장음표시 사용
141쪽
petiuin deponeret ac priuatus ad Vrbem rediret , post biennii victorias in quibus A.
ne dubio celeritate atque inciuili ia xsus eii magna, magnus cunctator factus eis, ita ut reclamantibus etiani militibus atque illius tarditatem incusantibus, Mithridatem elani passiis sit ac bellum inllaurari. atque id sane Annibalem adduxit ut Ronranae Vrbis lolueret obsidioneni quam facile alioquin expugnasset. cum enim reputaret sire visi Romam, hoc est Romani Imperii arcem, e1pugnaret, bellum conficeretur, sibique Carthagimen redeundunt ac priuatum agendum esset, placuit obsidionem ibiu ere,atque inde cum bello au thoritatem Imperii producere. Denique res est aleaei lenissima, ita ut undique sint angiastiae . si enim Imperatori tempus atque aut horitas quibuidam velliti haben:s & cancel l .s concludas, praesertim arctioribus, saepe illi rei
bene gerendae loco in praeesudat. & opportu nitatem adimas, quod sane plurimis euenisse certi tale si . Contra vero ubi aut laorltatis veluti habenas laxes ac temporis,uetem retrduuieritne is imperio amictus, dominatum sibi vendicet ac patriam opprimat. Id quod in Caesare obseruaret: cuit: cuna cnim imperium sibi ad decennium proro- ri obtinuisset, i mque exercitum dimitteret mi periumque deponere nisi grauate haud posset, occasione arrepta, in patriae viscera conuertit arma, ac Reipublicae tyrannidem occupauit, ita ut diligenter sit prouidendum cui, quando, & qua rati ne arma exercitimique committas. Tametsi,vires humanae fragiles siunt, Regnate, o At
dominatus perpetuis periculis sunt obnoxia, aeste unquam humana prudentia illis prosi accies ossit satis, Sed redςo ad pensum.
REliquum s vi de Catuli μνιborircle se sententia dirandum esse via
deatur νAmdiu significauit ab Manilij sententia & lege dissentire & Catu.
tum & Hortensium: quos statim etiam communiter laudauit, tum . V vero refellere coepit, suam debelli necessitate ociMagnitudine in eos rationem urgens, cum & ipsius belli magnitudinem ae necessitatem,&in Pomp. io summa esse omnia, ijdem faterentur. Quanquam ut e contrario eorundem quoque rationibus sigillatim satisi saceret, a Q Hortensio incoepit qui negaret uni omnia eme tribuenda . Cum igitur copiose redarguerit Hortensii rationem, ad rationes Catuli binas lila aut ternas rationes asserebat refellenda; descendit,&ideo ait ut de emtuliam thoritate ρο sententia dicendum esse videatur . Vbi appos te ait Reliquum en,
quia cum antea non modo contra Hortensium verum etiam comtra Catulum dicendum proposuisset, iamque Hortensii sen- 31stentiam reieciss)t, id plane erat reliquum vi refelleret δε- 'lulum . Tametsi ut rursus eum prius laudet nimbrum ut inuidiam magis adhuc magisque declinet in qtiam redarguat, non ait reliquum esse ut eius sententiam refellat , sed
ut de illius aut horitate & semtentia dicendum esse ubdeatur . & ideo in Catuli laudem sese prilis effundit pergens.
142쪽
dicam ex vobis συνeret,siis uno Cn. Pompeis omnia poneretis δι quiddaeo factum esset , in qua spem essetis habiturir,carpit magnam sua virtutis fractum ac dignitatis: cum omnes propὲ una voce in eo imo vo se
habiturai esse dixissis. . . .
