장음표시 사용
411쪽
qui habent αλκρειαν κτλσο μ, απωση, hoc est, Veritate acquire vel posside,et ne repudies vel abiicias. Recte tamen plus videri potest Sapies significasse nempe nihil nobis charius habendii quam Veritatem, eamq; vel omnium aliarum rerum dispendio comparandam, studiisque, labore, indefessis vigiliis et orationibus quaerendam,omnia potius danda, ut ad h. t eam perueniatur,iuxta parabolam Euangelicam, qua simile dicitur regnum coelorum homini negotiatori quaerenti bonas margaritas, qui inuenta una preciosa dedit omnia sua et comparauit eam. Omnes scietias, omnes opes contempsit prae illa. Nam quae emimus pluris facimus, quae erbiendimus,uilius aestimamus, cupientes aliquid consequi quod nobis sit melius et commodius. Itaque vetat vendere eam, hoc est, ne quid ea carius habeamus,ne ob lucrum quodcunque eam alienemus. Nam,ut supra dixit, Melior est sapientia cunctis pretiosissimis, et omne desiderabile ei non potest comparari. Et Sapientiae . Pr possit,inquit sapientiam, regnis et sedibus et diuitias nillil esse duxi in coparatione illius,nec com paraui illi lapidem preciosum , quoniam omne aurum in comparatione illius arena est exigua,etc.Similia habentur Iob 28. Sciendii tamen emere nonnunquam accipi simpliciter pro coparare et obtinere, ut cum di-m 'ID citur in Esa. Omnes sitientes venit ad aqua . et qui non habes argentum properate,emite et comedite. Venite emite absque argento,et absq;
Vlla commutatione,vinum et lac.
Exaltatra ro pater iusti,or qui pietem genuit aetabitur in eo. a Gaadeat pater Imra mater tua, ct exulte quigen it e. OV O dicit in filio patrem assicere gaudio iustitiam scilicet et sapientiam filii, quanquam ex multis locis obseruare liceat apud Salomonem parum vel nihil est distri minis inter iustum et sapientem, sicut nee inter stultum et impium , ut tantum ornatus gratia et varietatis verborum,quem in priore parte sententiae vocat iustum,eundem mox sapientem vocat. Merito autem pater de filio iusto et sapiente gaudet,tum quod ob naturalem amorem ipsius ad filium, illius bonum suum ducat, tum quod fili virtus et sapientia in comodum simul et honorem parris cedat Liberatur enim pater multis malis animique cruciatu , et simul honorem apud homines et mercedem apud Deum consequitur, si
filium habeat Migi et probum. Pr missa hac siententia de gaudio patris exprobitate filii subiungit apposit monitionem ad filium, ut sit cause gaudii in parentibus, lando scilicet operam, ut sit iustus: sapiens, quo sicuuterque parens in ipso laetari possit.
nabefili mi cor iistim mihi,or oculi tui vias meas cuHodiant. uea enim profunda est meretrix, I putem angu Eus aliena. Insidiatur in via si Atreo quos incautes inuenerit interficiet.
412쪽
SIcut si perius a crapula iuuentutem auocaturus sapiens,ita nunedia libidine ac impudicitia,& rursum a crapula, pra mittit monitionem qua ad audiendum inuitat, quod iis vitia iuuenum animis poenitus inhaereant,6 ab eis sit ipsis maximum periculum. Petit ergo sibi cordari fit ij, hoc et ut animum tum accommodet ad audiendum Macceptandum quae dicturus est,quod idem alijs verbis significat cum subiungit.
