In sanctum Iesu Christi Euangelium secundum Matthaeum commentarius. Authore D. Ioanne Hesselio Louaniensi, ...

331쪽

Per altilia,Viros spiritales,Vel prophetas,qui spiritu sancto asiati,a terra elati, atq; pro illo conuiuio aeterno sunt occisi. Omnia autem parata esse dicuntur,quia per Christi incarnationem ,&passionem,totius gratiae sons apertus est,& quicquid prophetae de Christo passuro , dc eodem glorificando pret dixerunt, completum est . Patres enim veteris testamenti sutura praedixerunt, Apostoli Vero e5pleta monstrarunt. illi autem. scilicet inuitati. Negle

xerunt. . abierunt, unus in uillam suam, alius uero adne

gotiationem suam Quia diuitijs inhiabant,honoribus M alijs hujus saeculi vanitatibus immersi errant, praedicationem apostolicam reiecerunt. Hoc enim per,ire in villam,& ad negotiationem, significatur: quamdiu enim homo huiustem'di inhaeret,quaslibet suae salutis occasiones negligit. Commodε

vero totum genus humanum per lige,vanitatibus huius saeculi deditu significatur: nam omnes manu operantes pulchre per laborantem in Villa omnes vero ingenio,& industria speculantes , per ne gotiatorem significantur. R eliqui vero,imulatorum, rectores nimirum populi Iudaici tenuerunt seruos eius in vincula coniicientes , er contumeliis Varijs conuitiorum generibus riectos occiderunt.Sub occiasis prophetis,caedes Christi sponsi intelligenda est,

quae ideo hic subiicetur, ut parabola non interrupatur.In rebus enim humanis occiso sponso,cessat nuptiarum festiuitas, & nullus ad illas amplius imuitatu cum ergo alij postea adhuc vocentur, occisio sponsi subiiceri debuit: quae tamen omnino intelligi debet, quoniam ira regis propter necem sponsi filij sui maxime efferbuit.His pessimis prophetarum occisoribus similes sunt hodie, quicuq; veritatis doctores sc5matis excipiunt:& inuitatos ad nuptias praepediunt,ne doctrinae synceritati ac quiescant.

332쪽

Rex autem cum audisset iratus est . non per asse- aenissctum,sed per vindictam,& punitionem. quem admodum poenituisse dicitur , quia per diluuium hominem perdidit, quem sectrat. Et hoc more nostro dictum est, quia opus quod nos fecisse poenitet destruere solemus. 1 t misiis exercitibus suis. militibus Romanis perdidit homicidas illos, uitatem eorum succendit:Milites eius ducibus Tito,& Vespasiano Deo sic dirigente, Iudaeam, occisis homicia dis &ijs , qui apostolicam imitationem neglexerant dc metropoli Iudaeae Hierusalem succensa,

euerterunt.

T une ait seruis suis,id est,claia per spictum sinctu Euangelij praedicatoribus reuelauit Christi gratia, a Iudetis,qui per superbiam,& magnitudinem eam

repulerant aci Gentes transferendam: quae tametsi indignet essen quadam tamen ratione indigniores erant Iudaei, quia sposum Christum, & seruos eius prophetas occiderunt. Ite ergo ad exitus ut aerum, id est, ad gentes, quae in viarum exitibus esse dicuntur,quia legemo prophetas, qui sunt via ad Deunondum receperant. Et quoscunque inveneritis, Moc te uest .uli. ad nuptias, siquidern praedicator Euangelij, omnibus euangelium praedicare debet. at resii serui eius iuvias, ex Iudeta videlicet, quae ab antiquo domus

Dei suerat, conprediverunt omnes quos inuenerunt, eX

omnibus generibus hominum, qui sequi non recusarunt, 'onos,er malos. Mali vocantur, qui Christi seruos salientes,se credere, & verὸ poenitere simulabant: boni verb,qui syncere crediderunt,& poenitentiam egerunt. Aut mali dici possitnt,qui postquam locum conuiuij ingressi sunt malis vixerui: boni vero qui vitam suam benὁ instituerunt. Aut tertio,boni,& mali dicuntur, qui secundum vulgi existimationem tales reputabantur, eo modo intelligendo quo illud Rogate,quis in illa dignus sit,

V a id est,

333쪽

Lib. . coa

in coment.