Vod Catulistribuerat Populus Rom. ut Pompeii vicem subire posset,
mihiquulam in memoriam Herculem reuocat, qui idoneus habitus est ut Atianti succederetae coeli axem sustineretr ita ut nouus quasi Hercules interimit Catulus. Quae vero de Catulo ac Populo Rom. in praesens commemorat Cicero, a Plutarcho etiam commemoran- tuo ita tamen inhioauum et eo igisse non quo tempore Manilius contra Mithridatem,sed quo Gabinius contra tas, Pompeium Imperatorem d posceret verba Plutarchi sibiiciam; cum enim dixisset legem Gabinius Pompeii famili
vir rogauit, qua non civis, sed Faηὸ in Omues mortales severium oe ambitrium concedebat tib rum. Dabat enim imperiun eatis omnis intra criminas her sis maris , conmentisque totius ad quinquaginta a mari millia passuum ; paulo post sic pergebat , Procedente ad dicendum eontra legem catulo, magnumsilentium tenuit reaerentiamus Populus. Ponquamhic multis φαρ' laudibus commemoratis suasit, vi parcerent ei, nee periensis O bes s aliis ex aliis talem virum ciniscerent; At quemnam, inquit/abituri estis ahum, ne si amiseritis p crinis υna vore sueel
mauerum: D. ita catulus υbimbu profecit, destitit. Fortasse igitur eadem semel atque iterum fuerant decantata, quod aequὰ in Miuuidatico atque in Piratico talem ac tantam Pompeij authoritatem ac potentiam suspectam ha reti quin in Mithridatico multo maximis,cum Manilii lege Pompeii potentia magis adhu ac magis augeretur. Etlideo dicat quispiam legimus infra, ima reclamantibus Catulo sciliret O sectatoribus' vos amissum exoremtas delegistis quem bello praedonum praeponeretis: videtur enim india care id tunc etiam acet dime cum Gabinio ijdem repugnarcnt. Ex quo fieret ut quod in Maniliana iactum percensere videtur Cicero, esset quidem ei persimile quod a Plu tarcho narratur,non tamen idem: ac propterea utrianque vere contigisset. Quamquam ne hanc sententiam sequar, illud facit, quod non est verisimile Catulum eam interrogati'nem iterasse, ne videretur popularem auram captare, aeresponsum illud In te, ambituisus aucupata: idque eo minus quod ubi Populi responsum secus quam antea ceculisset, suo dedecore interrogationem illam renouasset. Vt omittam futura fuisse vi facile M.Tullius hanc quoque interrogationem diceret obsolevisse: quem admodum iteratum illud QMortensii dictum, Planetitiuolantia comederula, iam Obsol uisse affirmauerat. verendum igitur est ne iriniliana accidit, id a Plutarcho petineonsiderantiam ad Gabinianam reseratur: neque enim inauditum est ut memoria interdum labantur Historici: si quidem ipsum M.Tullium qui huic rei inte fuerat,iapsum esse,turpe esset suspicati. Nam si quis dicat, prilis hie de Q. Catuli a thoritate dicendum proponere, atque huius gratia, vi eam scilicet ex facto laudaret. quod non tunc in Maniliana,sed sui ore anno in Gabiniana lege acciderat, factum recensere, prosecto id in statui irasse constabit paulo post. tametsi reptagnati,quinniam sententiam meam aperui titis, non aduersaoor longius. Illud potius moneboa, Valerio Maximo factum c commemorari; cum tamen ne ex eo quidem liceat agnoscere num in Gabiniana an vero in Maniliaena id accisserit. verba haec sunt. semiam catarum Populus m. voee sua tantam non ad sidera usque evexit. Nam eam ab eo prororis inte. rogaretur, si in uno Pompeio magno Onima reponere posmerast, absumpto illo subii i eas s h cursu, in quo spem esset habiturus ; summo cressensu acclamaait, In te. Vim bonorati iaccir admiratorem: si quidem magno Pompeio duarum syllabarum sparis catulum aquauit. Haec Valerius ubi ait taurum stabaram spatio, spectans in ea verba late. Neque vero Dio, qui Catuli orationem rei eri quam habuit contra Gabinium,nos hac eximit dubitatione; propterea quodcvicina concio illa in qu facile eiusmodi interrogatio
143쪽
pem protulisset, lacunosa est, ita ut deiiderentur multa. quin eiusdem Catuli eones nein in Maniliuq praeter it,itau ne piequic emivi 91 hasin depellat tenebras. sam Xiphilino,qui rem narrat ex Dione, & interrogationem illam in Gabiniam r. senset, ideo grauate fidem adiunxerim, quod Dionem nisi mancum id quod nobis
p e conting i Idc lacu npium li/ud perlegerit: ac propyerea ex rauarcho illud 4
diderii. ut omitta iii ij limc quidem uti contare nam e is interrogationem in Maseniliana itera rir tutus. Iam vero duindiceret Catulus, siquid eo factura esset, Hrinde est ac si dice, et si mortuus esset: mali enim om inis vitandi causa mortis praeterit mentionematq ue idem valet, si quid ei buma itus accidisen quo loquendi genere usus est Cicero in prima Philippica: liuenter enim mortis declinabant nomen. Ita,-oite cum de Lentulo dc Cerbem quaereretur ex M.Tullio, Uixerimi, respondit, cum iam tum mortui siue extincti Geui, Q i vero ait Catulum magnum suae virtuti fructum ac dignitatis coepisse cum omnes acclamassem spem se habi 'ros in ipsos latulo,conserri porest cum Themistoclis dicto. Nam cum aliquando in Theatrum vςnisset Themistocles, atque omnus illi assaurexissent, a ludis ad eius aspectum oculos
Uenim ratis eff vir , τι ourea res tanta sit,ur tam disseisis, quam iste non qnsilio regere, o integritate tueri, o vuture conficere possit.