Et oculi tui vias mediis custodiant, hoc est, utrimentis thiae semper obseruent vias quas tibi demonstro, praecepta scilicet meain rationes vivendi secundum quas vivere debeas,quemadmodum oculi corporales alicuius proficiscentis obseruant diligenter viam demonstratam per quam est ei ambulandum, ne a recta via aberret. Subdit autem causam cur studiose moneat ut oculi vias eius custodiant nempe propter pericula Minsidias quae iuuenibus imminent in via huius vitae. Eouea enim proinda est meretrix Meretricem alienam, hoc est, quae non est uxor, comparat Mprofunda fouet angusto puteo, traque similitudine significans eum qui irretitus est consortio, tam ori impudicae mulieris,& in graue periculum tum corporis tum animae incidisse,&ex eo non facile extricari, posse,quemadmodum lapis in profundam foueam non facile astendere aut emergere potest Tenaciter enim inhaeret libidinis vis efficaciterque detinent viri animum blandimenta scorti, ac praeterea in pleraque mala
libido hominem praecipitat, quibus se egrEhomo recipit, ut dictum est capite superiori circa illud simile huic.Fouea profunda os alienae Addit aliud meretricis malu ob quod merito oculi nostri vias sapientiae se per obseruare debeant, nempe quia ab ea in via huius vitae insidiiparan-aur. Insidiatur inquit in via quasi latro. Quead modii enim latro sui comodi causi insidias tendit ambulantibus in via,in quas incauti maxime incidunt, tuos,si tantii bonis poliat teporalibus,sies& vita nonu qua ita meretrices impudicae mulieres, tectis artibus seducere & ad se ob suuco modii taliere studit homines in via vitae huius ambulares, dii ubiq se ingeriit tenetrat, variis lenocini spellictu instabiles, cpotissimumcautos quo temporalibus priuant bonisti vita ipsa, animae potisis,mum,& nonnumquam etiam corporis,cum certum silmulierum impudicarum causa multa committi laomicidia. Caeterum pro eo quod nos habemus rivos incautos inuenerit interficiet, hebrae habent,vi praeuaricatores in hominibus addet.Quo significatur quemadmodum latro uos solet habere comites, ita scortum homines prevaricarores sibi solet adiungere per quos potentius sit ad decipiendum &jrqualendum Aut signi licatur meretricem in hominibus augere numerum privaricatorum.
quia peream multi excidunt a virtute ad vitia & flagitia Mysticus sensius iuxta quem per scortum haeretici intelliguntur satis intelligi potest
413쪽
et Minera leui ususto oculorum Z Nonne hi qui commorantur in vino, o student cadicibus potandis.
POMuam libidini, mala commemorauit, ut&4 erapula quae in libi
dinem frequenter tralii deterreret, varia eius mala prater egestatis malum,quod supra indicauit,nunc adiungit, filium omnibus modis retrahens ab ij viiijs, quibus iuuentus est maxime obnoxia . Siquidem nunc monet eum ut amore parentum hoc faciat,quo illi gaudeat de probitate filii nuc indicat vitiorum turpitudinem dc mala quae inde sequuntur,ut si non virtutis amore saltem timore poenaea criminum turpitudine declinet ab eis Indicantur in priori versu quinque ebrietatis mala. Primum quodie adserat ebriosis atque eorum parentibus .hoc est,dolo-Iorem animi simul corporis, gemitust angustiae ob moibos cruciatus, confusionem quae incurruntur ex ebrietate Notadum autem D.
Hieronymum dum vertit,cuius patri vae paulo aliter legisse quam habent modo, Hebraea atq; unicam dictione in duas resbluisse. Cum enim Hebria habeant ' z Auoi,quae dictio vox est dolentium,idem valens quod vae. D. Hieronymus legit di ab Oi,quod sonat patri vae. Secudum malum est,qubd adfert rixas ec contentiones,inter bibendum scilicet topos potum item,ut experientia docet Tertium malum est fovea, quod scilicet ebriosis frequenter contingit cadere in foveam,quia no pol
sunt per ebrietatem recte incedere,ae mala imminentiair cauere. Hebraea habent dictionem P Stach, in qua si litera, schinin dextro cornu punetum habeat,ut proferatur Schiach,foueam significat, atque hoe modo legit D. Hieronymus, si vero in sinistro cornu ita ut dicatur Si. ich,
quomodo hodie omnes legular, tignificatur gemitus vel sermocinatio,vt verbositasti loquacitas ebriorum designetur. Quartum malum est vulnera sine causa, tum quia ebrii cadendo frequenter laeduntur , tum quia
rixando cum aliis saepe etiam in pugna vulnerantur. Haec Vulnera dicuntur vulnera sine causis,quia sine aliqua utilitate suscipiuntur, non scilicet in defensione patriae in bello obbonum publicum , siue quia ob rem nihili temere nonnunquam insertitur. Illa quae eadendo incidiit ebrii,etiam sunt vulnera sine causa quia non inferuntur serro aut alia re quae solet q-dere. Pro sine causa Hebraeum etiam verti potes impune, ut significetur impotentia ebrii non valentis se defendere. Quintum est siffusio oculorum,pro quo male quidam legunt, suffossio oculorum. Prior lectio magis accedit Hebraeis,quae habent,rubor oculorum . Significatur ebrietatem adferre oculis caliginem, eosque suffundi multis humoribus visium obtenebrantibus.Possunt haec mala etiam mystice accipi, quia per ebrietatem incurrit homo vae aeternum dananationem scilicet aeternam, inciditia.
