장음표시 사용
451쪽
qtiam uis per sese bonum sit,& iucundum maietatem ipsam diuinam, reci iustiis rei praeclarissimae siue in scripturis siue alibi cognitionem degustare tamen eam supra modurri natur aut intellectui couenientem perscrutari,sua claritate hominem opprimit irmat, in stultitiam, amentiam Merrores ipsum praecipitando no secus quam solis claritas direm ipsam inspiciet item hominem excaecar quae alioqui reficit id illuminat. Vnde bene non et Sapiens alius Altiora te ne quaesieris de fortiora te ne η serutatiis mei is sed quae praecepit tibi De uri illa cogita semper, d in pluribus operibus eius ne sueris curiosius. Plurima enim supra sensti m rominis oste 4 Lint tibi. Multos enim supplantauit suspicio illorum, S in vanitate detinuit sensus illorum.
et Sicut or spatens C ab νue murorum amitiuata vi, seu non po-ieu in loquendo cohibere hirtium uum. HEbrae habent breuius: plenius, Urbs dirupta est sine muro, vir
cui non est prohibitio spiritu eius. Non enim fit mentio de loquendo, sed comparatur urbi diriapix,vel quod idem est patenti, homo cuius spiritu ,hoc est, animus, vel albectus nullo retinaculo cohibetur. Quod de quouis affectu vel appetitu intelligi potest tam eo qui est ad quiduis facie dum, quam eo quieti ad loquendum, ut significetur homo qui laxat animosio habenas, nec eum a pratiis suis conchisiscentijs cohibet muro timoris vel amoris Dei. Talis enim recte ciuitati diruptae, paterit aemu rodesticulae comparatur, quia sicut ex huiusmodi ciuitate muli nimis libere prodeunt,cum sua noninuaquam pernicie, imb&Gpsus alicitiando totius cmitat , quam quandoqare piodunt, sicut huius modi ciuitas facile patet hostiu incursiui, ita ab huiusmodi homine multa pro detint,multa committuntur, fiunt per nimiam libertatem , quam
sibi induis: M.quae ipsi sinat noxia .Estque talis expositus suis hostibus d monibus dissiceiti impi; quibiisve,qui ea ratione eum facit sibi subiugare,& ad suam ipsum trahere voliri a tem possimi. Sicut contra qui veluti vallo moris Dei retinaculo rectae rationis silios affectus cohibet, veluti ciuitas est bene murata, ut ex ira non libere progrediatur actioneo, nec in quam facit pateat hostium incursus. Sunt tamen qui per spiritii mitram potissimum quae difficii cohibetur significatam intelligunt,sicut Milla praecipue significatur cum dicitur cap. tis. Qui domina. tu aiiiiii, ito meliores expugnatore,vibium quia praecedit, Melior est pases,hbe est rimis&mansuetus viro mrti. Ira autem si non cohi
reddit homi irem oportunum interpresubster peculiariter accepit spiritum,proloquendi libidine Mintemperantia qua dissicillimina omnia stinere pronide adiecit in loquedo.Dicitur enim postea cap. ap.
452쪽
tis lingitat vel animi,ut sine retiiraculo rationis quiduis ubique ricat, bene singulariter ciuitati diruptae patenti, e muris caretvasi imitatur, quod in eo nullum lateat secretum ieci quae uis minia libertate e cordis ciuitate
proflindantur,cum maximo saepe hominis detrimento,quodq; talis eorum qui nocere voluntainiuriet facile pateat,& obnotatus sit, ut qui suis ipsius verbiς capiatur inuoluatur Monet ergo prouerbium, numquemque debere se reputare, velut ciuitatem quandam, cui multi insidiantur,ac proinde quibusdam retinaculis ac Veluti muris, omnes animi motus Maiseetiones,ac potissimum linguam cohibenda, tum ne ex homine prodeant quae non debent,tum ut ne ingrediuntur qui admitti non debent,& quos non conuenit nobis domi ri.