Ergit in eo laudando, quem iam iam refellere cogitabat. laudat vero illum celebrat, siue illiva consilium spectes, iiue integritatem, siue vii tutem: ex quibus onsilium pertinet ad prudentiam seu mentem intelligentiam, integritas ad mores, viri ut ad res gerendas: ita ut 33 apum non vesgariter laudet sed amplissime. Sed iam audiamus quibus ad eiusdem sententiam refellendam aggrediatur
SEdia hae ipsa ea vehementissime dissensio, qu quo misus certa est hominuisae mi s diuturna vitae hoc magis Respustiea, dum per Deos immortales libu inrui deber summi homniin vitε atque virtute. Ie igitur ad Catuli silentiam restilendam destendit ita re quemad 'miaum paulo a tua dixerat. vliquam en vide diruuti auctoriste γ stum
ratia disendum esse et arur, ita hic, quoniam dixit de a vilioritate, ad sententiam deueniat. Magnopere vero suspicor Catulum hoc die a suisse,cum non modoad eum nunquam sese conuertat Cicero in hac oratione, quemadmodum lacit ad Hortensium, sed semper perinde 3tque abesset de eo ag evideatur. Nam huc spectit quod hic ait ab eo dissentior atque huc etiam spectate videtur quod stupra aificinabat. In eo is vor spem bubi roses dixistis . contra vem magnopere crediderim Hortensium huic concioni intersuisse, cum dicat Cicero, Quid tum per Deos immortales si Fusotbvit ma quam ipsius No βησm. falas cs veraeas saetus iste Eteodem spectat Quod ait, Nam tu idem Haures a Pariter ornati pudiosi: Erursus, asto te animost. Hinens dicere extinauit. Cum enim toties ad eum se se conuertat arque illum appellet, vix ac ne vix quidem credi-ctrina haec quasi in absentem iamsse. Cum tamen E contrario suspicari liceat de Ca- , ,
tuto,quem non modo non compellat unquam,sed absentem indicat. Iure autem as
firmat esse cur Respublica, quoniamincerta est hominis vita ac mini in diuturna, Pompei; virtute ac vita fruatur dum licet: quia nonnobis natissimus quemadmodum
144쪽
dum alibi egregiε nos admonet Cicero sed ortus nostri partem Patria vendicat, paristem amici. Denique homo ideo ortus est ut aliis prosit, quemadmodum idem Author testatur, ac mutuo utilitates communicet. atque hinc factum est ut Liberum Patrem , Herculem, atque alios multos inter Deos referret antiquitas. ob id enim , homo homini Deus. Qitanquam eo magis erat cur Resipublica Popei j virtute situm retur atque eius vita, quanta quanta esset, uteretur,quod publicum bonum priuato longe anteponendum est, ac membra corpori inseruire debent cuius sunt membra. Itaque iure Spartana illa Remina, audita filij morte quam in bello pro patria obis rat inquit genueram, ut is essta Di pro Patria mortem - dubi ret o moere. Atque hie sane, quoniam M.Tullius hunaanae vitae commemorat breuitatem ac fragilitatem. liceret nobis de humanae vive fragilitate aliquid disserere. Sed quoniam totum hoe argumentum copioin is complexi sumus in ea ipsa oratione quam de humanae vitae
fisiuitate habuimus ac literis consignauimus, hoc labore interim supersedebo: IN Iud potius obseruabo, quae primo huic Catuli argumento obijciuntur a M.Tullio. parum opportuna videri posse, nisi Catulus Manilianae legis causa pronunciasset. vel fortε λ quod tamen vix crediderim9 in Gabiniana iam pronunciata quoquo m 336 do itetasset,ea verba, Si quid de Pompeio factum esset, in quo spem habituri essent. Cicero enim continenter respondet,sed in hoc ipso ab eo HM-ntilpiadigeatis, de quae sequuntur, ut ijs resistat quibus Manilianam dissuadebant intraim.
333T enim nihil noxi fiat contra exempla atque instituta mnarum
l Am refert argumentum alterum r&ideo apthillo utitur inhio, At enim quemadmodum supra dum refutationem verbis illis aggrederetur At enim visast vG. Qus dicendi genere dum sibi opponiti
frequenter utitur. Prudenter vero ae scite praecipiebat Catulus nihil noui seri contra exempla Maiorum: si enim eo consilio euolutiamus historias, ut inde hauriamus exempla quibus vitam & publicis& priuatim instituamus, quanto magis exempla Maiorum spectanda sunt, quae tacde causa nobis veluti per manus tradita sunt&consignata 3 Denique praeclara Matritum exempla debent nobis obuersari ante oculos, ut ad illorum instar Rempublici in primis gubernemus: exempla enim hic non quaecunque intelligit; sed quasi pedAntonomasiam, publica atque usu testata & confirmata, quaeque summatim probata sint, ac propterea pondus habeant&authoritatem. Et idcirco idem M.Tullius Crassum aliquando reprehendebat, quod nullis sententiam confirmasset exemplis. Ac de utilitate quidem ex veterum exemplis atque adeo ex historia & antiquitatis memoria capienda, scripsimus nos in quarto de Historia libro: ita ut non necesse traheam hic longius facere. Addit M.Tullius instituta, negans item contra Maiorum i stituta quicquam faciendum aut novandum: quia haec vel leges continent, quibus omnino parendum est; vel ad leges accedunt proximE: documenta enim &consu tudines, arm etiam leges ipsas, significant & comprehendunt. Iraque N-- scribit alicubiὶ non innitiva, non mores, non iura norisis :-rursus, Betistium publici leges o imnituta estniouerat. Exemplis vero subiecit instituta,quod haec maius habeant pondus.