In sanctum Iesu Christi Euangelium secundum Matthaeum commentarius. Authore D. Ioanne Hesselio Louaniensi, ...

411쪽

pastor enim ut doctus videatur sublimia coram idiotis pridicare non debe nec coram plabe vitia sacerdotum exagitare tanquam plaebis adulator, nec haereses propalare his qui nihil sciunt,nec corapueris & virginibus de pccatis carnalibus disputare . Eleganter quoque hunc cibum triticum vocat: quemadmodum enim triticum inter frumenta purissimum est,dulcemmessicit panem,& benis nutrientem, ita doctrina & vita pastoris , Ut bene subditos pascat, purissima esse debet & ab omni haereseon,fabularum,iocorum,& omnium mundi Vanitatum palea libera & repurgata.Ex his intellis gi potest ad pastorem pertinere in primis ut instet orationi & ministerio verbi,ut in Actis aiunt Apostoli ;& Paulus Titum & Timotheum suum docet.Secundo, ut pauperum & pupillorum curam habear,ut liquet ex priore ad Thimotheum epist. Vbi pauperes Viduas Episcopis commendat: Et ex Actis Apostolorum ubi Paulus & Bernabas ele mosynas collegisse leguntur pro pauperibus in Hierusalem. Tert o, ut temporalia etiam Ecclesiae bona conseruet. Sed quoniam infimum hoc est, ac praecipuum eius officium aliquousque impedit,curari potius haec debent per alios,quibus ipse tamen superintendat: atque ita in Actis faciunt Apostoli: Et de August. idem resert in eius vita Possidius.

Beatus Ili seruus . quem inuenerit Dominus eius stefacientem fideliter Christi cibum erogantem. a mendico vobis,quoniam er omnia bonasua confiuuet eum. In maximo honore eum habebit, omnium enim bonorum suorum eum posses rem facie iuxta illud. sancti omnes possidebunt terram ct regnabunt super eam . Quemadmodum enim Adam in statu innocentiae dominabatur creaturis, ita sancti ones recuperabunt hoc donum in resurrectione, quod perdiderunt in peccato Adae: Verum longe ex-

412쪽

eellentius illi qui alios ad vitam aeternam adduxerunt, Qui enim docti fuerint; fulgebunt quasi sple-dor firmamenti,& qui ad iustitiam erudiunt multos,quasi stellae in perpetuas aeternitates. si aute diis xerit niuius ille seruur, id est, huiusinodi seruus super Domini sui familiam constitutus. in corde suo id nosine causa additum, nam tametsi non dicant multi aperte dc disertis verbis,ita tamen intus affecti sunt Ut praelaturam accipiant, tanquam diu in ea lautδdc luxuriosε victuri,nihil de iustitia,onere imposito,Dei iudicio solliciti. Moram facit Dominus meus venire,id est, in longum tempus differet Dominus aduentum suum. Hoc dicit seruus malus longam vitam sibi promittendo,aut de morte nihil cogitando,aut iudicium extremum nihili faciendo, ut liberius desideratis voluptatibus fruatur.Non hoc dicit seruus iste desiderio sancto,quo fit ut amanti tardum videatur quod breui tempore differtur: quo desiderio aestuabat qui dicebat: Sicut cetuus oesiderat ad fontes aquarum , ita desiderat anima mea ad te Deum &c. Et; heu me quia incolatus meus prolongatus est. Sed amore iniquitatis, ne timore aduentus Christi a. desideratis voluptatibus impediatur: quae enim longe absimi non solemus admodum timereised facilε contemnere. Circa hunc locum annotat Beda super Lucam,inter vitia mali serui referri: quod dicat, moram sa-cit Dominus meus venire. non autem inter Virtutes boni serui,quod dicat, propinquus est Domini

mei aduentus: is enim totum id Deo committit, hoc tantum agit,ut paratus inuehiatur profitens se aduentus eius diem ignorare. Tame quia breue est

omne quod spacijs temporum deuoluitur, si ad

aeternitatem conferatur,hac ratione dici etiam potest,propinquum esse Domini aduentum. A t corPerunt percutere conseruoς suos. Notanter Vo-D D et cat Duar, IL