414쪽
dit in foveam multorum vitiorum, vulneratur secundum animam, hebetudine navi caecitatem mentis,ac visus interioris contrahit. Non ali risebit autem haec mala tatim ebriolis jed quaestione proposita inquirit, , i
in quo haec mala reperiuntur, ut a litorem horum malorum cstias rie ad considerandum excitaret , atquisic ellicacius ab ebrietate avocaret, cum,quae mala esse nemo posset inficiari, nusquam magis quam in ebriosis inueniri posse vel experientia teste ostederer. Vnde subdit, Nonne his qui commorantur in vino,hoc est, qui moras in eo trahisit diu multumque bibentes,& vini de temporis simul facientes adiuram.
3 i. me intuearis vinum Wando, iuescit,cum splendueris in vitro
In editur biande sed in nouissimo mordebit ut coluber, fit
regulus venena dissundet. PRO ne intuearis vinum po habent με μεθύσκες div&,id est, ne inebriemini uno,quod hemistichium etia est apud Pauliam ad Epho Ephesi,
si os . eisdem verbis hinc mutuatu Nostra lectio cum Hebraea coli sentit nisi quod pro flavescit,est rubescit, pro color eius est oculus eius. Sed haec parum faciunt adsensium. Sunt enim vina in quibus placeat rubedo sunt in quibus flauedo. Monet ergo, ut ne tum pulchritudine vini, tum gratia saporis,quam significat dicens, ingreditur blande, nos seduci sinamus,ut inebrietatem pertrahamur. Sic enim prohibet,ne intueamur Vinum,non quod intueri sit malum,sed quod via silvi medium ad ebrietatem deduces. Notandum autem quod cum dicitur dei in q, ingreditur blande, verbum,ingreditur, non accipitur pro intrat, ut significetur bibi cum amoenitate sed pro incedit vadit, quemadmodum patet ex Hebrais,quae habent, vadit vel incedit recte,hoc ell, placet videnti iustati& bene se habet imprimis.Sic Cati. .ubi nos legimus,Sicut vinu optimudilecto meo ad potadu pro digris dilecto meo ad potadu Hebrsa habent
sicut hic,vades dilei tome recte,huc est,gratia illi ac bene se habes. C terti ne gratia vini imponat oculis ac gustui,commonefacit nos exitus eius amarissimi tomparans intestacaciam serpentibus mordentibus,&4enena sua per totum corpus diffundentibus. Quo significiu vinum immodicesiumptum tandem grauiter assicere hominem ac doloribus implere, ac totum corpus malis implere humoribus veluti veneno,ita vi mortem adem adserat. Aut significat vinum immodicesiam plumipminem penitus turbare, lum& rationis integritatem euerti id corporis cotςmperaturam atque sibi plane dissimilem reddit, imo ad insaniam transfert non minus quod si OD ' colubro aut regulo fuerit moris. Porrb quod speciatim hic de vin i ur, generaliter etiam obseruandum est in reli
415쪽
gentes in nouissisno illos graui conscientiae dolore. Itaque siub speciali haemonitione de non intuendo vii ,generaliter recte intellexerimus initia 'voluptatum quarumlibet ut blanda suntJed amarum habet exitum,diligenter cauenda,l externos omnes cohibendos sensus,per quos voluptates ingrediuntur siuauiter ad animam, ne si eas admiserimus,postea aculeos ipsarum mortiferos sentiamus.
Qicuti Iri et tribuni exIraneas Q cor tuum loquetur peruersa.
