장음표시 사용
421쪽
tam in malo impioriam sunt gauili, quam vel in gloria Dei, quae in impioriimpunitione declaratur,vel in sua ac piorum liberatione, quae impioru equitur punitione Atq; lais duob' modis iusti gaudere possunt,cuviderint impios puniri, affligiti perdi, nemo aute potest gaudere de eorum casuin ruina tanquam eis noxia, ac tanquam quibus ex odio tapropter nocumentum ab eis sibi illatum male velit. Ideoque ad significandum hic prohiberi priuatum hunc odij ast ectum, non dicit Sapiens,
Ne gaudeas cum ceciderit impius, inimicus Dei,sed mimicus tuus. Et ne exulter,inquit,cor tuum in ruina eius,non vetans gaudere in bono quod ruinam eius sequitur,sed in ipsa ruina hoc est,aduersitate quavisi pernicie. Caeterum maior videtur dissicultas in subiuncta ratione, ne sorte videat dominus,& auserat ab eo iram suam. Non est enim pium ideo abstinere a gaudio in malo inimici,ne Deus auserat ab eo iram iam, sed id contra charitatem proximi est,per quam desiderare quis debet ut Deus auferat iram laetiam ab inimico. Ad quod respondet Caietanus sapientem dirigere hunc sermonem ad imperfectos,quos ut inducat ad continendum sese gaudio de malo inimici, proponit eis periculum proprii mali, ut si non amore virtutis, saltem timore mali proprii M amore proprii boni abstineat a tali peccato. Significat enim eis huiusimodi laetitiam videri a Deo ac displicere ei, utpote quae sit peccatum,quodq; forte Deus
ob hoc peccatum desinet punire inimicum tuum cum duplici tuo malo, nempe cum confusione tua, quia cessante ira diuina confunderis de laetitia tua,8 cum reparatione virium inimici,qui cessante ira Dei, rursum in te insurget. Intelligit ergo Caietanus reuocationem irae diuinae ab ini mico proponi imperia istis,non quatenus est bona inimico, sed quatenus eonsecutitae mala est gaudet de malo inimici. Facilior erit solutio si pars illa intelligatur sic Et auferat iram suam ab eo in te. Nam pro auferar, Hebratis est reuerti vel redire faciat ad te sicilicet. Ita autem saepe accidit, ut qui in malo inimici sui gauisiis est, ipse idem malum, aut simile patiatur altero liberato. Vnde precatur Propheta. Memor esto domine filioru sel. ii K.
Edom in die Hierusalem. i contendi cum psimis,nec aemuleris ira pios.
io 'moniam non habent futurorum lem ase,ci lucerna impiorum
Vod hic in priori versu noster vertit,Ne contengas cum pessimis
Psalm. 36.vertit, Noli aemulari in malignantibus. Nam utrobiq; idem est apud Hebraeos,sicut Memistichio sequenti,Nec a muleris impios ,idem est utrobique verbum quoi ibi noster vertit, neq; 2e- Iaueris,ita ut versus hic mutuatus sit ex illo Psalmo, quem proinde D. Hieronymus etiam sic vertit in Psalmis ex Hebraeo,sicut hic Hertit Siran licat autem prius verbum utrobique potiusin dignari,irasci e eX can- . si a descere,
422쪽
primis,&deinde principum edicta seruanda esse,queadmodum& dom, nuclixe duo simul docuit,dicens: Reddite ergo quae sint C saris Caesari, Maiis , quae sunt Dei, Deo.Et Petrus Deum timete,regem honorificate. Cae t.ret.ι. terum in eo quod sequitur. Et cum detractoribus ne commiscearis, pro detractoribus, Hebraeis est participium ' a Uachonim a verbo Schana quod iterare significat mutare deductum a Schani,quod significat secundum. Vnde quidam vertunt cum iterantibus,scilicet iniquitates,ali; cum tumultuatibus,si cum inconstantibus. Alijsimplicius rectius cum mutantibus, vi subaudiatur decreta ac praecepta Dei ac regis aut cum his qui diuersium faciunt,hoc est,qui non timet dominum