413쪽

IN MATTHAEI

eat conseruos Ecclesiastica enim praesectura seruitus magis est ac ministerium, quam praelatura. Μ anducet autem oe bibat cum ebriosis.Quia prefecti Ecclesiae caeteris praepositi in voluitque eos Dominus & in veteri S. in nouo testamento honorare , eisque de rebus terrenis abundὶ prouidit, ocquo diuinis commodius vacare possent, ad lab Tem manuit non sunt obligati : hinc fit ut nisi singulariter Deum timeant,fiant commessatores, ebriosi, libiAnosi, ambitiosi, feroces & superbi e

ga inseriores clericos,dominantes in populum, euopprimentes & malae vitet exemplo infirmam eius r. vit.. conscientiam percutientes. Hinc Petrus primus ' Ecclesiae praefectus compresbyteros suos obsecrat, ne in cleros dominari conentur. Et quia, clerici omnes plebis comparation quodammodo praelati sunt, atque ipsi opibus interdum affluunt, imitantur hac in parte superiorum suorum Vitia, imo & superant interdum . Nec aberrarit fortasse sequi in his Christi verbis subesse dicat non tantum minas ed & prophetiam: nam & si cert5 norat Christus Apostolos suos non esse tales futuros, praeuidebat tamen multos ex succestaribus eorum huc degeneraturos eoque ita seuerὸ commi

natur.

Et pro dolor, videmus eam prophetiam tem- Hierem. ii. poribus nostrispassim in clero adimpleri. Simi-και b. ι luer in Veteri testamento arguutur pastores,quod cum austeritate & potentia dominarentur populo , quod semetipsos potius qu1m oues sitas pascerent: quando videlicet deserbuerat primus ille primorum pontificum calor, Araonis, Eleazari, Phinees&e. Talis pastor dicitur futurus Anti-zacb.rri christus apud Zachariam: unde qui hodie tales εμ- t. er sunt, cogitare merito debent praecur xes se esse

νο- Antichrai. simili modo arguuntur apud Esaiam

414쪽

CAP. VIGESIM VM QVART. ro

sacerdotes & Prophetae quod comessationibus ocebrietatibus essent dediti. veniet Dominus serui illius iudie qua non sperat,er bora qua ignorat, tempore quo eu non expectat imb quo putat eum adhuc procul abesse. Nec mirum quod insperato veniat Domiarius,ita enim illecebris saeculi deditus est , ut de eius aduentu nihil cogitet. E t diuidet eum, partemque eius ponet cum Θpocotis, id est . 1 consortio sanct rum separabit, ut amplius seipsum non pascat, aut gregem Domini dissipet: & quia per hypocrisini se pastorem simulauit, portio ei cum n pocritis Due cum infidelibus deinceps assigna bitur. iae erit fetus Ihridor dentium. Propriε istud ad resurrectionem spectat: Veruntamen secundum quandam proportionem etiam ad animas a corpore separatas referri potest. Unde anima diuitis Lue. .r Epulonis in lingua cruciari dicitur, & petere, ut Lazarus extremum digiti sui intingat in aquam,& refrigeret eam. Quoniam in anima sunt vires naturales, quae membrorum singulorum oper tionibus correspondent. Vndae qui multum in lingua peccauit, multum in lingua cruciabitur, seu illa virtute animae ex qua ortum fuit illud pec- earum vel illius membri operatio.

Matthaei.

Tym clim Venerit Dominus ad iudicium na

istud ad resurrectionem pertinet.) simile erit cregnum coelorum dece virginibus. sic agetur in populo Dei qui in hac vita ad regnum Dei tendit se cundu veritat aut saltem secundu apparentia,ato

si essent dece virgines. Hac parabola ide quod pret- preir cedenti capite declaratur, qua doctissime explicat