& amplincandi causa. Quanquam requirat aliquis,quid tandem laciendum negaret Catulus, cum Populum admoneret ne noui quidquam fieret contra exempla atque instituta Maiorum. vero crediderim suadere voluisse vine duo bella,praesertim maxima,continenterue, uni eidemque demandareti ac propterea cum Piratico, est bello maximo praemisset, praeessetve, non esse committendum illi Mithridaticu . Adde neque prorogandum seu potius augendum Imperium scur enim prorogar tur nihil erat, cum ad triennium fuisset attributum) ac propterea nullo modo talem ac tantam uni potestatem esse iaciendam. Haec videri poterant fieri contra exempla atque instituta Maiorum. Et ideo in ijs sigillatim refellen sis ver bitur M.Tullius rQuanquam non est dissimulandu a Catulo isthaec dissuaderi, no tam quod veteretur 'u N ne
145쪽
orum empla de instituta desererentur violatenturue, qu)m quod per ime, stet ex ne Pon,peius tali auctiis poteria & authoritate, Reipublicae sibi vindicarei uo. Itaque obseruandunt erit in progressui num M Tullius ityijs latis faciat quae Catulus interim condebat pectore,vςl clam indicabat;quana ijs quae novari non dissimulant prohibebata nam iis quae paulo clarius obficiebat de exeniplis institui il-que Maiorum, respondet cumulate, Sed eius responsum pudiamus,
Non duo Belua Maures nostror semper inpareren eludini, in belisutilia
tali, se se ra nouos cases temporνm, πρuρrum horum ratιο-aceommodasse , inplis ac veluti praeiudiciis quibusdam certat contra Catulum δε ac primum uniuersim tum sigillatim, Universim hoc in loco: et si h rein uitet&q:iasi praeteriens: ait enim Maiores in pyce quidem consuetudini, in bςllo autem utilitati, paruisset quasi vetit Maiorum exemplis&institiuis haec vero duo intςrim consuetudinis intelligit nomine in pace semper inhaerendum: vel certe raro ac non sine magna & cauo de cautione ab illis dii cedendum. in bello non tam facile illis parendum. Sed cur ob:ecro in bello potiusquam in pace discedendum ab exemplis institutisque Maiorum Ea, opinor, de causa, quia pax commodorum & utilitatum plenissima esse s let,ae propterea in illa non sacile quicquam novandum, ut enim humanum corpus, cum valer,de suo statu dimouere periculosum; ita cum prospere agit Respublica, nihil mouendum aut novandum est. Contra vero in bello, quoniam detrimentosum est, ac pacis commoda dc utilitates euertere soler, utilitas ipsa spectanda, ac bonu quucaremus, ita ut noua consilia suscipienda sint quibus utilitatem amissumque bonum recuperemus.& ideo cum dixisset Maiores in bello utilitati paruisse, tu hijciebat; sem- Ner ad nouos casus temporum,nouorum consiliorum rationes accommodas c. quibus significat in bello, proptereaquod detrimentosum est, atque aleae plenissim ti nidi inconstantiae, spectiisse casus quos serrent tempora di qui sanEcasius,quoniam saepticsime noui esse selent ac varii, nouis quoque conflijs indigent nouisqtie detinerati nibus i ita ut ueph consilium semendum iit in arena, ac summatim no eam veteribus 3 37 emplis instituimque parendum, quam ab illis discedendum, ac nouum consi humcapiendum. Ac proseuo ars militaris si tamen ars appellanda est9 inter coniectura- Iesest nu meranda, quaeque maxime omnium inconstat ites habeat rationis ae mini' mE firma praecepta. quo fit, ut eum nullis certis institutis contineatur, necesse sit noua qnotidie excogitare consilia . iam rem sigillatim t dicere coeperam con-srmat exemplis. α praeiudiciis plurimis. dc ideo pergit
re me confecta: -as bes patentrissimis, qui huie Imperio maxime mi naba rur: Carthaginem atque Numantiam ab eodem Scipione es deleras: nencstri memorabo operita vobis patribusque vectris esse visum, ut in uno C. MAE istse imperis poneretor , ut idem cum Iugurtha, idem cum Cymbris, irim cVm g heaunis leum adn -M rarus. . ia
146쪽
Raeteritionec quam aliqui vocant )seu praetermissione utitur adhue ea
commemorans quae interim significati e praetermittere velle. lia quidem ad ea properat, atque illa in primis commemorat, quae praeter exempla atque in istituta Maiorum gesta sint a Scipione & C. Marior atque ab his ad Cn. mpeium ipsum descendct, ut maius habeat pondus oratio: si quidem in Pompeio ipso que in admodum constabit in progressu ab Maiotum exemplis&inistitutis saepissime discellit Respublica. Sed de Scipione dicamus primum, tum de Mario, atque hinc statim ad Pompeium progrediemur. Ergo minor Scipio Africanus Pauli lilius,& iii Asrica prius & subinde in Hispania euertit. iure autem maxima appellat haec du' bella: nam tertium Carthagi., iiense bellum hoc enim ab Africano Minore gestum9 fuisse maximum, ignotat