omodo nix in aliute,ct pluuia in messe sic indecens , DL
gloria. Onet prouerbium, loriam: honorem,qui λ-
tum debetur sapientibu si iustis, ut qui sit pH-mium sapientiaevi virtutis, nsi esse tribuendum stultis,sub quibus si omnes N improbi com- pruhenduntur, eo quod id sit indecens non aliter quam nix aestati, Se pluuia messii. Indecens autem est primum quia est prcter decorum rerum ordinem,qui requirit, in aestate sit calor, in messe sit siccitas. Ita Sc preter naturaeordianem l praeter decorum est, ut stulto,cui proprie debetur ignominia, id tribuatur quod sapientibus proprium est.Secundo illud indeco est, qui etiam noxium est.Sicut enim nivis frigiditas, nocet matura di frugibus, quibus seruit calor aestatis,et pluuia colligendis in melle frugibus quibus seruit siccitas me sis ita reipublicae bono multum obesi si honor stultis deferatur. Nun per hoc et illis occasio datur in stultitia permanendi aliis eos imit ad i. quia ut bene scripsit Cicero: Honos ali artes. Tunc aurem maxime istud nocet cum dignitates & praefecturae siue seculares siue Melessallicae eis committuntur. Nam ex eo quant uni mali proueniat in mundo experientia docet, ut omne pene malum huic rei sit tribuendum,mrod digni non praeficiantur,nec honor eis tribuatur quibus competit. Hinc enim fit, nec fruges mature sicant, nec maturae colligi benepos in hoc est, ut ad perfectam frugem virtutis Vel sapientia non per-Kk a ueniant, ,
453쪽
ueniant qui alioqui bonam de se praebent spem, aut ut qui iam ad magnum profectum peruenerunt, non colligantur,nec fructum in alijs faciant,quem erant faeturi.Cauendum tamen ne huius sententifoccasione subditi reuerentiam lonore negent si is superioribus,dignitate qua funguntur indignis . Non enim tunc honor stulto vel stultitiae eius defertur,sed gradui .in quo honoratur Deus,cuius authoritate sun8itur,et si indignus. Uenerabilis Beda nivem in aestate,& pluviam in melle mystice intelligit designare persecutiones infideliu tempore pret dicationis eua gelicae, quae dum grauiores intimuit,& calorem dilectionis in multis im- ipediunt,t fruges bonae operationis foedant. Quibus intelligit comparari gloriam quae si ulto consertur,quia si indoeto cathedra docedi in Eccletia coceditur,ae que similiter per hoc ecclelia, ut persecutione infidelium
laeditur, quod verissimum esse Arrianae inquit tempestitis calamitas
1 Sicut suis ad alia transuoians, o usis qualibet vadens scha
oicumstulara profatum in quempiamsuperuentu. Mittenda est particula,Nam,quae in quibusdam libris legitur se,
Nam sicut auis. Et legendum est non alta , sed ut habent codices emendatiores,alia,quomodo interpretem vertisse magis est veri simile ex particula quae sequitur,Passer quolibet vadens Caterum He braea secundam parte habent negative hoc modo. Sicut paller ad vagandum,sicut hirundo ad volandum,sic maledictio frustra non veniet. Qua sententia omnino videtur significari, maledictione quisine iusta rationerin aliquem profertur, non elie metu edam ei cui maledicitur, sed tantum epulandam,veluti avem aliquam quae avolat, nec amplius videtur. Ita enim et huiusmodi maledictio tantum leue aere verberat, ac in aere va- itat tri ,er initi auis volantis et aerem verberantis evanesicit Aliud est de aledictione qui , elo iustitiae in impios emittitur ab habetibus aut hori tatem, qualis suis maledictio Helizaei in pueros prolata et a Petro prolatam Simone Magum. Talis enim no se habet in iurauis auolantis,sed in uar studi verberantis et vulneratis. Sic et Graeca negative habet in huc modum Siciliaues volant et passeres,sic maledictio vana non m perueniet alicui. Potest et in hunc sensum nostra lectio accipi quanqua omissa sit negatio. Nam dicere, maledictum frustra, hoc est,sine iusta causa pro latum in itemplam, sit perueniet sicut auis, recte significatio superuenturum ei stabiliter, sed natim disicesurii ab eo et ut vagam auem huc illucq ie instabiliter volantem euaniturum, nec figendum in illum contra quem prolatum est,et in quem directum est, unde bene comparaturauia alia transia olati et quolibet vadenti. Hac sententia ergo confirmantur 4mbecilles contra blasiphemo ,necnon et contra eos qui ipsos mendaciis erant,et famam denigrare conantur. Nam et hi contemne di hac senis tentia