Et erusicut dormens in medio mari,cs quas opum guberna: ora mi sent
Wi .Hiii codices habent extraneos,sed male,quidam habent extranea,alij extraneas,atque utraque haec lectio cosentire potest cum Hebraeis,quae utroq; modo verti pos tanto siquidem legatur extranea,significat haec sententia per ebrietatem nec oculos,nec cor,hoc est nec sensus exteriores,nec interiores suo recte fungi posse ossicio. Oculos enim ebriorum videre extranea,hoc est,alia qua re vera fiunt, cor autem eorum loqui apud se ioc est,cogitare peruersa,veritati: aequitati coh-traria. Si vero legatur extraneas, quomodo magis verisimile est Hieronymii vertisse,quomodo dc Beda legit,ugnificatur ebrios impudice oculosios conuertere ad extraneas mulieres,videntes eas lubrice, Meum Viderint eas cor eorum loqui apud se peruersa, cum earum conmrtium
peruersed contra legem Dei deiiderant,et cogitant quibus modis desiderium suum perficere possint. Pergit pulchra comparatione ebrietatis malumvi periculum ottendere. Et eris,inquit,dormiens in medio mari. Sicut enim qui dormit in profundo maris, agitatur varij fiuctibus i sum S de ortum idque inscius Sc ignorans,atque saepe in periculo est sib- mersionis,ita qui potu multo ebrius huc illucque titubando incedit, potu agitatus,animo item ad varia cogitandati desiderada impellitur, cum interim id in serio satis animaduertat, nec careat periculo ne sorte ab humorum multitudine sit m Socandus. Magis autem malum ebrietatis auget,cum subiicit,Et sicut sopitus gubernator amisso clauo. Sicut enim gubernator nauis,sopore reisus, per hoc clauo suis manibus amisso, uon potest nauem dirigere,unde sit ut non sibi tantum periculuna immineat, sed naui toti, omnibus qui in ea sunt,ita Scis qui vino sepultus est, nauem suam, corpus simulac mentem non potest in cursit huius vitae recte gubernare. Quia enim iam clauum amisit, hoc est, rationis, quae cunctas potentias animae dirigit, vim sibi eripi passus est,in summo omnium rerum suarum degit periculo, nec quicquam valent reliqui nautae, hoc est, reliquae potentiae.Secundam hanc partem aliter ex Hebraeo fere vertiat.
Et sicut dormies in vertice mali nauis. Est enim hie dictio ,Σn Hibbel.
quam volunt significare malum nauis,sicut satis etiam apparet, quia additur in capite,vel vertice. At quoniam verbum bῖd Habes, significat
416쪽
etiam gubernare navem D. Hieronymus intellexit hanc dictionem hiesgnificare gubernatorem, nec aliud significatur si fiat comparatio cum dormiente in vertice mala nauis. Is enim cum summo: suo dc aliorum periculo dormit,cum ad hoc constitutus sit, aduentum piratarum significet,aut portum terram a longe speculetur. Potest tamen Hebraea lectio simpliciter accipi, ut significet ebrium non posse satis quiete dormire, quemadmodum qui dormire volunt in medio aut in summitate mali,ut sit senis:Etsi dormire voles,eris scut dormiens in mari,agitatus scilicet vehementervi inquietus.
3 Ei dices verberauerunt me,sed ac dolui traxerunt me es ego non
sensi quando eui tibior rosum etina reperiam' Virba illa de dices,interpres de sitio addidit,quia et baseqi ctia non
dicuntura sapiente nisi in persona ebrij. Apparet autem ex hoc
versu comparationem praecodente pertinere ad ebrium dormientem,qui sequitur,quando euigilabo Et ehrh,dormientes ima xime non sentiunt quando verberanturo trahuntur, qtranqu3m in istunte haec competum ebrios, qui etiam non videntur sentire iniurias quae illis inseruntur,ia bbrii facti eorum non recordantur, Meuigilare dicuntur, cum digesto vino quo erant obruti,& dormietibus similes,sibi per sobrietatem sint redditi. Itaq; cum multis modis ebriosorum miseriam osten disset,hoc iam versu dupliciter, magis adhuc miserrimam eorum condistionem subindicat. Primum qu*dsensu cale n , suaque mala minime omnino sentiant, ita ut iniurijs opprobrijs ac verberibus etiam acceptis,dicere possint,3 nonnunquam etiam vere dicant sobri facti, verberauerunt me sed non dolui. Secundo, quod omniu est absurdissimum, quod cum sentire debeant, de nonnunquam satis aduertant, se omnium eis miserrimos,obnoxios tot malis,& alioru iniurijs, tamen pocula semper repetere desiderant, &ad se a priore ebrietate reuersi,rursum anim si apponunt ad potationes.Quod significat cum inducit eos,dicctes: Quando euigilabo Arursioni vina reperiamiCaietarius intelligit his omnibus verbis quae in persona ebrisdicuntur, ebrium gloriari se per ebrietatem
factum impassibilem,atque ob id velle perseuerare in potationibus, per quas consequatur,quod mala non sentiat. Caeterum queadmodum iuxtam sticum sensium,quod i pra dictum est de non contemplando vino,generaliter ad alias etiam sensuum illςcebras,quae vini instar mutem hominis obruunt,accommodari potest,ita diuus Cregorius,& huc versum Gregori praecedentem generaliter accommodat ad uotiuis peccatores delitios huius mundi obrutos, nec ma mala sentientes. Id quoniam nonii epte fecit visium est hic asscribere. Sic enim habet in tertia patre Pastoralis curae admonitione 33. Vndevi Beda hic suum conanaentarium est motiratus. Admonendi,inquit, sunt qui reperi pa Syncupiscentia superantu Ut Lee a curare
417쪽
tas cotra legem Dei contra qua quod fit stabile esse non potestinee inultum diu manebit.
