장음표시 사용
81쪽
Quaeritur an peccari etiam possit laedendo aut interficiendo bestias Sc muta animalcula. Respon. Posse,ut quado id fiat caedis & crudelitatis potius delectatione,quam Victus, aut honestae alicuius serit itatis gratia. Nouit iustus,inquit Sapiens,inimas iumentorum suorum, impiorum autem Viscera P .r crudelia. si euo Hers munus tuum ad ag re. Si in sacrificio Deo offerendo occupatus sileris. at ibi recordaris quia frater tuus habet aliquid aduersum te.iustam Pgro Iam,quia tu eum in aliquo laeseris,quod saepe ex hominum malitia & infirmitate c6tingit facuἡ enim homines conuitijs & contumeliis se mutuo perutrQuod si hoc acciderit, Relinque ibi munus tuum ante
astare. uade prius reconciliare fratri tuo. Quantum in te est pro iniuria commissa satisfaciendo . Et tunc. reconciliato fratre tuo,ueniens offer munus tuum ad altareo erit Deo gratum , qui in iniquitatibus suis
permanentium & fraternam charitatem violantiumunera respuit. Vnde ei qui statrem laesit necessaria est reconciliatio,non autem ipsi lari, quanqua. α ipse magnum Deo offerat sacrificium, si prior ad eum a quo letis est, vel per se, vel per intercessorem,ad pacem cum eo obtinendam accedat. Qui autem laesit,si laesum non placat quantum in se est in iniquitate mane violauit enim iustitiam commutatiuam . Haec enim duobus modis violatur, Primo per ablationem rerum alienarum. Secundo per inaequales, seu iniuriosas actiones,& passiones & quamdiu quis hoc non repara in iniquitate manet, & sic ad sacrificium & munus offerendum est inidoneus. Esto cogntiens aduersario suo Hactenus de illo qui proximii laesi nunc vero ad eum qui laesiis est descendit,instruens eum quomodo erga eum a quo Duus est se gerere debeat: unde dicit ei esto cosentiensi
82쪽
tiens,id est,beneuolus S. lubens propter Christum
omnium iniuriam obliviscaris , & ei ignoscas cito anteqnam mors te praeoccupet, ct coram Christo iustissimo iudice appareas,dum es in uia in hac vita, quae est via ad tribunal Christi, ne forte tradat te aduersarius iudui Deo de tua duritie,& austeritate co- quaerendo , qua noluisti fratri qui te laeserat ignoscere. Et iudex Deus, radat te mini)tris angelis tam bonis quam malis iustitiae suae executoribus. Et in cin cerem mittaris,id est,in insernia non exibis inde donee re das noui fimum quadrantem donec minimorum tuorupeccatorum poenam persoluas propter quae Deo debitor es effectus, ici est, nunquam exibis, quo nia nunqua tota, ne minimoru quide peccatorum, poena exolues. Nunqua inquam inde exibis proruis liber stilice quia quilibet damnatus accepta in extremo iudicio sentetia eo rediturus est unde exii eunde ad modii quo captiui e carcere ad iudiciuaeducuntur,illuc postmociu redituri. Simili modo intelligendu est illud de seruo tradente suum debitorem in carcerem, cum tamen omnia Prius suis sent ei dimissa.Sunt aute qui hunc locu aliter in telligant,ut Dominus videlicet adhuc laedente alloquatur,prqcipiatq; ei Vt 1 laeso,qui aduersarius Oius est, veniam petere acceleret, ne serie contra euad Dominum clamet: & sic quodammodo litem ei coram iudice Christo intentet. A udistis quia dictum est antiquis,non moechaberis,nec aliud docuerunt Scribae,& Pharitat circa materiam
libidinis Venereae. Quia omnis qui uiderit mulierem non sqam Uxorem ad concupiscendum eam,Vt illius conci
bitu fruatur,etiasi prius de illa nihil cogitarit, v de adjdicit circumstantiam non finis,s d euentus marchatus est eam in corde suo iam eo ip qu. conci pluit,cum ipsa adulterium commilit, i cita graui sesime contra sextu Dei mandat apeccauit. Quod
83쪽
Lic clo viro dicitur, etiam ad mulier em est resere- m . Notandum praeterea hic est, quod de stibitanea Concupiscentia, quam inuiti patimur, idem oes de ina subitanea praediximus,sentiendum est. Semper autem adulterium est quando fidei coniu-gaIis Glutio fit. Sub adulterio etiam intelligi debetiri lege Movsi omnis illicitus genitalium Vsus,&c.