regem,ut hic participium et a et Schonim sit positu,sicut Esthera. ubi cum nos legimus,nouis utens legibus, Hebraeis est Et leges eorum rvi Malachonoth,hoc est,aliae vel diuersae fiunt ab omni proposito . Aut sicut idem verbum positu est Iobris. Vbi pro eo quod nos legimns, Verbis mei, nihil addere audebant Hebraea habens post verba mea no iterabant,vel mutabant. Itaque in nostra litera per detraetores intellistero oportet eos, qui Dei regisque mandatis detrahunt, male de iis loquentes
ac vilipendentes,& ad contemptum eorum alios inducentes , quortim consortio monet Sapiens ut abstineamus,sebij ciens rationem. Quoniam repente consurget perditio eorum , ubi relatiuum eorum non est reserendum ad detraetores,sed ad Deumi rege,Vt patet ex subiuncta parte. Et ruinam utriusque scilicet Dei: Regis,hoc est punitione ab utroq; illorum prouenturam Monet ergo timedia nidi Deum & regem atquo abstinendum ab his qui aliud faciunt,& illis detrahunt,quoniam ab illis duobus perditio prouenit,id quesibito Minexpectato, ita ut non facit. posset quis praesentirer cognoscere ruinam ab utroque illorum imminentem Maior enim est Sc celerior eius punitio quam sere homines
3 Haec quoque septenetibi , Cognoscerepersaram in iudicio non eu
Erba illa haec quoque sapientibus non fiant referenda, ad superio-
ra,vi quidam volunt,sed ut patet ex Hebraeis ad sequentia, nam Vno veri apud eos leguntur,cum sequetibus.Et significatur haec etiam quae sequuntur post alia multa iam dicta, sapiente dici sapientibus.N minsipientibus nihil profuerit dicere. Aut haec quoque sapientibus asscribi Mattribui,hoc est, sapientum esse dictavi a sapientibus profecta esse,ut iam finis sit parabolarum Salomonis, etiam quaedam subiuncta sint aliorum sapientum dicta. Inter haec primum est cognoscere personam in iudicio,hoc est,attendere personam in danda sente tiai in
ea re habere rationem personarum,non est bonum, hoc est, res est valde
mala d noxii. Minus enim dicit quam significat, sicuri supra cap.ro. Fs P. Statera
423쪽
Statera dolosa non est bona. Et cipite sequenti, Qui mel multum comedit,non est ei bonum. Et supra is similiter dicitur, Accipere personam impi non est bonum.
Ei dicunt impio ius las, maDicetat eis popali, dete - boorti eos tribus. α arguunt eum Ludabuntur, sesse ipsos veniet benedictio.
iudices haec potissimum pertinent, sicuti quod praecedit de
cognitione personarum in iudicio. Qiii enim sic in iudicio atten- dunt non tam causae merita, quam perlonae qualitatem ut dicant siue Verbo siue facto,ad 1npium, iustus es ioc est,ut eum iustificet cum iniquam tamen habeat causam, tales non tantum subiacebunt maledictioni diuinae, sed & populi Maribus variae eis male precabuntur, eosq; execrabuntur ut qui sint pestilentissimi S reipub maxime noxii, cum qui sunt iustitiae ministri S defensores,eadem ipsi me peruertant. Vndeas L Esaiae s. Vae inquit, qui iustificatis impium pro muneribus, austitiam iusti aufertis ab eo. Contra qui pro ossicio suo arguunt impium ut meretur;siue verbo siue facto eius impietatem coercentes,ic iniustitia,consequentur apud homines bonum nomen, Sc benedietio non tantum diuina sed etiam hominum veniet super eos,hoc est eis bene precabuntur optabunt homines, ut quivi bene id utiliter suo sungantur ossicio. Potest&generaliter ad priuatorum adulationes c correptiones totus hic locus referri: Nam ut pessinae audiunt merito qui laudant impium in impietate sua, mentum illi praebentes impietatis suae,ita magna laude digni sunt qui impios redarguunt corripiunt, Sc quanquam non laudentur ab his,quos arguunt, plerique tamen in populis eos collaudabundet eis bene precabuntur, certissime vero a domino laudabuntur, quo et benedictionem,multaque bona consequentur.
V tabia de sutilitur, qui recta verba regondet.