nemo: praefertim vero quia licet breui tempore, maximo tamen euentu, pugnatum est,atque adeo Punico primo & secundo finis impositus. De Numantino velo nihil attinet dicere: nam quindecim integros annos Numantia una, Romanorum exercitus varios sustinuit ac deterruit; ita ut eo ipsb qui Caithaginem euertisset Sc pion hoc est imperatore maximo.Cpus fuerit. & idcirco iure etiam duas istas Vrbes potentissimas fuisse ait, qua que Romano imperio minasentur. Iam vero quae uni eidemque Mario bella conantissa suerint a Populo Romano, satis indicat M.Tullius.cum de Πεῖ- , contra Iugurtham dc contra Cymbros dccotra Theutones bellum gessisse assirmet. Contra Iligurtham in Anica, quem vicit captiuiamque duxit in triumphum i cum Cymbris Galliae, Theutoni, Germaniae Populis. cum enim ii Romanos duces Syllanum, Manilium, Coepionem prosi gassent, a Mario tandem in Claudio can i caesi sunt omnes . Sed ad Cn. Pompeium deueniamus t tametsi duo pro iis iis quae hactenus explicaui,addere lubet.Primum est micum videri posse M.Tullium longiore oratione vii ad Catulum in re hac refellendum,cu Dictatores proferre potuistet multos quibus summa rerum omnium potestas tribuebatur; ita ut Vrbis quoque Magistrati. hus omnibus imperaret Dictator: quod tamen interim a Manilio non concedebat ut Pompeio. Sed distimulauit, opinor,hoc argumentum ac praeiudicium, quod recens esset Syllae memoria, qui sibi Dictaturam magno cum Urbis malo vindicasset: ua vicum inuidio su m esset eo tem pore Dicta totis nomen, non commode huc confingere 33s potuisset. Adde quod quo major Dictatori aut hori las concedebatur,eo breuitis illius authoritati praescribebatur tempust semetiri etaim spatio abstituto, expirabat Dicta. toria potestas. ita ut min is valeret de Rempublica occupanda cogitare. Id quoci interim in Pompeio multo aliter eveneia , cui triennium attributum fuerati a Pirati-co,ac Manilii lege di tempus 6c aut horitas augebaliar in Mι thridatico. Alterum pertinet ad Praeieritionem qua hactenus usus est M. Tullius. quicqv id enim hactenus acu uersus posterius Catuli argumentum disse iit. praeteritione transsegit. Vtitur vel ocualibi saeph hac figura eleganter, tum maxin e hoc in si cα Etsi enim latinis nonne inuis statum videri potest praeteritio enina tel 'raetermissio recens videtur nomen scre do quod graecam vocem vel απι, ν ustu parent, vel hoc dicendi genus circumscriberent: nam occupa bo,aliquorum pace, a praeteritione differt j figura tamen seu forma dicendi, qua quod interim dicimus, praetermittendum simulamus,vsitata est,& vero nobilis: in primis vero usurpari solet cum breuitati studelites, quaedam pertransentiam ac veluti digito commonstramus: seu cum ad maiora propci. rames mora strictim attingimus & indicamus. Sed veniamus ad Pompeium.
IN ipse Cn. Pompeio, in quo noui coη Iitui nihil urit Exatulus, quam murusunt noπa, Fum que Catuli voluntate cesttuta, recordamini. quid tam nouum quam adolescentulum priuatum, exercitum Himili Reip btica tempore
147쪽
O libentius ac propterea etiam copiosiis de Pom peio dicit M. Tu llius, quod quae noua in eo sunt constitu ta, ea serme summa Catuli voluntate constituta sunt, ac propterea vel quia de Pompeio ipso, vel quia a Catulo sunt constituta, ipsius Catuli sententiam ei Iertant standitus. Quae vero tria hic primo commemorat in Pompeio nouata & const tuta,exijs fere perspicu videri possunt quae iamdiu fiunt a nobis explicata.Trium enim legionum exercitu m consecit in Piceno adolescens, cum vix ageret aut attingeret annum tertium ac vigς simum: eidem praesuit cum ad Syllam cum eo exercitu e Piceno in Campaniam contendit: rem optime ductu sitio sellit,cu interim non modo incolumis ad Syllam cum e ercitu pervenit, verum etiam tres Carishonis exercitus in itinere profligauit. Tametsi pauca quaedam Pilitarchi subiicere Iubet verba vide re tota constet planius Agebat cinquit Plutarchus id temporis in Piceno laesiae Pompeius. Habebat quid illic yraedia, verism magis quod municipiis duceretur quae familia ipser fiuriosa ta cupida erast. Qui υt clarissimos quosque o optimos vidit relictis tον- iunis suis diput quam in portum mora castra concurrentes; noluitim sicut profugus , vel macuus,vel ara risiss it udus, sed cum beninis splendidὰ eum manu ad illum proficisii Itaque