454쪽
tensa insinuantur,iuxta illud: Conscia mens recti famae mendacia ridet. Educit enim tandem quasi lunae dominus iustitiam piorum,et iudicium eorum tanquam meridiem, Ut est PCal. 36. Vnde recte Titus Vespasiani filius audiens sibi quosdam maledixi illi,dixit: Ego cumnihil faciam dignum,propter quod contumelia assiciar, mendacia nihil curo. Communiter tamen aliter , nostris hac sententia intelligitur assirmative in hunc sensium. Sicut auis ut passer vel hirundo enido suo ad alia et alia volat,
redit tamen in nidum suum unde auolauit: ita maledictio quae frustra in aliquem prosertur superueniet in illum, quo progressa est,ita ut ea maledictio sit ei contra quem dicta est velut auis in aere vagans, ei verba quo emissa est veluti avis in nidum suum reuersa, quia redundabit in caput eius, et propteream, si in alium prolatam, maledictioni ipsemet subiacebit. Hunc sensium etiam Hebraei pleriq; hic intelligunt, accipientes particulam bio, quae cum Aleph significat sere non, positam vealicubi fir,pro Lo cum Va', quae significat pronomen ei,ut vertendum sit sic, maledictio frustici ei veniet , qui sicilicet eam protulit. Atque hoc secutus videri potest noster interpres qui vertit, in quepiam superueniet,nempe in eum qui nialedicit alteri.
getam equo,Criumuiasino, si virga in dorso imprudentium.
HOC est sicut flagellum equo conuenit vel debetur,& camus vel
frenum asino,ita conuenit debetur virga dorso imprudelium. Pulchraco paratio qua innuitur quod queadmodui equus asinus domestica scilicet animalia, quorum,siis nobis est neces artus,quoniam ratione carent flagello: freno opus habent, quibus ad opera sua impellantur,aut ab indomita sua petulantia cohibeatur: ita Sc imprudentes,quoniaituderia Sciatione no reguntur, virga opus habet: castigatione, quale adigantur ad ea, quae ossicij eorum siunt, contineantur,
suis insolentiis e prauis desideriorum impulsbus. Hinc satis intelligere licet,&quam recte insipietes coparetur equo asino, quare eis virga ae castiguione opus est, sicut equo Soasino opus est flagello cis amo. Flagello enim his animalibus opus est,ut ad opus tu progrediatur, ac sectinent,cam ut cohibeantur,ic ne a recta via declinet Vtrumq; istorum stultis virga praestat. Quod autem flagellum equo,& camus asino tribuatur,non sic accipiendum, quasi unum mi ec alterum alteri approprietur,cum flagellum potius tardo asino et camus petulanti equo videatur tribuendum , sed cum utrumque utrique conueniat, tamen elegantiae causa unum viai, et alteriam alteri tribuitur divisim , phrasi Hebraica , quae in scripturis tap occurrit, quanquam nihil vetat dicere quod Salomon utriusq; animalis naturam aspiciens, quo quo ad se stinandum utimur flagellum tribuit, ut ad cursum incitetur, asino quo ad Kk 3 onera
455쪽
onera serenda lento gradu timur,camum tribuit, quo in suo lento gradu bene deducatur. Vt sic per diluersali xc animalia Sc diuersas eoru proprietate intelligamus etiam insinuari quosda non nisi suo malo,& quasi flagello impelli ad sapientiam M virtutis cursum , alios admonitionibus&correption biis veluti carno Sc freno imoderatius cohibe los ac deduc edos. Beda simili modo in his animalibus: diuersis qua eis tribuuntur philosophatus, per equia, cuius natura indomita est & sit perba supelbos,
per asinos luxuriosos ac lubricos designari intelligit. Et illis quidem ob superbiae repressionem necessarium esse diuinum aliquod flagellum,istis
Vero utilem et se infirmitatem carnis,qua cohibeantur, ut qui pote conuerti nolunt,coacti flagellis conuertatur a vitiis. Prior sensus simplicior est.Conuenit cum hac sententia quod Propheta Regius cum monuissetne similes essemus equo de mulo, quibus non est intellectus, mox subiungit ad Deum conuersius: In camo gessieno maxillas eorum constrin- p. 3I sequi non approximant ad te. Et supra cap. io. dicitur Virga in dorso
eius qui indiget sapientia.Conuenit Sc illud vulgaris prouerbi : Phryx
plagis emendatur. Contra vero generosus animus, ut ait Seneca, reetius ducitur qu m trahatur.
reson eas stulto iuxta stultitiam suam ne ficiaris ei similis. Responde stulto iuxta stultitiam siua, ne ibi sipiens esse videatur.