UT subintelligenda est hie particula similitudinis,ut sit Gili recta verba respondet veluti deosculabitur labia aliorum hoc est labijs suis tam facit gratum hominibus quam si illis osculetur eorum labia Aut sine huitismodi subaudatione sic accipienda est haec sen-rentia,Qui recta verba respondet osculabitur labia aliorum, hoc est,admittetur ab aliis ad osculum,non tantum manus sed etiam oris, quod a moris maximum et argumentum. Quo rurim aliud non ignificatur parabolic quam quod omnibus erit gratus, quodque amabitur. Reetii autem verba respondet imprimis iudex qui sine consideratione per senarum pronunciat quod quum eli, Deinde Sc omnis qui rogatus sane sepienter respondet. Talis enim velut osculum porrigit interroganti, Varitatis cupido quia ei consolationem adsert non paruam , dc vicissim ad
424쪽
osculum eius facile admittetur,tanquam gratus ei 5 reuerendus. scia
Ium enim facile impendi rur ei qui gratus est quemque veneramur,cum sit amoris creuerentiae signum.
Praepara foris opus tuum, diligenter exerce agrum tuam, O ' ρ ea ad ces domum tuam. P Rudentiam quandam domesticam docet hoc pro ei bium Mordianem in rebus domesticis seruandum,nempe prius curanda esse quet sunt ad victum necessaria, quae potissimum ex agricultura petenda sunt,ac deinde cogitandum de aedificandis aedibus. Aut prius ex agricultura,alioue iusto labore opes colligendas, ut deinde suppetant sumptus ad aedificandum des necessarias,ne iuxta Euangelii parabolam dicatur, hic homo coepit aedificaret non potuit consium mare. Aut si per aedificare domum ut saepe alias, phrasi hebraica sagnificetur hic instituere familiam,docet hoc prouerbio sapiens prius curanda elia quae ad alendam familiam sunt necessaria,ac postea cogitandum de ducenda uxore,ac fa milia instituenda , contra quam plaerique hodie faciunt qui coniugio saimplicant, priusquam didicerunt rationem parandorum necessariorum. Quod autem dicit, Praepara foris opus tuum d explicat,cum subiungit. diligenter exerce agrum tuum. Id enim non est distinctum a prece denti sed explicatio precedentis, ut patet ex hebraeis quae habent & dinpone illud, sicilicet opus, in agro tuo . Agriculturae autem singulariter meminit,sub ea omnem iustum compraehendens labore,quod eavi simplicissima: iustissima,6 maxime necessaria ratio sit parandi necessaria opes. Potest insic accipi. ut significet qu libet suo tempore esse facienda,& quoniam opera rusticana suo tempore fieri debet est enim certum tempus eminandi,est 5 metendi tempus hoc non esse ob alia negocia praetermittendum, sed illis operibus suo tempore peractis, tum demum etiam alia negotia quae quouis tempore fieri pontini, quale est aedificare domum, peragenda. Vtut est,prouerbium hoc, uno proposito exemplo docet ordinem in rebus tegotiis omnibus seruandum esse, imprimis ea curanda quae sunt magis necessaria. Iuxta tropologiam docemur prius vacandum esse vitae activae,atq; in operatione virtutum erga alios,& in excolendo agro corporis nostri nauiter insistendum , quam quietem vitae contemplativae,quae per domum significatur in qua quiescitur, quis sibi expectare debeat. Item prius vivendum bene quam secura quis sibi conscientiam parare possit, in qua tanquam domo quiescat. Aut in agro huius mundi laboriosam paenitentit virtutis vitam subeundam, vi sic aedificare¶re nobis domum possimus in caelis, in qua perpetuo maneamus. Paulbaliter Beda ex Cregorio lib. io Moraliis cap. ii . Ac lib. iῖ.cap. 28.