IN MATTHAEI

id est,dignus habeatur.Sic August. vi implet esunt . nuptis dis umbent um d est,iocus celebradis nuptijs dicatus,discumbentibus plenus suit .Quod stilum est in sine Rculi,ubi omnes electi Ecclesiam intrauerint, tunc enim nullus deinceps Ecclesiam i

traturus est. I navis autem rex, ut uideret discumbenter: usis ibi ham;nem non uestitum DCte nuptiali Per hominem hue

omnes impij intelligedi sunt, qui Christi secram

iis communicant, Veruntamen quod nomine dc Verbo profitentur, opere, dc conuersatione detestatur & hoc est non habere vestem nuptialem. Pro quo consulatur August. E t ait is : A mice quomodo hue intrasti non babens vestem nuptialem3 Qua audacia te pro .

Christiano gerere,& Ecclesiae sacramentis uti ausus es,cum Christianam conuersationem detest tui sis Amicus Vocatur,vel per ironiam, vel quia plurima amicitiae signa ei,du in Ecclesia esset oste-sa fiant. A t illi obmutuis, quia negandi peccata deerat facultas,omnibus enim illa aperta erant. Tune dixit rexm ' ix angelis Videlicet bonis. Theophyl. etiam de malis intelligit. x statis manibus cir pedibus eius. Omisia parabola,occulte transit ad rem signicatam. Hieronymus sentit membra impiorum in futuro iudicio I ganda, tamen posteriores hoc pectropum dictum intelligunt ut manus dc pedes dicantur ligati,quia perficere no poterunt,quod pra ua voluntate cupient damnati. Augustinus Vincula intelligit prauarum atque distortarum volui tum implicatione. Siquide una cupiditas alia post alia velut ansa ansam dc catena catena trahit. Cui expositioni satis consentaneum est illud Prouerb. Iniquitates sitae capiunt impium ,& senibus peccatorum suorum constringitur. Et illud Esaiae,vae qui trahitis iniquitiates in funiculis vanitatis, heo

pnxuis iri intellisit manus dc pedes quod nihil tuessuri s

334쪽

operis boni praestare damnati poterut utile ad remissionem peccatorum. Dionysius Carthusian.&FrancisTitelmannus per ligationem accipiunt,in euitabilitatem ignis aeterni: ut enim submergendis manus pedesque ligantur ne quo pacto enatet, ita in gehennam mittendi, quoniam nulla inde rhtidiae effiagere nec resistere poterunt, dicuntur auligari. Mittite eum in tene γουν exteriores : ibi eris fetus erstridor dentium. Verisimile est quod damnati verδin tenebris corporalibus erunt, & sditu, atq; igne corporali cruciabuntur. In hoc uno homine omnes impij intelligendi sint,qui in magno numero

si int suturi. Multisunt enim uocari, pauci vero electi.Augustinus de Iudasis istud intelligit,& dicit: Merito V possco'.

Iudaei quondam vocati,& multi etiam locum co- Donat. iiiiiij ingressi reijciuntur in tenebras exteriores, ς. φ' quia multi sunt vocati pauci vero electi. Tun ,Eodem die, cu audissent de seipsis grauia parabolice prophetari,consessum inierint,ut caperent elainsermon ,ex Quo praesidi Pilato accusare posciat,Vt habet Lucas,hoc sine, ut in corpore puniretur , dc punitione prouocatus sacilius ad aliquid cotra Cet saris potestatem dicendum induceretur. In opere nullo modo capere poterant, proinde conabantur in verbo eu capere in quo teste Iacobo sacilἡosse- ' .ditur. E i mittunt eos dis istulos suos Pharisaeos,qui magnum iustitiae telum simularent. Isti iuris Caesarij protectores suisse videntur, & Herodis tetrarchae milites,cum Herodianis, qui Romanis tributa soluebant ad quae exigenda Herodes magnus huius Herodis tetrarchae pater,prius a Romanis erat costi tutus. Sic aut sunt vocati quia Herodis partes seue