Issicultas hic quaedam est, quomodo contraria duabus his senten- iij praecipiat. Nam contraria sunt, Non respondeas stulto, ,Responde stulto maxime cum utrobique addatur iuxta stultitiam suam. Et potest haec dinacultas duobus modis tolli. Primo enim iuxta Bedam intelligi pItest,sapientem voluisse lignificare stulto stulte loque ii, quandoqtie respondendum quandoque non. Vtrunq; enim facienduna est pro temporum' persionarum diuersitate. Nami quandoque stulti stultus sermo cotemnet idus est,nec habendus dignus responsione, ne ii qui semper omnia dicta stulti reprehendere Sc consulare volnerir, etiam in stultitiam aut stultitiae notam incidat, dum facit quae stultitiae sunt respondendo ad ea quae contemnenda erant,et respondendo illi in quo nullus proseretur fructuς. Vnde supra dixit. Noli arguere derisere pur eup. ne Oderi te Qtrandoq; vero stulto inepta loquenti respondendum est, ut cum periculum est, ne aliis sua stultii noceat, sibique nimis placeat dum nullum audit sibi contradicentem,ac ob id sibi sapere videatur, audeatque frequentius, cliberius suam profundere stultitiam in aliorum detrimentum. Itaquerationes diuersae,quae in diuersis indicantur senteriis,ostendunt quando sis hillis respondendum, quando non Aliter dici potest, quod cum dicit sapiens,ne respondeas stulto iuxta stultitiam sitam, vult stultos ulta proserenti, non esse etiam stulte respondendum,
sic scilicet ut sapiens eius imitetur stultitiam, ut si stultus maledictis aliquem
456쪽
quem incestat, probris impetat, aut si carnalia proserat alius vicissim similia regerat respondeat. Sic enim similis stulto enicietur sttilia Ripse committens. Cum vero dicit, Responde stulto itixta stultitiam sua, vult pro exigentia stultitiae stulti resipondendum elle ei sed rationibus& verbis quae si pientem decent, ut scilicet prudenti responsione ostendatur ei stultitia siua, nec sibi sapiens esse videatur. Itaque in liuersis sententiis iuxta hunc intellectum quem tradit Lyranus pia politio 'uxta, acti pitur aliter. Nam in priori sententia significat imitationem,in secunda exigentiam. Iuxta priorem intellitentiam potest utrobique significare exigentiam, ut significetur aliquado resipondendum stulto pro exigentia,' ut merito stultatiae eius,aliquando non resipodendum ei ut mitetur Beda utrobiq; intelligit significari imitationem,ut sigili ficetur qua doque non imitandum in responsi ne stulti sermonem,sed tacendum gecontemnendum aliquando imitandum Sc alterius stultam sit perbiam alia decutiendam stultitia quod nonnumquam prudenter fit, quomodo Paulus dicit sactus sum insipiens, vos me coegis is Septuaginta sensum secundo loco positum videntur secuti. Habent enim sic: ne resipondeas stulto secundum stultitiam eiu g.ut ne similis illi fias. Sed responde stulto ad stultitiam eius, ut ne sapiens videatur apud sese. Conuenit cum hac
do trina illud quod Cicero in Apologia sua Salustio opposivit, Mihi,inquit,ratio habenda est non quid Salustius merito debeat audire sedit ea dicam quae ego honeste essari possum. udin pedibus,ta iniquitatem bibes. us mittis verba e nuncium salium. Multae sententiae hic congeruntur concernentes stultoq, impruJῆ te . In quibus omnibus semper occurrit apud hebraeos dictio,' a Celit, apud Graecos φρον pro quo noster vertit stultus,impruaens,insipiens. HM sententia designatur quam inepte: perniciose facit qui negotia aliqua seria apud aliquem peragenda, aut verba quaedam alicui reserenda committit imprudenti. Talis comparatur claudo pedibus,quia perinde se habet ac si ipse no posset ambulare,quhstam inutili utatur ministro, cum potius deberet ipse ire. Comparatur etiam iniquitatem bibenti aut potius ipse dicitur bibere iniquitatem,quia stulti sui legati iniquitate, multum ruabunde sentire: perferre cogitur,dum damna multiplicia percipit ex imprudentit, iniqua stultile .ui actione& verborum relatione. Itaque bibere iniquitate, vel ut alii melius vertunt,bibere damnum nam trunque dictio Hebraica significat, & eodem recidit est satiari ac repleri malo,quomodo Iob ai. dicitur,de sui ore orianipotetis bibet. Et cap.3 . dicitur bibit subsannatione quasi aqua,pro eo quod est,ab omnibus math audiis subsannatur. Qtii ergo mittit Verba ad aliquem deserenda per imprudentem eo nomini se assicit, ilia si
