratione requirit magnus dicem di artifex Aristoteles, ut auditorum erga te beneuolentiam dc gratiam coiifirmes. Aerecth, ut scilicet eos facilius in sententiam adducas. Quamuis enim beneuolentiam captaueris in Exordio,1aepe etiam confirmaueris in progressu, plurimum tamen re-1ert ad victoriam ut eam tibi in fine augeas ac promerearis'. Id quod egregie facit M.
Tullius, du m sic suspicionem illam depellit, ut se quicquid agit, Populi Rom. cauri
agere, & ad illius dignitatem tuendam, quam suis commodis omnibus dc rationibus anteponere statuisset. hinc enim sibi Populi Rom. voluntatem ac beneuolentiam confirmet atque augeat,necesse est. Addit Aristoteles amplificandum: atque id quoque sine dubio apo iter cum enim in Confirm tione dc Resutatione id minus comis modε interdum praeitari possit c neque enim plura simul efiicimus commota aut persect perorationi reseruatur ut quod probaueris, ac sium malim quae tibi fauent, amplifices. a quo munere haud quidem supersedet luc M.Tullius, cum sic suspici nem illam depellat, ut diserte confirmet se eam causam tueri in qua sociorum , Pr uinciarum, Reipublicae ipsius dignitas ac salus posita sit Si collocatar quod sanh ad victoriam pertinebat non mediocriter . Addit tertio Aristoteles auditorum animos in epilogo esse percellendos. dc acute . nam ubi docueris, quemadmodum amplificationi ita animorum permotioni aditus patet amplissimus; ita ut quoniam in hac permotione victoria vel maxime posita est, non sit praetermittenda effectus concitandi occasio. Atque id etiam praestat M. Tullius, dum & Manilium dc Populum Rom. vehementer cohortatur inflammatque ad legem illam tuendam i quod sanheo aptius facit dc opportunius,quod eorum dignitatem dc authoritatem perinde ac Reipii bibcae salutem ea lex contineret. Tametsi negandum non est Ciceronem in ipsa etiam Confirmatione admonuisse motus Auditorum animis, ac prout quanque partem ex propositis demonstrasset, occasionem quoque arripuisse illos inflammandi. Ad ex tremum enumerationem requirit Aristoteles in Peroratione, ut scilicet breuiter repetamus siue enumeremus ea quae dicta sunt prolixius. Id quod reuera praetermittit hoc tempore noster Ciceror sed consulto ille quidem ac scite: quandoquidem dum singulas orationis partes, prout eas proposuerat,absolueret, quid in singulis effecisset docuerat. id quod obseruare in primis licet in tertia , quae est de imperatote deligen do, 3c cui oratio seruit uniuersal. hic enim, cum finem imponeret Confirmationi si edisserebat, Quare eum tabellum ita necessarium sit: vinetbgi non possit ita magi .utaturatisimὸ siit administrandam: σ chm et Imperatorem praeficere puptis,in quo sit ex tabcrificie tia , mgulos virtus, clarissima authoritas, regia fortuna: dubitabitis, lairites,quin boc tantum boni quod a Difr ιmmortalibus oblatum, oedatim en, in rempublieam conseruantam, atque amplifieandam eonferatis e quid illustrius ad enumerationem eoru quibus causam confirmasset 3 ita ut cum enumeratione opportune usus esset in extrema Gnfirmatione, illa postmodum in peroratione fuerit se persedendum ἰ praesertim vero quod quae petorationi tribuit Aristoteles, non ea sunt quae omnia in una cademque orationis peroratione exigantur, sed prout locus ac tempus postulauerit, aut omnia aut pleraque aut aliqua. id quod apud Demosthenem ac M. Tullium passim factitatum inuenias. Denique perorationis scopus ille esse debet ut quos docueris auditores, sese tibi dent atque in tuam sententiam planEdescendant ae veluti impellantur. cum igitur ad Manilianam legem omnino persuadendam dc obtinendam illud primum esse me- cessarium, ut Manilius constanter illam rogaret ac tueretur, Populus vero eandem strenuE ae toto pectore confirmaret oc amplectaretur,nihil opportunius accidere poterat quam ut M.Tullius, ubi suam sententiam confirmasset contrarismque reiecis.set, Manilium ac Populum Rom. in quo victoriae spes erat collocata, ad eam legem hoe est ad suam dignitatem authoritatemque, tuendam linpelleret dc inflammaret.