335쪽

IN MATTHAEI

alicuius metu contra veritatem, & legem Dei d ceas,sed in veritate omnia dicis . Quidam putant suisse quandam sectam Herodianorum, quae de fendebat tributa persolui debere, quaeq; sectae Iudae Galilaei contraria erat,qui dicebat nullum pret-

ter unicum Deum vocari debere Dominia. Quae haeresis in tantum creuera ut etiam Pharisaeos,&multam populi partem perturbaret,ita Vt ad Do- Rom.th minum naec quaestio referretur: quae etiam tem-- commet. pore Pauli Viguit, quoniam contra eam di sipu-

in D cap. ad lat. Qua de re consulantur Hieronymus , & Io-πitum. sephus. u uid tibi uidetur, Scimus enim quod quic of*bur tu quid tibi visum sueri certissimum siti L icet censum 38- A ntiq dare e ori nobisi qui populus Dei sumus, & Deo M. G. primitias,& decimas in templo offerimus,an non sicut omnino apparet, cum Caesar gentilis si nos autem populus Dei, & aequandus non sit in accipiendo tributo Deo, cui munera offerre debemus

eum nostrum Dominum agnoscentes. Cognita autem Iesus nequitia eorum,qua eu illaque

re tentabant, ita ut si licitum esse resiponderet populo,qui inuitus soluebat, dc Iudae Galilaeo assentiebatur,odiosius fieret: si vero illicitum , exlepio ab Herodianis caperetur,. c Pilato praesidi: & Romanis tanquata, aditiosius,& rebellis traderetur si

autem taceret,ii moris redargueretur. Porro prudentissime respondit, licens: Quid metentatis opo critae, C stendite mihi munima census, id est , nianamum,

quem quilibet vestrum pedere debet,in subiecti

nis signum. A t ita obtuserunt ei denarium. n t ait Ela Iesus: cuiuς est imago haec. supersiriptio Dicunt ei. Caesaris

Tiberi j scilicet,qui suit priuignus Augusti. Tunc aiticis: Reddite ergo quae sunt cae aris, Caesari. Quia incommutationibus,& negotiationibus Vestris,numis publicis utimini,quos Caesar cudi iussit,& sua imaginem insculpi,iustum est,ut illi tributum pedatis.

336쪽

CAP. VIGESIMUM SECUN.

datis. Et quae sunt Dei, Deo. Non putetis propterea

vos liberos, quia Deo primitias,& decimas secudum legem offertis : Vtrunque enim a vobis erigitur , quasi dicat quemadmodum Cassar a vobis exigit, sic vult Deus suam quam in Vobis con divit animam scilicet ad similitudinem sua creatam incontaminatam habere. x t audientes mirati sunt non sibi esse responsum,sicuti expectauerant. Ex

hoc loco Augustinus ostendit Cresconium stules ς siqueia sibi pro crimine obiecisse dialecticum,& disputan-di artem. Et res im abire ist: siquidem diuersimo i P 'i'

res unitatem non habent. i u illo die accesserunt ad eum s adducaei,qui dicunt m esse resurrect onem. id est,nunquam futuram. E t interrogauerunt eum dicentes. M agister, M o es dixit: s i quis mortuus

fuere t non habem filium ere. Hanc subijciunt quaestionem,ut per eam, errorem suum stabilire queant.

In resurrectione ergo cuius erit de septem, inconueniens

enim est, Vt mulier una, septem simul maritos habea quod ta men videtur futurum in resurrecti ne,quia aequale ius omnes septem in illam habent. Vnde non rectELex, Movse lata videtur. Refert Iosephus Sadducaeos etiam negasse Deum actuum humanorum prouidentiam habere scripta ite pro phetarum non recepisse, sed tantum Pentateuchu, ludat satebantur quidem resurrectionem mortuorum, sed eam per liberorum procreationem in successis' i. ita sone ponebant, quemadmodum Ambrosius, &Oecumenius testantur , in illud,dicentes resilirrectionem iam sectam. Idem dogma tribuit Philaster Samaritanis. Contra horum Sadducaeorum errores,directh scriptus videtur secundus liber Machabaeorum: Unde dc eius Author ubicunq; po- 'MAE V test,immortalitatis animet resiirrectionis mortuo- 7 I4 v xtrum diei iudicii angelorum,spiritussancti mentione sari ac saepe Deum omnia inspicientem Vocata

337쪽

IN MATTHAEI

a. Tlatii. Cotrahos, Ut testatur Hiero. scribit Paulus se .e . i. ad Corinth. Ex horti secta erant Humenaeus, ct