457쪽
esset claudus pedibus, ic damno se assicit, ac quasi iniquitate alterius, Rdamnos lurimo repletur. Aut qui utitur legatione imprudentis dicitur claudus pedibus, quia impedit negotior imitiorum progrestium, S perinde se habe ac si se faceret claudum, S ineptum ad eiadum , quia quod per illum male est ina est,& peccatum, ipse pollea corii gere per sese nopoterit. Itaque quasi seipsum priuat potestne eundi ad traetandu suum negotium. Hebraea enim habent pro claudo pedibu Succidit pedes sibi scilicet ioc est,perinde se habet,ac si sibi pedes succideret,quia se magno damno afficit sitaque negotia perplexa redditia se priuat potestate elidi
per sese,ad corrigendum quod male transactum est. Ita enim frequenter imprudentes legati negotium inuoluunt, ut restitui non possit. Monet ergo prouerbium videndum diligenter cui res serias committas. Quod si in qua uis alia re curandum est, maxime seruandum est iis, qui verba Euangelicae praedicationis mittunt disseminanda in populit m dc negocia aliqua ecclesiastica, per legatos peragere cogim tur. Nana si haec imprudentibus, & potissimum si haereticis commi ierint, tanquam audi non facile poterunt in posterum per sese arrigere quod peccatum est, de iniquitate eorum bibent, poenas cum eis datur quos miserunt.
Guomodo putis rus rustra habet Ludus tibia , sic ectaneu
CVM varie haec sententia vertatur,& inteli gatur in Hebraeis, satis
tamen constat sic potissimum verti posse. Tollite tibias ac laudo,¶bola minore stultorum, per imperativum scilicet, quomodo: Septuaginta verterunt,ut sit sensius Quemadmodum tibi no conueniundi claudo: ita nec parabola stulto, quem sensium secutus est noster interpres,qui verbis quibusdam additis, sensium potius expressit quam Verba. Et significatur,qiiod quemadmodum claudus, etiamsi tibias habeat,ias lue. pulesaras,non potest tamen eis bene uti,ideoque ex hac parte si ustra habet pulchritudinem tibiarum, cum ea potissimum conlassatin illaruni pulchro de decenti vi:ita prouerbialis aliquis sermo, ac sententia quaeuis,sapientiae plena,non conuenit nec ceceni est in ore stultorum, quia quamuis per L se pulchra sit lona non possunt tamen illi ea
recte uti. Deinde quemadmodum pulchrae tibiae,non adsertit ornamentum claudo,eo quod eis bene uti non potest: ita nec parcen ua: doctrina adserunt honorem stulto,qui inconcinne 5 inepte eis utitur, non bene Sc opportune applicando. Postremo quemadmodum clauo u ,etiamsi pulchras habeat tibias,tamen inaequaliter ambula quod una tibia alteri in longitudine non resipondeat ita etiamsi in ore stultorum sit prudem aliquis sermo,tamen cum aliis eorum verbis ac factis non consentit, sed
velut inaequalibus tib ijs ambulant, dum quaedam recte, quaedam inept. dicunt. Dici potestina sontentia contra eos in quorum ore semper est Euans
458쪽
Tuangestum,quique illud ex ossicio aliis praedicant, cum improba sint
Vitae, luales omites Sapiens stultos vocat. Sancta enim haec praedicatio illis indecens est, ut qui ea nec ornentur,ilec eandem orirent,sed inaequalitate dictorum lc factorum delicia et ent,quantum in se est, oinia in o clatr-di umiles,qui pulchras quidem habent tibias, sed eis non pu thr. ince
dunt. Claudicant enim: illi in duas partes, dum ore Deum, vita mundum praedicant.