soli avis mouitque Tisente Hym promvso animo se ei dederunt. reieceruntque missos a carbone. ει paulo post. Hinc Tomycius anπον natus tres oe viginti. evescens impei rum tribunali in foro . euximi magna urbis, delectu tabuit, manipulorum ordinumque dacto sigillat constituit: inde cireumismoni eodem consilio adiit: fugientibus omnibus O cedentibus qui a Carbonestabant; athsemeia rauerari asambu breuispatio tres integras legiones conscripsit. Haec Plutarchus. qui continenter docet qui ad Syllam iter intendens, Charinam , Coelium& Brutum obuiam illi cum exercitu singulos procedentes profligarit, Scipionemque ipsum & Carbonem superarit 6c ad Syllam victor peruenerit. λit vero noster au-ilior Pompeium id priuatum egisse: siquidem nona Senatu i ustus aut Populo Rom. sed sua voluntate ac proprio marte, id fecit. Sed tamen ut Patriae ac Reipublicae laboranti succurreret:& ideo ait disti cili Reipublicae tempore: quia ninii tu Marii de Sullae dilaordijs, Populi ac Senatus dissensione, res Romana nutabat,& in maximis per culis versabatur: praesertim vero cum non deessent. ex patri liis, inter quos Consul erat Scipio,qui Carbonem ac caeteros Marianos sectarentur: ita ut Senatus etiam secum ipse pugnaret ac dissideret. Qiranquam illud dubites, qui haec summa Catuli voluntate sint constituta, cum ea priuatus ac propria voluntate gesserit Pompeius. Sed tamen vel quia Pompeius hac in re secutus est demortui parentis, Pompeii Strabonis inquam , vestigia, qui paulo ante publica aut horitate exercitum aduersius Cinnani Matianosque duxerat, vel quia Catulo ac Senatui laboranti praesto suit, ac propterea Senatum Pompei j sacta probasse non est quod dubitemus, nihil prohibet cur ea sumnia Catuli voluntate gesta esse fateamur. quod si obiicias constituta Catuli voluntate illa dici quod decreta suerint prius a Catulo tu na a Pompeio sessa, iam caetera sal temquae commemorabit in Pona ioconstituta , eiusmodi serme omnia videri poterunr, haec certEnon potant. nisi tamen dicas ea quae utiliter alicui geruntur & cum eius magno bono geruntur, tacite saltem censeri eius Voluntate gesta. nam certe hinc salus rei publicae est coni cuta. Sed clausula haec sit. Assirmauit quidem M.Tullius multa esse in Pompeio noua,summaque Catuli voluntate constituta; sed tamen cum i vestigio tria isthaec subjjceret quae Pompeius non publica aut horitate sed priuatus gessisset,ea noua tantum appellauit,non Catuli quoque voluntate dixit constitu ta: ita ut priora illa verba commode ac proinde distribu te sint intelligenda. ita scilicet ut tria ista sint noua tantum .caetera ferme & noua dc Q Catuli voluntate constitu ta. Sed &hic obseruanda est figura illa nobilis quam Graeci αυτπρο ii, latini aliqui Conuersio
nem,appellant; ut cum ait Cicero in Antonium, Doletis tres exercitus Populi Asm.merscctose interfecit Antonius. Desideratis clarissimos ciaes cos quoque eripuit vobis Antonius a autriritas huius ordinis
148쪽
OVidram praeter consuet inem quam homni peradolescenti, tu Sen toris grada aras Ono abesset, imperia atque exertarum dari e Siciliam permitti atque A eam, Hilumq- in ea administrandum Uuir in his prouineis
Angulari innocentia, grauitate, virmur bellam in Afrisa maximam conficit, victorem exercitum deportauit. 1 Aec quoque quae iamdiu a memorata sunt a nobis, perspicuavideri
3 3 possunt. Diximus enim qui&quammeausam siue in Siciliam siueri h in Ascicam nauigarito quid ibi gesserit.Quamquam tria sunt hieo,u ER struanda . Vnum est ea verba Imperium vi premeὐ- dari, significare exercitum reuera dc Imperium hoc rem re a Senatu P. G. fuissedasum; contra quam accidit stupra, cum exercitum priuatus confecit. Eodemque modo, quoniam ibi Pompeius exercitui non publica vi priuata prasuit authoritate, nec a Senatu imperator, sed a Sylla primum aut certe ab exercitu, est consalutatus, non tam dixit imperium gessisse, quam exercitui praefuisse hid quoniam publica accessit authoritas, imperium illicatum Mimat. Alterum est ideo dici Pompeium exercitum ad Vrbem deportasse, quia licet iussus sita Srlla exercitum in Astica dimittere,reque ipsa aliquam eius partem dimiseritialteram tamen partem Romam deportauit, oc classe id enim propia est deportaro secum reuerit reduxitque. Victorem vero deportasse dicitur ob Iarbam mitiumque deuictum di quin ob Asricam subactam, ut Plutarchus loquitur. Etsi lares in primis quem captiuum in triumphum duxit, videtur jectasse: nam Domitium, ne de Romano cive, etsi alioquin perduelle, triumpharet.capite plectendum curauit statim ac captus est. P stemum est: M. ilium supra sicae tribus illis interrogasse, ut respondens, sua singulis eleganter reddiderit verba. nunc tria rursus aut quatuor de Pompeio sciscitatur, quibus multo aliter orationis scili in variandae inuis9 subijcitur responsio, etsi alioquin respondetur singulis.