415쪽

IN MATTHAEI

Augustinus epistola ad Honorat. ponens nuptias vespertinas quibus volentes interresse puellae, vecum lumine sposum & sponsam introducerent;Vtraebi habuerunt lampades cum oleo, sed quinque

prudentes praeter hoc etiam sumpserunt oleum in vasculis alijs. Cum autem diu expectaret sponsus, dormitauerunt & dormierunt; media autem n cte paranymphus vel praeco clamauit dicens: Venite obuiam spon . Tuc omauerunt oes lapades suas oc quinq; videtes se no habere oleu petierut habere ex Vasculis aliam quae renuerat ipsis & dixerunt : Ite & emite vobis: quae dum irent, sponsus venit sciscitans virum plures ad nuptias non a uenissent Respoderunt quinque prudentes, adhuc alias quinque venisse, sed empturae oleum exbsie. qui dixit eis intrate vos,postea aute clausit ostili. Reverset autem quinque aliae empto oleo dixerunt, Domine aperi nobis,qui dixit,nescio vos: Huius parabolae magnorum doctorum praeter alias tres extant expositiones. Quarum una est Chrysosto-nal,qui eam de Virginibus corpore,quet propriὶ diactae virgines sunt,ntelligit: quarum aliae sunt fatuae, quae proximis oleum misericordiae minime , impendunt,aliae vero prudentes quae vasa sua misericordiae proximis luis aperiunt. Porro ex his

quae praecedunt de quibusciam assumendis & quia busdam relinquendis,de paratis & imparatis,& ex his quae sequuntur de ovibus & hoedis ostendit

Hieronymus ad omnes fideles parabolam pertinere, inad nomine virginum etiam Iudaeos oc haereticos intelligit,quia in unius Dei notitia gloriatur,& mens eorum idololatriae turbine non const pratur.Cuius expositioni satis fauere videtur Lucas,ubi quaedam similia recenset,& ad Iudaeos etiarestri. Verum quia Dominus hic non infidelibus

Iudaeis,sed fidelibua discipulis loquitur & omnes ad visi-

416쪽

CAP. VIGESIMUM VINT. ros

ad vigilandum hortatur, nec ullum discrimen inter fatuas & prudentes Virgines ponit, nisi quod

fatuae non sumpserunt oleum secu. Alia est expositio Augustini, cua nomine virginum omnes & solos Christianos bene viveres, saltem iuxta apparentia, intelligit,qui ideo virgines Vocantur, quia se ab inordinata sensuum voluptate continent. Et quia ista continentia partim fit, Vt hominibus placeatur ab illis laus obtineatur,parti ut Deo placeatur, euenit ut quaedam ex istis virginibus seruae sint,quaeda prudeles. Atq; Vtrinq; quinq; numer tur, Vt quintuplex cotinentia ab inordinatis quinq; sensuum tam interiorum quam exteriorum designetur. Q uae accipientes lampadessuar. lampades quae manibus gestantur , quaeq; lucidae sunt & ardent opera exteriora bona lignificant, & maximὁ mis ricordiae, nam bona opera lucent coram hominibus ex seruore amoris Dei. x xierunt obui in 'onso,σθοGe. Ideo omnes Virgines Christo sponso obuia exierunt, quia omnia opera sua bona secerunt,salte apparenter, ut Christum benignum iudicem inuenirent, tanquam aduentum eius prae oculis per

petuo habentes. Quidam libri non habent spon*ὶ

nec Hieronymus, nec Chrysostomus legisse vide- . tur; Augustinus vero, Hilarius, Sc author operis imperfecti,legunt. Sponsa est totus coetus sanctoruqui ad gloriam caelestem tanquam ad thalamum nuptialem in die iudicij introducetur, huic obuia eunt virgines, quia membna illius sponsae esse cupiunt & coram toto coetu ianctorum opera sua b na ostendunt. Sic Paulus ecclesiam sponsae comparat, siue uxori, Et alibi, Despondi vos virginem castam exhibere : Christo Augustinus per sponsem Christum intelligit, qui etiam sponsus vocatur, Ut sponsa dicatur propter immaculatam carnem, qua sumpsit ex virgine Maria. Verbuenim Dei in in