425쪽
ea Mura contra proximum tuum,nec cres quequam tibi, tuis. di odicias, quomodofecit mihi, silcfaciam ei, reddam unicuique
iuxta opus suam. DVobus his versibus tria linguae 5coris peccata vetat sapiens. Pri.
mo ne quis sit frustra testis contra proximum suum. Frustra cotra aliquem testis est, qui contra eum testimonium perhibet praeter cause eius meritum,hoc est,qui iniuste et Lis,cotra eum testatur. Vnde sunt qui vertunt,ne sis testis iniurius in alterum. Atque hoc quide apertae est iniustitiae. Quod autem sequitur tetrioris est malitiae . Nec lactes quenquam labi js tuis,hoc est,neminem verbis tuis blandis seducas et fallas promittendo ei amicitiam quam corde non geris, aut laudando eum quo magis decipias .Et quoniam ad haec aliaque in proximum mala frequenter homines impelluntur cupiditate vindictae ob acceptam prius ab altero iniuriam,ibijcit tertio,ne dicas,quomodo secit mihi sic faciam ei, vetans ne quis glorieturse imitaturum alterius malitiam, ac significans non illam habendam prae oculis,sed legem Dei,ut non quid alij mereantur nobis, sed quid lex Dei requirat a nobis, spectemus et faciamus
Per agrum hominis pigri ira utor per vineam viri stulti. Et ecce rotum re euerant urticae peruerant superficiem rim Pinae Hrmaceria lapidum dePrtiata erat.1 Guodcum vidissem posui in corde meo o exemplo didici disia plinam,vsquequopter dormies, quequo de somno consurges'
3 Parum inquam armissis modicum dormitabis,pauxistam ma-ntra conseres ut quiescuae .
33 Ei enie tibi quasi curso e Pin tua, b mendicit quasi ir
CVM requenter hoc libro pigrinat otio sit dehortatus, nunc idem prolixius agit idque dupliciter. Primo quia ob oculos ponit quod per experientiam didicit, na scilicet pigri per ipsius negligentiam& socordiam pessum iri, ut qui viderit illius agrum repletum urticis,quod ab eo relinqueretur incultus, vel illi neglexerit semen bonum immittere,vel post iniectum semen a zizanij repurgare. Viderit etiam vineam eius omnium incurii direptioni fuisse expositam, destructa scilicet maceria lapidum ad custodiam vineae prius congesta, ita ut quae fructus adferre poterant bonos, nihil nisi malos protulerint aue nullos.Secundo quia ex his quae vidit prudenter apud se collegit&pigris Pradicit imminentem eis egestatem.Cum vidissem,inquit, posui in
426쪽
eorde meo,& illius ex eplo didici disciplinam, hanc scilicet quae sequitur.
Vbi sciendum versum illum, Usquequo piger dormies, huc translatum esse ab aliquo ex cap. 6. huius libri, ubi ante duos verius, qui ibi hic sequunt ut praemittitur. Nam Hebreta hic non habent,nec pleraq; exemplaria Latina vetera.Et interpretem hic non addidisse satis ex eo patet, quod vel Mim inquam addiderit in sequenti siententia, Parum inquam dormies 'cu illud potius addere debuillet in hoc versu Hicere,Viquequo inquam piger dormies. Caeterum versus qui sequuntur, duplice habent intelligentiam. Quidam enim intelligunt hic Sapietem docere quid facere quis debeat,ut egestatem effugiat,videlicet quod parum ei sit do
Inie dum, hoc est, quod pauco somno δ quiete parua debeat esse cotentus. Id enim si fecerit,etiamsi egestas & inopia aliqua accedat non adhaerebit tamen ei,sed veluti cursor,8 vir armatus,qui festinat procedere ad
aciem belli,cito pertransiet eamque sua diligentia facile superabit. Alij rectius intelligunt hic indicare sapientem, per quid fiat ut quis egestarem incidat quam effugere ac superare non valeat, nempe per hoc quod quis nunc parum somno indulget,& rursum modicum ac iterum modicum. Modicum sicilicet ibi et modicum ibi,sicque multis vicibus dormitando parum,dormiat multum,tamen si parum a dorni ire dicat,hoc est, biq; et semper ociosus sit,et moras nectat, varias sui oci causas prae- te Xens. Nam somno dormitatione, etcsiplexu manufa,pigrorum ocium designat. Hac ergo cessationes octo sit, ut de improuiso egestas ad- arentat,quemadmodum cursor aliquis subito Minexpectato adest,de eadem tanquam vir armatus opprimat sic hominem, ut eam non posit ese fugere,sed ab ea penitus consumatur Fames enim,inquit Hesiodus, est individuus comes hominis ignaui. Iuxta spiritualem sensim qui agrum cordis sui negligit excolere,deprehenditur sapientibus notantum Vacuus virtutibus& fructu bonorum operum , sed repletus malis siue tibia sic daemonum incursibus expolitus, quod sit destitutus per sitiam negligentiam Dei gratia Sc protectione tanquam destructa vineae maceria ideoque tandem post hane vitam inexpectato de ineuitabiliter opprimet eum grauissima omnis boni inopia,quando cum diuite epulone nec desideratam aquae nil tam obtinere poterit. Vide aut ex hoc loco quo- ni odo sapientis sit aliorum facta 5 fines animaduertere, atque ex
aliorum insipientia, sapientiam sibi comparare. Vidi,inquit, posui in corde meo, & ex exeplo didici disciplinam. Recte enim Cato senior stultos dixit multum sapientibus prodesse, qudd ab ijs cautiores ac meliores fierent, prudentes ver,nihil conserre stultis, qui illorum
recte facta non animaduerterent.