Sicut qui lapidem mittit in aceruum Mercuri , ita tu Iribuit in
PRO eo quod noster vertit,aceruum Mercurij, Hebraeis unica dicti'
est i Gaara argema,quae proprie significat congregationem Vel aceruum lapidum a verbo uad Ragani, quod lapidare vel lapidibus obruere ligniticat.Secundum hanc significationem, quidam huc locum, sic intelligunt, Sicut qui proi cit lapidem aliquem preciosium in aceruum aliquem communium lapidum ita facit qui libuit insipienti honorem,quia sicut ille facit contra decorum,ita: iste, cum honor solis debeatur sapieribus.vtipra dictum est in primo versu. Et sicut in aceruo lapidum communium perit precium,&bonitas lapidis preciosi, ita 'perit inter vitia stulto attributus honor Ali dii iionem Hebraicam intelligunt significare fundam. Sic enim accepit Chaldaeus Paraphrastes,ες Septuaginta qui habent σαωδονη id est fundant sit sensus: cui qui gat lapidem in funda cuius versionis etiam Litanus meminit . Et tunc significatur,quod sicut qui ligat lapide infundavi proiiciatur, dc pereat, ita qui stulto honorem tribuit rem facit mox perituram in eo,nec diu in
eo permansuram. Rursus intinter Hebraeos, qui dictionem argema
putent hic significate purpura,visit posita pro I*E 6 Argaman,quod
purpuram significat, erit sensius ruris de con; muni lapide ligato in Veste preciosa,qualis est purpura,ut significetur inepte facere qui honorem stulto tribuit& ei iungit quod ei no competit,sicut inepte facit, qui lapident aliquem vilem,&abiiciendum ligat in purpura. Atque alterum horum duorum sensuum posteriorum videtur desiderare verbum Hebraicum,lizare,quod Hebraeis est pro eo quod nos habemus, qui mittit. in Enostra lectio optime accipi potest in sensu primo posito, ut de lapide precioso intelligatur, per aceruum Mercurii intelligatur aceruus communium lapidum qui poni ibi et ad discrimen viarum,qui Mercurii dicebatur,quod dux ille viae haberetur,& Deus mercaturae . Nam quod per aceruum, Mercuri Lyranus putat intelligi posse nummos illos proiectiles,quibus in compulis utimuro intellectus, quem iuxta illam acceptionem tradit,ridicula nimis videmur. Simplicius tractauit hunc lo- eum Beda, intelligens per missionem lapidis in aceruum Mercuriidesignari cultum idolorum lcgentilium Morinii, inter quos potissimum
459쪽
a plerisque colebatur Mercurius, ut mittere lapidem in eius aceruum sit aliquid contribuere materiae ex qua ei templum extruatur, sicut expli- cuit Lira. Itaque significabitur eum qui stulto conseri honorem,similiter delinquere atque is qui gentium deos honorat, quia uterque honorat
modo sistina nascatur in manu te senticii par a in ore, stultorum.
Arabola in ore stulti recte coparatur spinae in manu ebrii Primum qui sicut ebrius,eo quod sit destitutus per ebrietatem iudicio,vsiq; rationis,non potest j ina, quam manu gerit,bene uti, sed contra ea abutitur seipsum se alios laedens ita doctis prudentibusque sententiis, stulti ob desectum sapientiae 5 rationis non solum,no utuntur bene, sed cum tuo id aliorum detrimento, quemadmodulatet in indoctis hominibus qui scripturas sacras legente fac alijs praedicantes,eas deprauant adluam ipsorum S aliorum perditione in , ut habet Petrus. Vnde intelligere licet quam remeac stultus temulento. parabola in eius ore,spinae comparetur in manu ebrij. Secundo quia sicut ebrius per ebrietatem suam ita decipitur, ut cum putat se vel forem vel fructum aliquem decerpturum in horto,aut commune aliquod lignum manu tractaturum,
incidat inopinato in spinam, a qua laeditur cum multorum irrisione: ita inopinatum est,ut in ore stultorii inueniatur aliqua prudentia,& cum inuenitur,nocet eis magis qua prodest, ii sum potius prouocat in aliis, quam venerationem it ut dicatur de eis illud veteris prouerbi: Num de Reario saul inter propbeta, 'Et haec quidem mmcere,oillant videri pro sententiae explicatione, si dictum fuisset. Quomodo sis pina sit in manu temulenti, sed aliud quid infinitiare videtur verbsi, Nascatur,quo modo, i spinan alcatur,pio quo Hebraea habent, Astendit, Graecis ακας octobessos, hoc est spinae nascuntur vel germinant,issi dicamus plinam nasci in mariuetemuleti nihil e se aliud, quam eam ibi fortuito inueni rivi obuenire.