Philetus,de quibus Paul.quae plurimu post Christi morte inualuit, rebus Iudaicis ad fine vergetibus,vsqiadeo ut Sadducaei,populi reginae occuparet. R elyondens aute i esus ait illis: n reatis nescietes scriptu-ὶ ras,nes uirtute Dei Habet Marc. Nonne ideo erratis,

quia non intelligitis scripturas,quibus resurrectio

mortuoru astruitur, caeterat Vera erroribus vestris contraria dogmata ' ex ignorantia enim seriapturam de omnipotetia Dei infidelitas oritur.Cuius c6sideratio,etiasi nullae sacrae scripturae extaret vos ab errore reuocare deberet. Hinc etia hodie in his quae ad religione spectat oriturois error, vel quia no intelligiitur secrae scripturae, vel quia noputatur plura Deus posse,qua capi aut naturaliter

intelligit ingentu humanu. inresurrectione enim προ- nubet, nec nubetur. Vos futura resurrectione ad vita

carnale existimatis,atq; proinde resurrectionis do. gma scripturis Moysi aduersari dicitis: saetem re surrectio sutura sine omni carnalitate , nulla pro- lium successione egens,merh spiritalis, & angelicassitura est. Ex hoc argum etatur orig. Si post resi rectione uxores ducedae no sint, ergo no habebuthoies genitalia,& per coseques,neq; caetera mebra atq; ita carnis resurrectione tollit, quasi nullus in Plura vita mebro ii vis nisi carnalis esse queat, cu tame in hac vita sexus per gratia Dei vivat fine operibus sexus. Imo ex hoc loco potius sequitur, inreirrectione holes in diuer sexu reirrectu ros,& ola mebra citra matrimoniale coitinctione habituros.Quonia de his qui nuptiis per naturam uti no Valent,sicuti de angelis, vel lapidibus, ne-x ἰλ ii de mosapiens dicit quod risi nubet,cu hoc luce meri ciuit, nai diam clarius sit. Collatur Hiero. epist. con. erro

338쪽

CAP. VIGESIMUM SECUN.

& August.Certe si sexus tamineus ibi suturus no esset,sacile Saluator respodere poterat, non erit ibi

mina,neq; sexus. sedycutangeli Dei in cocto erunt.

Istud facit contra illud dogma Origenis, quo docebat ex animabus hominum fieri angelos, no a uertens quod Saluator angelica similitudine, non natura promittat. Pro quo Hieronym. & Epiph nius locis praedictis costulendi sunt. Habet Lucas: AEquales enim erunt angelis Dei,per quod signi ficatur aequalis talicitas,& viis spiritalitas.Ex quo tanquam fidei dogma colligit August. quod nul- Lib.rmis Ius sanctorum angelorum de suprema talicitate sit ciuita. hei

casiirus. Resutat etiam saluator hoc loco alterum cap.rs. De

eorum errorem,quo angelos esse negabant. correp. CrDe resurrectione autem mortuorum non legi jtis,quod dI- gra ca.Io.ctum a Deo esZ,scenti vobis. Ego sum Deus Abraha, Deus

Isaac, Deus racob. . Istud in Pentateucho Movsi, quem vos solii recipitis clarissimὸ habetis. Alio- , qui clariora ex Prophetis testimonia adduci poterant, Vet eae Dan. p. 32. Nou est Deus mortuorum .sed

viventium. Non deaignatur Deus pater earum reruquae penitus interierunt Deus vocari, sed tantummodo illarii quae adhuc subsistunt, si igitur animae Abraha, Isaac,& Iacob,cu corporibus suis ut dici tis interijsent,nunqua illorum diceret se esse Deu. Dicitur aute peculiariter Deus Abraha,Isaac,& Iacob,quoniam hi singulari in Deum fide uniuerse mundo ad idolatriam declinante, emicuerunt, dc quia singulares Dei promissiones de Christo, &patria coelesti ante caeteros illis factae sunt,ut scribitetia Apostolus. Augustinus aliam mysticam an signat rationem, quod videlicet ex semine isto- neb.tr. rum propagatum est omne genus humanum. De Tracta. tr. ancillis & liberis. super Ioa