427쪽
Ertum est haec non esse verba Salomonis, sed addita ab aliquo in diebus Egeclii Regis , videlicet a Sobna, qui in diebus illis scriba ille
dicitur,aut ab alio quopiam. Esse tamen quae sequuntur ipsius Salomonis, nec alium eoru esse aut horem,paret,quia dicitur, Hae quoque parabolae Salomonis,quo significat, etiam eas quae sequuntur esse Salomonis,sicut quae praecedunt parabolae .Quod autem sequitur, Quas trantiu-derunt, nullo modo videtur accipiendum, de transatione ex una lingua an alia, quia sicut has parabolas Hebraice vel dixit, vel scripsit Salomon. ita eas viri illi Hebraice transtulerunt. Sed omnium pene sententia accipiendum est de translatione ex diuersis cedulis,et membranis in quibus sparsim inuentaesunt in hunc unum locum collectae,ic superioribus additae. Unde apparet,aut librum Parabolarum a Salomone descriptum in diebus Eaechiae fuisse mutilum,ic ex fragmentis colle stis fuis e per viros istos Ezechiae ix relli tutum integritati, aut parabolas istas, quae sequuntur ab ipso Salomone non suilli scriptas, sed ex ore eius suillia exceptasabas, illantibus ei miniistris, qua deinde ad Ezechiae Regis usque tempora disipersae sint habitae a pluribus,to viris istis collectae in unum, in huiuia ibri corpus siunt,insertae, ut annotat Venerabilis Beda Ad quemodum etiam quidam,ex hoc loco argumentum sumente ,putant,quae
haetenus praecelserunt, parabolas non fuisse ab ips conscriptas Salomone atque ab eo in eum,quem legimus,redacta ordinem,seda variis auditoribus exceptas,postea a studiosis aliquo in unum sub certo redactas ordine. Non enim hic Prouerbiorum liber continet omnes Salomonisi arabolas,quas usque ad tria milia eum locutum scribitur,cum nec mile habeamus in hoc toto libro,ut hinc conflet eum vel non scripsissiciquet locutus ell, sed ex ore eius diuersos diuella excepisse , quorum quae danain hunc librum sunt colle sta,vel si quaedam scripserit,iaaec postrema fatatem ab eo noluisse scripta, sed ab alijs excepta,& in diebus Ezechiae Regis sui illa addita scriptis ab ipse aut si etiam ab eo fuerunt scripta,tune d ruum fuisse restituta de addita brotus iam lacero dc mutilo per homi
428쪽
nur negligentiam.Vnde patet quam frustra laborent quidam ostendere
certam harum omnium sententiarum inter se cohaerentiam , cum sine
tali obseruatione ordiniς,digesta sint Sc coniunctae Sunt tamen qui totum hunc prouerbiorum librum volentes defendere scriptum elle a Salomone,ita ut eum habemus, per hoc quod hic dicitur de trasiatione in- relligunt viros istos Ezechia has sequentes parabolas vertisse ex lingua Hebraica in aliam aliquam linguam,in gratiam aliquarum gentium cupientium eas in iam transferri linguam. Ita enim dicendum ex illimat Dionysius Carthusianus, siquis defendere velit hoc opus a Salomone esse descriptum. Sciendum tamen, quod dictio Hebraica,pro qua nos habemus,transtulerunt, verti etiam potest, roborauerunt, aut sortificauerunt,quemadmodum: Liranus annotauit, ut simpliciter significetur parabolas istas, a viris sapientibus,qui suerunt sub Ezechia, robur 5 authoritatem accepisse, ut pro veris Salomonis parabolis haberentur,cum
prius sparsae haberentur in diu ei sis cedulis apud diuersios. Septuaginta Verterunt ἐγραψαιIo, hoc est, scripserunt, quomodo chaldaeus paraphrastes vertit. Porrb,quod haec transsatio et scriptio faeta dicitur avseris EZechiae omnino videtur intelligendum,ipsius regis iussu,& cura factum,qui sicut collapsam ante se religionem studiosissime restituere curauit, quemadmodum de eo prolixe scribitur a. Paralip. 29.ῖo. 3 i. capitibu ,ita etiam studium legis, scripturaria promouere laborauit. Vnde de eo dicitur cap. 3 i. quod praeceperit populo, Ut darent partes Sacerdo- tibiis, Levitis, ut possent vacare legi domini, velit habent Hebraea,vt fortificarent se, hoe est, sortiter se gererent in lege domini. Vnde pro eo quod nos habemus,viri EZechiae, Septuaginta Verterunt φιλοι εχιου, hoc est amici Ezechiae .Et omnino videtur viros Ezechiae dici famulos eius sicut viri David,vel Salomonis,famuli eius dicuntur.