ita ut peroratio nulla vel commodior vel illustrior fingi aut excogitari posset hoc
Haee de Maniliana peroratione atque adeo de oratione hac uniuersa. ex quibus, si ea spectes ac diligenter expendas quae exposuimus ut eam intelligenter euolueres, si-
178쪽
mulque vim cum praeceptis praecepta cum usu coniungeres, habeas lanasseund Plui iii uin proficia, in eloquentia. Etenim quae siue ad Exordium siue ad Narrationein sue ad Contirniationem Resutationemque, siue ad Pedorationem pertinent. haec vero prolixhexplicata sunt: idque siue usum siue praecepta, quae duo eloquentiam pariunti requiras; Ex quo etiam factum est ut Inuentioni , Dispositioni, Eloe Ilom, quantu na lamen Maniliana pateretur, factum sit satis. Et sit enim sateor multa adhuc dii putata dc doceri potuisse de Inuentione amplissimus enim est huius campus) multa de affectibus praecipi ac moribus, multa etiam sigillatim asserri ad verborum ac siententiai um figuras ac tropos declarandos, veruntamen quae ad isthm ee discenda se spin Maniliana in conspectum dedere dedere autem non pauca) ea salabsic obseruauimus, ut ne huic quidem muneri defuisse videri debeamus. Quanquam licebit tibi Manilianum hunc Commentarium cum Aristotelea Rhetoricae commentariis quos interim in lucem damus, coniungete ut in eloquentia magis adhuc magi*que proficias, atque adeo tanquam in Theatro orationis Ideas omnes, praecepta, lumina, intueri valeas. nam in Aristotelea: Rhetoricae comment riis cum ςius prae pia atque sententiam pro virili parte nostra dilucidamus, ac latius explicamus,rum iisdem Centum oratorias Controuersias perinde nimirum a que in Aristotelea Poetici fecimus i interponimus, quibiis quicquid vel ambiguita-gem habe: et ac disputatione indigeret prolequimur explanamusque copiose. Minmulta,quo mam longiore indigebant disi ratione seorsim ne scilicet Aristotelicam interpretationem li,ngioribus digressionibus interpositis distraherem di intertui rem priuato commentario prosequimur: idqtie ipsos Eloquentiae Principes, ac de
praecipuis Eloquentiae arguinentis, disceptantes in eo introducentes. Ex quibus di-ipi tatiotii buseat,bs prima occurrat, quam iamdiu edidimus, quaerentes. AN sue
δεCTORI siue REO , dein uniuersum Oratori ingenuo, liceat in iudicisis&com pibus assectus concitare, ac Iudicum animos flectere, dc permiscere.
179쪽
Qui tamen non tam verborum ac literarum, quam renim, ord, nem sequitur atque orationis commonstrat artificium.
Ninatio a dios. ad 46s mullo AI f. mu βα- 33. us 33f. 34. pracepra 34. m. ad 3 s. m. problemata v ia interponuntur a 3 .f. ad 38. f. Maniliana sarrationis isti uini et situr a 38.s Mide Nius Vinationis probabilitate σω a flatu ad 41. m. ndem deis elarantis D sa qa. m. ad φ .p. dabitatur contra Minmodi i arrat O- respondetur a 44. p.ad q6. f. confirmatio a 6.f. σdesue , ainea veia tripartita proponitur Doutationi argumentum. ρη -m de genere belli quod tractaridum occurrebat. secundum demamtudine besti. tertium de Imperatore diligendo, agis veris de W- Mem de genere belli a 47.f ubi docet esse utile, b nesium, necessarium a 49. Ioaan. Mi bestim suadet a glaria prasertim militari sequa a 49. fads a. a salute sociorum sal. avectigalibus qua sint ornamenta pacis praesidia belli set. m. 33. a forturas 'manorum S 3. f. πινι menta διὰ singula e aggeraritur est' urgentur, pr --m de soria ass. ad 6 I. ubi deiniuria aecepta a Mithridate, o non tam deleta 3 9. Ointenditur P. R. aduersus Mithridatem a 63 f. ad 67fest de pericuis quae ab illo impenderenta
67.f. ad 7o. incendu- item et . aduersus Mitisidarem exemplistaruiorum 7I. dubitatur de belltim exemplum allatis a7 . . ad 7 .m.aliis adtae exemplis agi ν P.m. ad 76.mo 83. p. ad 84. m. multa tamen sis, riuntur exempli hcoab 8 . m. ad 3Α. v. d tantur tamen multa 8 8 s. respondetin 86.vectigabo argumentum quod babetur sa.f. urgetur 8 .m. Mi figi latis de vecti P in Asiaticis 88. ad sa. num toti a manda 96. Iom argumentum de entium fortunis exaggeratur 9 p . eonclarit νωiocinatio quadripartita de generebelli roo. f. aggreditur ad secundam partem qua est de magnitudine belli io a. m. ad Iro. m. interim ompugnatur etiam a Io .mad I 7s ad Iro. magritudo belli Ias. I a. elades Populo Flamiluta patreeunda x I. Miuditis de belli magnitudine I Aa fI43.μdesinusitur ad tertium panem qua est de Imperatore diligendo r43.seamparat sese, Uthinc Pσmpeium relebret et Gad r s. ubi explicat qua req rantur in suimmo Imratore 149. dubitatur tamen est responde tum Is .is r. a turde singulis ae primδ de scientia militaria 1 3.s ad I s. p. quanta haescientia in Pompeio I s. mista iro .m. explicatur Iec indarande virtute I .miata I Ta .faxn scitur in Pompeio a I72.f. ad 13 ρ. m. N-licatur tentum quod attinet adsuctoritatem 239. ada af agno citur in Pompeio a i .fad as8. explicatur quartum de Diuitate qua item in Pαmpeio agii latura 2 8.p. ad confutatio 29s. ad 378. eius usae necessitas 2s6. aduersarii qui refellendi 296 m. catulum latidas pri Ocur a 96. f. se eodem malia ubi laudatur 297.198. occurrit Hortensio 299. fas 3ύ7. m. refellisWCatulus 32 Tam Od ceps.