Et omnia quae ad talia ordinatur ut inhonesti comportam contactus,oscula, & ipirum concupiscentia quod explicat Aug. stiper Exod. cap. to. Et per inde est siue ex utraque,uue ex altera tantum parte
fiat violatio sicuti furtum dicitur omnis illicita rei
alienae usurpatio. QUO t oculus tuus dexter scanda rat te. Hic praescidit omnes in peccatis excusationes,sciebat enim humanum ingeninna ad delicta sita defendeda vase de cautu,ideol omnes praetextus quibus peccata obtegi possitnt amputat,dicens: si oculus tuus dexter,ia est,optimus amicus,qui tibi tam charus est
atq; oculus Gexter tibi occano cocupiscentiae est, erue eu, proth e abs te no ei parcas,tolle potius eiusvium quam sustineas abusum,expedit enim tibi ut pereat unii inebrorutu se quoad Vsum delectabile, ii amictu corpus lusi integria,& cui nullii perijt inebrum mittatur in gehenna. I a mali qua boni in resurrectione ola mebra sua,integra habebunt,etiasi hic ea nohabuerint. s I dextera tua scandalietis te,quocuq; modo
sub prgdictis duob' mebris reliqua mebra,hoc est Metcuq; nobis utilia necessaria sunt, & iucuda nos stadalizat intelligeda. Vnde Mar.etia latius de alijs mebris ide specificat.Hinc intelligimus morialiter 'etia peccari,quando quq ad mortale peccatum impellunt incitan non euitantur,qualia in semetipso facilὸ quisque experitur. Abscinde ea,Mutilatio,quea odii sui sius occisio
84쪽
intelligi debent ut prius explicatum est) vires tuc perdi abhci, ac destrui dicatur, quando eius usius ea L p iundo Paulus Mortificate ergo inebra vestra
quaesiunt super terram semicationem, immund1tiam,libidine,concupiscentiam malam,& auaritia quae est sinaculatirorum seruitus. D ictum est autem, a Pharisaeis : Quicunque dis eris uxor suam , det ei libesitim request, hoc est, Qui d derit uxori libellum repudij, libere poterit ea dimittere,alias non. Haec doctrina perniciosissima
est,quia quod in lege Moysi de sero ciuili dicebatur,ita docuerunt Pharitat quasi idem pertineret ad serum costientiae ita ut qui liberi essent in sero ciuili,liberi essent in sero conficientiar, non intelligentes etia esse hoc permissum ad duritia cordis sui. Sic eo caecitatis nostro hoc saeculo deuentum . est, ut c'messari,inebriari, Adolescentibus loca, α tabernas inhonestas visitare permittatur, nec in eo. ty. pr Qtur, Prius Dominus,& Movses dimissioneVxorum permiserunt propter malum uxoricidis& propter duritiam cordis ip rum,ut dicetur m-sra. Et adiunxit Dominus det illi libellum repudijὶ id est,diuortii,ita ut alteri viro nubere possit, ocni quam postea amplius priorem maritum recipere: ut non facilEad istam ignominiosam dimissionem procederetur. Deinde etiam ad maiorem
confusionem, scriba aliquis libellum repudij scribbebat,qui maritum eo placabat,nec dabat, nisi e tremum perciperet adesse malum. Causa autem in generali non in particulari scribebatur, nam tunc maritus eam probare debuisset,& sic inter eos perpetua lis extitisset. . Ego autem dico vobis, omnis qui dimiserit uxorem suam x e a fornicationiς causa. Quocunque tempore, tanouae quam veteris legis. Ab hac sententia viaicus est casus exceptus,qui est semicatio: hoc enim casu
85쪽
Casii, pro iniuria contra fidem coniugalem illata, Rria mulier corpus suum quod mariti est,tradit ab teri,imaritus eam tuta conscientia dimittere potest. Ictem sentiendum est de Uxore respectu mariti se nicaritis,teste Paulo. Licet mulier in veteri testa- QR 7 mento lege viri hac, gauisa non suisse videatur,
quia lex Moysi secit mulieres serὸ seruas , ido ob
maledictionem Euae, Ut ait August. Quae .lI. Quaeritur an vir posset eam proprio iudicio,no sue. Deum. implorando iudicis auxilium dimittere. Respon. Thoro suo eam bene priuare potest negado ei debitum sed eam domo sua citra Iudicis authorit tem eucere non valet, quia illa est poena publica, am infligere propria authoritate nemini licet. Αicta autem exceptione etiam exceptiones stini, Vt
si mulier potius passa sit adulterium quam secit.