sermon m. Arie admodum singularis hae e sententia diuersis explicatur. Consistit autem varietas haec potissimum in duobus.
EPlerique enim priori parte significari intelligunt, quid homines facere conueniat,pro glorias honore Dei,di qua re homines Deum gloria afficiant, nempe si celent eius verba mysteria quaedam,non facile omnibus propalanda ne sanetum detur canibus,nec margaritae pro ijciantur porcis. Qui enim secretiora diuinarii rerum mysteria occultant rudibu , indignis, gloria Deum assiciunt, cuius res 'se magnifacere declarant,dum studiose curat,ne quae in Dei rebus sunt honoranda,ab inditia is rideantur,contemnantur,m dedecorentur. Ita dira
429쪽
Ezechielis celancti in infidelibiis I rudioribus. Iuxta hunc sensum, insequenti parte non et bilitelligendum significari, quid reges coueniat pro sua gloria facere, quemadmodun quid praedictum sensum amplexi faciunt, qui in sequenti parte intelligunt significari gloriam regum in eo sitam esse, si pli hidiose inquirant sermone sapientiae,quo quae Dei sunt,ta quae ad regni gubern itionem maxime fici sit,plenius cognoscit. Nam duae huius sententiae partes,per comparatione:ri,ac similitudinem accipiendae sunt in ii sic modum. Sicut gloria Dei est celare Verbum, ita contra,gloria regum est inuestigare sermonem. Proinde si praedic ius prioris partis sensius placeat,posterior con equenter sic erit pars intelligenda, vesignificetur id cedere terrenis regibus,in gloriam, Schonorem ipsorum, si ipsis rum dicta factaque diligenter exquirantur, ac inuestigaur,l per scrutata inuentitur recta. Nam verbum d sermo, Hebraica phrasi, pro quavis re hic accipitur. Verum magis apparet in secunda parte significari,quid faciendo reges sibi gloriana,M honorem comparent, dc proinde in priori parte intelligendum significari,qua re Deus gloriam siua promoueat vel ostendat. Itaque Caietanus intelligit hic significari disparit tem inter Deum: reges consistere in hoc quod ad honorem Dei pertineat abscondere rationes iudiciorum, & factorum suorum,quia per hoc
patet ipsum non habere superiorem,aut parem cui rationem reddere cogatur,sed dominium eius: iustitiam tantum pendere a Bla eius voluntate, non ab homine aliquo aut quavis creatura. Sic autem facere non pertinet,ad honorem regum: quorum uis iudicum humanorum, sed ad illorum spectat ignominiam, sino sint parati declarare rationes suorum iudiciorum, te factorum, nempe quare sic,vel sic iudicent aut faciti t. Facit autem ad illorum gloriam, si quaerant aut inuestigent, siue sacroruni
Verborum, siue quarum uis rerum notitiam,ac veritatem, quod Deo tribuere non faceret ad illius honorem,cum inquirere proprie sit nescietis, Deus autem omnia sciat ab aeterno . Significatur ergo id quod Deo est floriosum,non vicissim etiam esse regibus,&motra,Simplicius fuerit in- relligere hoc pertinere ad Dei gloriam, quod nihil debeat inquirere cum
omnia sciat, quod cum omnia sciat,non tamen omnia se mox scire declaret,sed cuncta quae aguntur modo,&dicuntur apud homines celet ac dissimul et suo tempore omnia reuelaturus,cum omnia adducet in iudicium. Hoc enim mirifice commendat eius patietiam, & lenitatem,quod qui omnia nouit,tato tam tepote omnia tegat ac patieterierat. Ne autem hoc exemplum in Deo imitari velint reges qui in eius locu hic sunt constituti,ex opposito subiicitur,ad gloriam regum pertinere,inuestiga re sermonem, hoc est, diligenter inquirere de statu regni sivi, deque his quae a subditis in regno ipsbrum aguntur ut quae sunt corrigenda ac punienda corrigant,ac puniant. Neque enim ignominiosum sibi ducere