Iudicium determiniit causas, ho imponit ulto silentiam iras
An mirari quis metito posset hanc versionem, quod cum Hebraicave ritate, ut iam legitur, nullam omnino videatur habere correspondentiam vel similitudinem. Sic enim Hebro iuxta simplicis. si mimi probabilissimam intelli rentiam nam cipia sunt valde ambigua, Λ vari accipiuntur habent ad verbum Magnus creat omnia, et mercederii dat stulto et mercedem dat transgressbribus. Qua sententia signiti itur quod magnus dominus deus qui omnia creauit et gubernat, non solum sapientes,sed et stultos et transgressores legis P tanqua suos mercenarios pascit,Quod vocat dare mercedem, quia ipse alit eos, ac si deberet
460쪽
deberet eis estam,tan iliam eorum dominus, itemadmodum quispiam tenetur dare mercedesiuis mercenarijs Aut loquitur de mercede,quam impiis reddit,tanquam omnium dominus et creato tu sta eorum merista,irrogado scilicet,et eis qui per stultitia peccant aut ignorantiam, et eis qui per malitiam voluntarie transgrediuntur,comneterit is pyeia, siue hic, siue in futura vita.Caeteri: cum sint hebraea admodum obscvia,et
quae ad varios sensus trahi possunt, noster interpres punctis tantum, literis quibusdam mutatis,loge alium sensium hic intelle sit sicut& Septuaginta similiter diuersium, quod quomodo facti imit, quo minus miremur sciendum est,nostrum pro prima dictionea a Rab, a magnum significat puncto tantum variato legisse : , Rib, quod iudicium significati litem. Secunda dictio, quae significat nonnunquam formare vel creare significat etiam ligare,prohibere Sc vincere,quoi nodo teste Pagnino etiam hic quidam Hebraeiacespitini. Est enim ea dictio de quale superiori capite dictetim est in illud, emus aquilonaris sipat pluuias. Itaque noster intellexit hunc sensiim, Iudicium disii pat omnia, hoe est. determinat omnia negotia&causas In sequenti parte pro participio aet Socher, quod bis positum significat reddere mercedem , lagit bis, quead modul Septuaginta videntur semel legisse Schober, quod conterere significat eonfringere, Beth scilicet legens pro Caph, inter quas literas est maxima similitudo, de vertit ponere silentiu mitigare,quod non est aliud quam confringere. Et pro et 'Vz: Oberini vertit iras,quia dictio τ RV Astrali ab eadem radice fignificat iram. Septuaginta qui εἰ ab Hebraica veritate Ioa nostia lectiori diuersium tradiderunt sensium,quidsecuti sint,similitet diuinare potest qui Hebritanorit,& eorum ambiguitatem. Habent enim sic, τολλὴ χει αλτω πα- σασαρ ἀφρόvων, τυι Ieicκσε Ioeta γαρ η κνασις αυτ&r, id est,irequenter, vel multum tempestate iactatur omnis caro insipientium, conteretur enim excessus eorum. Qigae ideo dicta siunt, nequis nostram lectionem, quasi nihil habentem commune cum Hebraei plane rei ciat, cum ei, tentiam contineat conuenientis imam Significat enim quod sicut iudicium iustitiae determinat lc definit,omnes causas controuersis inter ho-m ines,s per hoc dissidia eorum dissoluit: ita & vir prudens qui ita prudenti aequitate. 8c iudicio imponit stulto silentium, mitigat iras quas sua imprudentia stultus excitauit,& excitaturus erat. Vt hinc intelligamus bonitatem rc utilitatem iustitiae Ic prudentiae ad superandum malitiam imprudentiae, qua re improbitas homilium Iultitia superari possir, ut in pace homines vivant cum stultis imprudentibus ac improbis. Et potest sententia accipi aut per partium comparationem ad inuicem hoc modo: Sicut iudicium determinat causas, ita qui stulto imponit silentium iras mitigat. vel sine comparatione, hoc modo: Iudicium determinat causas, e qui per iudicium illud imponit stulto silentium mitigat Lilla iras, i