417쪽

IN MATTHAEI

carnatione humanam naturam assumpsit tanquam sponsam quandam. Verum quia non frequeter caro Christi siponia appellatur, alia expositio conse

mior esse Videtur. Prudentes vero accepta uni oleum in

uasis suis cum lampadibus. Si per oleum spiritus sanctus intelligatur, oleum erit laetitia bonae conscientiae qua in Deo prudentes Virgines gloriari cupiunt, non autem ab hominibus commendari. Glaria a.conet enim nostra inquit Paulus in haec est testimonium conscientiae nostrae. Vasa olearia sunt cor. & co scientia. Vnde Apostolus unumquemque hortatur, jsi habere oleum in corde, cum dicit: opus tu probet unusquisque,dc sic in semetipso gloriam habebit. Μ oram autem faciente sponso, tardante Christo Tardus enim videtur nobis eius aduentus) Dor-nsitauerunt omnes, Varijs infirmitatibus huius vitae pressi, ad mortem properarunt. at dormierunt ac tandem mortuae sunt : mors enim semnus V eatur propter resurrectionem. Omnes dicunturdo ijsis, quia ex utroque genere tam pruden tium , quam siluarum dormierunt aliquae ,non autem omnes, nam aliquae setuae ,& prudentes imuenientur in aduentu Christi,qui dici non possunt dormijsse tardante seonso, quia non morientur nisi adueniente sponse. Μ edia autem no si nullo sci-Ioan. . ente, aut eXpectante. clamor factus est. Iste clamor x. Thess4.' Christo vocatur vox filij Dei, ab Apostolo tuba, dc Vox Archangeli dicta: quae qualis sutura sit nescitur, erit tamen euidens aliquod signum quod omnes percipient. Recesto tuu nit E coelo inexpectatus ad iudicium de omnibus serendum. x xite obuiam ei,de sepulchris vestris irgite ad reddendam operum Vestrorum nationem. T ne sum rexerunt omnes virgines iste, Ad clamorem illum resurrexerunt E mortuis, Et renduerunt lampadestiuas,

praeparauerunt se ad reddendam de operibus suis

418쪽

CAP. VIGESIMUM VINT. 1os

rationem. v atvς autem septemibus dixerunt: Date nobis de oleo utit, o quia lampades nostrae extinguuntur, Tunc sa-

tuae in conscientia siua bona opera iudici placentia quaerere conabuntur,sed talia non inuenient: nullum enim in coΘectu iudicis opus bonum existet. Quorum enim saeta bona,laude hominum sulciebatur, eadem laude subtracta deficient,& bona noapparebunt : atq; hoc est, lampades ipsas extingui. Fatuae igitur cum in se opera bona non reperient, adiutorium per merita, oc preces sanctorum petet,

iuxta illud: Tunc inuocabunt me.&rio eXaudiam. Proverit

Austustinus dicit quod sancti in die iudicij pro im- Lib. 11.depijs non orabunt, sed cum Domino dicent Ite & civit. Dei recipite secundum merita vestra. Nulltim enim so- cap. 24.

latium diues Epulo ab Abraham, aut a Laetaro im LM.to. petrare potuit. Nec huic contrariatur quod dicit August. quosdam liberandos a damnatione preci- Lib. r.ctbus sanctorum, siquidem illi liberandi,prudentes civit. virgines fuerunt , ct oleum secum portauerunt, μῖ- I. quemadmodum & nunc alicuae animae precibus lanctorum liberantur quae adhuc habent invasis suis oleum quanquam turbidum , & igne purgandum. R elponderunt prudentes, dicentes: ne forte non suseiat

nobis er uobis. Chri sto. nihil aliud hic significari existimat, quam non posse sanctos in die iudicij

impijs succurrere; quemadmodum Abraham aciEpulonem ait: Inter nos & vos chaos magnum firmatum est, ut hi qui volunt hinc trantire ad vos, non possint. Neq; enim eta uniuersas parabolae particulas ad rem institutam semper accom- ' modandas. HieronV. tamen etiam timorem pru- τη comme. dentibus accommodat. Hoc no de auaritia, inquit, sed de timore respondent, Unusquisq; enim pro . Operibus suis mercedem recipiet,neq; possunt in die iudicij siorum virtutes aliorum vitia subleuare.