Deinde si illa certo putauerit maritum obijsse. Ite si ignoranter alium pro viro suo cognouerit. Secundus castis est quando maritus est causa, vel occasio adulterij uxoris, eam vel prostituens, vel in illud consentiens, bc quandocunque maritus est et
quἡ culpabilis,atque Uxor. Tertius est quado post
adulterium maritus eam in thoro matrimoniali cognouit res enim tunc ob nascituram inde pro Iem continuationem requirit: nam sic rursum ea ex lege naturie sibi reconciliauit. Quaeritur an Vir uxorem dimittere teneatur si sit fornicata. Respon. Si ex illa dimissione emendationis spes appareat,nec aliter videatur posse e mendari tenetur,alias vero non. Item quaeritur an uxor taliter dimissa & postea correcta teneatur iubente marito redires Respond. Eam in soro coi scientiae teneri, nam marito semper manet aequὲ obligata: maritus alipem eam reaenutem recipere non tenetur,quia non est illi obligatus.
Notandum quoque est quod sub sornicatione
86쪽
omnes aliae libidinis species grauiores contineam tur,quae tamen non exprimuntur, quia rarae sunt, dc innominabiles qualis prolicidium,vel imptio Veneni ut procuretur sterilitas nam hoe loge magis bono matrimonij aduersatur,quam sernicatio. Quaeritur quoque an maritus teneatur mulieri,adhaeresim Hrtum,vel latrocinium, ilicere eum laboranti cohabitare,& contra' Resp. Ad tempus eam dimittere posse,sed cessante illa causa,vel malo,tenetur ad illam maritus redire . Simile est de patre volente filium suum in haeresim protrudere: quo casu tenetur filius sugere, ita tamen ut patre
correcto ac emendato redeat, quia tunc a paterna obedientia exemptus nequaquam est. Faci eam m sectari. Ipse causa est,quantum est in se,ut uxor alteri nubat ouia autem illae nuptiet erunt adulterium,
siue moechia, causa dicitur adulterij uxoris suae: ideol eam dimittendo grauissime peccat. Dixi ai tem quantum in se est ex parte mariti dimittentis, quia contingere potest quod rarum estin ut mulier
se contineat,nihilominus tamen a peccato no e
cusatur. Et quanquam talis dimissor a lege ciuili minime punitur,iudicio tamen diuino postin dum relinquitur, puniendus. Et qui dimi induxerit,adusteciit,qui uxorem videlicet a marito dimis. sam siue illa ob semicationis causam sit dimisi siue iniquὶ ducit,& illi commiscetur, adulteriu comitti quia habet rem cum non sua. Dixi qualite cunque dimittatur,siue ob iustam causam,que iniustam,ne fiat melior causa sernicariae, &pessimae mulieris,quam bonae , & castae etenim sunt quida
ui eum non peccare dicunt qui ob semicationem imisiam duci atq; matrimoniu indissolubile esse asserunt nisi ob impudiciti siluatur conantur. Distim sini per Euangelistam Matthaeum tueri e rore qui a Dico autem vobis, quia quicunq; di mis
87쪽
miserit uxorem suam nisi ob fornicatione, & aliadoxerit moechatur,sed Matthaei Verba perpera m--ligunt.Quimq; ergo dimittit, vel dimittitur cumoclestia,&patientia se metu gehennet coerceat,&contineat, nec cum alia matrimoniu iure attentet, na tale matrimonium no coiugium, sed adulterivest nuncupandum. A udi tis quia dictum cst antiquis: nomperiurabis,seti peierabis,expressὲ per nome Dei, vel Per creaturas, vestrorum doctoria auaritiae seruietes: ut per aurum templi & altaris donaria. R eddes utem, Domino iuramenta tua per Dei nomen, aut si pradictas creaturas concepta nam qui per alias iurasse altare, templu,Ierosolyma,caput &c. Doc