Sapientia ediscabitur Ammis prudentia roborabitur. Inis nareplebuntur cellarii, et uersas binanti preciosior
pulcherrima a SVperiori sententia dehortatus est Sapiens a mala ratione parandae
Delicitatis quam sectantur impii. Hic iam indicat verum conssequendae Delicitatis modum qui scilicet consistit in sapientia per quam scelicitasvi bene distabiliter acquiritur. Est autem hic in commendenda sapientia pulchra gradatio. Primum enim ei tribuiturqdilicare domum, secundo eandem roborare firmare, 6 tertio eius cellaria implere omni substantia tum preciosa um pulchra, ut hinc intelligamus sapientiare in familiarem & primum bene institui. deinde institutam confirmari,ae .postremum persici omni plenitudine Mabundantia. Per aedificationem domus non simpliciter intelligeda est niaterialis tantisi aedificatio domus, sed quead modii dicis est circa primu versiam cap. i . tropo Hebraico significatur rei familiaris res institutio, quae ut re iste fit per sapientiam, ita per eade S ciuitas re ethi nitituitur,roboratur,&perficitur omni ornatu abundantia. Mystice per sapietiam aedificatur domus roboraturvi repletur omnimoda mpellectile cum per intelligentiam diuinae legis quis cor muni construit,inhabitaculia Dei,idemqrassidue in virtute roborat, omnibusq; charismatibus ac donis spiritus replet ac perficit. Illud obiter in litera annotandii in se cudo versu dictione uniuersa no cottingeda cum cellariassed cum siequenti dictione siubstantia, ut patet ex Hebraeis.
Vi sapiens sortis est , vir docti, robuEm etai diu. enm dis ositione initur besium,ct erilsalus via Asta con- filia.
I Ergit magis adhuc sapientiae encomtum prosequi ostendens eam notantum domi atque an priuatis rebus, in pacifica reipub.administratione praeclare se habere, sed & foris, atque in bello gerendo. Ob id ergo virum sapientem sortem esse praedicat,quod etiamsi viribus corporis si nonnunquam infirmior,tamen per sapientiam plura 5 sortia aliis pristat, Sc potissimu in bello ubi ad superandii hostes plus valet sapientia duce qua militu fortitudo de multitudo. Vt experieti stpe docilit. Vnde subditur. iacum dispositione,hoc est, prudenti ordinatione,initur,hoc est iniri debet bellum, Et erit salus in bello,hoc est, victorix non tam ubi robur fuerita multitudo Hilitum, quam ubi sunt multa ducum sapientum consilia. Quod de bello corporali dicitur idem di de praelio spirituali dicendum, quod sicilicet nobis gerendum est contra hostes salutis no
418쪽
sed sapientiat consilij quae suggerit spiritus Caterum potest vir sapies
ideo intelligi dici sortis vir,quod sit magno fortique animo ita ut non facile cedat aduersis,quodq; suis passio ibus sortiter imperet, iuxta illud. Fortior est qui se quam qui sortissima vincit, Oppida. At alio hic spectasse sapientem nempe ad opera sortitudinis quae vir sipiens extra se praelut, patet ex subiuncta ratione.