419쪽

IN MATTHAEI

. Cui addendum est quod habet lib. r. contra Pel gianos,tractans verba Petri,vix iustus saluabitur. Certδ iustus est,inqui qui in die iudicii vix saluatur: saluaretur autem facilε, si nihil in se haberet maculae. Ergo iustus est in eo quod floret multis virtutibus,& vix saluatur in eo quod in quibusdaDei indiget misericordia. Sic & Augu.Quid est ait, em. I de ne forte no susiiciat' No desiperatione dictu est,sed ν - PQm. sobria& pia humilitate. Quamuis enim bonus h beat bona conscientia, unde si queadmodii iudicet illi qui nemine falliti Habet bona c5scientia,no illi

titillant crimina in corde cocepta,sed propter quo tidiana quaedam vitae humanae peccata, licet bona conscientia fit, tamen dicit Deo,dimitte nob; s debita nostra: quia secit quod sequitur. Sicut & nos dimittimus debitoribus nostris. De oleo interioresecit opera bona, & tamen in illo iudicio trepidat ipsi conficientia bona. Et insta. Vix enim de nobis iudicamus, quanto minus dς vobis possiimus iu- Prouer. xo dicare. Quid est,uix de nobis possiimus iudicare Quia cum rex iustus sederit in throno,quis gloriabitur castum se habere cori Forth tu non inuenis aliquid in conscientia, & inuenit ille qui melius. Videt,cuius acies diuina,penetrat altiora. Et episto- pU ' Ia aci Honoratum,non desperanter, inquit, sed hu νι ' militer dictum estute sorte non siissiciat & nobis. Quis enim sic praesumat de conscientia sua,Vt ce tus sit eam sibi in iudicio Dei posse sussicere, nisi misericors misericorditer iudiceti Iudicium sine misericordia illi qui non secit misericordiani. Et infra. Tunc in illius clamoris euidentia,& resurrectione mortuorum, quia nulla erit dubitatio tantinstantis praesentisq; iudicij,subtrahetur omne solatium laudis humanet,neque enim vacabit de alio disceptare,vel de alio iudicare aut alteri gnatificari, quando unusquisque proprium onus portabit , dc de suo-

420쪽

de suorurn sactorum ratione cogitabit. Et paulo pro.io Sapientes se respondent nescire, utrum sibi 'fissiciat ipsa conscientia, qua expectant miserico diam sub illo iudice, qui cum in throno sederit, quis gloriabitur castum se habere cor, nisi superexaltet misericordia iudkio' Quaerat hic quispiam,quomodo Patres hi tim

rem & trepidationem sanctis attribuant in die iudicis,cum in glorioso corpore sint resurrecturi,atq; de salute sua securi. Resp.omnino certos & securos fore de salute sua, ut damnandos de aeterna perditione quemadmodum habes apud D.Thomam in additione tertiae partis,quaest.89.art. s. ad 2,& 3. Et an7.ad i.Trepidaturi tame diculur phrasi Salpri

ret sacrae,quae in die iudicij frequenter futurii id est, suod tamen ante illud fit in particulari cuiusque

iudicio,vel in hae vita factum,illic manifestabiturimia ergo in suturo iudicio declarabitur electos dum hic viverent timuisse iudicium Dei, sollicitos fuisse de comparandis operibus bonis,pro impetranda indulgentia ; hinc attribuitur tunc adhuc eis timor oc trepidatio: cum tamen ituri sint de sua salute securissimi. Risus ergo ille M ironia prudentum ad iudicii tempus pertinet, timor ad vitam praesentem . Sic Augustinus lib. s3. quaest. MMasa. allegans illud Apostoli Pauli. Mihi autem cum minimo est,uti vobis iudicer aut ab humano die sed neque meipsum iudico,quod certὸ ad hanc via tam pertine in qua sancti non se audent iustos adinoscere . Vide eundem in illud Psalmi si. Videbunt iusti &timebunt, &super eum ridebunt. Diqnusius Carthusiensis innue locum scribens,

ait malos quosdam sore in die iudicij, qui incerti 'futuri sunt quid Dominus de illis iudicaturus sit. . Sed posset hoc etiam ad eos referri qui tunc viri

inuenientur.