bant pharisaei ad reddendu minime obligatu. A eo audie qni legem Dei melius qua Scribae & Pharisaei
vestri intelligo. nico uobin non Iurare omnino sic Videlicet ut te non putes obligatum ad soluendii quod iuraueris hoc est,ne per quamcunq; creaturam licitum tibi putes oeierare. In hunc sensum stimitur vox iurandi Zacharie s.&Ecclesia. . Quasi dicat: docuerunt Vos Doctores vestri non peierare, sed obseruare iuramenta tanquam Domino debita,
verum in hoc desecerunt quod vobis quet sint iuramenta vere obligantia no explicuerunt quinetiavera quaeda iurameta no obligare,planeq; nihil ense docuerui. Horii errore Christus reprobat infra
dices: Vae vobis duces coeci qui dicitis, auimq; iurauerit per teptu nihil est, qui aut iurauerit in auro repti,debitorest &c.no eni intellexerui id ibiugitur, ut ergo iurat in altari,iurat in eo, & in Oibus ut super illud , cc. Et paulo post Qui iurat in coelo iurat in throno dei,& in eo et sedet super thronii naomne iurametu per quamq; creatura fiat,per Deust in illa creatura relucete imo creatura nuqua secundu se in iuramentum iniimitur,sed secundum. Deum in ea relucentem,qui insallibilis veritas est, ideol
88쪽
ideoque cuiustunque iuramenti violatio periuriuest dc tale, uale est iuramenti expresse per Deum secti .Quoci ergo dicitur,non iurare omnino, non solum prohibetur periurium iuramenti per Deum facti,sed per quamcunque creaturam . De qua re yide Augustinum super Leviticum, or de sermone Domini in monte. N eque per corium peierare licet,quia dum quis per coelum iurat, non per illud secundum se silmptum iurat, sed quatenus in illo
diuina Veritas manisestatur, atque relucet. Mani se statur autem,& in eo relucet,quia ipsum est regalis Dei omnipotentis sedes. N eque per terram quoniaqui per terram iurat per illum cuius pedum terna scabellum est,iurat. Dicitur autem coelum Dei thronus,& terra scabellum pedum eius,non quasi Deus porrectis corporaliter super coelum ad terra usque pedibus sedea quia secundum humana n turam membra habet sicut nos in certa quantit te extensa : At ista sessio gubernatione,iudicium diuinum significat dc quia coelum in mundo maximam habet pulchritudinem,& sublimitate, ter ra autem minimam,ideo in coelo sedere& terram
calcare dicitur,tanquam plus in pulchro, & sublimi operans,quam in turpi & infimo. N eque per Ie rosolamam quia est riuitas magni regis, id est, mea ciuitas
qui in illa rex magnus sum de seipQ in tertia per- lana loquitur. ὶ Suam autem dicit ciuitatem,quia omnia sacrificia,quae ibi oblata sunt, & quotidie
offerebantur, item lex quae ibi exponebatur eum praesignabant,& quia in Hierusalem erat redemptionem generis humani cosummaturus o ex illa tanquam ex capite gloriam suam in omnes fines
terrae dilataturus. N eque per caput tuum iuraueris. quia
non potes unum capillum assum facere, aut merum. .