Excelsi sulto sapientia,inporta non aperiet os suum.
RE uera etiam sapientum iudicio sapientia est excelsit, ut quae coelestis sit de veluti ex alto despiciens diuitias involuptates mundi.
Vnde supra cap. . dixit, sapientia clamitat in summis excelsisque Verticibus.Sed stulto dicitur peculiariter excelsa, vel quod totus sit terrenus,d curisti voluptatibus carnalibus grauatus ad eam pertingere nopotest,uel quod reputet sibi inaccessibilem tanquam valde eleuata supra se atq; ob id no studeat ea assequi,sed pert sus laboris persitit in sua stultitia. Et quia sic ei sapientia est excelsa, ideo ob desectum sapientiae non aperiet os tum in porta, hoc est,in locis publicis et in loco iudicii, quod in portis exerceri solitum fuit Vult ergo signisi are tales non peruenturos ad eum honoris gradum,ut in iudicio cum sapientibus sedeant, id de rebus magnis decernant,aut si eo peruenerint rubore sulIundendos, ut qui non habeant quod dicant,rogati suam sententiam. Potest etiam intelligi stultum in iudicio non aperii eos suum ad seipstim defendedum cum tanquam reus ibi sistitur,quemadmodum contradicitur de apicte, onys.l. ris confundetur cum loquetur inimicis suis in porta. Sic secudum mysticum sensum stultus non aperiet os suum in tremendo Dei iudicio in quo non poterit unum respondere pro mille. Et quia obmutescet cum eo qui intrauit ad nuptias sine veste nuptiali, proi cietur foras in tenebras exte
s cogitat mala facere, ultus vocaἷisar. I O stultus, Hebraeis est a P Baal Meet immoth,hoc est,
vir cogitationum,uel is qui habet cogitationes Accipitur autem diectio Mezimmoth, quanquam ambigua sit, freque ter etiam bonas cogitationes signitica frequentius pro malis cogitationibus,im pro scelere M abominatione, ut Leui .i8. 5 ip .dicti Zimma, unde Baal me Zimmoth significat virum scelerum hoc est, hominem sceleraturiavi ilagitiosum, ut bene quidam vertit hoc loco,& cap. tr. versuri. Vbinos habemus,
qui autemςonfidie in cogitationibus suis. Nam ibi est haec oratio Baalmezimmo i Significare ergo vult Sapiens venia quidem dignum esse eum qui ex infirmitate S ignorantia labitur: peccat. At eum qui ludet mala facere&cogitationes suas in hoc inimit,ita ut sit ex his de qui-ysi bus dicit Propheta: Iniquit, vini meditatu est in cubili suo:quique nouaa semper
419쪽
semper malefaciendia nocendi rationes excogitat infamiam magnam,
cosecuturum apud homines. Id enim significatur cum dicitur ipsum vocandum sceleratum,velit nos eruertit,stultum. Quaquam merit,stultus vocandus sit talis, quod salutis suae nullam habeat rationem , nec timore iudicij diuini a malo proposito,ac cogitatione malefaciendi auocetur,aut quia vanitas cogitationum eius aliquando tandem innotescet.
. Cogitatio nutripecratum eu,ra abominatio hominum detractor. HEbraea ad verbum habent, Cogitatio stultitiae peccatum Sc abominatio homini derisor. Pergit Sapies auocare a stultitia,primum quidem dicens quod omnis cogitatio, quam stultitia homini suggerit, hoc est, omnis cogitatio stulti quatenus est stultus est mala S peccatum, atque ad peccatum tendi quodio manebit impunitum.Secundo sibi ungens eum qui non tantum male cogitat, eo etiam irridet bene monente so consulentes, hominibus es e abominabilem, ut de quo nulla
sit sipes. Idem recte dicitur scde detractore, qui qui in de omnibus maleroquatur,nusqua bene audit,sed merito omnibus est ingratus,quanquam singulariter illud intelligi potest de detractore,qui detrahit bene monentibusvi docentibus ipsum. Sic enim idem erit detractor & irrisor Significat ergo stultitiam fugiendam,ut cuius omnis cogitatio sit mala,quae si eo progrediatur,ut etiam ole irrideat bene consulentes ac alijs detrahar, abominabilem aciet omnibus hominibus.
i Si des eraueris Apsim in die avumae,inminuetur fortitudo tua.