Vt ipsi quidem gerant Dei personam,ancillet auditem x libere matres,baptivitatis filii baptizatorv. Sicuti

339쪽

a M. Sicut ergo Verus baptismus cosertur malis per malos & bonos: & malis per malos & bonos: ita ex sancto Abraha natus est ex Sara libera bonus Isaae, ex Agar ancilla malus Ismahel.Ex sancto Isaac san ctaq; Rebecca,malus Esau & bonus Iacob.Ex sancto deinde Iacob boni etiam ex ancillis. Quae autem persona hoc dixerit. Ego sum Deus Abrabam&c. dubitat Augustinus: Verum tamen cuilibet per nae tribui potest: unde Petrus patri tribuit. Atque magis conueniens est quod una persena, quam tota trinitas loqui intelligatur.

x t audientes turbae . mirabantur in doctrina eius, quia tanta cum authoritate ostendebat quamobre Sadducet in errores suos incidissent,& qualis esset post

resurrectionem sanctorum vita futura: denique quia breuiter eorum fundamentum, quaestioni ibludens, proris euerterat. Phari ei autem audientes quod mentiam impostfessas ducaeis, quos ex scripturis erroris conuicerat, Con

Menerunt in unum, CT interrogavit eu unus ex eis legis doctor

id est scriba,& legisiperitus gentos eum fallere cupiens,sperans quod aliquid legi contrarium responsurus esset vel legem Moysi non magni faciendo, Vel corrigere eam pHsumendo. Sic Teophylactus. Vnde dicere, oportet hunc scribam Domini rentiare.11. ponsione suisse correctu,quoniam Marcus ait Do- Lib. 1. de minum ei dixisse: Non es procul a regno Dei. Au- consensu e- gustinus aliter, Ut ipsam tentationem non accipia-Mange.c. 73 mus malam, tanquam decipere volentis inimicu'sed cautam potius,tanqua experiri amplius Volemtis ignotum. Vt autem melius intelligi possit cur σuper Mari hic scriba Dominum tentaveri expendendum est . quod in euangelio Marci dominicam approbans

responsionem, dicat dilectionem Dei,& proximi, cunctis holocaustis,& sacrificijs praeferendam: ex quo osteditur inquit Beda grauem saepe inter scribas .

340쪽

bas & Pharisaeos quaestionem esse versetam,quodnam esset primum mandatum diuinae legis: quida enim hostias, sc sacrificia,atq: Libbati obseruatione omnibus praeserebant,alij vero dilectionis opera, quod plurimi patrum ante legem ex fide tantum, quae per dilectione operam Deo placuissent. Istud sentiebat hic scriba,& experiri cupiebat vim Christus ide sentiret.Ex his,dc quia Lucas quosda Scriabarum,Domini resposionem Sadducaeis saeta laudasse dicit, apparet Pharisaeorum conuenticulum cuius meminit Matthaeus,contra Dominum non fuisse sectum:quin potius ut quaestionis resolutio nem audirent. Porro Augustinus probabilius putat eundem non esse legisperitum,cuius in Luca fit ς mentio,quia alio ordine recensetur,& malus suisse dicitur. Potest tamen non idem intelligi fuisse, ita videlice Vt scriba interrogauerit, Quod est illud mandatum quod maximε facit ad assequenda vitam aeternam,& Christus illi responderit, nonne cripturn est in lege, diliges Dominum Deum tuli: hoc mihi videtur inter mandata maximum. Magna inter Scribas erat cotrouersia, quisnam proximus dicendus esse unde saluti mae consulens in rito hoc interrogauit: quidam enim Pharisaei docebant licitum esse odio prosequi inimicum vina ' p fiet quia in hoc Dominus eos reprehendit) 6ὶ

Dominu Deu tuu ex toto corde tuo et in tora animata tu:ht

m tota mente tua. In quatuor scripturae loci, istud ma ' dauim eodem sensu, verbis tamen discrepantibus thbli is habemus . Per Cor, voluntas, per mentem intel- bes eo

Iectus Intelligitur ut ex Marco patet, Per animam

Subinde ex his unicum nempe ex toto cordelao- dem auth nitur,ut hic Confiteor tibi Domine in toto corde m.

meo anterdum duo,interdum tria, interdum etia PD 9.