Perorario a 378. fad finem que Meeu 39r. privi explicatantum de eius ut, O quam in eae lar praecepta 378.f.
me vi sub uno quasi aspectu uniuersi Manilianae structura de oeconomia cerneretur,& illius artificiu m commodius agnosteretur. Nunc verborum ordinem isequentes, memorabilia quintam obstruabimus. 3 Amisio Deli P. R. quia 7s.f. 8a.tiae Mema eopissa breuiter adollo uam reuoratur, est de risserentia ri torsea edi milia
180쪽
eoticilietur μι mera ibid. . , is mirmanarat idem phas prom t exagitaturo desivitur γλ aura de Lucullo Tompeio IS9. perbole etiamutitur Cicero non modo amplifieatisne I 6o. Coloniae a s 8r. confirmatio 46δ ad api .f. de qua vide sipa in bis qua citantur post Narrationem. sis oreribus adde praecepta confirmationis a229o. p. eadcm praecepta in Maruliana obstruantur ac uiatis babetur a 6. O deinceps ad Gi Brasis exemplis tosa hae pars illustris adiparet, i ι multa interim dubitantur O explicantur pro tim 3 o m. ad 317 . DebberatiWi generis praecepta quadam Io . . Exordium e.iplicatur M. eius sinu na I 6. p. pulmodo in eo concidet cicero benevolentior ex posma inditorum 17.m. 1 8ί, ex pessima propria III exauena I 8.m. attentio quo do Oexempla ex Iu.Tultio I 9.fao. p. docilitas quomodo cum exemplis 22.m. eius pracepta a I. m. ex abrupto initium ct exempla zi f. 22. p. I puti in exordis uendi 22.f. ad alp. Favium unde concitat genter contra manos 13 I37. Dimam rica I 3T. Gentes curio ita a Mithrid te tra Romanos III. σ inceps. Gloria qualis mas tim militaris I. z. Imperbole etiam utitur Cicero non modo amplificatione I . Ideia quinque bumana ista uobis pro fuit Cicerae r qua fra 3 f. ad 3. Imperatores quidam laudatis . , . - V . Iηφcratorem optimum qualem fingat 3.m. I 3. otiost identur illi attribui, dum faucitas in eo equii ituri o. de felicitue Hrtuna I o. ISI. Linc perariisήGriar I. Inuocatio an in Conmne προκώ qui ea sint a 29. ad ii J Perulei, De lanci,cero, alii producuntur inb re a assia 3a. .ra Lucullas lucidatur O cur O II 3 p. res abeo aes 3. ad Ias .eius ciaue 1346. --ceps.eius virtus 68. fymna 67. Is 2. Ne a fabulaias .f. dubietatur ροι ad rem est' ponisinν Ι 8. Ias. ad III.
origo Mithridistri bini 16. progressus T I. Ouidius de Medea Ia6. de eadem Cicere 138 ora Peroratio 378. f. ad finem usique . quae fit eius natura 378. f. pracepta 3 33. I. G
TOmnis virtus 67. f. excurritur in eius laudes 78.m. . r. Flutarchus cultifortuna 67. I 62. Topuli R ani ordines 8o. m. est deinceps. Topulusutilitate ducitur 87. Reras censentur ister amius P. R. O qui 8o.est de Regibus 8a. f. Regum afflicta fortuna allicit gentes I 3 q. p. . Isisalisae Romana ordines O partitio 8o. O alibi. Senonus Perpenna quales cum Nithridate 5 . ii