,.. Vid verὸ tam inauditum, quam equitem Romanum triumphare P.M eam di quoque rem Populus Rom. non modo vidit, sed etiam Iudio omni visendum putauit. Euera inauditum erat ut eques Romanus triumpharet. dc ideo cum Pompeius ad Urbem rediisset triumphumque peteret, Triumpis petratis inquit Plutarchus, negarui Sylla: siquidem conssi vel Pratori
tantiam, nemini praterea per legem permini. --obmem Scipionem superi rem qui in maioribus es η-ilioribus certaminibus P m vicerat in Hispania. qiadnee consul esset nee Pratori non possulauisse triumpbum. Quod si Pompeius penὸ adhuc imberbis, qui seηator propter Hatem non sis, mumbos in. Viam invia
tuis .in id um plaM ersis imperium o illi Me -ον-. Sic Scylla apud Plutarchum qui
propterea si peterer, se repugnaturum intercessurumque assirmauit. Sed frustra. Itaqne pergit Plutarc s. rii ero vita ideo tresedavit Pompeius,veri remtossimn dicauis Sylla, Fiares silem orientem quam orei num adorare: iuras suam incressere uius de crescere potentiam. Id sylla non satis intellexit:sed eum υideret eosqModierant,vultu Og stu obstupefictos, rogauis vid dictum esset . ubi accepit, Pomm audacia defixus, exclamavit, Triumpbre, Triumpiati Sic Plutarchus. Hic tamen non est cunctandum fateri,non m
3 do Cousuli ae Praetori vertim etiam Dictatori triumphate licuisse. profecto tum Sulla Dictator uiumphauit, tum ine Syllam litanum diu quam velum Dictatorem
149쪽
appelle0 Camillus in primis ac Fabius Maximus. Iure autem ut ad Pompeium redeam) commemoratur Populi Ror studium in Pompeii triumpho: nam praeter- quan luod res noti ardesectant,na nil ita Vrbe triunipho praeclarius.itaque iure B. Augustinus intcr ea quae *ςctare optasset, Romam triumphantem receius i. adde quod Pompeius, quippe equestris ordinis, quadam veluti amnitate attingebat opudumi. ita ut non m et hic non laetaria Patrio quibuseu nidissensiones passim exercebat, adequites etiam triumphum deuolui. Quanquam summo studio huiusmodi trium-
plium sibi visendum hulauit Populus, quod Pompeium in oculi serret uni ue diligeret: siue enim quod aspectu ac forma miram referret pulchritudinem, quae sine dubio suapte sponte conciliat beneuolentiam; siue quod suauissimis moribus praeditus esset quibus alliceret ani mos, siue quia rerum gestarum gloria admirationi esset omnibus, sue quia Populum mirifice coleret; incredibile dictu est qu topere Populus in Pompeium propensus esset. Id quod eo admirabilius videri debet, quod ipsius Pompeii pater, Pon peius Strabo inquam, Populo inuisus planε odiosusquecsset: idque tum quia vultu trux esset ac saeuus, strabosque haberet oculo , tum qum immitis esset atque asperis moribus, ut propterea mira fuerit talis acta rerum iis istis commutatio. Confirmat vero Plutarehus etiam Populi madium in Pompeii triumpho, Nam id etiam sinquitὶ nudium plebis ei maiorem in modum conciliaum sequi
gratum Populo fuit quoda triumpho inter mites censeretur . Consulto autem M.Tullius 3 6 uni Populo liom. id tribuit ut tanto studio Pompeii spectauerit triumphum: nani etsi sacile dissimularent Patres, rem tamen aegrὸ tulerunt, Seruilius etiam non secusae Sylla aduersuus est. denique citercitus ae Populi voluntate triumphauit veriusquam Senatus decreto. itaque Crassus etiam apud Plutarchum a Populo triumphu in τὸν. Pompeio decretiam assit mat.& ideo in hoc primo triumpho non ait M. Tullius P pelta ira ex S.C. triuii phasse, quemadmodu m in secudo amrmabit, sed tantum triumphasse. nquam de secundo etiam dubitare liceat. Sed de hoc paulo post.
fens s eques Rom. ad bellum maximum firmidois simumque pro Consuismitteretur ρ missus est. quo quidem tempore , cum esset nonnemo in Sena
ννα qui dicerer , non oportere mitti hominem priuatum pro Consule Philippus d Ais dicitur, non se tuum sua sententia pro Consule,sed pro Consulibus mittere . Tanta in eo Reipubtica bene gerenda spes constituebatur, ut duorum Consulum
munus unias adinscensis virtuti commituretur.' Ommemorat eandem rem Plutarchus: qui testatur L. Philippum ..isci.