HEbraice paulo aliter: iucundius .Est enim allusio inter duas voces quam sic reddere licet. Si defeceris in die angustiae, angusta fortitudo tua. Talis enim est allusio inter voces hebrias qualis est apud nos inter angustiae tangusta. Potest autem hebraice teistionis duplex esse sensus. Prior hic, Si cum aduersum quid accideret animo defeceris per impatientiam,id ex eo prouenit quod fortitudo animi tui sit angusta,&exigua. inia si dicat id non tam imputandum est aduersitati occurrenti,quam animi tui vitio Alter iste, Si in die angustiae fractus beris animo per desiperationem,sortitudo animi tui fiet magis angusta,hoc est,per eam desperationem magis fiet infirmus ad euadendum incidentem angustiam. Vt hac sententia monere velit vicum praemunt angustiae animum non despondeamus, sed animi magnitudine aduersa superare contendamus. Iuxta illud Poetae,Tu ne cede malis sed contra audentior ito Atque hunc sensiam secutus est noster interpres dum vertit imminuetur fortitudo tua. Sunt libri qui prolapsus habeut lassus,quam lectionem tanquam originali magis conuenientem &sensui, praeserendam puto. Valet autem haec sententia ad erigendum animum non tantum cum aduersitatum externarum procellae ingruunt sed etiam cum conscien-
420쪽
eorporalenti,sed generaliter etiam de his qui qua uis miseria enecantur,ve morbo vel fame. Item de his qui de morte spirituali periclitantur, ut quos videmus vel suis vitiis vel aliorum prauis exemplis, Vel haereticorum doctrina erronea,abduci ad mortem aeternam, ut intelligamus omnes hic moneri,ut vel sana admonitione vel bonis exemplis,Vel precibus ad Deum susis vel quacunque demum alia ratione conentur periclitantibus adesse. Qui enim conuerti fecerit peccatorem ab errore Via suae,ser ruebb. uabit animam eius a morte.i Comede fili mi mel,quia bonueB,or suum dulcis imugutturi tuo. i Sic or doctrina sepientiae animae tuae quam cum inueneris habebis in noui mos emcri es tua non peribit.
P Riori versu ad mellis esum mutat, non quod hoc magnopere cur ret,sed ut exessi mellis per exemplum inuitaret ad percipiendam pientiam indicaretqne hoc esse sapientiam animae,quod est mel ut-turi.Eam stilicet non esse ut plerique existimat,asperam & inamoenam, sed reuera summam adferre animae voluptatem , ac proinde sicuti recthquis mel auid sumit,o voluptatem momentaneam, ita merito doctrianam sapientiaea sapientibus discendo percipiendam,quae no gutturi eo poralem dc transitoriam adfert voluptatemfed animae spirituale mi ob
id blidiorem. Ad quod quo magis prouocaret, ostendit deinde sapietiam
non tantum praesentem voluptatem adserre animae,sed etiam utilitatem suturam, cu subiicit,quam cum inueneris habebis pena,etc. Indicans simul sapientiam labore paradam esse & arduam esse rem,inventuque dissicilem,cum dicit, cum inueneris. Porro pro eo quod noster hic riusiam Verti habebis in nouissimo spem,Hebraeis est erit nouissimum , de quo
dictum est supra cap.praecedenti veri S. Beda doctrinam sapietiae melli fauo coparari hic intelligit,quia sicut mel cibis,ita illac teris doctrinis dulcedinem prcstat,ut scilicet doctrina sapietiae hic distinguatur ac teris disciplinis, cum simpliciter doctrina sapientiae, potius pro ipsa sapientia quae docetur a sapientibus,sit accipienda.
1 insidieris o quaeras impietatem in domo tacti, neques Ees
i Septies enim cadet tam cs resurget vij autem corruent in
P Rior versus. sic sere ab aliis vertitur ex hebraeo, ut sermo dir atur ad impium. Ne insidieris o impie domui iusti,iuxta quam lectionem fgnificat sapiens friistra impios insidiari iusto,ad perdendum eum Scquietem eius vastandam eo quod ex omnibus periculis facile Dei gratia subleuetur,& etiamsi saepe cadat in aliqua mala, tamen inde mox emergato erigatur,liberatus e manu impij cum contra impii sic corruant ut