debent inquirere de rebus, quamuis hoc sit nescientium, nec instar Dei
430쪽
se gerere debent, quasi omnia scientes nec quae nouerula corrigenes, instar Dei debent celare sed detegere ac punire. Sensus ergo cli. S: cui ad
gloriam Dei facit quod non debeat inquirere de aliqua re ed quod cum
omnia siciaricet et tamen ea: ita ad gloriam regum e contrario iacit quod
cum fateri debeant se pleraque ut homines ne siri: e,cii igenter scrutenturres sici tu necessarias,ut inuestigatas detestant Venerabilis Beda mystice sententiam hanc Christo accommodat,6 Apostolis omnibusq; eius discipulis ac fidelibus tanquam regibus sub ipso constitutis,intelligens gloriam Dei in carne apparentis,in eo demostratam, quod verbum, hoc est, diuinitatem suam celaverit, infirmitatem humanitatis su et magis quam di irinitatis suae maiestatem mortalium oculis exhibens 9 se potius opeium miraculis,acm ilicis locutionibus,quam apertis locutionibus verbum Dei ac filium Dei in; inuans Fidelium autem discipulorum eius gloriam es e diligenter inuestigare sermonem eius,atqire in eo intelligere etiam tectam eius diuinitate. Ex praemis, is i ii telligere satis licet, quomodo huic sententiae non contrarietur, quod quasi contrarium in sipecie dicitur Tobiae a. Sacramentum regis abscodere bonum est,opera autem Dei reuelare ac confiteri honorificum est. Nam secundum posteriorem sententiae huius tractationem,qua celare verbum, Deo, inuestigare sermonem, regibus tribuitur, aperte nulla est contrarietas. Secundum priorem ver,tractvionem,qua absconuo, inuestigatio hominibus tribuitur,etiam non est cotrarietas. Nam per id quod est apud Tobiam tantum significatur bonum elie,ut quis abscondat secreta regum,que illi evulgarino'unt. Cui non contrariatur,quod ad eorum pertinet gloriam, si eorum ficta inquirantur,ut laudentur. Item honorificum esse,si quis opera
Dei revelet,sed non omnia apud qui suis id omni in loco, sed apud fideles,& pios maxime.&apud numqueque pro eius captu Sc affectione.
Carsim Arsum c terra Hersum cor regam inscrutabile. HEbrae significantilis sic verti possunt, Coelorum altitudini,& terrae proflin ditati,il cordi regia in non est perscrutatio vel inquisitio. Itaque tria significantur inscrutabilia cce him quatum attinet ad eius altitudinem,& terra quantum attinet ad eius profunditatem, Sccor regum. Et sunt per comparationem haec intelligenda hoc modo Sicut altitudo coeli,&profunditas terrae,itai cor regum est in strutabile. Altitudinem autem caeli,s profunditatem terrae inscrutabilia dicit, sicut Ecclesiastici i Altitudinem coelim latitudinem terrae, et profundum abyssi quis dimensius estόNam quanquam sint, qui se Assecutos rationibus natiiralibus putant, quanta sit caeli a terris altitudo, et terrae profunditas: difficile tamen est haec perscrutari nec satis firmis astruitur rationibus, quod de illis affirmatur. Deinde quod dicitur in Hebraeo horia trium no