retiali me de Hispaniae prouincia Pompeio decernenda .&hinc factsi est ut idem Philippus illud respondei et non se illum pro Cosule sed pro Consulibus mittere. Sed qui obsecro erant clarissimi isti sortissim tae consules ' nam Plutarchus, ideo Philippum dixisse ait pro Consulibus mittendum Pompeium, quod tacite significare voluis. set illius anni Consules nullo mi mero esse. Sane de M. Aemilio Lepido seu Man. Α milio Lepido quem alij vocant, satis constat, sed de altero non constat: alii enim Catulum alii D.Brutum numerant. Ipse tamen Catulum fuisse alterum inde coni icto,quod eodem in loco testetur Plutarchus Catulum praecepisse Pompeio vidimit-ceret exercitum: Pompeium tamen cunctatum esse donee L. Philippus de prouincia Pompeio decernenda squod obtinuit/ referret. Sed vivisit,& L. Philippus soco diae notare potuit eos Consules, cum impares essent Sertorio, cui tamen Pompeius adolescens par videbatur: dc Cicero alioquin de more eos laudare &clatissimos lasetissimos' ire appellare potuit, ne inuidiam subiret . meminit vero Cicero LPhilippi in oratione pro Plantio, eumque nobilitatis de eloquentiae commendat nonune. d
yique bellum maximum formidolosissimumque appellat Cicero Hispaniense , quod
150쪽
quod Sertorius iam Metellum Pium s E elusisset, cladibus etiam quibusdam cis cisset,ac timorem,ut erat Imperator strenuus & vigilantissimus, Hispanosque & Lmsitanos miris modis sibi deuiiuerat dc in Romanos concitauerat, Populo Romam, incussisset.
iridiam singulare, quam ut ex Senatus Consulto, lusius uias. Confuanoferet, quam ullum alium magi arumper leges capere tieri et e Vm ex Hispania victor rediisset, triumphus illi & consitatus, id Popilo iii primis exoptante; a Senatu decretus estiis inuito secl.& ut me citum dimitteret. Suspicio enim de metus sinquit Plutarchus Sen tum inuastrat, Pompeium non dimissurum exercitum, sed armis Syllae more dominatum occupaturum . quanquam Pompeius hanc, ut minueret inuidiam, se exercitum dimitarum deesarauit statim atque triumphasset. triumphus igitur 5: Consulatus illi decretus est. Hinc vero licetan, maduertere ante annum trigesimum quartum noti licuisso Magistratus attingere. nam cum ex Historicis satis constet Pompeium egisse trigesimum quartum cum primum obluit cosulatum, de tamen eo tempore nondum ei per leges liceret magistratum ullum capere,ita ut legibus soluendus saerit; satis constat, saltem ante illud te pus non patuisse cuiquam ad Magistratus aditum et, Maiores vero Magistratus intelli seu curules, qualis erat Praetura, Censura, Consulatus, urbana etiam Quaestura ut monent aliqui) seu verius aedilitas. nam Magistratus reliquos quibus curulis sella n quaquam concedebatur, antea sermis licebat attingere. tametsi Consulatum ante
'didragesimum tertium obire haud licebat: itari Pompeiost in ante decennium saria sit Consulatus capiendi potestas. cum Crasse autem gessit Consulatum, quocum tamen interim simultates exercuit,quantumuis ut Crassus id quod Plutarchus declarat illo potitetur, fuisset author.
QViae tam lacredibile εα- οι iterum eques Romanus ex S. C. trium
piaret Mphasim habent ea verba ex s. Gnam primum triumphum culpa lo ante dicere coepi non ex S.C. gessiti ea vero de causa videri potest incredibile,quqd hac in re de sua dignitate minuere visus est Senatus. eum eam dignitatem ipse Pompeio decreuit cui idoneus non esset eques, quamque primum minimε iubente Senatu arripuisset: ita ut Patres contra proprium commodum ac dignitatem decreuerint.Siacvt dicebam rid inuiti fecerunt, dc ut Pompeius exercitum dimitteret squod stetestatim atque triumphauit) ac metu illo Rempublicam liberaret.Atque hic sata haud ab re suetit obseruasse Tullianam copiam in verbis illis, quid tam nouuin, quid tam pra- rore se si , pridiam inauditum, quid tam is latum, quid tam se re, quid tam inre dibile, quibus singulis singula subiiciens, orationem mirificε variat exornatque. Sed& illud obseruari velim,quod inter oratorem de Historicum intercedat discrimen in rebus gestis narrandis. Histori enim vitio verteretur si quae de Pompeio commmmorauit M. Tullius, ea ratione narraret, ut reticeret aut dissimularet tam multa: ut primo exercitus potius ac Populi quam senatus voluntate, triumphassedc id genus alia i debent enim res perinde ac gestae sunt narrari, nec quidquam quod ad innam atque perspicuam rei cognitionem pertineat, dissimulare debet Historicus. oratot