Quanquam caput tuum Vile,& in potestate tua vi deatur constitutum, reuera tamen non est tuqpotest
89쪽
testatis, sed a Deo singulariter gubernatur, tu Vero pro placito tuo ne minimum quidem capillum, album , vel nigrij secere vales, sed Deus Vt vult colorat.Hisce exemplis docere intendi nichil tam vile in creaturis existere,quod sine peccato in peierando assumi possit eo quod a summis Vsq; ad imsima omnia aluina reguntur prouidentia atque ideo in omnibus diuina eius relucet maiestas, quicunque erso per aliquam creaturam peierat, a sumit nomen Domini in vanum. Non prohibet hic ergo Christus ne unquam iuremus quemadmodum haeretici quidam voluerunt: qua de re vide Augst. epi. ad Hilarium, tametsi paulo aliter locum hunc ibi interpretur,videlicet ne passim,ac temere iurando in periurium incidamus. Vt aute sec asse iuramentum legitime fiat tria requiruntur,Vt docet Diuus Thomas . Primo, ut verum sit quod 3'iuratur, secundo Vt iuramentum cum reuerentia diuinae maiestatis impleatur, tertio ut grauis subta V ' sit iurandi cause, his enim omissis conditionibus iuramentu illicitum sit & quoniam iis c omnia raro simul adint,ideo raro iurare licet . Qui autem ορ.ri per Herculem,Iouem, dc Gentilium deos iurant, H 'longe grauius peccant, diuinum honorem idolis
deserentes. beatitui sitsermo autem vester est est,non non. id est , rem ita '' esse pronucietis sicuti in Veritate est. Quod autem hirabundantias est id est, quicquid in assertione aliqua plus quam de re sit dicitur,a malo eit, id est, ex di uolo originem habet,qui est mendax,& pater me-
cti adiectivorum lociim tenent, secundum vero esim secundum non ex parte praedicati: Sic has voces ustirpat Apostolus ad Corint. Fidelis Deus quia sermo noster,qui fuit apud vos non est in illo est non,sed est in illo Est &c. id est, nihil ibi G promin
90쪽
promisitim est quod no sit coplet Dei enim proe
missio in Christo copleta fuit.Omne aute menda- - ciu est peccatu,Vt patet ex Leuit.& August. contra mendaciu & Hieron.in Apolo.aduers Origenistas Platonem sequutos in hoc quod mendacium docuit non esse prohibitum. Erraueriit & in hoc Cas. In cet G sianus,lla Erasimus in suis annotationibus. ad uinxos A vidi,tis quia dictum est oculii pro oculo,dentem pro dere. Vulgari sermone fertur apud vos, vestrost D ctores,unumqueml laedentem talionis poena debere puniri,ut si quis alteri oculum eruerit debere quoq; oculum eius erui,& similiter in caeteris lae- ου GI. 11. soninus,Quasi cuilibet liceat talem retribucre vinxeuit. 14 dicta,quu lex Dei hoc tantum iudicibus,no priua- Detit. 11. tis hominibus demandauerit. Ego autem dico vobis. doceo vos qualiter culaedentibus vivendii sitiret vires tere malo homini scilice aut malo per hominem illato resistere non licere,malu pro malo repende- do. Caeterum homines malos eorunam iniurias,&conuitia,patienter stistinere, di amplius ad maiora mala toleranda parati esse debetis. Nunquam licet sub ratione mali expetere Vindusta, hoc est, Vt no .centi nobis etia noceatur,quia hoc ad oditi vergit,
α directὸ contra mandatu Dei de dilectione proximi est, at bene licet sub ratione boni ad vitae ipsus emendatione,Vel a peccatis cohibitionem,uel ad alioru qui in eius delicto scandalizati siunt qdificatione,id ν solo iustitiae zelo,& ita Vt irrogata poena,& vindicta scelus perpetratu neutiqua excedat: haec aute vindicta a superioribus,& iudicibus,no 1 priuata aliqua persona est infligeda. sias quis percusserit te in dextera maxilla tua praebe illi er altera. Si ab aliquo Vna sis affectus iniuria,secunda ferre paratussis istud enim tropologice dicitur. D mitte ei et pasisiuid est,adde ei plura qua petit. κ t quicus te angariaverit mure dissus,Vt ministres ei in via. vade cu ilis an duo,